Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပေဋကောပဒေသပာဠိ • Peṭakopadesapāḷi

    ။ နမော တသ္သ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ။

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ခုဒ္ဒကနိကာယေ

    Khuddakanikāye

    ပေဋကောပဒေသပာဠိ

    Peṭakopadesapāḷi

    ၁. အရိယသစ္စပ္ပကာသနပဌမဘူမိ

    1. Ariyasaccappakāsanapaṭhamabhūmi

    နမော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာနံ ပရမတ္ထဒသ္သီနံ

    Namo sammāsambuddhānaṃ paramatthadassīnaṃ

    သီလာဒိဂုဏပာရမိပ္ပတ္တာနံ။

    Sīlādiguṇapāramippattānaṃ.

    . ဒုဝေ ဟေတူ ဒုဝေ ပစ္စယာ သာဝကသ္သ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒာယ – ပရတော စ ဃောသော သစ္စာနုသန္ဓိ, အဇ္ဈတ္တဉ္စ ယောနိသော မနသိကာရော။ တတ္ထ ကတမော ပရတော ဃောသော? ယာ ပရတော ဒေသနာ ဩဝာဒော အနုသာသနီ သစ္စကထာ သစ္စာနုလောမော။ စတ္တာရိ သစ္စာနိ – ဒုက္ခံ သမုဒယော နိရောဓော မဂ္ဂော။ ဣမေသံ စတုန္နံ သစ္စာနံ ယာ ဒေသနာ သန္ဒသ္သနာ ဝိဝရဏာ ဝိဘဇနာ ဥတ္တာနီကိရိယာ 1 ပကာသနာ – အယံ ဝုစ္စတိ သစ္စာနုလောမော ဃောသောတိ။

    1. Duve hetū duve paccayā sāvakassa sammādiṭṭhiyā uppādāya – parato ca ghoso saccānusandhi, ajjhattañca yoniso manasikāro. Tattha katamo parato ghoso? Yā parato desanā ovādo anusāsanī saccakathā saccānulomo. Cattāri saccāni – dukkhaṃ samudayo nirodho maggo. Imesaṃ catunnaṃ saccānaṃ yā desanā sandassanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkiriyā 2 pakāsanā – ayaṃ vuccati saccānulomo ghosoti.

    . တတ္ထ ကတမော အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော?

    2. Tattha katamo ajjhattaṃ yoniso manasikāro?

    အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော နာမ ယော ယထာဒေသိတေ ဓမ္မေ ဗဟိဒ္ဓာ အာရမ္မဏံ အနဘိနီဟရိတ္ဝာ ယောနိသော မနသိကာရော – အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရော။

    Ajjhattaṃ yoniso manasikāro nāma yo yathādesite dhamme bahiddhā ārammaṇaṃ anabhinīharitvā yoniso manasikāro – ayaṃ vuccati yoniso manasikāro.

    တံအာကာရော ယောနိသော ဒ္ဝာရော ဝိဓိ ဥပာယော။ ယထာ ပုရိသော သုက္ခေ ကဋ္ဌေ ဝိဂတသ္နေဟေ သုက္ခာယ ဥတ္တရာရဏိယာ ထလေ အဘိမန္ထမာနံ ဘဗ္ဗော ဇောတိသ္သ အဓိဂမာယ ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု။ ယောနိသော အဂ္ဂိသ္သ အဓိဂမာယ။ ဧဝမေဝသ္သ ယမိဒံ ဒုက္ခသမုဒယနိရောဓမဂ္ဂာနံ အဝိပရီတဓမ္မဒေသနံ မနသိကရောတိ – အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရော။

    Taṃākāro yoniso dvāro vidhi upāyo. Yathā puriso sukkhe kaṭṭhe vigatasnehe sukkhāya uttarāraṇiyā thale abhimanthamānaṃ bhabbo jotissa adhigamāya . Taṃ kissa hetu. Yoniso aggissa adhigamāya. Evamevassa yamidaṃ dukkhasamudayanirodhamaggānaṃ aviparītadhammadesanaṃ manasikaroti – ayaṃ vuccati yoniso manasikāro.

    ယထာ တိသ္သော ဥပမာ ပုဗ္ဗေ အသ္သုတာ စ အသ္သုတပုဗ္ဗာ စ ပဋိဘန္တိ။ ယော ဟိ ကောစိ ကာမေသု အဝီတရာဂောတိ။ပေ.။ ဒုဝေ ဥပမာ အယောနိသော ကာတဗ္ဗာ ပစ္ဆိမေသု ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ယော စ ပရတော ဃောသော ယော စ အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရော – ဣမေ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ။ ပရတော ဃောသေန ယာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ – အယံ ဝုစ္စတိ သုတမယီ ပညာ။ ယာ အဇ္ဈတ္တံ ယောနိသော မနသိကာရေန ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပညာ – အယံ ဝုစ္စတိ စိန္တာမယီ ပညာတိ။ ဣမာ ဒ္ဝေ ပညာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုရိမကာ စ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ။ ဣမေ ဒ္ဝေ ဟေတူ ဒ္ဝေ ပစ္စယာ သာဝကသ္သ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဥပ္ပာဒာယ။

    Yathā tisso upamā pubbe assutā ca assutapubbā ca paṭibhanti. Yo hi koci kāmesu avītarāgoti…pe… duve upamā ayoniso kātabbā pacchimesu vuttaṃ. Tattha yo ca parato ghoso yo ca ajjhattaṃ yoniso manasikāro – ime dve paccayā. Parato ghosena yā uppajjati paññā – ayaṃ vuccati sutamayī paññā. Yā ajjhattaṃ yoniso manasikārena uppajjati paññā – ayaṃ vuccati cintāmayī paññāti. Imā dve paññā veditabbā. Purimakā ca dve paccayā. Ime dve hetū dve paccayā sāvakassa sammādiṭṭhiyā uppādāya.

    . တတ္ထ ပရတော ဃောသသ္သ သစ္စာနုသန္ဓိသ္သ ဒေသိတသ္သ အတ္ထံ အဝိဇာနန္တော အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ န စ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ယောနိသော မနသိကရိသ္သတီတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ပရတော ဃောသသ္သ သစ္စာနုသန္ဓိသ္သ ဒေသိတသ္သ အတ္ထံ ဝိဇာနန္တော အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ ဘဝိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒီ စ ယောနိသော မနသိကရိသ္သတီတိ ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ဧသ ဟေတု ဧတံ အာရမ္မဏံ ဧသော ဥပာယော သာဝကသ္သ နိယ္ယာနသ္သ, နတ္ထညော။ သောယံ န စ သုတ္တသ္သ အတ္ထဝိဇာနနာယ သဟ ယုတ္တော နာပိ ဃောသာနုယောဂေန ပရတော ဃောသသ္သ အတ္ထံ အဝိဇာနန္တေန သက္ကာ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ အလမရိယဉာဏဒသ္သနံ အဓိဂန္တုံ, တသ္မာ နိဗ္ဗာယိတုကာမေန သုတမယေန အတ္ထာ ပရိယေသိတဗ္ဗာ။ တတ္ထ ပရိယေသနာယ အယံ အနုပုဗ္ဗီ ဘဝတိ သောဠသ ဟာရာ, ပဉ္စ နယာ, အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ။

    3. Tattha parato ghosassa saccānusandhissa desitassa atthaṃ avijānanto atthappaṭisaṃvedī bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Na ca atthappaṭisaṃvedī yoniso manasikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Parato ghosassa saccānusandhissa desitassa atthaṃ vijānanto atthappaṭisaṃvedī bhavissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Atthappaṭisaṃvedī ca yoniso manasikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati. Esa hetu etaṃ ārammaṇaṃ eso upāyo sāvakassa niyyānassa, natthañño. Soyaṃ na ca suttassa atthavijānanāya saha yutto nāpi ghosānuyogena parato ghosassa atthaṃ avijānantena sakkā uttarimanussadhammaṃ alamariyañāṇadassanaṃ adhigantuṃ, tasmā nibbāyitukāmena sutamayena atthā pariyesitabbā. Tattha pariyesanāya ayaṃ anupubbī bhavati soḷasa hārā, pañca nayā, aṭṭhārasa mūlapadāni.

    တတ္ထာယံ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tatthāyaṃ uddānagāthā

    သောဠသဟာရာ နေတ္တီ၊ ပဉ္စနယာ သာသနသ္သ ပရိယေဋ္ဌိ။

    Soḷasahārā nettī, pañcanayā sāsanassa pariyeṭṭhi;

    အဋ္ဌာရသမူလပဒာ၊ ကစ္စာယနဂောတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌာ။

    Aṭṭhārasamūlapadā, kaccāyanagottaniddiṭṭhā.

    . တတ္ထ ကတမေ သောဠသဟာရာ?

    4. Tattha katame soḷasahārā?

    ဒေသနာ ဝိစယော ယုတ္တိ ပဒဋ္ဌာနံ လက္ခဏံ စတုဗ္ယူဟော အာဝဋ္ဋော ဝိဘတ္တိ ပရိဝတ္တနော ဝေဝစနော ပညတ္တိ ဩတရဏော သောဓနော အဓိဋ္ဌာနော ပရိက္ခာရော သမာရောပနော – ဣမေ သောဠသ ဟာရာ။

    Desanā vicayo yutti padaṭṭhānaṃ lakkhaṇaṃ catubyūho āvaṭṭo vibhatti parivattano vevacano paññatti otaraṇo sodhano adhiṭṭhāno parikkhāro samāropano – ime soḷasa hārā.

    တတ္ထ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tattha uddānagāthā

    ဒေသနာ ဝိစယော ယုတ္တိ၊ ပဒဋ္ဌာနော စ လက္ခဏော 3

    Desanā vicayo yutti, padaṭṭhāno ca lakkhaṇo 4;

    စတုဗ္ယူဟော စ အာဝဋ္ဋော၊ ဝိဘတ္တိ ပရိဝတ္တနော။

    Catubyūho ca āvaṭṭo, vibhatti parivattano.

    ဝေဝစနော စ ပညတ္တိ၊ ဩတရဏော စ သောဓနော။

    Vevacano ca paññatti, otaraṇo ca sodhano;

    အဓိဋ္ဌာနော ပရိက္ခာရော၊ သမာရောပနော သောဠသော – 5

    Adhiṭṭhāno parikkhāro, samāropano soḷaso – 6;

    . တတ္ထ ကတမေ ပဉ္စ နယာ?

    5. Tattha katame pañca nayā?

    နန္ဒိယာဝဋ္ဋော တိပုက္ခလော သီဟဝိက္ကီဠိတော ဒိသာလောစနော အင္ကုသောတိ။

    Nandiyāvaṭṭo tipukkhalo sīhavikkīḷito disālocano aṅkusoti.

    တတ္ထ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tattha uddānagāthā

    ပဌမော နန္ဒိယာဝဋ္ဋော၊ ဒုတိယော စ တိပုက္ခလော။

    Paṭhamo nandiyāvaṭṭo, dutiyo ca tipukkhalo;

    သီဟဝိက္ကီဠိတော နာမ၊ တတိယော ဟောတိ သော နယော။

    Sīhavikkīḷito nāma, tatiyo hoti so nayo.

    ဒိသာလောစနမာဟံသု၊ စတုတ္ထော နယလဉ္ဇကော။

    Disālocanamāhaṃsu, catuttho nayalañjako;

    ပဉ္စမော အင္ကုသော နာမ 7၊ သဗ္ဗေ ပဉ္စ နယာ ဂတာ။

    Pañcamo aṅkuso nāma 8, sabbe pañca nayā gatā.

