| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
8. අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදං
8. Ariṭṭhasikkhāpadaṃ
417. අට්‌ඨමෙ ගන්‌ධෙති ගිජ්‌ඣෙ. තෙ හි ගිධන්‌ති කුණපං අභිකඞ්‌ඛන්‌තීති ‘‘ගන්‌ධා’’ති වුච්‌චන්‌ති . ගද්‌ධෙතිපි පාඨො, සොපි යුජ්‌ජති යථා ‘‘යුගනන්‌ධො, යුගනද්‌ධො’’ති ච ‘‘පටිබන්‌ධො පටිබද්‌ධො’’ති ච. බාධයිංසූති හනිංසු. අස්‌සාති අරිට්‌ඨස්‌ස.
417. Aṭṭhame gandheti gijjhe. Te hi gidhanti kuṇapaṃ abhikaṅkhantīti ‘‘gandhā’’ti vuccanti . Gaddhetipi pāṭho, sopi yujjati yathā ‘‘yuganandho, yuganaddho’’ti ca ‘‘paṭibandho paṭibaddho’’ti ca. Bādhayiṃsūti haniṃsu. Assāti ariṭṭhassa.
තද්‌ධිතෙන වුත්‌තස්‌ස අත්‌ථස්‌ස දස්‌සෙතුමාහ ‘‘තෙ’’තිආදි. තෙති අන්‌තරායිකා. තත්‌ථාති පඤ්‌චවිධෙසු අන්‌තරායිකෙසු. ‘‘තථා’’තිපදෙන ‘‘කම්‌මන්‌තරායිකං නාමා’’ති පදං අතිදිසති. තං පනාති භික්‌ඛුනිදූසකකම්‌මං පන. මොක්‌ඛස්‌සෙවාති මග්‌ගනිබ්‌බානස්‌සෙව. මග්‌ගො හි කිලෙසෙහි මුච්‌චතීති අත්‌ථෙන මොක්‌ඛො නාම. ඣානම්‌පෙත්‌ථ සඞ්‌ගහිතං නීවරණෙහි විමුච්‌චනත්‌තා. නිබ්‌බානං විමුච්‌චීති අත්‌ථෙන මොක්‌ඛො නාම. ඵලම්‌පෙත්‌ථ සඞ්‌ගහිතං විමුච්‌චිතත්‌තා. නියතමිච්‌ඡාදිට්‌ඨිධම්‌මාති නියතභාවං පත්‌තා, නියතවසෙන වා පවත්‌තා මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිසඞ්‌ඛාතා ධම්‌මා. තෙ පන නත්‌ථිකඅහෙතුක අකිරියවසෙන තිවිධා. පණ්‌ඩකාදිගහණස්‌ස නිදස්‌සනමත්‌තත්‌තා ‘පටිසන්‌ධිධම්‌මා’’තිපදෙන අහෙතුකද්‌විහෙතුකපටිසන්‌ධිධම්‌මා ගහෙතබ්‌බා සබ්‌බෙසම්‌පි විපාකන්‌තරායිකභාවතො. තෙපි මොක්‌ඛස්‌සෙව අන්‌තරායං කරොන්‌ති, න සග්‌ගස්‌ස. තෙ පනාති අරියූපවාදා පන. තාවදෙව උපවාදන්‌තරායිකා නාමාති යොජනා. තාපීති සඤ්‌චිච්‌ච ආපන්‌නා ආපත්‌තියොපි. පාරාජිකාපත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘භික්‌ඛුභාවං වා පටිජානාතී’’ති. සඞ්‌ඝාදිසෙසාපත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘න වුට්‌ඨාති වා’’ති. ලහුකාපත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං ‘‘න දෙසෙති වා’’ති.
