| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๖. อริฎฺฐสุตฺตํ
6. Ariṭṭhasuttaṃ
๙๘๒. สาวตฺถินิทานํฯ ตตฺร โข ภควา…เป.… เอตทโวจ – ‘‘ภาเวถ โน ตุเมฺห ภิกฺขเว, อานาปานสฺสติ’’นฺติ? เอวํ วุเตฺต อายสฺมา อริโฎฺฐ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหํ โข, ภเนฺต, ภาเวมิ อานาปานสฺสติ’’นฺติฯ ‘‘ยถา กถํ ปน ตฺวํ, อริฎฺฐ, ภาเวสิ อานาปานสฺสติ’’นฺติ? ‘‘อตีเตสุ เม, ภเนฺต, กาเมสุ กามจฺฉโนฺท ปหีโน, อนาคเตสุ เม กาเมสุ กามจฺฉโนฺท วิคโต, อชฺฌตฺตพหิทฺธา 1 จ เม ธเมฺมสุ ปฎิฆสญฺญา สุปฺปฎิวินีตาฯ โส 2 สโตว อสฺสสิสฺสามิ, สโตว ปสฺสสิสฺสามิฯ เอวํ ขฺวาหํ, ภเนฺต, ภาเวมิ อานาปานสฺสติ’’นฺติฯ
982. Sāvatthinidānaṃ. Tatra kho bhagavā…pe… etadavoca – ‘‘bhāvetha no tumhe bhikkhave, ānāpānassati’’nti? Evaṃ vutte āyasmā ariṭṭho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, bhāvemi ānāpānassati’’nti. ‘‘Yathā kathaṃ pana tvaṃ, ariṭṭha, bhāvesi ānāpānassati’’nti? ‘‘Atītesu me, bhante, kāmesu kāmacchando pahīno, anāgatesu me kāmesu kāmacchando vigato, ajjhattabahiddhā 3 ca me dhammesu paṭighasaññā suppaṭivinītā. So 4 satova assasissāmi, satova passasissāmi. Evaṃ khvāhaṃ, bhante, bhāvemi ānāpānassati’’nti.
‘‘‘อเตฺถสา, อริฎฺฐ, อานาปานสฺสติ, เนสา นตฺถี’ติ วทามิฯ อปิ จ, อริฎฺฐ, ยถา อานาปานสฺสติ วิตฺถาเรน ปริปุณฺณา โหติ ตํ สุณาหิ, สาธุกํ มนสิ กโรหิ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภเนฺต’’ติ โข อายสฺมา อริโฎฺฐ ภควโต ปจฺจโสฺสสิฯ ภควา เอตทโวจ –
‘‘‘Atthesā, ariṭṭha, ānāpānassati, nesā natthī’ti vadāmi. Api ca, ariṭṭha, yathā ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hoti taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ariṭṭho bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘กถญฺจ, อริฎฺฐ, อานาปานสฺสติ วิตฺถาเรน ปริปุณฺณา โหติ? อิธ, อริฎฺฐ, ภิกฺขุ อรญฺญคโต วา รุกฺขมูลคโต วา สุญฺญาคารคโต วา นิสีทติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธาย ปริมุขํ สติํ อุปฎฺฐเปตฺวาฯ โส สโตว อสฺสสติ, สโตว ปสฺสสติฯ ทีฆํ วา อสฺสสโนฺต ‘ทีฆํ อสฺสสามี’ติ ปชานาติ…เป.… ‘ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสี อสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติ, ‘ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสี ปสฺสสิสฺสามี’ติ สิกฺขติฯ เอวํ โข, อริฎฺฐ, อานาปานสฺสติ วิตฺถาเรน ปริปุณฺณา โหตี’’ติฯ ฉฎฺฐํฯ
‘‘Kathañca, ariṭṭha, ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hoti? Idha, ariṭṭha, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati, satova passasati. Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti…pe… ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ kho, ariṭṭha, ānāpānassati vitthārena paripuṇṇā hotī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. อริฎฺฐสุตฺตวณฺณนา • 6. Ariṭṭhasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๖. อริฎฺฐสุตฺตวณฺณนา • 6. Ariṭṭhasuttavaṇṇanā