    . တတ္ထ ကတမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ?

    6. Tattha katamāni aṭṭhārasa mūlapadāni?

    အဝိဇ္ဇာ တဏ္ဟာ လောဘော ဒောသော မောဟော သုဘသညာ သုခသညာ နိစ္စသညာ အတ္တသညာ သမထော ဝိပသ္သနာ အလောဘော အဒောသော အမောဟော အသုဘသညာ ဒုက္ခသညာ အနိစ္စသညာ အနတ္တသညာ, ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ။ တတ္ထ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ။ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ။

    Avijjā taṇhā lobho doso moho subhasaññā sukhasaññā niccasaññā attasaññā samatho vipassanā alobho adoso amoho asubhasaññā dukkhasaññā aniccasaññā anattasaññā, imāni aṭṭhārasa mūlapadāni. Tattha nava padāni akusalāni yattha sabbaṃ akusalaṃ samosarati. Nava padāni kusalāni yattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati.

    ကတမာနိ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ?

    Katamāni nava padāni akusalāni yattha sabbaṃ akusalaṃ samosarati?

    အဝိဇ္ဇာ ယာဝ အတ္တသညာ, ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနိ, ယတ္ထ သဗ္ဗံ အကုသလံ သမောသရတိ။

    Avijjā yāva attasaññā, imāni nava padāni akusalāni, yattha sabbaṃ akusalaṃ samosarati.

    ကတမာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ?

    Katamāni nava padāni kusalāni yattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati?

    သမထော ယာဝ အနတ္တသညာ, ဣမာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ ယတ္ထ သဗ္ဗံ ကုသလံ သမောသရတိ။ ဣမာနိ အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ။

    Samatho yāva anattasaññā, imāni nava padāni kusalāni yattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati. Imāni aṭṭhārasa mūlapadāni.

    တတ္ထ ဣမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tattha imā uddānagāthā

    တဏ္ဟာ စ အဝိဇ္ဇာ လောဘော၊ ဒောသော တထေဝ မောဟော စ။

    Taṇhā ca avijjā lobho, doso tatheva moho ca;

    စတ္တာရော စ ဝိပလ္လာသာ၊ ကိလေသဘူမိ နဝ ပဒာနိ။

    Cattāro ca vipallāsā, kilesabhūmi nava padāni.

    ယေ စ သတိပဋ္ဌာနာ သမထော၊ ဝိပသ္သနာ ကုသလမူလံ။

    Ye ca satipaṭṭhānā samatho, vipassanā kusalamūlaṃ;

    ဧတံ သဗ္ဗံ ကုသလံ၊ ဣန္ဒ္ရိယဘူမိ နဝပဒာနိ။

    Etaṃ sabbaṃ kusalaṃ, indriyabhūmi navapadāni.

    သဗ္ဗံ ကုသလံ နဝဟိ ပဒေဟိ ယုဇ္ဇတိ၊ နဝဟိ စေဝ အကုသလံ။

    Sabbaṃ kusalaṃ navahi padehi yujjati, navahi ceva akusalaṃ;

    ဧကကေ နဝ မူလပဒာနိ၊ ဥဘယတော အဋ္ဌာရသ မူလပဒာနိ။

    Ekake nava mūlapadāni, ubhayato aṭṭhārasa mūlapadāni.

    ဣမေသံ အဋ္ဌာရသန္နံ မူလပဒာနံ ယာနိ နဝ ပဒာနိ အကုသလာနိ, အယံ ဒုက္ခသမုဒယော; ယာနိ နဝ ပဒာနိ ကုသလာနိ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ။ ဣတိ သမုဒယသ္သ ဒုက္ခံ ဖလံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ နိရောဓံ ဖလံ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ဘဂဝတာ ဗာရာဏသိယံ ဒေသိတာနိ။

    Imesaṃ aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ yāni nava padāni akusalāni, ayaṃ dukkhasamudayo; yāni nava padāni kusalāni, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā. Iti samudayassa dukkhaṃ phalaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya nirodhaṃ phalaṃ. Imāni cattāri ariyasaccāni bhagavatā bārāṇasiyaṃ desitāni.

    . တတ္ထ ဒုက္ခသ္သ အရိယသစ္စသ္သ အပရိမာဏာနိ အက္ခရာနိ ပဒာနိ ဗ္ယဉ္ဇနာနိ အာကာရာနိ နိရုတ္တိယော နိဒ္ဒေသာ ဒေသိတာ ဧတသ္သေဝတ္ထသ္သ သင္ကာသနာယ ပကာသနာယ ဝိဝရဏာယ ဝိဘဇနာယ ဥတ္တာနီကမ္မတာယ ပညာပနာယာတိ ယာ ဧဝံ သဗ္ဗေသံ သစ္စာနံ။ ဣတိ ဧကမေကံ သစ္စံ အပရိမာဏေဟိ အက္ခရပဒဗ္ယဉ္ဇနအာကာရနိရုတ္တိနိဒ္ဒေသေဟိ ပရိယေသိတဗ္ဗံ, တဉ္စ ဗ္ယဉ္ဇနံ အတ္ထပုထုတ္တေန ပန အတ္ထေဝ ဗ္ယဉ္ဇနပုထုတ္တေန။

    7. Tattha dukkhassa ariyasaccassa aparimāṇāni akkharāni padāni byañjanāni ākārāni niruttiyo niddesā desitā etassevatthassa saṅkāsanāya pakāsanāya vivaraṇāya vibhajanāya uttānīkammatāya paññāpanāyāti yā evaṃ sabbesaṃ saccānaṃ. Iti ekamekaṃ saccaṃ aparimāṇehi akkharapadabyañjanaākāraniruttiniddesehi pariyesitabbaṃ, tañca byañjanaṃ atthaputhuttena pana attheva byañjanaputhuttena.

    ယော ဟိ ကောစိ သမဏော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘‘အဟံ ဣဒံ ဒုက္ခံ ပစ္စက္ခာယ အညံ ဒုက္ခံ ပညပေသ္သာမီ’’တိ တသ္သ တံ ဝာစာဝတ္ထုကမေဝသ္သ ပုစ္ဆိတော စ န သမ္ပာယိသ္သတိ။ ဧဝံ သစ္စာနိ။ ယဉ္စ ရတ္တိံ ဘဂဝာ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော, ယဉ္စ ရတ္တိံ အနုပာဒာယ ပရိနိဗ္ဗုတော, ဧတ္ထန္တရေ ယံ ကိဉ္စိ ဘဂဝတာ ဘာသိတံ သုတ္တံ ဂေယ္ယံ ဝေယ္ယာကရဏံ ဂာထာ ဥဒာနံ ဣတိဝုတ္တကံ ဇာတကံ အဗ္ဘုတဓမ္မံ ဝေဒလ္လံ, သဗ္ဗံ တံ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ။ န ကိဉ္စိ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ ဓမ္မဒေသနာယ ဓမ္မစက္ကတော ဗဟိဒ္ဓာ, တသ္သ သဗ္ဗံ သုတ္တံ အရိယဓမ္မေသု ပရိယေသိတဗ္ဗံ။ တတ္ထ ပရိဂ္ဂဏ္ဟနာယ အာလောကသဘာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ ထာဝရာနိ ဣမာနိ။

    Yo hi koci samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃ vadeyya ‘‘ahaṃ idaṃ dukkhaṃ paccakkhāya aññaṃ dukkhaṃ paññapessāmī’’ti tassa taṃ vācāvatthukamevassa pucchito ca na sampāyissati. Evaṃ saccāni. Yañca rattiṃ bhagavā abhisambuddho, yañca rattiṃ anupādāya parinibbuto, etthantare yaṃ kiñci bhagavatā bhāsitaṃ suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ, sabbaṃ taṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ. Na kiñci buddhānaṃ bhagavantānaṃ dhammadesanāya dhammacakkato bahiddhā, tassa sabbaṃ suttaṃ ariyadhammesu pariyesitabbaṃ. Tattha pariggaṇhanāya ālokasabhāni cattāri ariyasaccāni thāvarāni imāni.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ? ဇာတိ ဇရာ ဗ္ယာဓိ မရဏံ သံခိတ္တေန ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။ တတ္ထာယံ လက္ခဏနိဒ္ဒေသော, ပာတုဘာဝလက္ခဏာ ဇာတိ, ပရိပာကလက္ခဏာ ဇရာ, ဒုက္ခဒုက္ခတာလက္ခဏော ဗ္ယာဓိ, စုတိလက္ခဏံ မရဏံ, ပိယဝိပ္ပယောဂဝိပရိဏာမပရိတာပနလက္ခဏော သောကော, လာလပ္ပနလက္ခဏော ပရိဒေဝော, ကာယသမ္ပီဠနလက္ခဏံ ဒုက္ခံ, စိတ္တသမ္ပီဠနလက္ခဏံ ဒောမနသ္သံ, ကိလေသပရိဒဟနလက္ခဏော ဥပာယာသော, အမနာပသမောဓာနလက္ခဏော အပ္ပိယသမ္ပယောဂော, မနာပဝိနာဘာဝလက္ခဏော ပိယဝိပ္ပယောဂော, အဓိပ္ပာယဝိဝတ္တနလက္ခဏော အလာဘော, အပရိညာလက္ခဏာ ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ, ပရိပာကစုတိလက္ခဏံ ဇရာမရဏံ, ပာတုဘာဝစုတိလက္ခဏံ စုတောပပတ္တိ, ပဋိသန္ဓိနိဗ္ဗတ္တနလက္ခဏော သမုဒယော, သမုဒယပရိဇဟနလက္ခဏော နိရောဓော, အနုသယသမုစ္ဆေဒလက္ခဏော မဂ္ဂော။ ဗ္ယာဓိလက္ခဏံ ဒုက္ခံ, သဉ္ဇာနနလက္ခဏော သမုဒယော, နိယ္ယာနိကလက္ခဏော မဂ္ဂော, သန္တိလက္ခဏော နိရောဓော။ အပ္ပဋိသန္ဓိဘာဝနိရောဓလက္ခဏာ အနုပာဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု, ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ, ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ, ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂော စ, သမုဒယော စ ဒုက္ခဉ္စ, သမုဒယော စ နိရောဓော စ, သမုဒယော စ မဂ္ဂော စ, နိရောဓော စ သမုဒယော စ, နိရောဓော စ ဒုက္ခဉ္စ, နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ, မဂ္ဂော စ နိရောဓော စ, မဂ္ဂော စ သမုဒယော စ, မဂ္ဂော စ ဒုက္ခဉ္စ။

    Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Jāti jarā byādhi maraṇaṃ saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Tatthāyaṃ lakkhaṇaniddeso, pātubhāvalakkhaṇā jāti, paripākalakkhaṇā jarā, dukkhadukkhatālakkhaṇo byādhi, cutilakkhaṇaṃ maraṇaṃ, piyavippayogavipariṇāmaparitāpanalakkhaṇo soko, lālappanalakkhaṇo paridevo, kāyasampīḷanalakkhaṇaṃ dukkhaṃ, cittasampīḷanalakkhaṇaṃ domanassaṃ, kilesaparidahanalakkhaṇo upāyāso, amanāpasamodhānalakkhaṇo appiyasampayogo, manāpavinābhāvalakkhaṇo piyavippayogo, adhippāyavivattanalakkhaṇo alābho, apariññālakkhaṇā pañcupādānakkhandhā, paripākacutilakkhaṇaṃ jarāmaraṇaṃ, pātubhāvacutilakkhaṇaṃ cutopapatti, paṭisandhinibbattanalakkhaṇo samudayo, samudayaparijahanalakkhaṇo nirodho, anusayasamucchedalakkhaṇo maggo. Byādhilakkhaṇaṃ dukkhaṃ, sañjānanalakkhaṇo samudayo, niyyānikalakkhaṇo maggo, santilakkhaṇo nirodho. Appaṭisandhibhāvanirodhalakkhaṇā anupādisesā nibbānadhātu, dukkhañca samudayo ca, dukkhañca nirodho ca, dukkhañca maggo ca, samudayo ca dukkhañca, samudayo ca nirodho ca, samudayo ca maggo ca, nirodho ca samudayo ca, nirodho ca dukkhañca, nirodho ca maggo ca, maggo ca nirodho ca, maggo ca samudayo ca, maggo ca dukkhañca.

