| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ
8. Ariṭṭhasikkhāpadaṃ
೪೧೭. ಅಟ್ಠಮೇ ಗನ್ಧೇತಿ ಗಿಜ್ಝೇ। ತೇ ಹಿ ಗಿಧನ್ತಿ ಕುಣಪಂ ಅಭಿಕಙ್ಖನ್ತೀತಿ ‘‘ಗನ್ಧಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ । ಗದ್ಧೇತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸೋಪಿ ಯುಜ್ಜತಿ ಯಥಾ ‘‘ಯುಗನನ್ಧೋ, ಯುಗನದ್ಧೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಪಟಿಬನ್ಧೋ ಪಟಿಬದ್ಧೋ’’ತಿ ಚ। ಬಾಧಯಿಂಸೂತಿ ಹನಿಂಸು। ಅಸ್ಸಾತಿ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ।
417. Aṭṭhame gandheti gijjhe. Te hi gidhanti kuṇapaṃ abhikaṅkhantīti ‘‘gandhā’’ti vuccanti . Gaddhetipi pāṭho, sopi yujjati yathā ‘‘yuganandho, yuganaddho’’ti ca ‘‘paṭibandho paṭibaddho’’ti ca. Bādhayiṃsūti haniṃsu. Assāti ariṭṭhassa.
ತದ್ಧಿತೇನ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ತೇ’’ತಿಆದಿ। ತೇತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೇಸು ಅನ್ತರಾಯಿಕೇಸು। ‘‘ತಥಾ’’ತಿಪದೇನ ‘‘ಕಮ್ಮನ್ತರಾಯಿಕಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪದಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ತಂ ಪನಾತಿ ಭಿಕ್ಖುನಿದೂಸಕಕಮ್ಮಂ ಪನ। ಮೋಕ್ಖಸ್ಸೇವಾತಿ ಮಗ್ಗನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸೇವ। ಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಮುಚ್ಚತೀತಿ ಅತ್ಥೇನ ಮೋಕ್ಖೋ ನಾಮ। ಝಾನಮ್ಪೇತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಿತಂ ನೀವರಣೇಹಿ ವಿಮುಚ್ಚನತ್ತಾ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ವಿಮುಚ್ಚೀತಿ ಅತ್ಥೇನ ಮೋಕ್ಖೋ ನಾಮ। ಫಲಮ್ಪೇತ್ಥ ಸಙ್ಗಹಿತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿತತ್ತಾ। ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಾತಿ ನಿಯತಭಾವಂ ಪತ್ತಾ, ನಿಯತವಸೇನ ವಾ ಪವತ್ತಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತಾ ಧಮ್ಮಾ। ತೇ ಪನ ನತ್ಥಿಕಅಹೇತುಕ ಅಕಿರಿಯವಸೇನ ತಿವಿಧಾ। ಪಣ್ಡಕಾದಿಗಹಣಸ್ಸ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತತ್ತಾ ‘ಪಟಿಸನ್ಧಿಧಮ್ಮಾ’’ತಿಪದೇನ ಅಹೇತುಕದ್ವಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಧಮ್ಮಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ವಿಪಾಕನ್ತರಾಯಿಕಭಾವತೋ। ತೇಪಿ ಮೋಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ಸಗ್ಗಸ್ಸ। ತೇ ಪನಾತಿ ಅರಿಯೂಪವಾದಾ ಪನ। ತಾವದೇವ ಉಪವಾದನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತಾಪೀತಿ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಆಪನ್ನಾ ಆಪತ್ತಿಯೋಪಿ। ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ವಾ ಪಟಿಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ವುಟ್ಠಾತಿ ವಾ’’ತಿ। ಲಹುಕಾಪತ್ತಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ದೇಸೇತಿ ವಾ’’ತಿ।
Taddhitena vuttassa atthassa dassetumāha ‘‘te’’tiādi. Teti antarāyikā. Tatthāti pañcavidhesu antarāyikesu. ‘‘Tathā’’tipadena ‘‘kammantarāyikaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati. Taṃ panāti bhikkhunidūsakakammaṃ pana. Mokkhassevāti magganibbānasseva. Maggo hi kilesehi muccatīti atthena mokkho nāma. Jhānampettha saṅgahitaṃ nīvaraṇehi vimuccanattā. Nibbānaṃ vimuccīti atthena mokkho nāma. Phalampettha saṅgahitaṃ vimuccitattā. Niyatamicchādiṭṭhidhammāti niyatabhāvaṃ pattā, niyatavasena vā pavattā micchādiṭṭhisaṅkhātā dhammā. Te pana natthikaahetuka akiriyavasena tividhā. Paṇḍakādigahaṇassa nidassanamattattā ‘paṭisandhidhammā’’tipadena ahetukadvihetukapaṭisandhidhammā gahetabbā sabbesampi vipākantarāyikabhāvato. Tepi mokkhasseva antarāyaṃ karonti, na saggassa. Te panāti ariyūpavādā pana. Tāvadeva upavādantarāyikā nāmāti yojanā. Tāpīti sañcicca āpannā āpattiyopi. Pārājikāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānātī’’ti. Saṅghādisesāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na vuṭṭhāti vā’’ti. Lahukāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na deseti vā’’ti.
ತತ್ರಾತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೇಸು ಅನ್ತರಾಯಿಕೇಸು। ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅರಿಟ್ಠೋ ಗನ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಭಿಕ್ಖು। ಸೇಸನ್ತರಾಯಿಕೇತಿ ಆಣಾವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತರಾಯಿಕತೋ ಸೇಸೇ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ಅನ್ತರಾಯಿಕೇ। ಇಮೇ ಆಗಾರಿಕಾತಿ ಅಗಾರೇ ವಸನಸೀಲಾ ಇಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ। ಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಫುಸನ್ತಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕಸ್ಮಾ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ವಟ್ಟನ್ತಿಯೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕರಸೇನ ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕರಸಂ, ಅನುಪಾದಿಣ್ಣಕರಸೇನ ವಾ ಉಪಾದಿಣ್ಣಕರಸಂ ಸಮಾನೇತ್ವಾ। ಯೋನಿಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಛನ್ದರಾಗೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗೋ, ಸೋಯೇವ ಪರಿಭೋಗೋ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗೋ, ತಂ। ಏಕಂ ಕತ್ವಾತಿ ಸಮಾನಂ ಕತ್ವಾ। ಘಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಿಂಸದ್ದೋ ಗರಹತ್ಥೋ, ಕಸ್ಮಾ ಭಗವತಾ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ನ ಪಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಬನ್ಧನ್ತೋ ಯಥಾ ಅಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರೋತಿ, ತಥಾ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ಅಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ। ಆಸನ್ತಿ ಭಬ್ಬಾಸಂ। ಆಣಾಚಕ್ಕೇತಿ ಆಣಾಸಙ್ಖಾತೇ ಚಕ್ಕೇ।
Tatrāti pañcavidhesu antarāyikesu. Ayaṃ bhikkhūti ariṭṭho gandhabādhipubbo bhikkhu. Sesantarāyiketi āṇāvītikkamantarāyikato sese catubbidhe antarāyike. Ime āgārikāti agāre vasanasīlā ime manussā. Bhikkhūpi passanti phusanti paribhuñjantīti sambandho. Kasmā na vaṭṭanti, vaṭṭantiyevāti adhippāyo. Rasena rasaṃ saṃsanditvāti upādiṇṇakarasena anupādiṇṇakarasaṃ, anupādiṇṇakarasena vā upādiṇṇakarasaṃ samānetvā. Yoniso paccavekkhaṇassa abhāvato saṃvijjati chandarāgo etthāti sacchandarāgo, soyeva paribhogo sacchandarāgaparibhogo, taṃ. Ekaṃ katvāti samānaṃ katvā. Ghaṭento viya pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvāti yojanā. Kiṃsaddo garahattho, kasmā bhagavatā paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, na paññāpetabbanti attho. Mahāsamuddaṃ bandhanto yathā akattabbaṃ karoti, tathā paṭhamapārājikaṃ paññapento bhagavā apaññattaṃ paññapetīti adhippāyo. Etthāti paṭhamapārājike. Āsanti bhabbāsaṃ. Āṇācakketi āṇāsaṅkhāte cakke.
ಅಟ್ಠಿಯೇವ ಅಟ್ಠಿಕಂ ಕುಚ್ಛಿತತ್ಥೇನ, ಕುಚ್ಛಿತತ್ಥೇ ಹಿ ಕೋ। ಅಟ್ಠಿಕಮೇವ ಖಲೋ ನೀಚಟ್ಠೇನ ಲಾಮಕಟ್ಠೇನಾತಿ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಖಲೋ ನಿಗ್ಗಹೀತಾಗಮಂ ಕತ್ವಾ। ತೇನ ಉಪಮಾ ಸದಿಸಾತಿ ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಖಲೂಪಮಾ। ‘‘ಅಟ್ಠೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಕಙ್ಖಲ’’ನ್ತಿ ಚ ಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಣ್ಣೇನ್ತಿ ಆಚರಿಯಾ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ ೩.೪೧೭; ವಿ॰ ವಿ॰ ಟೀ॰ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ ೨.೪೧೭; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೨; ಮ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೪೨)। ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾತಿ ಅಙ್ಗಾರರಾಸಿಸದಿಸಾ, ಅಙ್ಗಾರೇಹಿ ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಆವಾಟಸದಿಸಾ। ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಸೀತಿ ಖಗ್ಗೋ। ಸೋ ಹಿ ಅಸತೇ ಖಿಪತೇ ಅನೇನಾತಿ ‘‘ಅಸೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೂನಾತಿ ಅಧಿಕೋಟ್ಟನಂ। ತಞ್ಹಿ ಸುನತಿ ಸಞ್ಚುಣ್ಣಭಾವಂ ಗಚ್ಛತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಸೂನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಸಿನಾ ಸೂನಾತಿ ಅಸಿಸೂನಾ, ತಾಯ ಉಪಮಾ ಸದಿಸಾತಿ ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ। ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾತಿ ಸತ್ತಿಯಾ ಚ ಸೂಲೇನ ಚ ಸದಿಸಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ। ಮಜ್ಝಿಮಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೩೪ ಆದಯೋ) ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಏವಂಸದ್ದಖೋಸದ್ದಾನಮನ್ತರೇ ವಿಯಸದ್ದಸ್ಸ ಬ್ಯಾದೇಸಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವಂ ವಿಯ ಖೋ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
Aṭṭhiyeva aṭṭhikaṃ kucchitatthena, kucchitatthe hi ko. Aṭṭhikameva khalo nīcaṭṭhena lāmakaṭṭhenāti aṭṭhikaṅkhalo niggahītāgamaṃ katvā. Tena upamā sadisāti aṭṭhikaṅkhalūpamā. ‘‘Aṭṭhī’’ti ca ‘‘kaṅkhala’’nti ca padaṃ gahetvā vaṇṇenti ācariyā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417; vi. vi. ṭī. pācittiya 2.417; ma. ni. aṭṭha. 2.42; ma. ni. ṭī. 3.42). Aṅgārakāsūpamāti aṅgārarāsisadisā, aṅgārehi vā paripuṇṇā āvāṭasadisā. Asisūnūpamāti ettha asīti khaggo. So hi asate khipate anenāti ‘‘asī’’ti vuccati. Sūnāti adhikoṭṭanaṃ. Tañhi sunati sañcuṇṇabhāvaṃ gacchati etthāti ‘‘sūnā’’ti vuccati. Asinā sūnāti asisūnā, tāya upamā sadisāti asisūnūpamā. Sattisūlūpamāti sattiyā ca sūlena ca sadisā. Etthāti imissaṃ aṭṭhakathāyaṃ. Majjhimaṭṭhakathāyaṃ alagaddūpamasutte (ma. ni. aṭṭha. 1.234 ādayo) gahetabbo. Evaṃsaddakhosaddānamantare viyasaddassa byādesabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘evaṃ viya kho’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೭. ಸಪ್ಪಾಣಕವಗ್ಗೋ • 7. Sappāṇakavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
