| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
2. අරියන්‌තිකථාවණ්‌ණනා
2. Ariyantikathāvaṇṇanā
357. ඉදානි අරියන්‌තිකථා නාම හොති. තත්‌ථ යෙසං ‘‘න කෙවලං ආසවක්‌ඛයඤාණමෙව අරියං, අථ ඛො පුරිමානිපි නව බලානි අරියානි’’ච්‌චෙව ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි එතරහි අන්‌ධකානං; තෙ සන්‌ධාය අරියන්‌ති පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. පුන යදි තං අරියං, මග්‌ගාදීසු තෙන අඤ්‌ඤතරෙන භවිතබ්‌බන්‌ති මග්‌ගාදිවසෙන පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටික්‌ඛෙපො ඉතරස්‌ස.
357. Idāni ariyantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘na kevalaṃ āsavakkhayañāṇameva ariyaṃ, atha kho purimānipi nava balāni ariyāni’’cceva laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ; te sandhāya ariyanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Puna yadi taṃ ariyaṃ, maggādīsu tena aññatarena bhavitabbanti maggādivasena pucchā sakavādissa, paṭikkhepo itarassa.
පුන සුඤ්‌ඤතාරම්‌මණාදිවසෙන පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස. තත්‌ථ ද්‌වෙ සුඤ්‌ඤතා – සත්‌තසුඤ්‌ඤතා ච සඞ්‌ඛාරසුඤ්‌ඤතා ච. සත්‌තසුඤ්‌ඤතා නාම දිට්‌ඨියා පරිකප්‌පිතෙන සත්‌තෙන සුඤ්‌ඤා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා. සඞ්‌ඛාරසුඤ්‌ඤතා නාම සබ්‌බසඞ්‌ඛාරෙහි සුඤ්‌ඤං විවිත්‌තං නිස්‌සටං නිබ්‌බානං. තත්‌ථ පරවාදී නිබ්‌බානාරම්‌මණතං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති, සඞ්‌ඛාරාරම්‌මණතං සන්‌ධාය පටිජානාති. මනසි කරොතීති පුට්‌ඨොපි නිබ්‌බානමෙව සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති, සඞ්‌ඛාරෙ සන්‌ධාය පටිජානාති. තතො සකවාදිනා ‘‘ඨානාට්‌ඨානාදිමනසිකාරො සඞ්‌ඛාරාරම්‌මණො, සුඤ්‌ඤතමනසිකාරො නිබ්‌බානාරම්‌මණො’’ති ඉමං නයං ගහෙත්‌වා ‘‘ද්‌වින්‌නං ඵස්‌සානං ද්‌වින්‌නං චිත්‌තානං සමොධානං හොතී’’ති පුට්‌ඨො ලෙසොකාසං අලභන්‌තො පටික්‌ඛිපති. අනිමිත්‌තාපණිහිතෙසුපි එසෙව නයො. සත්‌තනිමිත්‌තාභාවතො හි ඛන්‌ධා අනිමිත්‌තා. සඞ්‌ඛාරනිමිත්‌තාභාවතො නිබ්‌බානං. එකධම්‌මස්‌මිම්‌පි ආරොපෙත්‌වා ඨපෙතබ්‌බසඞ්‌ඛාතෙන ච පණිදහිතබ්‌බට්‌ඨෙන පණිහිතසඞ්‌ඛං ගතෙන සත්‌තපණිධිනා අප්‌පණිහිතා ඛන්‌ධා. තණ්‌හාපණිධිනා තණ්‌හාය වා ආරම්‌මණභූතෙන සබ්‌බසඞ්‌ඛාරපණිධිනා අප්‌පණිහිතං නිබ්‌බානං. තස්‌මා ඉධාපි පටික්‌ඛෙපො ච පටිඤ්‌ඤා ච පුරිමනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බා.