    . တတ္ထိမာနိ သုတ္တာနိ။

    8. Tatthimāni suttāni.

    ‘‘ယမေကရတ္တိံ 9 ပဌမံ၊ ဂဗ္ဘေ ဝသတိ မာဏဝော။

    ‘‘Yamekarattiṃ 10 paṭhamaṃ, gabbhe vasati māṇavo;

    အဗ္ဘုဋ္ဌိတောဝ သော ယာတိ၊ သ ဂစ္ဆံ န နိဝတ္တတီ’’တိ။

    Abbhuṭṭhitova so yāti, sa gacchaṃ na nivattatī’’ti.

    အဋ္ဌိမာ, အာနန္ဒ, ဒာနုပပတ္တိယော ဧကုတ္တရိကေ သုတ္တံ – အယံ ဇာတိ။

    Aṭṭhimā, ānanda, dānupapattiyo ekuttarike suttaṃ – ayaṃ jāti.

    တတ္ထ ကတမာ ဇရာ?

    Tattha katamā jarā?

    အစရိတ္ဝာ 11 ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ အလဒ္ဓာ ယောဗ္ဗနေ ဓနံ။

    Acaritvā 12 brahmacariyaṃ, aladdhā yobbane dhanaṃ;

    ဇိဏ္ဏကောဉ္စာဝ ဈာယန္တိ၊ ခီဏမစ္ဆေဝ ပလ္လလေ။

    Jiṇṇakoñcāva jhāyanti, khīṇamaccheva pallale.

    ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ ဒေဝေသု – အယံ ဇရာ။

    Pañca pubbanimittāni devesu – ayaṃ jarā.

    တတ္ထ ကတမော ဗ္ယာဓိ?

    Tattha katamo byādhi?

    သာမံ တေန ကုတော ရာဇ၊ တုဝမ္ပိ ဇရာယန္တိ ဝေဒေသိ။

    Sāmaṃ tena kuto rāja, tuvampi jarāyanti vedesi;

    ခတ္တိယ ကမ္မသ္သ ဖလော၊ လောကော န ဟိ ကမ္မံ ပနယတိ။

    Khattiya kammassa phalo, loko na hi kammaṃ panayati.

    တယော ဂိလာနာ – အယံ ဗ္ယာဓိ။

    Tayo gilānā – ayaṃ byādhi.

    တတ္ထ ကတမံ မရဏံ?

    Tattha katamaṃ maraṇaṃ?

    ယထာပိ 13 ကုမ္ဘကာရသ္သ၊ ကတံ မတ္တိကဘာဇနံ။

    Yathāpi 14 kumbhakārassa, kataṃ mattikabhājanaṃ;

    ခုဒ္ဒကဉ္စ မဟန္တဉ္စ၊ ယံ ပက္ကံ ယဉ္စ အာမကံ။

    Khuddakañca mahantañca, yaṃ pakkaṃ yañca āmakaṃ;

    သဗ္ဗံ ဘေဒနပရိယန္တံ၊ ဧဝံ မစ္စာန ဇီဝိတံ။

    Sabbaṃ bhedanapariyantaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

    မမာယိတေ ပသ္သထ ဖန္ဒမာနေ 15၊ မစ္ဆေဝ အပ္ပောဒကေ ခီဏသောတေ။

    Mamāyite passatha phandamāne 16, maccheva appodake khīṇasote;

    ဧတမ္ပိ ဒိသ္ဝာ အမမော စရေယ္ယ၊ ဘဝေသု အာသတ္တိမကုဗ္ဗမာနော။

    Etampi disvā amamo careyya, bhavesu āsattimakubbamāno.

    ဥဒကပ္ပနသုတ္တံ – ဣဒံ မရဏံ။

    Udakappanasuttaṃ – idaṃ maraṇaṃ.

    တတ္ထ ကတမော သောကော?

    Tattha katamo soko?

    ဣဓ သောစတိ ပေစ္စ သောစတိ၊ ပာပကာရီ ဥဘယတ္ထ သောစတိ။

    Idha socati pecca socati, pāpakārī ubhayattha socati;

    သော သောစတိ သော ဝိဟညတိ၊ ဒိသ္ဝာ ကမ္မကိလိဋ္ဌမတ္တနော 17

    So socati so vihaññati, disvā kammakiliṭṭhamattano 18.

    တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ – အယံ သောကော။

    Tīṇi duccaritāni – ayaṃ soko.

    တတ္ထ ကတမော ပရိဒေဝော?

    Tattha katamo paridevo?

    ကာမေသု 19 ဂိဒ္ဓာ ပသုတာ ပမူဠ္ဟာ၊ အဝဒာနိယာ တေ ဝိသမေ နိဝိဋ္ဌာ။

    Kāmesu 20 giddhā pasutā pamūḷhā, avadāniyā te visame niviṭṭhā;

    ဒုက္ခူပနီတာ ပရိဒေဝယန္တိ၊ ကိံသု ဘဝိသ္သာမ ဣတော စုတာသေ။

    Dukkhūpanītā paridevayanti, kiṃsu bhavissāma ito cutāse.

    တိသ္သော ဝိပတ္တိယော – အယံ ပရိဒေဝော။

    Tisso vipattiyo – ayaṃ paridevo.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခံ?

    Tattha katamaṃ dukkhaṃ?

    သတံ အာသိ အယောသင္ကူ 21၊ သဗ္ဗေ ပစ္စတ္တဝေဒနာ။

    Sataṃ āsi ayosaṅkū 22, sabbe paccattavedanā;

    ဇလိတာ ဇာတဝေဒာဝ၊ အစ္စိသင္ဃသမာကုလာ။

    Jalitā jātavedāva, accisaṅghasamākulā.

    မဟာ ဝတ သော ပရိဠာဟော 23 သံယုတ္တကေ သုတ္တံ သစ္စသံယုတ္တေသု – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

    Mahā vata so pariḷāho 24 saṃyuttake suttaṃ saccasaṃyuttesu – idaṃ dukkhaṃ.

    တတ္ထ ကတမံ ဒောမနသ္သံ?

    Tattha katamaṃ domanassaṃ?

    သင္ကပ္ပေဟိ ပရေတော 25 သော၊ ကပဏော ဝိယ ဈာယတိ။

    Saṅkappehi pareto 26 so, kapaṇo viya jhāyati;

    သုတ္ဝာ ပရေသံ နိဂ္ဃောသံ၊ မင္ကု ဟောတိ တထာဝိဓော။

    Sutvā paresaṃ nigghosaṃ, maṅku hoti tathāvidho.

    ဒ္ဝေမေ တပနီယာ ဓမ္မာ – ဣဒံ ဒောမနသ္သံ။

    Dveme tapanīyā dhammā – idaṃ domanassaṃ.

    တတ္ထ ကတမော ဥပာယာသော?

    Tattha katamo upāyāso?

    ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ အန္တော ဍယ္ဟတိ နော ဗဟိ။

    Kammārānaṃ yathā ukkā, anto ḍayhati no bahi;

    ဧဝံ ဍယ္ဟတိ မေ ဟဒယံ၊ သုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တမမ္ဗုဇံ။

    Evaṃ ḍayhati me hadayaṃ, sutvā nibbattamambujaṃ.

    တယော အဂ္ဂီ – အယံ ဥပာယာသော။

    Tayo aggī – ayaṃ upāyāso.

    တတ္ထ ကတမော အပ္ပိယသမ္ပယောဂော?

    Tattha katamo appiyasampayogo?

    အယသာဝ 27 မလံ သမုဋ္ဌိတံ၊ တတုဋ္ဌာယ တမေဝ ခာဒတိ။

    Ayasāva 28 malaṃ samuṭṭhitaṃ, tatuṭṭhāya tameva khādati;

    ဧဝံ အတိဓောနစာရိနံ၊ သာနိ ကမ္မာနိ နယန္တိ ဒုဂ္ဂတိံ။

    Evaṃ atidhonacārinaṃ, sāni kammāni nayanti duggatiṃ.

    ဒ္ဝေမေ တထာဂတံ အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ, ဧကုတ္တရိကေ သုတ္တံ ဒုကေသု – အယံ အပ္ပိယသမ္ပယောဂော။

    Dveme tathāgataṃ abbhācikkhanti, ekuttarike suttaṃ dukesu – ayaṃ appiyasampayogo.

    တတ္ထ ကတမော ပိယဝိပ္ပယောဂော?

    Tattha katamo piyavippayogo?

    သုပိနေန ယထာပိ သင္ဂတံ၊ ပဋိဗုဒ္ဓော ပုရိသော န ပသ္သတိ။

    Supinena yathāpi saṅgataṃ, paṭibuddho puriso na passati;

    ဧဝမ္ပိ ပိယာယိတံ 29 ဇနံ၊ ပေတံ ကာလင္ကတံ 30 န ပသ္သတိ။

    Evampi piyāyitaṃ 31 janaṃ, petaṃ kālaṅkataṃ 32 na passati.

    တေ ဒေဝာ စဝနဓမ္မံ ဝိဒိတ္ဝာ တီဟိ ဝာစာဟိ အနုသာသန္တိ။ အယံ ပိယဝိပ္ပယောဂော။

    Te devā cavanadhammaṃ viditvā tīhi vācāhi anusāsanti. Ayaṃ piyavippayogo.

    ယမ္ပိစ္ဆံ န လဘတိ၊ တိသ္သော မာရဓီတရော။

    Yampicchaṃ na labhati, tisso māradhītaro;

    တသ္သ စေ ကာမယာနသ္သ 33၊ ဆန္ဒဇာတသ္သ ဇန္တုနော။

    Tassa ce kāmayānassa 34, chandajātassa jantuno;

    တေ ကာမာ ပရိဟာယန္တိ၊ သလ္လဝိဒ္ဓောဝ ရုပ္ပတိ။

    Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppati.

    သံခိတ္တေန ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ ဒုက္ခာ။

    Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.

    စက္ခု သောတဉ္စ ဃာနဉ္စ၊ ဇိဝ္ဟာ ကာယော တတော မနံ။

    Cakkhu sotañca ghānañca, jivhā kāyo tato manaṃ;

    ဧတေ လောကာမိသာ ဃောရာ၊ ယတ္ထ သတ္တာ ပုထုဇ္ဇနာ။

    Ete lokāmisā ghorā, yattha sattā puthujjanā.

    ပဉ္စိမေ ဘိက္ခဝေ ခန္ဓာ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

    Pañcime bhikkhave khandhā – idaṃ dukkhaṃ.

