| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੮. ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
8. Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā
ਤਂਤਂਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੪੧੭) વਿਬਨ੍ਧਨવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ વੇਮਜ੍ਝੇ ਏਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਦਿਅਨਤ੍ਥੋ, ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ વਾ ਫਲਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ વਾ ਕਰਣਸੀਲਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੩੪)। ਤੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸવਿਪਾਕਉਪવਾਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਂ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦੂਸਕਕਮ੍ਮਂ। ਤਂ ਪਨ ਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ। ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਪਣ੍ਡਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਧਮ੍ਮਾ વਿਪਾਕਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਅਰਿਯੂਪવਾਦਾ ਉਪવਾਦਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਤੇ ਪਨ ਯਾવ ਅਰਿਯੇ ਨ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਾવਦੇવ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਨ੍ਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਤਾਪਿ ਯਾવ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ વਾ ਨ ਦੇਸੇਤਿ વਾ, ਤਾવਦੇવ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ।
Taṃtaṃsampattiyā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417) vibandhanavasena sattasantānassa antare vemajjhe eti āgacchatīti antarāyo, diṭṭhadhammikādianattho, anatikkamanatthena tasmiṃ antarāye niyuttā, antarāyaṃ vā phalaṃ arahanti, antarāyassa vā karaṇasīlāti antarāyikā. Tenāha ‘‘saggamokkhānaṃ antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti (ma. ni. aṭṭha. 1.234). Te kammakilesavipākaupavādapaññattivītikkamavasena pañcavidhāti ettha ca pañcānantariyakammaṃ kammantarāyikaṃ nāma, tathā bhikkhunidūsakakammaṃ. Taṃ pana mokkhasseva antarāyaṃ karoti, na saggassa. Niyatamicchādiṭṭhidhammā kilesantarāyikā nāma. Paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakānaṃ paṭisandhidhammā vipākantarāyikā nāma. Ariyūpavādā upavādantarāyikā nāma. Te pana yāva ariye na khamāpenti, tāvadeva, na tato paraṃ. Sañcicca āpannā āpattiyo paññattivītikkamantarāyikā nāma. Tāpi yāva bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānāti, na vuṭṭhāti vā na deseti vā, tāvadeva, na tato paraṃ.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੩੪; ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੧੭) ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਸੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯੇ ਪਨ ਅਕੋવਿਦਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਹੋਗਤੋ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਆਗਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਮਨਾਪਿਕਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਮੁਦੁਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾવੁਰਣਾਦੀਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਾ…ਪੇ॰… ਇਤ੍ਥਿਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਏવ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਰਸੇਨ ਰਸਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਏਕਂ ਕਤ੍વਾ ਥੂਲવਾਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਸੁਖੁਮਸੁਤ੍ਤਂ ਘਟੇਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਸਾਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਨੇਰੁਂ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਭਗવਤਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੇਨ વਿਯ ਮਹਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿવਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਆਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਜਿਨਸ੍ਸ ਆਣਾਚਕ੍ਕੇ ਪਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ।
Tatrāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.234; pāci. aṭṭha. 417) ariṭṭho bhikkhu bahussuto dhammakathiko sesantarāyike jānāti, vinaye pana akovidattā paṇṇattivītikkamantarāyike na jānāti, tasmā rahogato evaṃ cintesi ‘‘ime āgārikā pañca kāmaguṇe paribhuñjantā sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi honti, bhikkhūpi manāpikāni cakkhuviññeyyāni rūpāni passanti…pe… kāyaviññeyye phoṭṭhabbe phusanti, mudukāni attharaṇapāvuraṇādīni paribhuñjanti, etaṃ sabbaṃ vaṭṭati. Kasmā? Itthirūpā…pe… itthiphoṭṭhabbā eva na vaṭṭanti, etepi vaṭṭantī’’ti evaṃ rasena rasaṃ saṃsanditvā sacchandarāgaparibhogañca nicchandarāgaparibhogañca ekaṃ katvā thūlavākehi saddhiṃ atisukhumasuttaṃ ghaṭento viya, sāsapena saddhiṃ sineruṃ upasaṃharanto viya ca pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvā ‘‘kiṃ bhagavatā mahāsamuddaṃ bandhantena viya mahatā ussāhena paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, natthi ettha doso’’ti sabbaññutaññāṇena saddhiṃ paṭivirujjhanto bhabbapuggalānaṃ āsaṃ chindanto jinassa āṇācakke pahāramadāsi. Tenāha ‘‘tesū’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਤੇਸੂਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ। ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੪੧੭) ਨਾਮ ਉਰਟ੍ਠਿ વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਂ વਾ ਸੀਸਟ੍ਠਿ વਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਂਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਙ੍ਕਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਗਤਮਂਸਾਯ ਹਿ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਏਕਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ વਾ ਕਙ੍ਕਲਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ , ਤਂਸਦਿਸਾ ਕਾਮਾ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਅਸਿਸੂਨੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ, ਸਪ੍ਪਸਿਰੂਪਮਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੪, ੨੩੬; ੨.੪੩-੪੮; ਪਾਚਿ॰ ੪੧੭; ਚੂਲ਼વ॰ ੬੫) ਏਤੇਸਂ ਗਹਣਂ।
Tattha tesūti yathāvuttesu antarāyesu. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmāti ettha aṭṭhikaṅkalaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417) nāma uraṭṭhi vā piṭṭhikaṇṭakaṃ vā sīsaṭṭhi vā. Tañhi nimmaṃsattā ‘‘kaṅkala’’nti vuccati. Vigatamaṃsāya hi aṭṭhisaṅkhalikāya ekaṭṭhimhi vā kaṅkalasaddo niruḷho , taṃsadisā kāmā appassādaṭṭhenāti attho. Ādisaddena ‘‘maṃsapesūpamā kāmā, tiṇukkūpamā kāmā, aṅgārakāsūpamā kāmā, supinakūpamā kāmā, yācitakūpamā kāmā, rukkhaphalūpamā kāmā, asisūnūpamā kāmā, sattisūlūpamā kāmā, sappasirūpamā kāmā’’ti (ma. ni. 1.234, 236; 2.43-48; pāci. 417; cūḷava. 65) etesaṃ gahaṇaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੧੭) ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ। ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਅਨੁਦਹਨਟ੍ਠੇਨ। ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਮਹਾਭਿਤਾਪਨਟ੍ਠੇਨ। ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਇਤ੍ਤਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ। ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਤਾવਕਾਲਿਕਟ੍ਠੇਨ। ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਪਲਿਭਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ। ਅਸਿਸੂਨੂਪਮਾ ਅਧਿਕੁਟ੍ਟਨਟ੍ਠੇਨ। ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੂਪਮਾ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ। ਸਪ੍ਪਸਿਰੂਪਮਾ ਸਾਸਙ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਯਟ੍ਠੇਨ।
Tattha maṃsapesūpamā kāmā (pāci. aṭṭha. 417) bahusādhāraṇaṭṭhena. Tiṇukkūpamā kāmā anudahanaṭṭhena. Aṅgārakāsūpamā kāmā mahābhitāpanaṭṭhena. Supinakūpamā kāmā ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena. Yācitakūpamā kāmā tāvakālikaṭṭhena. Rukkhaphalūpamā kāmā sabbaṅgapaccaṅgapalibhañjanaṭṭhena. Asisūnūpamā adhikuṭṭanaṭṭhena. Sattisūlūpamā vinivijjhanaṭṭhena. Sappasirūpamā sāsaṅkasappaṭibhayaṭṭhena.
ਤਥੇવਾਤਿ ‘‘ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ। ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਸੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਯੇਹਿ ‘‘ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸੁਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ॰ ੪੨੦) ਪਦਭਾਜਨਿਯਂ વੁਤ੍ਤੇਨ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ।
Tathevāti ‘‘mā āyasmā’’tiādīhi. Itaresanti so saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhitvā yehi ‘‘mā āyasmā’’tiādinā vutto, tattha tehi aññesaṃ sutānaṃ bhikkhūnaṃ. Ñatticatutthena kammenāti ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, itthannāmassa bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppanna’’ntiādinā (pāci. 420) padabhājaniyaṃ vuttena ñatticatutthena kammena.
ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ariṭṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
