| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๒. อรติสุตฺตวณฺณนา
2. Aratisuttavaṇṇanā
๒๑๐. วิหารครุโก กิเรส เถโรติ เอเตน เถโร อตฺตโน สทฺธิวิหาริกํ วงฺคีสํ โอวทิตุํ อนวสโรฯ เตน อนฺตรนฺตรา ตสฺส จิตฺตํ ราโค อนุทฺธํเสตีติ ทเสฺสติฯ สาสเน อรตินฺติ สีลปริปูรเณ สมถวิปสฺสนาภาวนาย จ อนภิรติํฯ กามคุเณสุ จ รตินฺติ ปญฺจสุ กามโกฎฺฐาเสสุ อสฺสาทํฯ ปาปวิตกฺกนฺติ กามสงฺกปฺปํฯ สพฺพากาเรนาติ สเพฺพ ตทงฺควิกฺขมฺภนสมุจฺฉินฺทนากาเรนฯ ยถา มหนฺตํ อรญฺญํ วนถนฺติ, เอวํ มหนฺตํ กิเลสวนํ ‘‘วนถ’’นฺติ วุตฺตํฯ
210.Vihāragarukokiresa theroti etena thero attano saddhivihārikaṃ vaṅgīsaṃ ovadituṃ anavasaro. Tena antarantarā tassa cittaṃ rāgo anuddhaṃsetīti dasseti. Sāsane aratinti sīlaparipūraṇe samathavipassanābhāvanāya ca anabhiratiṃ. Kāmaguṇesu ca ratinti pañcasu kāmakoṭṭhāsesu assādaṃ. Pāpavitakkanti kāmasaṅkappaṃ. Sabbākārenāti sabbe tadaṅgavikkhambhanasamucchindanākārena. Yathā mahantaṃ araññaṃ vanathanti, evaṃ mahantaṃ kilesavanaṃ ‘‘vanatha’’nti vuttaṃ.
ปถวิญฺจ เวหาสนฺติ ภุมฺมเตฺถ ปจฺจตฺตวจนํ, ตสฺมา ปถวิยํ อากาเส จาติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘ปถวิฎฺฐิต’’นฺติอาทิฯ ชคตีติ จ ปถวิยา เววจนํฯ เตนาห ‘‘อโนฺตปถวิย’’นฺติฯ ปริชีรตีติ สพฺพฺพโส ชรํ ปาปุณาติฯ สมาคนฺตฺวาติ ญาเณน สมาคนฺตฺวาติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘มุตตฺตาติ วิญฺญาตตฺตภาวา’’ติฯ
Pathaviñca vehāsanti bhummatthe paccattavacanaṃ, tasmā pathaviyaṃ ākāse cāti attho. Tenāha ‘‘pathaviṭṭhita’’ntiādi. Jagatīti ca pathaviyā vevacanaṃ. Tenāha ‘‘antopathaviya’’nti. Parijīratīti sabbbaso jaraṃ pāpuṇāti. Samāgantvāti ñāṇena samāgantvāti attho. Tenāha ‘‘mutattāti viññātattabhāvā’’ti.
ปฎิฆปเทน คนฺธรสา คหิตา ฆานชิวฺหานํ ปฎิหนนวเสน ปวตฺตนโตฯ มุตปเทน โผฎฺฐพฺพารมฺมณํ คหิตํ มุตฺวา คเหตพฺพโตฯ น ลิปฺปตีติ น มกฺขียติฯ
Paṭighapadena gandharasā gahitā ghānajivhānaṃ paṭihananavasena pavattanato. Mutapadena phoṭṭhabbārammaṇaṃ gahitaṃ mutvā gahetabbato. Na lippatīti na makkhīyati.
สฎฺฐิ-สโทฺท ฉ-สเทฺทน สมานโตฺถติ ‘‘สฎฺฐินิสฺสิตา’’ติ ปทสฺส ‘‘ฉอารมฺมณนิสฺสิตา’’ติ อโตฺถ วุโตฺตฯ ปุถู อธมฺมวิตกฺกาติ รูปวิตกฺกาทิวเสน พหู นานาวิตกฺกา มิจฺฉาสงฺกปฺปาฯ ชนตาย นิวิฎฺฐาติ มหาชเน ปติฎฺฐิตาฯ เตสํ วเสนาติ เตสมฺปิ มิจฺฉาวิตกฺกานํ วเสนฯ น กตฺถจิ อารมฺมเณฯ กิเลสวคฺคคโตติ กิเลสสงฺคณิกํ อุปคโต น ภเวยฺย, กิเลสวิตกฺกา น อุปฺปาเทตพฺพาติ อโตฺถฯ ทุฎฺฐุลฺลวจนํ กามปฎิสํยุตฺตกถาฯ
Saṭṭhi-saddo cha-saddena samānatthoti ‘‘saṭṭhinissitā’’ti padassa ‘‘chaārammaṇanissitā’’ti attho vutto. Puthū adhammavitakkāti rūpavitakkādivasena bahū nānāvitakkā micchāsaṅkappā. Janatāya niviṭṭhāti mahājane patiṭṭhitā. Tesaṃ vasenāti tesampi micchāvitakkānaṃ vasena. Na katthaci ārammaṇe. Kilesavaggagatoti kilesasaṅgaṇikaṃ upagato na bhaveyya, kilesavitakkā na uppādetabbāti attho. Duṭṭhullavacanaṃ kāmapaṭisaṃyuttakathā.
ทพฺพชาติโกติ ทพฺพรูโปฯ เนปเกฺกนาติ โกสเลฺลนฯ นิพฺพานํ ปฎิจฺจาติ อสงฺขตธาตุํ อารมฺมณวเสน ปฎิจฺจฯ ปรินิพฺพานกาลนฺติ อนุปาทิเสสนิพฺพานกาลํฯ
Dabbajātikoti dabbarūpo. Nepakkenāti kosallena. Nibbānaṃ paṭiccāti asaṅkhatadhātuṃ ārammaṇavasena paṭicca. Parinibbānakālanti anupādisesanibbānakālaṃ.
อรติสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Aratisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. อรติสุตฺตํ • 2. Aratisuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๒. อรตีสุตฺตวณฺณนา • 2. Aratīsuttavaṇṇanā