    တတ္ထ ကတမာ ဇရာ စ မရဏဉ္စ?

    Tattha katamā jarā ca maraṇañca?

    အပ္ပံ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊ ဩရံ ဝသ္သသတာပိ မီယတေ 35

    Appaṃ vata jīvitaṃ idaṃ, oraṃ vassasatāpi mīyate 36;

    အထ ဝာပိ အကိစ္ဆံ ဇီဝိတံ၊ အထ ခော သော ဇရသာပိ မီယတေ။

    Atha vāpi akicchaṃ jīvitaṃ, atha kho so jarasāpi mīyate.

    သံယုတ္တကေ ပသေနဒိသံယုတ္တကေ သုတ္တံ အယ္ယိကာ မေ ကာလင္ကတာ – အယံ ဇရာ စ မရဏဉ္စ။

    Saṃyuttake pasenadisaṃyuttake suttaṃ ayyikā me kālaṅkatā – ayaṃ jarā ca maraṇañca.

    တတ္ထ ကတမာ စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ?

    Tattha katamā cuti ca upapatti ca?

    ‘‘သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိသ္သန္တိ၊ မရဏန္တံ ဟိ ဇီဝိတံ။

    ‘‘Sabbe sattā marissanti, maraṇantaṃ hi jīvitaṃ;

    ယထာကမ္မံ ဂမိသ္သန္တိ၊ အတ္တကမ္မဖလူပဂာ’’တိ 37။ –

    Yathākammaṃ gamissanti, attakammaphalūpagā’’ti 38. –

    အယံ စုတိ စ ဥပပတ္တိ စ။

    Ayaṃ cuti ca upapatti ca.

    ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ ဧကသဒိသေဟိ စ အညေဟိ နဝဝိဓံ သုတ္တံ တံ အနုပဝိဋ္ဌေဟိ လက္ခဏတော ဒုက္ခံ ဉတ္ဝာ သာဓာရဏဉ္စ အသာဓာရဏဉ္စ ဒုက္ခံ အရိယသစ္စံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ ဂာထာဟိ ဂာထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ, ဗ္ယာကရဏေဟိ ဝာ ဗ္ယာကရဏံ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။

    Imehi suttehi ekasadisehi ca aññehi navavidhaṃ suttaṃ taṃ anupaviṭṭhehi lakkhaṇato dukkhaṃ ñatvā sādhāraṇañca asādhāraṇañca dukkhaṃ ariyasaccaṃ niddisitabbaṃ. Gāthāhi gāthā anuminitabbā, byākaraṇehi vā byākaraṇaṃ – idaṃ dukkhaṃ.

    . တတ္ထ ကတမော ဒုက္ခသမုဒယော?

    9. Tattha katamo dukkhasamudayo?

    ကာမေသု သတ္တာ ကာမသင္ဂသတ္တာ 39၊ သံယောဇနေ ဝဇ္ဇမပသ္သမာနာ။

    Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā 40, saṃyojane vajjamapassamānā;

    န ဟိ ဇာတု သံယောဇနသင္ဂသတ္တာ၊ ဩဃံ တရေယ္ယုံ ဝိပုလံ မဟန္တံ။

    Na hi jātu saṃyojanasaṅgasattā, oghaṃ tareyyuṃ vipulaṃ mahantaṃ.

    စတ္တာရော အာသဝာ သုတ္တံ – အယံ ဒုက္ခသမုဒယော။

    Cattāro āsavā suttaṃ – ayaṃ dukkhasamudayo.

    တတ္ထ ကတမော ဒုက္ခနိရောဓော?

    Tattha katamo dukkhanirodho?

    ယမ္ဟိ န မာယာ ဝသတီ န မာနော၊

    Yamhi na māyā vasatī na māno,

    ယော ဝီတလောဘော အမမော နိရာသော၊

    Yo vītalobho amamo nirāso,

    ပနုဏ္ဏကောဓော 41 အဘိနိဗ္ဗုတတ္တော။

    Panuṇṇakodho 42 abhinibbutatto;

    သော ဗ္ရာဟ္မဏော သော သမဏော သ ဘိက္ခု။

    So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhu.

    ဒ္ဝေမာ ဝိမုတ္တိယော, ရာဂဝိရာဂာ စ စေတောဝိမုတ္တိ; အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ စ ပညာဝိမုတ္တိ – အယံ နိရောဓော။

    Dvemā vimuttiyo, rāgavirāgā ca cetovimutti; avijjāvirāgā ca paññāvimutti – ayaṃ nirodho.

    တတ္ထ ကတမော မဂ္ဂော?

    Tattha katamo maggo?

    ဧသေဝ မဂ္ဂော နတ္ထညော၊ ဒသ္သနသ္သ ဝိသုဒ္ဓိယာ။

    Eseva maggo natthañño, dassanassa visuddhiyā;

    အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော၊ မာရသ္သေတံ ပမောဟနံ။

    Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, mārassetaṃ pamohanaṃ.

    သတ္တိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဗောဇ္ဈင္ဂာ – အယံ မဂ္ဂော။

    Sattime, bhikkhave, bojjhaṅgā – ayaṃ maggo.

    တတ္ထ ကတမာနိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ?

    Tattha katamāni cattāri ariyasaccāni?

    ‘‘ယေ ဓမ္မာ 43 ဟေတုပ္ပဘဝာ၊ တေသံ ဟေတုံ တထာဂတော အာဟ။

    ‘‘Ye dhammā 44 hetuppabhavā, tesaṃ hetuṃ tathāgato āha;

    တေသဉ္စ ယော နိရောဓော၊ ဧဝံဝာဒီ မဟာသမဏော’’တိ။

    Tesañca yo nirodho, evaṃvādī mahāsamaṇo’’ti.

    ဟေတုပ္ပဘဝာ ဓမ္မာ ဒုက္ခံ, ဟေတုသမုဒယော, ယံ ဘဂဝတော ဝစနံ။ အယံ ဓမ္မော ယော နိရောဓော, ယေ ဟိ ကေစိ သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အသ္သဒာနုပသ္သိနော ဝိဟရန္တိ။ ကိလေသာ တဏ္ဟာ ပဝဍ္ဎတိ, တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ။ပေ.။ ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ တတ္ထ ယံ သံယောဇနံ – အယံ သမုဒယော။ ယေ သံယောဇနိယာ ဓမ္မာ ယေ စ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ သမ္ဘဝန္တိ – ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ သံယောဇနိယေသု ဓမ္မေသု အာဒီနဝာနုပသ္သနာ – အယံ မဂ္ဂော။ ပရိမုစ္စတိ ဇာတိယာ ဇရာယ ဗ္ယာဓီဟိ မရဏေဟိ သောကေဟိ ပရိဒေဝေဟိ ယာဝ ဥပာယာသေဟိ – ဣဒံ နိဗ္ဗာနံ။ ဣမာနိ စတ္တာရိ သစ္စာနိ။

    Hetuppabhavā dhammā dukkhaṃ, hetusamudayo, yaṃ bhagavato vacanaṃ. Ayaṃ dhammo yo nirodho, ye hi keci saṃyojaniyesu dhammesu assadānupassino viharanti. Kilesā taṇhā pavaḍḍhati, taṇhāpaccayā upādānaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Tattha yaṃ saṃyojanaṃ – ayaṃ samudayo. Ye saṃyojaniyā dhammā ye ca sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti – idaṃ dukkhaṃ. Yā saṃyojaniyesu dhammesu ādīnavānupassanā – ayaṃ maggo. Parimuccati jātiyā jarāya byādhīhi maraṇehi sokehi paridevehi yāva upāyāsehi – idaṃ nibbānaṃ. Imāni cattāri saccāni.

    တတ္ထ ကတမာ အနုပာဒိသေသာ နိဗ္ဗာနဓာတု?

    Tattha katamā anupādisesā nibbānadhātu?

    အတ္ထင္ဂတသ္သ န ပမာဏမတ္ထိ၊ တံ ဟိ ဝာ နတ္ထိ ယေန နံ ပညပေယ္ယ။

    Atthaṅgatassa na pamāṇamatthi, taṃ hi vā natthi yena naṃ paññapeyya;

    သဗ္ဗသင္ဂာနံ သမူဟတတ္တာ ဝိဒူ၊ သိတာ ဝာဒသတသ္သု 45 သဗ္ဗေ။

    Sabbasaṅgānaṃ samūhatattā vidū, sitā vādasatassu 46 sabbe.

    သံယုတ္တကေ ဂောဓိကသံယုတ္တံ။

    Saṃyuttake godhikasaṃyuttaṃ.

    ဣမာနိ အသာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။ ယဟိံ ယဟိံ သစ္စာနိ နိဒ္ဒိဋ္ဌာနိ, တဟိံ တဟိံ သစ္စလက္ခဏတော ဩတာရေတ္ဝာ 47 အပရိမာဏေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ သော အတ္ထော ပရိယေသိတဗ္ဗော။ တတ္ထ အတ္ထာနုပရိဝတ္တိ ဗ္ယဉ္ဇနေန ပုန ဗ္ယဉ္ဇနာနုပရိဝတ္တိ အတ္ထေန တသ္သ ဧကမေကသ္သ အပရိမာဏာနိ ဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဣမေဟိ သုတ္တေဟိ ယထာနိက္ခိတ္တေဟိ စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ။ ပဉ္စနိကာယေ အနုပဝိဋ္ဌာဟိ ဂာထာဟိ ဂာထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ, ဗ္ယာကရဏေန ဗ္ယာကရဏံ။ ဣမာနိ အသာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။

    Imāni asādhāraṇāni suttāni. Yahiṃ yahiṃ saccāni niddiṭṭhāni, tahiṃ tahiṃ saccalakkhaṇato otāretvā 48 aparimāṇehi byañjanehi so attho pariyesitabbo. Tattha atthānuparivatti byañjanena puna byañjanānuparivatti atthena tassa ekamekassa aparimāṇāni byañjanāni imehi suttehi yathānikkhittehi cattāri ariyasaccāni niddisitabbāni. Pañcanikāye anupaviṭṭhāhi gāthāhi gāthā anuminitabbā, byākaraṇena byākaraṇaṃ. Imāni asādhāraṇāni suttāni.

    တေသံ ဣမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tesaṃ imā uddānagāthā

    ယမေကရတ္တိံ ပဌမံ၊ အဋ္ဌ ဒာနူပပတ္တိယော။

    Yamekarattiṃ paṭhamaṃ, aṭṭha dānūpapattiyo;

    ပဉ္စ ပုဗ္ဗနိမိတ္တာနိ၊ ခီဏမစ္ဆံဝ ပလ္လလံ။

    Pañca pubbanimittāni, khīṇamacchaṃva pallalaṃ.

    သာမံ တေန ကုတော ရာဇ၊ တယော ဒေဝာ ဂိလာနကာ။

    Sāmaṃ tena kuto rāja, tayo devā gilānakā;

    ယထာပိ ကုမ္ဘကာရသ္သ၊ ယထာ နဒိဒကပ္ပနံ။

    Yathāpi kumbhakārassa, yathā nadidakappanaṃ.

    ဣဓ သောစတိ ပေစ္စ သောစတိ၊ တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ စ။

    Idha socati pecca socati, tīṇi duccaritāni ca;

    ကာမေသု ဂိဒ္ဓာ ပသုတာ၊ ယာဝ တိသ္သော ဝိပတ္တိယော။

    Kāmesu giddhā pasutā, yāva tisso vipattiyo.

