| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
೪೧೭. ಅಟ್ಠಮೇ ಬಾಧಯಿಂಸೂತಿ ಹನಿಂಸು। ತಂತಂಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿಬನ್ಧನವಸೇನ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನ್ತರೇ ವೇಮಜ್ಝೇ ಏತಿ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿಅನತ್ಥೋ। ಅನತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರಾಯೇ ನಿಯುತ್ತಾ, ಅನ್ತರಾಯಂ ವಾ ಫಲಂ ಅರಹನ್ತಿ, ಅನ್ತರಾಯಸ್ಸ ವಾ ಕರಣಸೀಲಾತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ’’ತಿ। ಆನನ್ತರಿಯಧಮ್ಮಾತಿ ಆನನ್ತರಿಕಸಭಾವಾ ಚೇತನಾಧಮ್ಮಾ। ತತ್ರಾಯಂ ವಚನತ್ಥೋ – ಚುತಿಅನನ್ತರಫಲಂ ಅನನ್ತರಂ ನಾಮ, ತಸ್ಮಿಂ ಅನನ್ತರೇ ನಿಯುತ್ತಾ, ತಂನಿಬ್ಬತ್ತನೇನ ಅನನ್ತರಕರಣಸೀಲಾ, ಅನನ್ತರಪ್ಪಯೋಜನಾತಿ ವಾ ಆನನ್ತರಿಕಾ, ತೇ ಏವ ಆನನ್ತರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಕಮ್ಮಾನಿ ಏವ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾತಿ ಕಮ್ಮನ್ತರಾಯಿಕಾ। ಮೋಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ, ನ ಸಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಲಕ್ಖಣಾಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ। ಪಾಕತಿಕಭಿಕ್ಖುನೀವಸೇನ ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಅರಿಯಾಯ ಪನ ಪವತ್ತಂ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಕಮೇವ, ನನ್ದಮಾಣವಕೋ ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ। ಉಭಿನ್ನಂ ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದತಾವಸೇನ ವಾ ನ ಸಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕತಾ , ಮೋಕ್ಖನ್ತರಾಯಿಕತಾ ಪನ ಮೋಕ್ಖತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿದೂಸನತೋ। ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಪನ ಪವತ್ತಿಯಂ ಸಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕತಾಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ನಿವಾರೇತುನ್ತಿ।
417. Aṭṭhame bādhayiṃsūti haniṃsu. Taṃtaṃsampattiyā vibandhanavasena sattasantānassa antare vemajjhe eti āgacchatīti antarāyo, diṭṭhadhammikādianattho. Anatikkamanaṭṭhena tasmiṃ antarāye niyuttā, antarāyaṃ vā phalaṃ arahanti, antarāyassa vā karaṇasīlāti antarāyikā. Tenāha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Ānantariyadhammāti ānantarikasabhāvā cetanādhammā. Tatrāyaṃ vacanattho – cutianantaraphalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare niyuttā, taṃnibbattanena anantarakaraṇasīlā, anantarappayojanāti vā ānantarikā, te eva ānantariyāti vuttā. Kammāni eva antarāyikāti kammantarāyikā. Mokkhasseva antarāyaṃ karoti, na saggassāti micchācāralakkhaṇābhāvato vuttaṃ. Na hi bhikkhuniyā dhammarakkhitabhāvo atthi. Pākatikabhikkhunīvasena cetaṃ vuttaṃ. Ariyāya pana pavattaṃ apāyasaṃvattanikameva, nandamāṇavako cettha nidassanaṃ. Ubhinnaṃ samānacchandatāvasena vā na saggantarāyikatā , mokkhantarāyikatā pana mokkhatthāya paṭipattiyā vidūsanato. Abhibhavitvā pana pavattiyaṃ saggantarāyikatāpi na sakkā nivāretunti.