Puna suññatārammaṇādivasena pucchā sakavādissa. Tattha dve suññatā – sattasuññatā ca saṅkhārasuññatā ca. Sattasuññatā nāma diṭṭhiyā parikappitena sattena suññā pañcakkhandhā. Saṅkhārasuññatā nāma sabbasaṅkhārehi suññaṃ vivittaṃ nissaṭaṃ nibbānaṃ. Tattha paravādī nibbānārammaṇataṃ sandhāya paṭikkhipati, saṅkhārārammaṇataṃ sandhāya paṭijānāti. Manasi karotīti puṭṭhopi nibbānameva sandhāya paṭikkhipati, saṅkhāre sandhāya paṭijānāti. Tato sakavādinā ‘‘ṭhānāṭṭhānādimanasikāro saṅkhārārammaṇo, suññatamanasikāro nibbānārammaṇo’’ti imaṃ nayaṃ gahetvā ‘‘dvinnaṃ phassānaṃ dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotī’’ti puṭṭho lesokāsaṃ alabhanto paṭikkhipati. Animittāpaṇihitesupi eseva nayo. Sattanimittābhāvato hi khandhā animittā. Saṅkhāranimittābhāvato nibbānaṃ. Ekadhammasmimpi āropetvā ṭhapetabbasaṅkhātena ca paṇidahitabbaṭṭhena paṇihitasaṅkhaṃ gatena sattapaṇidhinā appaṇihitā khandhā. Taṇhāpaṇidhinā taṇhāya vā ārammaṇabhūtena sabbasaṅkhārapaṇidhinā appaṇihitaṃ nibbānaṃ. Tasmā idhāpi paṭikkhepo ca paṭiññā ca purimanayeneva veditabbā.
358. තතො ‘‘යථා සතිපට්‌ඨානාදයො ලොකුත්‌තරධම්‌මා අරියා චෙව සුඤ්‌ඤතාදිආරම්‌මණා ච, කිං තෙ එවං ඨානාට්‌ඨානඤාණ’’න්‌ති අනුලොමපටිලොමපුච්‌ඡා හොන්‌ති. තත්‌ථ සබ්‌බාපි පටිඤ්‌ඤා සබ්‌බෙ ච පටික්‌ඛෙපා පරවාදිස්‌සෙව. ඉමිනාවුපායෙන සෙසඤාණෙසුපි පුච්‌ඡාවිස්‌සජ්‌ජනං වෙදිතබ්‌බං. පාළියං පන සෙසානි සඞ්‌ඛිපිත්‌වා අවසානෙ චුතූපපාතඤාණමෙව විභත්‌තං. තතො පරං සකසමයෙපි ‘‘අරිය’’න්‌ති සිද්‌ධෙන ආසවානං ඛයඤාණෙන සද්‌ධිං සංසන්‌දිත්‌වා සෙසඤාණානං අනුලොමතො ච පටිලොමතො ච අරියභාවපුච්‌ඡා හොන්‌ති. තා සබ්‌බා පරවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා පටික්‌ඛෙපො ච සකවාදිස්‌ස . තෙ උත්‌තානත්‌ථායෙව. පාළියං පනෙත්‌ථ පඨමනවමානෙව දස්‌සෙත්‌වා සත්‌ත ඤාණානි සඞ්‌ඛිත්‌තානීති.
358. Tato ‘‘yathā satipaṭṭhānādayo lokuttaradhammā ariyā ceva suññatādiārammaṇā ca, kiṃ te evaṃ ṭhānāṭṭhānañāṇa’’nti anulomapaṭilomapucchā honti. Tattha sabbāpi paṭiññā sabbe ca paṭikkhepā paravādisseva. Imināvupāyena sesañāṇesupi pucchāvissajjanaṃ veditabbaṃ. Pāḷiyaṃ pana sesāni saṅkhipitvā avasāne cutūpapātañāṇameva vibhattaṃ. Tato paraṃ sakasamayepi ‘‘ariya’’nti siddhena āsavānaṃ khayañāṇena saddhiṃ saṃsanditvā sesañāṇānaṃ anulomato ca paṭilomato ca ariyabhāvapucchā honti. Tā sabbā paravādissa, paṭiññā paṭikkhepo ca sakavādissa . Te uttānatthāyeva. Pāḷiyaṃ panettha paṭhamanavamāneva dassetvā satta ñāṇāni saṅkhittānīti.
අරියන්‌තිකථාවණ්‌ණනා.
Ariyantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (22) 2. අරියන්‌තිකථා • (22) 2. Ariyantikathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 2. අරියන්‌තිකථාවණ්‌ණනා • 2. Ariyantikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 2. අරියන්‌තිකථාවණ්‌ණනා • 2. Ariyantikathāvaṇṇanā