    သတံ အာသိ 49 အယောသင္ကူ၊ ပရိဠာဟော မဟတ္တရော။

    Sataṃ āsi 50 ayosaṅkū, pariḷāho mahattaro;

    သင္ကပ္ပေဟိ ပရေတော သော၊ တတ္ထ တပနိယေဟိ စ။

    Saṅkappehi pareto so, tattha tapaniyehi ca.

    ကမ္မာရာနံ ယထာ ဥက္ကာ၊ တယော အဂ္ဂီ ပကာသိတာ။

    Kammārānaṃ yathā ukkā, tayo aggī pakāsitā;

    အယတော မလမုပ္ပန္နံ၊ အဗ္ဘက္ခာနံ တထာဂတေ။

    Ayato malamuppannaṃ, abbhakkhānaṃ tathāgate.

    တိဝိဓံ ဒေဝာနုသာသန္တိ၊ သုပိနေန သင္ဂမော ယထာ။

    Tividhaṃ devānusāsanti, supinena saṅgamo yathā;

    တိသ္သော စေဝ မာရဓီတာ၊ သလ္လဝိဒ္ဓောဝ ရုပ္ပတိ။

    Tisso ceva māradhītā, sallaviddhova ruppati.

    စက္ခု သောတဉ္စ ဃာနဉ္စ၊ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ပကာသိတာ။

    Cakkhu sotañca ghānañca, pañcakkhandhā pakāsitā;

    အပ္ပံ ဝတ ဇီဝိတံ ဣဒံ၊ အယ္ယိကာ မေ မဟလ္လိကာ။

    Appaṃ vata jīvitaṃ idaṃ, ayyikā me mahallikā.

    သဗ္ဗေ သတ္တာ မရိသ္သန္တိ၊ ဥပပတ္တိ စုတိစယံ။

    Sabbe sattā marissanti, upapatti cuticayaṃ;

    ကာမေသု သတ္တာ ပသုတာ၊ အာသဝေဟိ စတူဟိ စ။

    Kāmesu sattā pasutā, āsavehi catūhi ca.

    ယမ္ဟိ န မာယာ ဝသတိ၊ ဒ္ဝေမာ စေတောဝိမုတ္တိယော။

    Yamhi na māyā vasati, dvemā cetovimuttiyo;

    ဧသေဝ မဂ္ဂော နတ္ထညော၊ ဗောဇ္ဈင္ဂာ စ သုဒေသိတာ။

    Eseva maggo natthañño, bojjhaṅgā ca sudesitā.

    အတ္ထင္ဂတသ္သ န ပမာဏမတ္ထိ၊ ဂောဓိကော ပရိနိဗ္ဗုတော။

    Atthaṅgatassa na pamāṇamatthi, godhiko parinibbuto;

    ယေ ဓမ္မာ ဟေတုပ္ပဘဝာ၊ သံယောဇနာနုပသ္သိနော။

    Ye dhammā hetuppabhavā, saṃyojanānupassino.

    ဣမာ ဒသ တေသံ ဥဒ္ဒာနဂာထာ။

    Imā dasa tesaṃ uddānagāthā.

    ၁၀. တတ္ထိမာနိ သာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ ယေသု သုတ္တေသု သာဓာရဏာနိ သစ္စာနိ ဒေသိတာနိ အနုလောမမ္ပိ ပဋိလောမမ္ပိ ဝောမိသ္သကမ္ပိ။ တတ္ထ အယံ အာဒိ။

    10. Tatthimāni sādhāraṇāni suttāni yesu suttesu sādhāraṇāni saccāni desitāni anulomampi paṭilomampi vomissakampi. Tattha ayaṃ ādi.

    အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝာ]

    Avijjāya nivuto loko, [ajitāti bhagavā]

    ဝိဝိစ္ဆာ ပမာဒာ နပ္ပကာသတိ။

    Vivicchā pamādā nappakāsati;

    ဇပ္ပာဘိလေပနံ 51 ဗ္ရူမိ၊ ဒုက္ခမသ္သ မဟဗ္ဘယံ။

    Jappābhilepanaṃ 52 brūmi, dukkhamassa mahabbhayaṃ.

    တတ္ထ ယာ အဝိဇ္ဇာ စ ဝိဝိစ္ဆာ စ, အယံ သမုဒယော။ ယံ မဟဗ္ဘယံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ ‘‘သံယောဇနံ သံယောဇနိယာ စ ဓမ္မာ’’တိ သံယုတ္တကေ စိတ္တသံယုတ္တကေသု ဗ္ယာကရဏံ။ တတ္ထ ယံ သံယောဇနံ, အယံ သမုဒယော။ ယေ သံယောဇနိယာ ဓမ္မာ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။

    Tattha yā avijjā ca vivicchā ca, ayaṃ samudayo. Yaṃ mahabbhayaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Imāni dve saccāni – dukkhañca samudayo ca. ‘‘Saṃyojanaṃ saṃyojaniyā ca dhammā’’ti saṃyuttake cittasaṃyuttakesu byākaraṇaṃ. Tattha yaṃ saṃyojanaṃ, ayaṃ samudayo. Ye saṃyojaniyā dhammā, idaṃ dukkhaṃ. Imāni dve saccāni – dukkhañca samudayo ca.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ?

    Tattha katamaṃ dukkhañca nirodho ca?

    ဥစ္ဆိန္နဘဝတဏ္ဟသ္သ၊ နေတ္တိစ္ဆိန္နသ္သ 53 ဘိက္ခုနော။

    Ucchinnabhavataṇhassa, netticchinnassa 54 bhikkhuno;

    ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော၊ နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော။

    Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo.

    ယံ စိတ္တံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယော ဘဝတဏ္ဟာယ ဥပစ္ဆေဒော, အယံ ဒုက္ခနိရောဓော။ ဝိက္ခီဏော ဇာတိသံသာရော, နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝောတိ နိဒ္ဒေသော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ။ ဒ္ဝေမာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိမုတ္တိယော; ရာဂဝိရာဂာ စ စေတောဝိမုတ္တိ, အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ စ ပညာဝိမုတ္တိ။ ယံ စိတ္တံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ ဝိမုတ္တိ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ – ဒုက္ခဉ္စ နိရောဓော စ။

    Yaṃ cittaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Yo bhavataṇhāya upacchedo, ayaṃ dukkhanirodho. Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavoti niddeso. Imāni dve saccāni – dukkhañca nirodho ca. Dvemā, bhikkhave, vimuttiyo; rāgavirāgā ca cetovimutti, avijjāvirāgā ca paññāvimutti. Yaṃ cittaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Yā vimutti, ayaṃ nirodho. Imāni dve saccāni – dukkhañca nirodho ca.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂော စ?

    Tattha katamaṃ dukkhañca maggo ca?

    ကုမ္ဘူပမံ 55 ကာယမိမံ ဝိဒိတ္ဝာ၊ နဂရူပမံ စိတ္တမိဒံ ဌပေတ္ဝာ။

    Kumbhūpamaṃ 56 kāyamimaṃ viditvā, nagarūpamaṃ cittamidaṃ ṭhapetvā;

    ယောဓေထ မာရံ ပညာဝုဓေန၊ ဇိတဉ္စ ရက္ခေ အနိဝေသနော သိယာ။

    Yodhetha māraṃ paññāvudhena, jitañca rakkhe anivesano siyā.

    တတ္ထ ယဉ္စ ကုမ္ဘူပမော ကာယော ယဉ္စ နဂရူပမံ စိတ္တံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယံ ပညာဝုဓေန မာရံ ယောဓေထာတိ အယံ မဂ္ဂော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ။ ယံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟိတဗ္ဗံ။ ယာ သံယောဇနာ, အယံ မဂ္ဂော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အနတ္တနိယာ ပဟာတဗ္ဗာ, ရူပံ ယာဝ ဝိညာဏံ, ဣဒံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂော စ။

    Tattha yañca kumbhūpamo kāyo yañca nagarūpamaṃ cittaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Yaṃ paññāvudhena māraṃ yodhethāti ayaṃ maggo. Imāni dve saccāni. Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahitabbaṃ. Yā saṃyojanā, ayaṃ maggo. Ye te dhammā anattaniyā pahātabbā, rūpaṃ yāva viññāṇaṃ, idaṃ dukkhañca maggo ca.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နိရောဓော စ?

    Tattha katamaṃ dukkhañca samudayo ca nirodho ca?

    ယေ ကေစိ သောကာ ပရိဒေဝိတာ ဝာ၊ ဒုက္ခာ စ 57 လောကသ္မိမနေကရူပာ။

    Ye keci sokā paridevitā vā, dukkhā ca 58 lokasmimanekarūpā;

    ပိယံ ပဋိစ္စပ္ပဘဝန္တိ ဧတေ၊ ပိယေ အသန္တေ န ဘဝန္တိ ဧတေ။

    Piyaṃ paṭiccappabhavanti ete, piye asante na bhavanti ete.

    ယေ သောကပရိဒေဝာ, ယံ စ အနေကရူပံ ဒုက္ခံ, ယံ ပေမတော ဘဝတိ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယံ ပေမံ, အယံ သမုဒယော။ ယော တတ္ထ ဆန္ဒရာဂဝိနယော ပိယသ္သ အကိရိယာ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ တိမ္ဗရုကော ပရိဗ္ဗာဇကော ပစ္စေတိ ‘‘သယံကတံ ပရံကတ’’န္တိ။ ယထေသာ ဝီမံသာ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာ ဧတေ ဒ္ဝေ အန္တေ အနုပဂမ္မ မဇ္ဈိမာ ပဋိပဒာ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ ယာဝ ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏံ, ဣဒမ္ပိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ။ ဝိညာဏံ နာမရူပံ သဠာယတနံ ဖသ္သော ဝေဒနာ ဘဝော ဇာတိ ဇရာမရဏံ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ အဝိဇ္ဇာ သင္ခာရာ တဏ္ဟာ ဥပာဒာနံ, အယံ သမုဒယော။ ဣတိ ဣဒံ သယံကတံ ဝီမံသေယ္ယာတိ 59 ယဉ္စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒေ ဒုက္ခံ, ဣဒံ ဧသော သမုဒယော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော စ ယာဝ စ ဇရာမရဏနိရောဓောတိ အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ နိရောဓော စ။

    Ye sokaparidevā, yaṃ ca anekarūpaṃ dukkhaṃ, yaṃ pemato bhavati, idaṃ dukkhaṃ. Yaṃ pemaṃ, ayaṃ samudayo. Yo tattha chandarāgavinayo piyassa akiriyā, ayaṃ nirodho. Imāni tīṇi saccāni. Timbaruko paribbājako pacceti ‘‘sayaṃkataṃ paraṃkata’’nti. Yathesā vīmaṃsā, idaṃ dukkhaṃ. Yā ete dve ante anupagamma majjhimā paṭipadā avijjāpaccayā saṅkhārā yāva jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, idampi dukkhañca samudayo ca. Viññāṇaṃ nāmarūpaṃ saḷāyatanaṃ phasso vedanā bhavo jāti jarāmaraṇaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Avijjā saṅkhārā taṇhā upādānaṃ, ayaṃ samudayo. Iti idaṃ sayaṃkataṃ vīmaṃseyyāti 60 yañca paṭiccasamuppāde dukkhaṃ, idaṃ eso samudayo niddiṭṭho. Avijjānirodhā saṅkhāranirodho ca yāva ca jarāmaraṇanirodhoti ayaṃ nirodho. Imāni tīṇi saccāni dukkhañca samudayo ca nirodho ca.

    ၁၁. တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ မဂ္ဂော စ?

    11. Tattha katamaṃ dukkhañca samudayo ca maggo ca?

    ‘‘ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ 61 ယတောနိဒာနံ၊ ကာမေသု သော ဇန္တု ကထံ နမေယ္ယ။

    ‘‘Yo dukkhamaddakkhi 62 yatonidānaṃ, kāmesu so jantu kathaṃ nameyya;

    ကာမာ ဟိ လောကေ သင္ဂာတိ ဉတ္ဝာ၊ တေသံ သတီမာ ဝိနယာယ သိက္ခေ’’တိ။

    Kāmā hi loke saṅgāti ñatvā, tesaṃ satīmā vinayāya sikkhe’’ti.

    ယော ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယတော ဘဝတိ, အယံ သမုဒယော။ သန္ဒိဋ္ဌံ ယတော ဘဝတိ ယာဝ တသ္သ ဝိနယာယ သိက္ခာ, အယံ မဂ္ဂော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

    Yo dukkhamaddakkhi, idaṃ dukkhaṃ. Yato bhavati, ayaṃ samudayo. Sandiṭṭhaṃ yato bhavati yāva tassa vinayāya sikkhā, ayaṃ maggo. Imāni tīṇi saccāni.

    ဧကာဒသင္ဂုတ္တရေသု ဂောပာလကောပမသုတ္တံ။

    Ekādasaṅguttaresu gopālakopamasuttaṃ.

    တတ္ထ ယာဝ ရူပသညုတ္တာ ယဉ္စ သဠာယတနံ ယထာ ဝဏံ ပဋိစ္ဆာဒေတိ ယဉ္စ တိတ္ထံ ယထာ စ လဘတိ ဓမ္မူပသဉ္ဟိတံ ဥဠာရံ ပီတိပာမောဇ္ဇံ စတုဗ္ဗိဓံ စ အတ္တဘာဝတော စ ဝတ္ထု, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယာဝ အာသာဋိကံ ဟာရေတာ 63 ဟောတိ, အယံ သမုဒယော။ ရူပသညုတ္တာ အာသာဋကဟရဏံ 64 ဝဏပဋိစ္ဆာဒနံ ဝီထိညုတာ ဂောစရကုသလဉ္စ, အယံ မဂ္ဂော။ အဝသေသာ ဓမ္မာ အတ္ထိ ဟေတူ အတ္ထိ ပစ္စယာ အတ္ထိ နိသ္သယာ သာဝသေသဒောဟိတာ အနေကပူဇာ စ ကလ္ယာဏမိတ္တတပ္ပစ္စယာ ဓမ္မာ ဝီထိညုတာ စ ဟေတု, ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

    Tattha yāva rūpasaññuttā yañca saḷāyatanaṃ yathā vaṇaṃ paṭicchādeti yañca titthaṃ yathā ca labhati dhammūpasañhitaṃ uḷāraṃ pītipāmojjaṃ catubbidhaṃ ca attabhāvato ca vatthu, idaṃ dukkhaṃ. Yāva āsāṭikaṃ hāretā 65 hoti, ayaṃ samudayo. Rūpasaññuttā āsāṭakaharaṇaṃ 66 vaṇapaṭicchādanaṃ vīthiññutā gocarakusalañca, ayaṃ maggo. Avasesā dhammā atthi hetū atthi paccayā atthi nissayā sāvasesadohitā anekapūjā ca kalyāṇamittatappaccayā dhammā vīthiññutā ca hetu, imāni tīṇi saccāni.

    တတ္ထ ကတမံ ဒုက္ခဉ္စ မဂ္ဂော စ နိရောဓော စ?

    Tattha katamaṃ dukkhañca maggo ca nirodho ca?

    သတိ ကာယဂတာ ဥပဋ္ဌိတာ၊ ဆသု ဖသ္သာယတနေသု သံဝုတော 67

    Sati kāyagatā upaṭṭhitā, chasu phassāyatanesu saṃvuto 68;

    သတတံ ဘိက္ခု သမာဟိတော၊ ဇညာ 69 နိဗ္ဗာနမတ္တနော။

    Satataṃ bhikkhu samāhito, jaññā 70 nibbānamattano.

    တတ္ထ ယာ စ ကာယဂတာ သတိ ယဉ္စ သဠာယတနံ ယတ္ထ သဗ္ဗဉ္စေတံ ဒုက္ခံ။ ယာ စ ကာယဂတာ သတိ ယော စ သီလသံဝရော ယော စ သမာဓိ ယတ္ထ ယာ သတိ, အယံ ပညာက္ခန္ဓော။ သဗ္ဗမ္ပိ သီလက္ခန္ဓော သမာဓိက္ခန္ဓော, အယံ မဂ္ဂော။ ဧဝံဝိဟာရိနာ ဉာတဗ္ဗံ နိဗ္ဗာနံ။ အယံ နိရောဓော, ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ သီလေ ပတိဋ္ဌာယ ဒ္ဝေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ သမထော စ ဝိပသ္သနာ စ။ တတ္ထ ယံ စိတ္တသဟဇာတာ ဓမ္မာ, ဣဒံ ဒုက္ခံ။ ယော စ သမထော ယာ စ ဝိပသ္သနာ, အယံ မဂ္ဂော။ ရာဂဝိရာဂာ စ စေတောဝိမုတ္တိ, အဝိဇ္ဇာဝိရာဂာ စ ပညာဝိမုတ္တိ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။

    Tattha yā ca kāyagatā sati yañca saḷāyatanaṃ yattha sabbañcetaṃ dukkhaṃ. Yā ca kāyagatā sati yo ca sīlasaṃvaro yo ca samādhi yattha yā sati, ayaṃ paññākkhandho. Sabbampi sīlakkhandho samādhikkhandho, ayaṃ maggo. Evaṃvihārinā ñātabbaṃ nibbānaṃ. Ayaṃ nirodho, imāni tīṇi saccāni. Sīle patiṭṭhāya dve dhammā bhāvetabbā samatho ca vipassanā ca. Tattha yaṃ cittasahajātā dhammā, idaṃ dukkhaṃ. Yo ca samatho yā ca vipassanā, ayaṃ maggo. Rāgavirāgā ca cetovimutti, avijjāvirāgā ca paññāvimutti, ayaṃ nirodho. Imāni tīṇi saccāni.

    တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ နိရောဓော စ?

    Tattha katamo samudayo ca nirodho ca?

    အာသာ စ ပီဟာ အဘိနန္ဒနာ စ၊ အနေကဓာတူသု သရာ ပတိဋ္ဌိတာ။

    Āsā ca pīhā abhinandanā ca, anekadhātūsu sarā patiṭṭhitā;

    အညာဏမူလပ္ပဘဝာ ပဇပ္ပိတာ၊ သဗ္ဗာ မယာ ဗ္ယန္တိကတာ သမူလိကာ။

    Aññāṇamūlappabhavā pajappitā, sabbā mayā byantikatā samūlikā.

    အညာဏမူလပ္ပဘဝာတိ ပုရိမကေဟိ သမုဒယော။ သဗ္ဗာ မယာ ဗ္ယန္တိကတာ သမူလိကာတိ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ။ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗံ။ အရိယသ္သ သီလသ္သ သမာဓိနော ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ။ တတ္ထ ယော ဣမေသံ စတုန္နံ ဓမ္မာနံ အနနုဗောဓာ အပ္ပဋိဝေဓာ, အယံ သမုဒယော။ ပဋိဝေဓော ဘဝနေတ္တိယာ, အယံ နိရောဓော။ အယံ သမုဒယော စ နိရောဓော စ။

    Aññāṇamūlappabhavāti purimakehi samudayo. Sabbā mayā byantikatā samūlikāti nirodho. Imāni dve saccāni. Catunnaṃ dhammānaṃ ananubodhā appaṭivedhā vitthārena kātabbaṃ. Ariyassa sīlassa samādhino paññāya vimuttiyā. Tattha yo imesaṃ catunnaṃ dhammānaṃ ananubodhā appaṭivedhā, ayaṃ samudayo. Paṭivedho bhavanettiyā, ayaṃ nirodho. Ayaṃ samudayo ca nirodho ca.

    တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ မဂ္ဂော စ?

    Tattha katamo samudayo ca maggo ca?

    ယာနိ 71 သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ [အဇိတာတိ ဘဂဝာ]

    Yāni 72 sotāni lokasmiṃ, [ajitāti bhagavā]

    သတိ တေသံ နိဝာရဏံ။

    Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;

    သောတာနံ သံဝရံ ဗ္ရူမိ၊ ပညာယေတေ ပိဓီယရေ။

    Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare.

    ယာနိ သောတာနီတိ အယံ သမုဒယော။ ယာ စ ပညာ ယာ စ သတိ နိဝာရဏံ ပိဓာနဉ္စ, အယံ မဂ္ဂော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ။ သဉ္စေတနိယံ သုတ္တံ ဒဠ္ဟနေမိယာနာကာရော ဆဟိ မာသေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တတ္ထ ယံ ကာယံ ကာယကမ္မံ သဝင္ကံ သဒောသံ သကသာဝံ ယာ သဝင္ကတာ သဒောသတာ သကသာဝတာ, အယံ သမုဒယော။ ဧဝံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ အဝင္ကံ အဒောသံ အကသာဝံ, ယာ အဝင္ကတာ အဒောသတာ အကသာဝတာ, အယံ မဂ္ဂော။ ဧဝံ ဝစီကမ္မံ မနောကမ္မံ။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ သမုဒယော စ မဂ္ဂော စ။

    Yāni sotānīti ayaṃ samudayo. Yā ca paññā yā ca sati nivāraṇaṃ pidhānañca, ayaṃ maggo. Imāni dve saccāni. Sañcetaniyaṃ suttaṃ daḷhanemiyānākāro chahi māsehi niddiṭṭho. Tattha yaṃ kāyaṃ kāyakammaṃ savaṅkaṃ sadosaṃ sakasāvaṃ yā savaṅkatā sadosatā sakasāvatā, ayaṃ samudayo. Evaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ avaṅkaṃ adosaṃ akasāvaṃ, yā avaṅkatā adosatā akasāvatā, ayaṃ maggo. Evaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ. Imāni dve saccāni samudayo ca maggo ca.

    တတ္ထ ကတမော သမုဒယော စ နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ?

    Tattha katamo samudayo ca nirodho ca maggo ca?

    ‘‘နိသ္သိတသ္သ စလိတံ, အနိသ္သိတသ္သ စလိတံ နတ္ထိ, စလိတေ အသတိ ပသ္သဒ္ဓိ, ပသ္သဒ္ဓိယာ သတိ နတိ န ဟောတိ, နတိယာ အသတိ 73 အာဂတိဂတိ န ဟောတိ, အာဂတိဂတိယာ အသတိ စုတူပပာတော န ဟောတိ, စုတူပပာတေ အသတိ နေဝိဓ န ဟုရံ န ဥဘယမန္တရေန။ ဧသေဝန္တော ဒုက္ခသ္သာ’’တိ။

    ‘‘Nissitassa calitaṃ, anissitassa calitaṃ natthi, calite asati passaddhi, passaddhiyā sati nati na hoti, natiyā asati 74 āgatigati na hoti, āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti, cutūpapāte asati nevidha na huraṃ na ubhayamantarena. Esevanto dukkhassā’’ti.

