| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
६. अरिट्ठसुत्तं
6. Ariṭṭhasuttaṃ
९८२. सावत्थिनिदानं। तत्र खो भगवा…पे॰… एतदवोच – ‘‘भावेथ नो तुम्हे भिक्खवे, आनापानस्सति’’न्ति? एवं वुत्ते आयस्मा अरिट्ठो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘अहं खो, भन्ते, भावेमि आनापानस्सति’’न्ति। ‘‘यथा कथं पन त्वं, अरिट्ठ, भावेसि आनापानस्सति’’न्ति? ‘‘अतीतेसु मे, भन्ते, कामेसु कामच्छन्दो पहीनो, अनागतेसु मे कामेसु कामच्छन्दो विगतो, अज्झत्तबहिद्धा 1 च मे धम्मेसु पटिघसञ्ञा सुप्पटिविनीता। सो 2 सतोव अस्ससिस्सामि, सतोव पस्ससिस्सामि। एवं ख्वाहं, भन्ते, भावेमि आनापानस्सति’’न्ति।
982. Sāvatthinidānaṃ. Tatra kho bhagavā…pe… etadavoca – ‘‘bhāvetha no tumhe bhikkhave, ānāpānassati’’nti? Evaṃ vutte āyasmā ariṭṭho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, bhāvemi ānāpānassati’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, ariṭṭha, bhāvesi ānāpānassati’’nti? ‘‘Atītesu me, bhante, kāmesu kāmacchando pahīno, anāgatesu me kāmesu kāmacchando vigato, ajjhattabahiddhā 3 ca me dhammesu paṭighasaññā suppaṭivinītā. So 4 satova assasissāmi, satova passasissāmi. Evaṃ khvāhaṃ, bhante, bhāvemi ānāpānassati’’nti.
‘‘‘अत्थेसा, अरिट्ठ, आनापानस्सति, नेसा नत्थी’ति वदामि। अपि च, अरिट्ठ, यथा आनापानस्सति वित्थारेन परिपुण्णा होति तं सुणाहि, साधुकं मनसि करोहि; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो आयस्मा अरिट्ठो भगवतो पच्चस्सोसि। भगवा एतदवोच –
‘‘‘Atthesā, ariṭṭha, ānāpānassati, nesā natthī’ti vadāmi. Api ca, ariṭṭha, yathā ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hoti taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ariṭṭho bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘कथञ्च, अरिट्ठ, आनापानस्सति वित्थारेन परिपुण्णा होति? इध, अरिट्ठ, भिक्खु अरञ्ञगतो वा रुक्खमूलगतो वा सुञ्ञागारगतो वा निसीदति पल्लङ्कं आभुजित्वा उजुं कायं पणिधाय परिमुखं सतिं उपट्ठपेत्वा। सो सतोव अस्ससति, सतोव पस्ससति। दीघं वा अस्ससन्तो ‘दीघं अस्ससामी’ति पजानाति…पे॰… ‘पटिनिस्सग्गानुपस्सी अस्ससिस्सामी’ति सिक्खति, ‘पटिनिस्सग्गानुपस्सी पस्ससिस्सामी’ति सिक्खति। एवं खो, अरिट्ठ, आनापानस्सति वित्थारेन परिपुण्णा होती’’ति। छट्ठं।
‘‘Kathañca, ariṭṭha, ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hoti? Idha, ariṭṭha, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ kho, ariṭṭha, ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hotī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ६. अरिट्ठसुत्तवण्णना • 6. Ariṭṭhasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ६. अरिट्ठसुत्तवण्णना • 6. Ariṭṭhasuttavaṇṇanā