Taddhitena vuttassa atthassa dassetumāha ‘‘te’’tiādi. Teti antarāyikā. Tatthāti pañcavidhesu antarāyikesu. ‘‘Tathā’’tipadena ‘‘kammantarāyikaṃ nāmā’’ti padaṃ atidisati. Taṃ panāti bhikkhunidūsakakammaṃ pana. Mokkhassevāti magganibbānasseva. Maggo hi kilesehi muccatīti atthena mokkho nāma. Jhānampettha saṅgahitaṃ nīvaraṇehi vimuccanattā. Nibbānaṃ vimuccīti atthena mokkho nāma. Phalampettha saṅgahitaṃ vimuccitattā. Niyatamicchādiṭṭhidhammāti niyatabhāvaṃ pattā, niyatavasena vā pavattā micchādiṭṭhisaṅkhātā dhammā. Te pana natthikaahetuka akiriyavasena tividhā. Paṇḍakādigahaṇassa nidassanamattattā ‘paṭisandhidhammā’’tipadena ahetukadvihetukapaṭisandhidhammā gahetabbā sabbesampi vipākantarāyikabhāvato. Tepi mokkhasseva antarāyaṃ karonti, na saggassa. Te panāti ariyūpavādā pana. Tāvadeva upavādantarāyikā nāmāti yojanā. Tāpīti sañcicca āpannā āpattiyopi. Pārājikāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānātī’’ti. Saṅghādisesāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na vuṭṭhāti vā’’ti. Lahukāpattiṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na deseti vā’’ti.
තත්‍රාති පඤ්‌චවිධෙසු අන්‌තරායිකෙසු. අයං භික්‌ඛූති අරිට්‌ඨො ගන්‌ධබාධිපුබ්‌බො භික්‌ඛු. සෙසන්‌තරායිකෙති ආණාවීතික්‌කමන්‌තරායිකතො සෙසෙ චතුබ්‌බිධෙ අන්‌තරායිකෙ. ඉමෙ ආගාරිකාති අගාරෙ වසනසීලා ඉමෙ මනුස්‌සා. භික්‌ඛූපි පස්‌සන්‌ති ඵුසන්‌ති පරිභුඤ්‌ජන්‌තීති සම්‌බන්‌ධො. කස්‌මා න වට්‌ටන්‌ති, වට්‌ටන්‌තියෙවාති අධිප්‌පායො. රසෙන රසං සංසන්‌දිත්‌වාති උපාදිණ්‌ණකරසෙන අනුපාදිණ්‌ණකරසං, අනුපාදිණ්‌ණකරසෙන වා උපාදිණ්‌ණකරසං සමානෙත්‌වා. යොනිසො පච්‌චවෙක්‌ඛණස්‌ස අභාවතො සංවිජ්‌ජති ඡන්‌දරාගො එත්‌ථාති සච්‌ඡන්‌දරාගො, සොයෙව පරිභොගො සච්‌ඡන්‌දරාගපරිභොගො, තං. එකං කත්‌වාති සමානං කත්‌වා. ඝටෙන්‌තො විය පාපකං දිට්‌ඨිගතං උප්‌පාදෙත්‌වාති යොජනා. කිංසද්‌දො ගරහත්‌ථො, කස්‌මා භගවතා පඨමපාරාජිකං පඤ්‌ඤත්‌තං, න පඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බන්‌ති අත්‌ථො. මහාසමුද්‌දං බන්‌ධන්‌තො යථා අකත්‌තබ්‌බං කරොති, තථා පඨමපාරාජිකං පඤ්‌ඤපෙන්‌තො භගවා අපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතීති අධිප්‌පායො. එත්‌ථාති පඨමපාරාජිකෙ. ආසන්‌ති භබ්‌බාසං. ආණාචක්‌කෙති ආණාසඞ්‌ඛාතෙ චක්‌කෙ.
Tatrāti pañcavidhesu antarāyikesu. Ayaṃ bhikkhūti ariṭṭho gandhabādhipubbo bhikkhu. Sesantarāyiketi āṇāvītikkamantarāyikato sese catubbidhe antarāyike. Ime āgārikāti agāre vasanasīlā ime manussā. Bhikkhūpi passanti phusanti paribhuñjantīti sambandho. Kasmā na vaṭṭanti, vaṭṭantiyevāti adhippāyo. Rasena rasaṃ saṃsanditvāti upādiṇṇakarasena anupādiṇṇakarasaṃ, anupādiṇṇakarasena vā upādiṇṇakarasaṃ samānetvā. Yoniso paccavekkhaṇassa abhāvato saṃvijjati chandarāgo etthāti sacchandarāgo, soyeva paribhogo sacchandarāgaparibhogo, taṃ. Ekaṃ katvāti samānaṃ katvā. Ghaṭento viya pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvāti yojanā. Kiṃsaddo garahattho, kasmā bhagavatā paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, na paññāpetabbanti attho. Mahāsamuddaṃ bandhanto yathā akattabbaṃ karoti, tathā paṭhamapārājikaṃ paññapento bhagavā apaññattaṃ paññapetīti adhippāyo. Etthāti paṭhamapārājike. Āsanti bhabbāsaṃ. Āṇācakketi āṇāsaṅkhāte cakke.
අට්‌ඨියෙව අට්‌ඨිකං කුච්‌ඡිතත්‌ථෙන, කුච්‌ඡිතත්‌ථෙ හි කො. අට්‌ඨිකමෙව ඛලො නීචට්‌ඨෙන ලාමකට්‌ඨෙනාති අට්‌ඨිකඞ්‌ඛලො නිග්‌ගහීතාගමං කත්‌වා. තෙන උපමා සදිසාති අට්‌ඨිකඞ්‌ඛලූපමා. ‘‘අට්‌ඨී’’ති ච ‘‘කඞ්‌ඛල’’න්‌ති ච පදං ගහෙත්‌වා වණ්‌ණෙන්‌ති ආචරියා (සාරත්‌ථ. ටී. පාචිත්‌තිය 3.417; වි. වි. ටී. පාචිත්‌තිය 2.417; ම. නි. අට්‌ඨ. 2.42; ම. නි. ටී. 3.42). අඞ්‌ගාරකාසූපමාති අඞ්‌ගාරරාසිසදිසා, අඞ්‌ගාරෙහි වා පරිපුණ්‌ණා ආවාටසදිසා. අසිසූනූපමාති එත්‌ථ අසීති ඛග්‌ගො. සො හි අසතෙ ඛිපතෙ අනෙනාති ‘‘අසී’’ති වුච්‌චති. සූනාති අධිකොට්‌ටනං. තඤ්‌හි සුනති සඤ්‌චුණ්‌ණභාවං ගච්‌ඡති එත්‌ථාති ‘‘සූනා’’ති වුච්‌චති. අසිනා සූනාති අසිසූනා, තාය උපමා සදිසාති අසිසූනූපමා. සත්‌තිසූලූපමාති සත්‌තියා ච සූලෙන ච සදිසා. එත්‌ථාති ඉමිස්‌සං අට්‌ඨකථායං. මජ්‌ඣිමට්‌ඨකථායං අලගද්‌දූපමසුත්‌තෙ (ම. නි. අට්‌ඨ. 1.234 ආදයො) ගහෙතබ්‌බො. එවංසද්‌දඛොසද්‌දානමන්‌තරෙ වියසද්‌දස්‌ස බ්‍යාදෙසභාවං දස්‌සෙතුං වුත්‌තං ‘‘එවං විය ඛො’’ති. අට්‌ඨමං.
Aṭṭhiyeva aṭṭhikaṃ kucchitatthena, kucchitatthe hi ko. Aṭṭhikameva khalo nīcaṭṭhena lāmakaṭṭhenāti aṭṭhikaṅkhalo niggahītāgamaṃ katvā. Tena upamā sadisāti aṭṭhikaṅkhalūpamā. ‘‘Aṭṭhī’’ti ca ‘‘kaṅkhala’’nti ca padaṃ gahetvā vaṇṇenti ācariyā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417; vi. vi. ṭī. pācittiya 2.417; ma. ni. aṭṭha. 2.42; ma. ni. ṭī. 3.42). Aṅgārakāsūpamāti aṅgārarāsisadisā, aṅgārehi vā paripuṇṇā āvāṭasadisā. Asisūnūpamāti ettha asīti khaggo. So hi asate khipate anenāti ‘‘asī’’ti vuccati. Sūnāti adhikoṭṭanaṃ. Tañhi sunati sañcuṇṇabhāvaṃ gacchati etthāti ‘‘sūnā’’ti vuccati. Asinā sūnāti asisūnā, tāya upamā sadisāti asisūnūpamā. Sattisūlūpamāti sattiyā ca sūlena ca sadisā. Etthāti imissaṃ aṭṭhakathāyaṃ. Majjhimaṭṭhakathāyaṃ alagaddūpamasutte (ma. ni. aṭṭha. 1.234 ādayo) gahetabbo. Evaṃsaddakhosaddānamantare viyasaddassa byādesabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘evaṃ viya kho’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 7. සප්‌පාණකවග්‌ගො • 7. Sappāṇakavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 8. අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 8. අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 8. අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 8. අරිට්‌ඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