    တတ္ထ ဒ္ဝေ နိသ္သယာ, အယံ သမုဒယော။ ယော စ အနိသ္သယော, ယာ စ အနတိ, အယံ မဂ္ဂော။ ယာ အာဂတိဂတိ န ဟောတိ စုတူပပာတော စ ယော ဧသေဝန္တော ဒုက္ခသ္သာတိ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ အနုပဋ္ဌိတကာယဂတာ သတိ။ပေ.။ ယံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနံ, အယံ သမုဒယော။ ဧကာရသဥပနိသ္သယာ ဝိမုတ္တိယော ယာဝ ဥပနိသ္သယဥပသမ္ပဒာ ဥပဋ္ဌိတကာယဂတာသတိသ္သ ဝိဟရတိ။ သီလသံဝရော သောသာနိယော ဟောတိ, ယဉ္စ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနံ, အယံ မဂ္ဂော။ ယာ စ ဝိမုတ္တိ, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ တီဏိ သစ္စာနိ။ သမုဒယော စ နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ။

    Tattha dve nissayā, ayaṃ samudayo. Yo ca anissayo, yā ca anati, ayaṃ maggo. Yā āgatigati na hoti cutūpapāto ca yo esevanto dukkhassāti, ayaṃ nirodho. Imāni tīṇi saccāni. Anupaṭṭhitakāyagatā sati…pe… yaṃ vimuttiñāṇadassanaṃ, ayaṃ samudayo. Ekārasaupanissayā vimuttiyo yāva upanissayaupasampadā upaṭṭhitakāyagatāsatissa viharati. Sīlasaṃvaro sosāniyo hoti, yañca vimuttiñāṇadassanaṃ, ayaṃ maggo. Yā ca vimutti, ayaṃ nirodho. Imāni tīṇi saccāni. Samudayo ca nirodho ca maggo ca.

    ၁၂. တတ္ထ ကတမော နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ?

    12. Tattha katamo nirodho ca maggo ca?

    သယံ ကတေန သစ္စေန၊ တေန အတ္တနာ အဘိနိဗ္ဗာနဂတော ဝိတိဏ္ဏကင္ခော။

    Sayaṃ katena saccena, tena attanā abhinibbānagato vitiṇṇakaṅkho;

    ဝိဘဝဉ္စ ဉတ္ဝာ လောကသ္မိံ၊ တာဝ ခီဏပုနဗ္ဘဝော သ ဘိက္ခု။

    Vibhavañca ñatvā lokasmiṃ, tāva khīṇapunabbhavo sa bhikkhu.

    ယံ သစ္စေန, အယံ မဂ္ဂော။ ယံ ခီဏပုနဗ္ဘဝော, အယံ နိရောဓော။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ။ ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနာနိ သတ္ထာ ဝာ ဓမ္မံ ဒေသေသိ အညတရော ဝာ ဝိညူ သဗ္ရဟ္မစာရီတိ ဝိတ္ထာရေန ကာတဗ္ဗာ။ တသ္သ အတ္ထပ္ပဋိသံဝေဒိသ္သ ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ, ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယတိ, ယာဝ နိဗ္ဗိန္ဒန္တော ဝိရဇ္ဇတိ, အယံ မဂ္ဂော။ ယာ ဝိမုတ္တိ, အယံ နိရောဓော။ ဧဝံ ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနာနိ ဝိတ္ထာရေန။ ဣမာနိ ဒ္ဝေ သစ္စာနိ နိရောဓော စ မဂ္ဂော စ။

    Yaṃ saccena, ayaṃ maggo. Yaṃ khīṇapunabbhavo, ayaṃ nirodho. Imāni dve saccāni. Pañca vimuttāyatanāni satthā vā dhammaṃ desesi aññataro vā viññū sabrahmacārīti vitthārena kātabbā. Tassa atthappaṭisaṃvedissa pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, yāva nibbindanto virajjati, ayaṃ maggo. Yā vimutti, ayaṃ nirodho. Evaṃ pañca vimuttāyatanāni vitthārena. Imāni dve saccāni nirodho ca maggo ca.

    ဣမာနိ သာဓာရဏာနိ သုတ္တာနိ။ ဣမေဟိ သာဓာရဏေဟိ သုတ္တေဟိ ယထာနိက္ခိတ္တေဟိ ပဋိဝေဓတော စ လက္ခဏတော စ ဩတာရေတ္ဝာ အညာနိ သုတ္တာနိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာနိ အပရိဟာယန္တေန။ ဂာထာဟိ ဂာထာ အနုမိနိတဗ္ဗာ, ဗ္ယာကရဏေဟိ ဗ္ယာကရဏံ။ ဣမေ စ သာဓာရဏာ ဒသ ပရိဝဍ္ဎကာ ဧကော စ စတုက္ကော နိဒ္ဒေသော သာဓာရဏော။ အယဉ္စ ပကိဏ္ဏကနိဒ္ဒေသော။ ဧကံ ပဉ္စ ဆ စ သဝေကဒေသော သဗ္ဗံ။ ဣမေ ဒ္ဝေ ပရိဝဇ္ဇနာ ပုရိမကာ စ ဒသ။ ဣမေ ဒ္ဝာဒသ ပရိဝဍ္ဎကာ သစ္စာနိ။ ဧတ္တာဝတာ သဗ္ဗံ သုတ္တံ နတ္ထိ, တံ ဗ္ယာကရဏံ ဝာ ဂာထာ ဝိယ။ ဣမေဟိ ဒ္ဝာဒသဟိ ပရိဝဍ္ဎကေဟိ န ဩတရိတုံ အပ္ပမတ္တေန ပရိယေသိတ္ဝာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။

    Imāni sādhāraṇāni suttāni. Imehi sādhāraṇehi suttehi yathānikkhittehi paṭivedhato ca lakkhaṇato ca otāretvā aññāni suttāni niddisitabbāni aparihāyantena. Gāthāhi gāthā anuminitabbā, byākaraṇehi byākaraṇaṃ. Ime ca sādhāraṇā dasa parivaḍḍhakā eko ca catukko niddeso sādhāraṇo. Ayañca pakiṇṇakaniddeso. Ekaṃ pañca cha ca savekadeso sabbaṃ. Ime dve parivajjanā purimakā ca dasa. Ime dvādasa parivaḍḍhakā saccāni. Ettāvatā sabbaṃ suttaṃ natthi, taṃ byākaraṇaṃ vā gāthā viya. Imehi dvādasahi parivaḍḍhakehi na otarituṃ appamattena pariyesitvā niddisitabbā.

    တတ္ထာယံ သင္ခေပော။ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ သတ္တဟိ ပဒေဟိ သမောသရဏံ ဂစ္ဆတိ။ ကတရေဟိ သတ္တဟိ? အပ္ပိယသမ္ပယောဂော စ ပိယဝိပ္ပယောဂော စ, ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ။ တသ္သ ဒ္ဝေ နိသ္သယာ – ကာယော စ စိတ္တဉ္စ ။ တေန ဝုစ္စတိ ‘‘ကာယိကံ ဒုက္ခံ စေတသိကဉ္စေ’’တိ, နတ္ထိ တံ ဒုက္ခံ န ကာယိကံ ဝာ န စေတသိကံ, သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ ဒ္ဝီဟိ ဒုက္ခေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗံ ကာယိကေန စ စေတသိကေန စ။ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင္ဂဟိတံ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ သင္ခာရဒုက္ခတာယ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ။ ဣတိ တံ သဗ္ဗံ ဒုက္ခံ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင္ဂဟိတံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ ဒုက္ခံ တိဝိဓံ။ ဒုဝိဓံ ဒုက္ခံ ကာယိကဉ္စ စေတသိကဉ္စ။ ဒုဝိဓံ အပ္ပိယသမ္ပယောဂော စ ပိယဝိပ္ပယောဂော စ။ ဣဒံ သတ္တဝိဓံ ဒုက္ခံ။

    Tatthāyaṃ saṅkhepo. Sabbaṃ dukkhaṃ sattahi padehi samosaraṇaṃ gacchati. Katarehi sattahi? Appiyasampayogo ca piyavippayogo ca, imehi dvīhi padehi sabbaṃ dukkhaṃ niddisitabbaṃ. Tassa dve nissayā – kāyo ca cittañca . Tena vuccati ‘‘kāyikaṃ dukkhaṃ cetasikañce’’ti, natthi taṃ dukkhaṃ na kāyikaṃ vā na cetasikaṃ, sabbaṃ dukkhaṃ dvīhi dukkhehi niddisitabbaṃ kāyikena ca cetasikena ca. Tīhi dukkhatāhi saṅgahitaṃ dukkhadukkhatāya saṅkhāradukkhatāya vipariṇāmadukkhatāya. Iti taṃ sabbaṃ dukkhaṃ tīhi dukkhatāhi saṅgahitaṃ. Iti idañca dukkhaṃ tividhaṃ. Duvidhaṃ dukkhaṃ kāyikañca cetasikañca. Duvidhaṃ appiyasampayogo ca piyavippayogo ca. Idaṃ sattavidhaṃ dukkhaṃ.

    တတ္ထ တိဝိဓော သမုဒယော အစတုတ္ထော အပဉ္စမော။ ကတမော တိဝိဓော? တဏ္ဟာ စ ဒိဋ္ဌိ စ ကမ္မံ။ တတ္ထ တဏ္ဟာ စ ဘဝသမုဒယော ကမ္မံ။ တထာ 75 နိဗ္ဗတ္တသ္သ ဟီနပဏီတတာ 76, အယံ သမုဒယော။ ဣတိ ယာပိ ဘဝဂတီသု ဟီနတာ စ ပဏီတတာ စ, ယာပိ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင္ဂဟိတာ, ယောပိ ဒ္ဝီဟိ မူလေဟိ သမုဒာနီတော အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတသ္သ ဘဝတဏ္ဟာသံယုတ္တသ္သ သဝိညာဏကော ကာယော, သောပိ တီဟိ ဒုက္ခတာဟိ သင္ဂဟိတော။

    Tattha tividho samudayo acatuttho apañcamo. Katamo tividho? Taṇhā ca diṭṭhi ca kammaṃ. Tattha taṇhā ca bhavasamudayo kammaṃ. Tathā 77 nibbattassa hīnapaṇītatā 78, ayaṃ samudayo. Iti yāpi bhavagatīsu hīnatā ca paṇītatā ca, yāpi tīhi dukkhatāhi saṅgahitā, yopi dvīhi mūlehi samudānīto avijjāya nivutassa bhavataṇhāsaṃyuttassa saviññāṇako kāyo, sopi tīhi dukkhatāhi saṅgahito.