ಅಹೇತುಕದಿಟ್ಠಿಅಕಿರಿಯದಿಟ್ಠಿನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಿಯೋವ ನಿಯತಭಾವಂ ಪತ್ತಾ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಾ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಧಮ್ಮಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮಾಹ। ಪಣ್ಡಕಾದಿಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ಸಬ್ಬಾಯಪಿ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ವಿಪಾಕನ್ತರಾಯಿಕಭಾವತೋ। ಯಾಹಿ ಅರಿಯೇ ಉಪವದತಿ, ತಾ ಚೇತನಾ ಅರಿಯೂಪವಾದಾ ಜಾತಾ। ತತೋ ಪರನ್ತಿ ಖಮಾಪನತೋ ಉಪರಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಆಪನ್ನಾ ಆಪತ್ತಿಯೋತಿ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಸತ್ತ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತಞ್ಹಿ ಅನ್ತಮಸೋ ದುಕ್ಕಟದುಬ್ಭಾಸಿತಮ್ಪಿ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ। ಯಾವ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ವುಟ್ಠಾತಿ ಸೇಸಗರುಕಾಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ, ನ ದೇಸೇತಿ ಲಹುಕಾಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ।
Ahetukadiṭṭhiakiriyadiṭṭhinatthikadiṭṭhiyova niyatabhāvaṃ pattā niyatamicchādiṭṭhidhammā. Paṭisandhidhammāti paṭisandhicittuppādamāha. Paṇḍakādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ sabbāyapi ahetukapaṭisandhiyā vipākantarāyikabhāvato. Yāhi ariye upavadati, tā cetanā ariyūpavādā jātā. Tato paranti khamāpanato upari. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ dibbacakkhukathāyaṃ vuttameva. Sañcicca āpannā āpattiyoti sañcicca vītikkantā satta āpattikkhandhā. Sañcicca vītikkantañhi antamaso dukkaṭadubbhāsitampi saggamaggaphalānaṃ antarāyaṃ karoti. Yāva bhikkhubhāvaṃ paṭijānāti pārājikaṃ āpanno, na vuṭṭhāti sesagarukāpattiṃ āpanno, na deseti lahukāpattiṃ āpanno.
ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು। ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಅನವಜ್ಜೇನ ಪಚ್ಚಯಪರಿಭುಞ್ಜನರಸೇನ ಸಾವಜ್ಜಕಾಮಗುಣಪರಿಭೋಗರಸಂ ಸಮಾನೇತ್ವಾ। ಯೋನಿಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗೋತಿ ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗೋ, ಪಚ್ಚಯಪರಿಭೋಗೋ। ಉಪನೇನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ಬನ್ಧನಂ ಉಪನೇನ್ತೋ ವಿಯ। ‘‘ಘಟೇನ್ತೋ ವಿಯಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ಸದಿಸತಂ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಏಕನ್ತಸಾವಜ್ಜೇ ಅನವಜ್ಜಭಾವಪಕ್ಖೇಪನತೋ। ಪಾಪಕನ್ತಿ ಲಾಮಕಟ್ಠೇನ ದುಗ್ಗತಿಸಮ್ಪಾಪನಟ್ಠೇನ ಚ ಪಾಪಕಂ। ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಬನ್ಧನ್ತೇನ ವಿಯಾತಿ ಸೇತುಕರಣವಸೇನ ಮಹಾಸಾಗರಂ ಬನ್ಧನ್ತೇನ ವಿಯ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝನ್ತೋತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ‘‘ಸಾವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಂ ‘‘ಅನವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ಗಹಣೇನ ತೇನ ಸಹ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝನ್ತೋ। ಆಣಾಚಕ್ಕೇತಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದಸಙ್ಖಾತೇ, ‘‘ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿಆದಿದೇಸನಾಸಙ್ಖಾತೇ ಚ ಆಣಾಚಕ್ಕೇ।
Ayaṃ bhikkhūti ariṭṭho bhikkhu. Rasena rasaṃ saṃsanditvāti anavajjena paccayaparibhuñjanarasena sāvajjakāmaguṇaparibhogarasaṃ samānetvā. Yoniso paccavekkhaṇena natthi ettha chandarāgoti nicchandarāgo, paccayaparibhogo. Upanento viyāti bandhanaṃ upanento viya. ‘‘Ghaṭento viyā’’tipi pāṭho. Upasaṃharanto viyāti sadisataṃ upasaṃharanto viya ekantasāvajje anavajjabhāvapakkhepanato. Pāpakanti lāmakaṭṭhena duggatisampāpanaṭṭhena ca pāpakaṃ. Mahāsamuddaṃ bandhantena viyāti setukaraṇavasena mahāsāgaraṃ bandhantena viya. Sabbaññutaññāṇena saddhiṃ paṭivirujjhantoti sabbaññutaññāṇena ‘‘sāvajja’’nti diṭṭhaṃ ‘‘anavajja’’nti gahaṇena tena saha paṭivirujjhanto. Āṇācakketi paṭhamapārājikasikkhāpadasaṅkhāte, ‘‘abrahmacariyaṃ pahāyā’’tiādidesanāsaṅkhāte ca āṇācakke.
ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲಂ ನಾಮ ಉರಟ್ಠಿ ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಕಣ್ಟಕಂ ವಾ ಸೀಸಟ್ಠಿ ವಾ। ತಞ್ಹಿ ನಿಮ್ಮಂಸತ್ತಾ ‘‘ಕಙ್ಕಲ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ವಿಗತಮಂಸಾಯ ಹಿ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಖಲಿಕಾಯ ಏಕಟ್ಠಿಮ್ಹಿ ವಾ ಕಙ್ಕಲ-ಸದ್ದೋ ನಿರುಳ್ಹೋ। ಅನುದಹನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅನುಪಾಯಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ। ಮಹಾಭಿತಾಪನಟ್ಠೇನ ಅನವಟ್ಠಿತಸಭಾವತಾಯ, ಇತ್ತರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಮುಹುತ್ತಕರಣೀಯತಾಯ, ತಾವಕಾಲಿಕಟ್ಠೇನ ಪರೇಹಿ ಅಭಿಭವನತಾಯ, ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪಲಿಭಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ಭೇದನಾದಿಅಧಿಕರಣಭಾವೇನ, ಉಗ್ಘಾಟಸದಿಸತಾಯ ಅಧಿಕುಟ್ಟನಟ್ಠೇನ, ಅವಣೇ ವಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅನುಪವಿಸನಭಾವತಾಯ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಅನತ್ಥನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಸಾಸಙ್ಕಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ।
Aṭṭhikaṅkalaṃ nāma uraṭṭhi vā piṭṭhikaṇṭakaṃ vā sīsaṭṭhi vā. Tañhi nimmaṃsattā ‘‘kaṅkala’’nti vuccati. Vigatamaṃsāya hi aṭṭhisaṅkhalikāya ekaṭṭhimhi vā kaṅkala-saddo niruḷho. Anudahanaṭṭhenāti anupāyapaṭipattiyā sampati āyatiñca anudahanaṭṭhena. Mahābhitāpanaṭṭhena anavaṭṭhitasabhāvatāya, ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena muhuttakaraṇīyatāya, tāvakālikaṭṭhena parehi abhibhavanatāya, sabbaṅgapaccaṅgapalibhañjanaṭṭhena bhedanādiadhikaraṇabhāvena, ugghāṭasadisatāya adhikuṭṭanaṭṭhena, avaṇe vaṇaṃ uppādetvā anto anupavisanabhāvatāya vinivijjhanaṭṭhena, diṭṭhadhammikasamparāyikaanatthanimittatāya sāsaṅkasappaṭibhayaṭṭhena.
ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಥಾಮಸಾ ಪರಾಮಾಸಾ’’ತಿಆದೀಸು ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಥಾಮಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಥಾಮೇನ, ತಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಥಾಮಗತಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಾಮಾಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನ, ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತಪರಾಮಾಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿಟ್ಠಿಯೇವ ಹಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ಆಮಸನೇನ ಪರಾಮಾಸೋ। ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸಾತಿ ತಣ್ಹಾಭಿನಿವೇಸಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೇನ ದಿಟ್ಠಾಭಿನಿವೇಸೇನ ‘‘ಇದಮೇತ್ಥ ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ। ವೋಹರತೀತಿ ಕಥೇತಿ। ಯತೋ ಚ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯದಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ। ಏವಂಬ್ಯಾಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾತಿ ಇದಂ ಏಸ ಅತ್ತನೋ ಲದ್ಧಿಂ ನಿಗೂಹಿತುಕಾಮತಾಯ ನತ್ಥೀತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋಪಿ ಭಗವತೋ ಆನುಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಿರ ಸಮ್ಮುಖಾ ದ್ವೇ ಕಥಾ ಕಥೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಕಸ್ಸ ನು ಖೋ ನಾಮ ತ್ವಂ ಮೋಘಪುರಿಸಾತಿ ತ್ವಂ ಮೋಘಪುರಿಸ ಕಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ವೇಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಸುದ್ದಸ್ಸ ವಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಮಯಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಸಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಧಮ್ಮಕಮ್ಮತಾ, ಸಮನುಭಾಸನಾ, ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Pāḷiyaṃ ‘‘thāmasā parāmāsā’’tiādīsu evamattho veditabbo. Thāmasāti diṭṭhithāmena, tassā diṭṭhiyā thāmagatabhāvenāti attho. Parāmāsāti diṭṭhiparāmāsena, diṭṭhisaṅkhātaparāmāsenāti attho. Diṭṭhiyeva hi dhammasabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasanena parāmāso. Abhinivissāti taṇhābhinivesapubbaṅgamena diṭṭhābhinivesena ‘‘idamettha sacca’’nti abhinivisitvā. Voharatīti katheti. Yato ca kho te bhikkhūti yadā te bhikkhū. Evaṃbyākho ahaṃ, bhante, bhagavatāti idaṃ esa attano laddhiṃ nigūhitukāmatāya natthīti vattukāmopi bhagavato ānubhāvena sampaṭicchati. Buddhānaṃ kira sammukhā dve kathā kathetuṃ samattho nāma natthi. Kassa nu kho nāma tvaṃ moghapurisāti tvaṃ moghapurisa kassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi. Sesamettha uttānameva. Dhammakammatā, samanubhāsanā, appaṭinissajjananti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೭. ಸಪ್ಪಾಣಕವಗ್ಗೋ • 7. Sappāṇakavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೮. ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 8. Ariṭṭhasikkhāpadaṃ