    တထာ ဝိပလ္လာသတော ဒိဋ္ဌိဘဝဂန္တဗ္ဗာ။ သာ သတ္တဝိဓာ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ ဧကော ဝိပလ္လာသော တီဏိ နိဒ္ဒိသီယတိ, စတ္တာရိ ဝိပလ္လာသဝတ္ထူနိ။ တတ္ထ ကတမော ဧကော ဝိပလ္လာသော? ယော ဝိပရီတဂ္ဂာဟော ပဋိက္ခေပေန, ဩတရဏံ ယထာ ‘‘အနိစ္စေ နိစ္စ’’မိတိ ဝိပရီတံ ဂဏ္ဟာတိ။ ဧဝံ စတ္တာရော ဝိပလ္လာသာ။ အယမေကော ဝိပလ္လာသီယတိ သညာ စိတ္တံ ဒိဋ္ဌိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ ဝိပလ္လာသဝတ္ထူနိ ? ကာယော ဝေဒနာ စိတ္တံ ဓမ္မာ။ ဧဝံ ဝိပလ္လာသဂတသ္သ အကုသလဉ္စ ပဝဍ္ဎေတိ။ တတ္ထ သညာဝိပလ္လာသော ဒောသံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ စိတ္တဝိပလ္လာသော လောဘံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော မောဟံ အကုသလမူလံ ပဝဍ္ဎေတိ။ တတ္ထ ဒောသသ္သ အကုသလမူလသ္သ တီဏိ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာဝာစာ မိစ္ဆာကမ္မန္တော မိစ္ဆာအာဇီဝော; လောဘသ္သ အကုသလမူလသ္သ တီဏိ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာသင္ကပ္ပော မိစ္ဆာဝာယာမော မိစ္ဆာသမာဓိ; မောဟသ္သ အကုသလမူလသ္သ ဒ္ဝေ မိစ္ဆတ္တာနိ ဖလံ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ စ မိစ္ဆာသတိ စ။ ဧဝံ အကုသလံ သဟေတု သပ္ပစ္စယံ ဝိပလ္လာသာ စ ပစ္စယော, အကုသလမူလာနိ သဟေတူ ဧတေယေဝ ပဋိပက္ခေန အနူနာ အနဓိကာ ဒ္ဝီဟိ ပစ္စယေဟိ နိဒ္ဒိသိတဗ္ဗာ။ နိရောဓေ စ မဂ္ဂေ စ ဝိပလ္လာသမုပာဒာယ ပရတော 79 ပဋိပက္ခေန စတသ္သော။

    Tathā vipallāsato diṭṭhibhavagantabbā. Sā sattavidhā niddisitabbā. Eko vipallāso tīṇi niddisīyati, cattāri vipallāsavatthūni. Tattha katamo eko vipallāso? Yo viparītaggāho paṭikkhepena, otaraṇaṃ yathā ‘‘anicce nicca’’miti viparītaṃ gaṇhāti. Evaṃ cattāro vipallāsā. Ayameko vipallāsīyati saññā cittaṃ diṭṭhi. Katamāni cattāri vipallāsavatthūni ? Kāyo vedanā cittaṃ dhammā. Evaṃ vipallāsagatassa akusalañca pavaḍḍheti. Tattha saññāvipallāso dosaṃ akusalamūlaṃ pavaḍḍheti. Cittavipallāso lobhaṃ akusalamūlaṃ pavaḍḍheti. Diṭṭhivipallāso mohaṃ akusalamūlaṃ pavaḍḍheti. Tattha dosassa akusalamūlassa tīṇi micchattāni phalaṃ – micchāvācā micchākammanto micchāājīvo; lobhassa akusalamūlassa tīṇi micchattāni phalaṃ – micchāsaṅkappo micchāvāyāmo micchāsamādhi; mohassa akusalamūlassa dve micchattāni phalaṃ – micchādiṭṭhi ca micchāsati ca. Evaṃ akusalaṃ sahetu sappaccayaṃ vipallāsā ca paccayo, akusalamūlāni sahetū eteyeva paṭipakkhena anūnā anadhikā dvīhi paccayehi niddisitabbā. Nirodhe ca magge ca vipallāsamupādāya parato 80 paṭipakkhena catasso.

    တတ္ထိမာ ဥဒ္ဒာနဂာထာ

    Tatthimā uddānagāthā

    အဝိဇ္ဇာယ နိဝုတော လောကော၊ စိတ္တံ သံယောဇနမ္ပိ။

    Avijjāya nivuto loko, cittaṃ saṃyojanampi;

    သာ ပစ္ဆိန္နဘဝတဏ္ဟာ၊ ဒ္ဝေမာ စေဝ ဝိမုတ္တိယော။

    Sā pacchinnabhavataṇhā, dvemā ceva vimuttiyo.

    ကုမ္ဘူပမံ ကာယမိမံ၊ ယံ န တုမ္ဟာကံ တံ ပဇဟ 81

    Kumbhūpamaṃ kāyamimaṃ, yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajaha 82;

    ယေ ကေစိ သောကပရိဒေဝာ၊ တိမ္ဗရုကော စ သယံကတံ။

    Ye keci sokaparidevā, timbaruko ca sayaṃkataṃ.

    ဒုက္ခံ ဒိဋ္ဌိ စ ဥပ္ပန္နံ၊ ယဉ္စ ဂောပာလကောပမံ။

    Dukkhaṃ diṭṭhi ca uppannaṃ, yañca gopālakopamaṃ;

    သတိ ကာယဂတာ မာဟု၊ သမထော စ ဝိပသ္သနာ။

    Sati kāyagatā māhu, samatho ca vipassanā.

    အာသာ ပိဟာ စ အဘိနန္ဒနာ စ၊ စတုန္နမနနုဗောဓနာ။

    Āsā pihā ca abhinandanā ca, catunnamananubodhanā;

    ယာနိ သောတာနိ လောကသ္မိံ၊ ဒဠ္ဟံ နေမိယာနာကာရော။

    Yāni sotāni lokasmiṃ, daḷhaṃ nemiyānākāro.

    ယံ နိသ္သိတသ္သ စလိတံ၊ အနုပဋ္ဌိတကာယဂတာသတိ။

    Yaṃ nissitassa calitaṃ, anupaṭṭhitakāyagatāsati;

    သယံ ကတေန သစ္စေန၊ ဝိမုတ္တာယတနေဟိ စ။

    Sayaṃ katena saccena, vimuttāyatanehi ca.

    ပေဋကောပဒေသေ မဟာကစ္စာယနေန ဘာသိတေ ပဌမဘူမိ အရိယသစ္စပ္ပကာသနာ နာတံ ဇီဝတာ ဘဂဝတာ မာဒိသေန သမုဒ္ဒနေန တထာဂတေနာတိ။

    Peṭakopadese mahākaccāyanena bhāsite paṭhamabhūmi ariyasaccappakāsanā nātaṃ jīvatā bhagavatā mādisena samuddanena tathāgatenāti.







    Footnotes:
    1. ဥတ္တာနိကိရိယာ (က.)
    2. uttānikiriyā (ka.)
    3. ပဒဋ္ဌာနဉ္စ လက္ခဏံ (ပီ.)
    4. padaṭṭhānañca lakkhaṇaṃ (pī.)
    5. သောဠသ ဟာရာ (ပီ. က.)
    6. soḷasa hārā (pī. ka.)
    7. ပဉ္စမံ အင္ကုသံ အာဟု (ပီ. က.)
    8. pañcamaṃ aṅkusaṃ āhu (pī. ka.)
    9. ဇာတက ၁ ဝီသတိနိပာတေ အယောဃရဇာတကေ
    10. jātaka 1 vīsatinipāte ayogharajātake
    11. ဓ. ပ. ၁၅၅
    12. dha. pa. 155
    13. ဒီဃနိကာယေ အဓောလိခိတဂာထာ
    14. dīghanikāye adholikhitagāthā
    15. ဟညမာနေ (ပီ) ပသ္သ သု. နိ. ၇၈၃
    16. haññamāne (pī) passa su. ni. 783
    17. ကမ္မကိလိဋ္ဌံ အတ္ထနော (ပီ.) ပသ္သ ဓ. ပ. ၁၅
    18. kammakiliṭṭhaṃ atthano (pī.) passa dha. pa. 15
    19. သု. နိ. ၇၈၀
    20. su. ni. 780
    21. အယောသင္ကု (ပီ. က.) ပသ္သ ထေရဂာ. ၁၁၉၇
    22. ayosaṅku (pī. ka.) passa theragā. 1197
    23. ပရိဒာဃော (ပီ. က.) ပသ္သ သံ. နိ. ၅.၁၁၁၃
    24. paridāgho (pī. ka.) passa saṃ. ni. 5.1113
    25. ပရတော (က.) ပသ္သ သု. နိ. ၈၂၄
    26. parato (ka.) passa su. ni. 824
    27. ဓ. ပ. ၂၄၀
    28. dha. pa. 240
    29. မမာယိတံ (ပီ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၈၁၃
    30. ကာလကတံ (ပီ.)
    31. mamāyitaṃ (pī. ka.) passa su. ni. 813
    32. kālakataṃ (pī.)
    33. ကာမယမာနသ္သ (က.) ပသ္သ သု. နိ. ၇၇၃
    34. kāmayamānassa (ka.) passa su. ni. 773
    35. မီယတိ (သု. နိ. ၈၁၀)
    36. mīyati (su. ni. 810)
    37. ပုညပာပဖလူပဂာတိ (သံ. နိ. ၁.၁၃၃)
    38. puññapāpaphalūpagāti (saṃ. ni. 1.133)
    39. ကာမပသင္ဂသတ္တာ (ပီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၆၃
    40. kāmapasaṅgasattā (pī.) passa udā. 63
    41. ပနုန္နကောဓော (ပီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၂၆
    42. panunnakodho (pī.) passa udā. 26
    43. မဟာဝ. ၆၀
    44. mahāva. 60
    45. ဝာဒသတသ္သ (ပီ. က.)
    46. vādasatassa (pī. ka.)
    47. ဩဟာရေတ္ဝာ (ပီ. က.)
    48. ohāretvā (pī. ka.)
    49. သတမာယု (သီ.)၊ သတဓာတု (ပီ.)
    50. satamāyu (sī.), satadhātu (pī.)
    51. ဇပ္ပာနုလေပနံ (က.) ပသ္သ သု. နိ. ၁၀၃၉
    52. jappānulepanaṃ (ka.) passa su. ni. 1039
    53. သန္တစိတ္တသ္သ (သု. နိ. ၇၅၁)
    54. santacittassa (su. ni. 751)
    55. ဓ. ပ. ၄၀
    56. dha. pa. 40
    57. ဒုက္ခဉ္စ (ပီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၇၀
    58. dukkhañca (pī. ka.) passa udā. 70
    59. ဝီမံသီယတိ (ပီ. က.)
    60. vīmaṃsīyati (pī. ka.)
    61. သံ. နိ. ၁.၁၅၇
    62. saṃ. ni. 1.157
    63. သာဋေတာ (သီ. ပီ.) ပသ္သ အင္ဂုတ္တရနိကာယေ
    64. အာသာဋိကသာဋနာ (ပီ.)
    65. sāṭetā (sī. pī.) passa aṅguttaranikāye
    66. āsāṭikasāṭanā (pī.)
    67. သံဝရော (ပီ. က.) ပသ္သ ဥဒာ. ၂၅
    68. saṃvaro (pī. ka.) passa udā. 25
    69. ဇာနေယ္ယ (ပီ. က.)
    70. jāneyya (pī. ka.)
    71. သု. နိ. ၁၀၄၁
    72. su. ni. 1041
    73. အသတိယာ (ပီ.) ပသ္သ ဥဒာ. ၇၄
    74. asatiyā (pī.) passa udā. 74
    75. တတ္ထ (ပီ.)
    76. ဟီနပဏီတတာယ (ပီ.)
    77. tattha (pī.)
    78. hīnapaṇītatāya (pī.)
    79. ပရိတော (ပီ.)
    80. parito (pī.)
    81. ဇဟာ (ပီ. က.)
    82. jahā (pī. ka.)

    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact