| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៨. អរិយវំសសុត្តវណ្ណនា
8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā
២៨. អដ្ឋមស្ស អជ្ឈាសយិកោ និក្ខេបោ។ ឥមំ កិរ មហាអរិយវំសសុត្តន្តំ ភគវា ជេតវនមហាវិហារេ ធម្មសភាយំ បញ្ញត្តវរពុទ្ធាសនេ និសិន្នោ អត្តនោបិ បរបុគ្គលានម្បិ អជ្ឈាសយវសេន បរិវារេត្វា និសិន្នានិ ចត្តាលីស ភិក្ខុសហស្សានិ, ‘‘ភិក្ខវេ’’តិ អាមន្តេត្វា ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, អរិយវំសាតិ អារភិ។ តត្ថ អរិយវំសាតិ អរិយានំ វំសា។ យថា ហិ ខត្តិយវំសោ ព្រាហ្មណវំសោ វេស្សវំសោ សុទ្ទវំសោ សមណវំសោ កុលវំសោ រាជវំសោ, ឯវំ អយម្បិ អដ្ឋមោ អរិយវំសោ អរិយតន្តិ អរិយបវេណី នាម ហោតិ។ សោ ខោ បនាយំ អរិយវំសោ ឥមេសំ វំសានំ មូលគន្ធាទីនំ កាឡានុសារិគន្ធាទយោ វិយ អគ្គមក្ខាយតិ។
28. Aṭṭhamassa ajjhāsayiko nikkhepo. Imaṃ kira mahāariyavaṃsasuttantaṃ bhagavā jetavanamahāvihāre dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisinno attanopi parapuggalānampi ajjhāsayavasena parivāretvā nisinnāni cattālīsa bhikkhusahassāni, ‘‘bhikkhave’’ti āmantetvā cattārome, bhikkhave, ariyavaṃsāti ārabhi. Tattha ariyavaṃsāti ariyānaṃ vaṃsā. Yathā hi khattiyavaṃso brāhmaṇavaṃso vessavaṃso suddavaṃso samaṇavaṃso kulavaṃso rājavaṃso, evaṃ ayampi aṭṭhamo ariyavaṃso ariyatanti ariyapaveṇī nāma hoti. So kho panāyaṃ ariyavaṃso imesaṃ vaṃsānaṃ mūlagandhādīnaṃ kāḷānusārigandhādayo viya aggamakkhāyati.
កេ បន តេ អរិយា, យេសំ ឯតេ វំសាតិ? អរិយា វុច្ចន្តិ ពុទ្ធា ច បច្ចេកពុទ្ធា ច តថាគតសាវកា ច, ឯតេសំ អរិយានំ វំសាតិ អរិយវំសា។ ឥតោ បុព្ពេ ហិ សតសហស្សកប្បាធិកានំ ចតុន្នំ អសង្ខ្យេយ្យានំ មត្ថកេ តណ្ហង្ករោ, មេធង្ករោ , សរណង្ករោ, ទីបង្ករោតិ ចត្តារោ ពុទ្ធា ឧប្បន្នា, តេ អរិយា, តេសំ អរិយានំ វំសាតិ អរិយវំសា។ តេសំ ពុទ្ធានំ បរិនិព្ពានតោ អបរភាគេ អសង្ខ្យេយ្យំ អតិក្កមិត្វា កោណ្ឌញ្ញោ នាម ពុទ្ធោ ឧប្បន្នោ…បេ.… ឥមស្មិំ កប្បេ កកុសន្ធោ, កោណាគមនោ, កស្សបោ, អម្ហាកំ ភគវា គោតមោតិ ចត្តារោ ពុទ្ធា ឧប្បន្នា, តេសំ អរិយានំ វំសាតិ អរិយវំសា។ អបិច អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នានំ សព្ពពុទ្ធ-បច្ចេកពុទ្ធ-ពុទ្ធសាវកានំ អរិយានំ វំសាតិ អរិយវំសា។
Ke pana te ariyā, yesaṃ ete vaṃsāti? Ariyā vuccanti buddhā ca paccekabuddhā ca tathāgatasāvakā ca, etesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Ito pubbe hi satasahassakappādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake taṇhaṅkaro, medhaṅkaro , saraṇaṅkaro, dīpaṅkaroti cattāro buddhā uppannā, te ariyā, tesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Tesaṃ buddhānaṃ parinibbānato aparabhāge asaṅkhyeyyaṃ atikkamitvā koṇḍañño nāma buddho uppanno…pe… imasmiṃ kappe kakusandho, koṇāgamano, kassapo, amhākaṃ bhagavā gotamoti cattāro buddhā uppannā, tesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Apica atītānāgatapaccuppannānaṃ sabbabuddha-paccekabuddha-buddhasāvakānaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā.
តេ ខោ បនេតេ អគ្គញ្ញា អគ្គាតិ ជានិតព្ពា, រត្តញ្ញា ទីឃរត្តំ បវត្តាតិ ជានិតព្ពា, វំសញ្ញា វំសាតិ ជានិតព្ពា។ បោរាណា ន អធុនុប្បត្តិកា។ អសំកិណ្ណា អវិកិណ្ណា អនបនីតា។ អសំកិណ្ណបុព្ពា អតីតពុទ្ធេហិបិ ន សំកិណ្ណបុព្ពា, ‘‘កិ ឥមេហី’’តិ ន អបនីតបុព្ពា។ ន សំកីយន្តីតិ ឥទានិបិ ន អបនីយន្តិ។ ន សំកីយិស្សន្តីតិ អនាគតពុទ្ធេហិបិ ន អបនីយិស្សន្តិ។ យេ លោកេ វិញ្ញូ សមណព្រាហ្មណា, តេហិ អប្បដិកុដ្ឋា, សមណេហិ ព្រាហ្មណេហិ វិញ្ញូហិ អនិន្ទិតា អគរហិតា។
Te kho panete aggaññā aggāti jānitabbā, rattaññā dīgharattaṃ pavattāti jānitabbā, vaṃsaññā vaṃsāti jānitabbā. Porāṇā na adhunuppattikā. Asaṃkiṇṇā avikiṇṇā anapanītā. Asaṃkiṇṇapubbā atītabuddhehipi na saṃkiṇṇapubbā, ‘‘ki imehī’’ti na apanītapubbā. Na saṃkīyantīti idānipi na apanīyanti. Na saṃkīyissantīti anāgatabuddhehipi na apanīyissanti. Ye loke viññū samaṇabrāhmaṇā, tehi appaṭikuṭṭhā, samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi aninditā agarahitā.
សន្តុដ្ឋោ ហោតីតិ បច្ចយសន្តោសវសេន សន្តុដ្ឋោ ហោតិ។ ឥតរីតរេនាតិ ន ថូលសុខុមលូខបណីតថិរជិណ្ណានំ យេន កេនចិ, អថ ខោ យថាលទ្ធាទីនំ ឥតរីតរេន យេន កេនចិ សន្តុដ្ឋោ ហោតីតិ អត្ថោ។ ចីវរស្មិញ្ហិ តយោ សន្តោសា យថាលាភសន្តោសោ យថាពលសន្តោសោ យថាសារុប្បសន្តោសោតិ។ បិណ្ឌបាតាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ តេសំ វិត្ថារកថា ‘‘សន្តុដ្ឋស្ស, ភិក្ខវេ, អនុប្បន្នា ចេវ កុសលា ធម្មា ឧប្បជ្ជន្តី’’តិ ឥមស្មិំ សុត្តេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពា។ ឥតិ ឥមេ តយោ សន្តោសេ សន្ធាយ ‘‘សន្តុដ្ឋោ ហោតិ ឥតរីតរេន ចីវរេន, យថាលទ្ធាទីសុ យេន កេនចិ ចីវរេន សន្តុដ្ឋោ ហោតី’’តិ វុត្តំ។
Santuṭṭho hotīti paccayasantosavasena santuṭṭho hoti. Itarītarenāti na thūlasukhumalūkhapaṇītathirajiṇṇānaṃ yena kenaci, atha kho yathāladdhādīnaṃ itarītarena yena kenaci santuṭṭho hotīti attho. Cīvarasmiñhi tayo santosā yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantosoti. Piṇḍapātādīsupi eseva nayo. Tesaṃ vitthārakathā ‘‘santuṭṭhassa, bhikkhave, anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjantī’’ti imasmiṃ sutte vuttanayeneva veditabbā. Iti ime tayo santose sandhāya ‘‘santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, yathāladdhādīsu yena kenaci cīvarena santuṭṭho hotī’’ti vuttaṃ.
ឯត្ថ ច ចីវរំ ជានិតព្ពំ, ចីវរក្ខេត្តំ ជានិតព្ពំ, បំសុកូលំ ជានិតព្ពំ, ចីវរសន្តោសោ ជានិតព្ពោ, ចីវរប្បដិសំយុត្តានិ ធុតង្គានិ ជានិតព្ពានិ។ តត្ថ ចីវរំ ជានិតព្ពន្តិ ខោមាទីនិ ឆ ចីវរានិ ទុកូលាទីនិ ឆ អនុលោមចីវរានិ ជានិតព្ពានិ។ ឥមានិ ទ្វាទស កប្បិយចីវរានិ។ កុសចីរំ, វាកចីរំ, ផលកចីរំ, កេសកម្ពលំ, វាឡកម្ពលំ, បោត្ថកោ, ចម្មំ, ឧលូកបក្ខំ, រុក្ខទុស្សំ, លតាទុស្សំ, ឯរកទុស្សំ, កទលិទុស្សំ, វេឡុទុស្សន្តិ ឯវមាទីនិ បន អកប្បិយចីវរានិ។
Ettha ca cīvaraṃ jānitabbaṃ, cīvarakkhettaṃ jānitabbaṃ, paṃsukūlaṃ jānitabbaṃ, cīvarasantoso jānitabbo, cīvarappaṭisaṃyuttāni dhutaṅgāni jānitabbāni. Tattha cīvaraṃ jānitabbanti khomādīni cha cīvarāni dukūlādīni cha anulomacīvarāni jānitabbāni. Imāni dvādasa kappiyacīvarāni. Kusacīraṃ, vākacīraṃ, phalakacīraṃ, kesakambalaṃ, vāḷakambalaṃ, potthako, cammaṃ, ulūkapakkhaṃ, rukkhadussaṃ, latādussaṃ, erakadussaṃ, kadalidussaṃ, veḷudussanti evamādīni pana akappiyacīvarāni.
ចីវរក្ខេត្តន្តិ ‘‘សង្ឃតោ វា គណតោ វា ញាតិតោ វា មិត្តតោ វា អត្តនោ វា ធនេន, បំសុកូលំ វា’’តិ ឯវំ ឧប្បជ្ជនតោ ឆ ខេត្តានិ, អដ្ឋន្នញ្ច មាតិកានំ វសេន អដ្ឋ ខេត្តានិ ជានិតព្ពានិ។
Cīvarakkhettanti ‘‘saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā attano vā dhanena, paṃsukūlaṃ vā’’ti evaṃ uppajjanato cha khettāni, aṭṭhannañca mātikānaṃ vasena aṭṭha khettāni jānitabbāni.
បំសុកូលន្តិ សោសានិកំ, បាបណិកំ, រថិយំ, សង្ការកូដកំ, សោត្ថិយំ, សិនានំ, តិត្ថំ, គតបច្ចាគតំ, អគ្គិទឌ្ឍំ, គោខាយិតំ, ឧបចិកខាយិតំ, ឧន្ទូរខាយិតំ , អន្តច្ឆិន្នំ, ទសច្ឆិន្នំ, ធជាហដំ, ថូបំ, សមណចីវរំ, សាមុទ្ទិយំ, អាភិសេកិយំ, បន្ថិកំ, វាតាហដំ, ឥទ្ធិមយំ, ទេវទត្តិយន្តិ តេវីសតិ បំសុកូលានិ វេទិតព្ពានិ។ ឯត្ថ ច សោត្ថិយន្តិ គព្ភមលហរណំ។ គតបច្ចាគតន្តិ មតកសរីរំ បារុបិត្វា សុសានំ នេត្វា អានីតចីវរំ។ ធជាហដន្តិ ធជំ ឧស្សាបេត្វា តតោ អានីតំ។ ថូបន្តិ វម្មិកេ បូជិតចីវរំ។ សាមុទ្ទិយន្តិ សមុទ្ទវីចីហិ ថលំ បាបិតំ។ បន្ថិកន្តិ បន្ថំ គច្ឆន្តេហិ ចោរភយេន បាសាណេហិ កោដ្ដេត្វា បារុតចីវរំ។ ឥទ្ធិមយន្តិ ឯហិភិក្ខុចីវរំ។ សេសំ បាកដមេវាតិ។
Paṃsukūlanti sosānikaṃ, pāpaṇikaṃ, rathiyaṃ, saṅkārakūṭakaṃ, sotthiyaṃ, sinānaṃ, titthaṃ, gatapaccāgataṃ, aggidaḍḍhaṃ, gokhāyitaṃ, upacikakhāyitaṃ, undūrakhāyitaṃ , antacchinnaṃ, dasacchinnaṃ, dhajāhaṭaṃ, thūpaṃ, samaṇacīvaraṃ, sāmuddiyaṃ, ābhisekiyaṃ, panthikaṃ, vātāhaṭaṃ, iddhimayaṃ, devadattiyanti tevīsati paṃsukūlāni veditabbāni. Ettha ca sotthiyanti gabbhamalaharaṇaṃ. Gatapaccāgatanti matakasarīraṃ pārupitvā susānaṃ netvā ānītacīvaraṃ. Dhajāhaṭanti dhajaṃ ussāpetvā tato ānītaṃ. Thūpanti vammike pūjitacīvaraṃ. Sāmuddiyanti samuddavīcīhi thalaṃ pāpitaṃ. Panthikanti panthaṃ gacchantehi corabhayena pāsāṇehi koṭṭetvā pārutacīvaraṃ. Iddhimayanti ehibhikkhucīvaraṃ. Sesaṃ pākaṭamevāti.
ចីវរសន្តោសោតិ វីសតិ ចីវរសន្តោសា – ចីវរេ វិតក្កសន្តោសោ, គមនសន្តោសោ, បរិយេសនសន្តោសោ, បដិលាភសន្តោសោ, មត្តបដិគ្គហណសន្តោសោ, លោលុប្បវិវជ្ជនសន្តោសោ, យថាលាភសន្តោសោ, យថាពលសន្តោសោ, យថាសារុប្បសន្តោសោ, ឧទកសន្តោសោ, ធោវនសន្តោសោ, ករណសន្តោសោ, បរិមាណសន្តោសោ, សុត្តសន្តោសោ, សិព្ពនសន្តោសោ, រជនសន្តោសោ, កប្បសន្តោសោ, បរិភោគសន្តោសោ, សន្និធិបរិវជ្ជនសន្តោសោ, វិស្សជ្ជនសន្តោសោតិ។
Cīvarasantosoti vīsati cīvarasantosā – cīvare vitakkasantoso, gamanasantoso, pariyesanasantoso, paṭilābhasantoso, mattapaṭiggahaṇasantoso, loluppavivajjanasantoso, yathālābhasantoso, yathābalasantoso, yathāsāruppasantoso, udakasantoso, dhovanasantoso, karaṇasantoso, parimāṇasantoso, suttasantoso, sibbanasantoso, rajanasantoso, kappasantoso, paribhogasantoso, sannidhiparivajjanasantoso, vissajjanasantosoti.
តត្ថ សាទកភិក្ខុនា តេមាសំ និពទ្ធវាសំ វសិត្វា ឯកមាសមត្តំ វិតក្កេតុំ វដ្ដតិ។ សោ ហិ បវារេត្វា ចីវរមាសេ ចីវរំ ករោតិ, បំសុកូលិកោ អឌ្ឍមាសេនេវ ករោតិ។ ឥទំ មាសឌ្ឍមាសមត្តំ វិតក្កនំ វិតក្កសន្តោសោ នាម។ វិតក្កសន្តោសេន បន សន្តុដ្ឋេន ភិក្ខុនា បាចីនខណ្ឌរាជិវាសិកបំសុកូលិកត្ថេរសទិសេន ភវិតព្ពំ។
Tattha sādakabhikkhunā temāsaṃ nibaddhavāsaṃ vasitvā ekamāsamattaṃ vitakketuṃ vaṭṭati. So hi pavāretvā cīvaramāse cīvaraṃ karoti, paṃsukūliko aḍḍhamāseneva karoti. Idaṃ māsaḍḍhamāsamattaṃ vitakkanaṃ vitakkasantoso nāma. Vitakkasantosena pana santuṭṭhena bhikkhunā pācīnakhaṇḍarājivāsikapaṃsukūlikattherasadisena bhavitabbaṃ.
ថេរោ កិរ ‘‘ចេតិយបព្ពតវិហារេ ចេតិយំ វន្ទិស្សាមី’’តិ អាគតោ ចេតិយំ វន្ទិត្វា ចិន្តេសិ – ‘‘មយ្ហំ ចីវរំ ជិណ្ណំ, ពហូនំ វសនដ្ឋានេ លភិស្សាមី’’តិ។ សោ មហាវិហារំ គន្ត្វា សង្ឃត្ថេរំ ទិស្វា វសនដ្ឋានំ បុច្ឆិត្វា តត្ថ វុត្ថោ បុនទិវសេ ចីវរំ អាទាយ អាគន្ត្វា ថេរំ វន្ទិ។ ថេរោ ‘‘កិំ , អាវុសោ’’តិ អាហ។ គាមទ្វារំ, ភន្តេ, គមិស្សាមីតិ។ អហម្បាវុសោ, គមិស្សាមីតិ ។ សាធុ, ភន្តេតិ គច្ឆន្តោ មហាពោធិទ្វារកោដ្ឋកេ ឋត្វា ‘‘បុញ្ញវន្តានំ វសនដ្ឋានេ មនាបំ លភិស្សាមី’’តិ ចិន្តេត្វា ‘‘អបរិសុទ្ធោ មេ វិតក្កោ’’តិ តតោវ បដិនិវត្តិ។ បុនទិវសេ អម្ពង្គណសមីបតោ, បុនទិវសេ មហាចេតិយស្ស ឧត្តរទ្វារតោ តត្ថេវ បដិនិវត្តិត្វា ចតុត្ថទិវសេ ថេរស្ស សន្តិកំ អគមាសិ។ ថេរោ ‘‘ឥមស្ស ភិក្ខុនោ វិតក្កោ ន បរិសុទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ ចីវរំ គហេត្វា តេន សទ្ធិំយេវ បញ្ហំ បុច្ឆមានោ គាមំ បាវិសិ។ តញ្ច រត្តិំ ឯកោ មនុស្សោ ឧច្ចារបលិពុទ្ធោ សាដកេយេវ វច្ចំ កត្វា តំ សង្ការដ្ឋានេ ឆឌ្ឌេសិ។ បំសុកូលិកត្ថេរោ តំ នីលមក្ខិកាហិ សម្បរិកិណ្ណំ ទិស្វា អញ្ជលិំ បគ្គហេសិ។ មហាថេរោ ‘‘កិំ, អាវុសោ, សង្ការដ្ឋានស្ស អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាសី’’តិ។ នាហំ, ភន្តេ, សង្ការដ្ឋានស្ស អញ្ជលិំ បគ្គណ្ហាមិ, មយ្ហំ បិតុ ទសពលស្ស បគ្គណ្ហាមិ, បុណ្ណទាសិយា សរីរំ បារុបិត្វា ឆឌ្ឌិតំ បំសុកូលំ តុម្ពមត្តេ បាណកេ វិធុនិត្វា សុសានតោ គណ្ហន្តេន ទុក្ករតរំ កតំ , ភន្តេតិ។ មហាថេរោ ‘‘បរិសុទ្ធោ វិតក្កោ បំសុកូលិកស្សា’’តិ ចិន្តេសិ។ បំសុកូលិកត្ថេរោបិ តស្មិំយេវ ឋានេ ឋិតោ វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា តីណិ ផលានិ បត្តោ តំ សាដកំ គហេត្វា ចីវរំ កត្វា បារុបិត្វា បាចីនខណ្ឌរាជិំ គន្ត្វា អគ្គផលំ អរហត្តំ បាបុណិ។
Thero kira ‘‘cetiyapabbatavihāre cetiyaṃ vandissāmī’’ti āgato cetiyaṃ vanditvā cintesi – ‘‘mayhaṃ cīvaraṃ jiṇṇaṃ, bahūnaṃ vasanaṭṭhāne labhissāmī’’ti. So mahāvihāraṃ gantvā saṅghattheraṃ disvā vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā tattha vuttho punadivase cīvaraṃ ādāya āgantvā theraṃ vandi. Thero ‘‘kiṃ , āvuso’’ti āha. Gāmadvāraṃ, bhante, gamissāmīti. Ahampāvuso, gamissāmīti . Sādhu, bhanteti gacchanto mahābodhidvārakoṭṭhake ṭhatvā ‘‘puññavantānaṃ vasanaṭṭhāne manāpaṃ labhissāmī’’ti cintetvā ‘‘aparisuddho me vitakko’’ti tatova paṭinivatti. Punadivase ambaṅgaṇasamīpato, punadivase mahācetiyassa uttaradvārato tattheva paṭinivattitvā catutthadivase therassa santikaṃ agamāsi. Thero ‘‘imassa bhikkhuno vitakko na parisuddho bhavissatī’’ti cīvaraṃ gahetvā tena saddhiṃyeva pañhaṃ pucchamāno gāmaṃ pāvisi. Tañca rattiṃ eko manusso uccārapalibuddho sāṭakeyeva vaccaṃ katvā taṃ saṅkāraṭṭhāne chaḍḍesi. Paṃsukūlikatthero taṃ nīlamakkhikāhi samparikiṇṇaṃ disvā añjaliṃ paggahesi. Mahāthero ‘‘kiṃ, āvuso, saṅkāraṭṭhānassa añjaliṃ paggaṇhāsī’’ti. Nāhaṃ, bhante, saṅkāraṭṭhānassa añjaliṃ paggaṇhāmi, mayhaṃ pitu dasabalassa paggaṇhāmi, puṇṇadāsiyā sarīraṃ pārupitvā chaḍḍitaṃ paṃsukūlaṃ tumbamatte pāṇake vidhunitvā susānato gaṇhantena dukkarataraṃ kataṃ , bhanteti. Mahāthero ‘‘parisuddho vitakko paṃsukūlikassā’’ti cintesi. Paṃsukūlikattheropi tasmiṃyeva ṭhāne ṭhito vipassanaṃ vaḍḍhetvā tīṇi phalāni patto taṃ sāṭakaṃ gahetvā cīvaraṃ katvā pārupitvā pācīnakhaṇḍarājiṃ gantvā aggaphalaṃ arahattaṃ pāpuṇi.
ចីវរត្ថាយ គច្ឆន្តស្ស បន ‘‘កត្ថ លភិស្សាមី’’តិ អចិន្តេត្វា កម្មដ្ឋានសីសេនេវ គមនំ គមនសន្តោសោ នាម។ បរិយេសន្តស្ស បន យេន វា តេន វា សទ្ធិំ អបរិយេសិត្វា លជ្ជិំ បេសលំ ភិក្ខុំ គហេត្វា បរិយេសនំ បរិយេសនសន្តោសោ នាម។ ឯវំ បរិយេសន្តស្ស អាហរិយមានំ ចីវរំ ទូរតោ ទិស្វា ‘‘ឯតំ មនាបំ ភវិស្សតិ, ឯតំ អមនាប’’ន្តិ ឯវំ អវិតក្កេត្វា ថូលសុខុមាទីសុ យថាលទ្ធេនេវ សន្តុស្សនំ បដិលាភសន្តោសោ នាម។ ឯវំ លទ្ធំ គណ្ហន្តស្សាបិ ‘‘ឯត្តកំ ទុបដ្ដស្ស ភវិស្សតិ, ឯត្តកំ ឯកបដ្ដស្សា’’តិ អត្តនោ បហោនកមត្តេនេវ សន្តុស្សនំ មត្តបដិគ្គហណសន្តោសោ នាម។ ចីវរំ បរិយេសន្តស្ស បន ‘‘អសុកស្ស ឃរទ្វារេ មនាបំ លភិស្សាមី’’តិ អចិន្តេត្វា ទ្វារបដិបាដិយា ចរណំ លោលុប្បវិវជ្ជនសន្តោសោ នាម។
Cīvaratthāya gacchantassa pana ‘‘kattha labhissāmī’’ti acintetvā kammaṭṭhānasīseneva gamanaṃ gamanasantoso nāma. Pariyesantassa pana yena vā tena vā saddhiṃ apariyesitvā lajjiṃ pesalaṃ bhikkhuṃ gahetvā pariyesanaṃ pariyesanasantoso nāma. Evaṃ pariyesantassa āhariyamānaṃ cīvaraṃ dūrato disvā ‘‘etaṃ manāpaṃ bhavissati, etaṃ amanāpa’’nti evaṃ avitakketvā thūlasukhumādīsu yathāladdheneva santussanaṃ paṭilābhasantoso nāma. Evaṃ laddhaṃ gaṇhantassāpi ‘‘ettakaṃ dupaṭṭassa bhavissati, ettakaṃ ekapaṭṭassā’’ti attano pahonakamatteneva santussanaṃ mattapaṭiggahaṇasantoso nāma. Cīvaraṃ pariyesantassa pana ‘‘asukassa gharadvāre manāpaṃ labhissāmī’’ti acintetvā dvārapaṭipāṭiyā caraṇaṃ loluppavivajjanasantoso nāma.
លូខបណីតេសុ យេន កេនចិ យាបេតុំ សក្កោន្តស្ស យថាលទ្ធេនេវ យាបនំ យថាលាភសន្តោសោ នាម។ អត្តនោ ថាមំ ជានិត្វា យេន យាបេតុំ សក្កោតិ, តេន យាបនំ យថាពលសន្តោសោ នាម។ មនាបំ អញ្ញស្ស ទត្វា អត្តនា យេន កេនចិ យាបនំ យថាសារុប្បសន្តោសោ នាម។
Lūkhapaṇītesu yena kenaci yāpetuṃ sakkontassa yathāladdheneva yāpanaṃ yathālābhasantoso nāma. Attano thāmaṃ jānitvā yena yāpetuṃ sakkoti, tena yāpanaṃ yathābalasantoso nāma. Manāpaṃ aññassa datvā attanā yena kenaci yāpanaṃ yathāsāruppasantoso nāma.
‘‘កត្ថ ឧទកំ មនាបំ, កត្ថ អមនាប’’ន្តិ អវិចារេត្វា យេន កេនចិ ធោវនូបគេន ឧទកេន ធោវនំ ឧទកសន្តោសោ នាម។ បណ្ឌុមត្តិកគេរុកបូតិបណ្ណរសកិលិដ្ឋានិ បន ឧទកានិ វជ្ជេតុំ វដ្ដតិ។ ធោវន្តស្ស បន មុគ្គរាទីហិ អបហរិត្វា ហត្ថេហិ មទ្ទិត្វា ធោវនំ ធោវនសន្តោសោ នាម។ តថា អសុជ្ឈន្តំ បណ្ណានិ បក្ខិបិត្វា តាបិតឧទកេនាបិ ធោវិតុំ វដ្ដតិ។ ឯវំ ធោវិត្វា ករោន្តស្ស ‘‘ឥទំ ថូលំ, ឥទំ សុខុម’’ន្តិ អកោបេត្វា បហោនកនីហារេនេវ ករណំ ករណសន្តោសោ នាម។ តិមណ្ឌលបតិច្ឆាទនមត្តស្សេវ ករណំ បរិមាណសន្តោសោ នាម។ ចីវរករណត្ថាយ បន មនាបំ សុត្តំ បរិយេសិស្សាមីតិ អវិចារេត្វា រថិកាទីសុ វា ទេវដ្ឋានេ វា អាហរិត្វា បាទមូលេ វា ឋបិតំ យំកិញ្ចិទេវ សុត្តំ គហេត្វា ករណំ សុត្តសន្តោសោ នាម។
‘‘Kattha udakaṃ manāpaṃ, kattha amanāpa’’nti avicāretvā yena kenaci dhovanūpagena udakena dhovanaṃ udakasantoso nāma. Paṇḍumattikagerukapūtipaṇṇarasakiliṭṭhāni pana udakāni vajjetuṃ vaṭṭati. Dhovantassa pana muggarādīhi apaharitvā hatthehi madditvā dhovanaṃ dhovanasantoso nāma. Tathā asujjhantaṃ paṇṇāni pakkhipitvā tāpitaudakenāpi dhovituṃ vaṭṭati. Evaṃ dhovitvā karontassa ‘‘idaṃ thūlaṃ, idaṃ sukhuma’’nti akopetvā pahonakanīhāreneva karaṇaṃ karaṇasantoso nāma. Timaṇḍalapaticchādanamattasseva karaṇaṃ parimāṇasantoso nāma. Cīvarakaraṇatthāya pana manāpaṃ suttaṃ pariyesissāmīti avicāretvā rathikādīsu vā devaṭṭhāne vā āharitvā pādamūle vā ṭhapitaṃ yaṃkiñcideva suttaṃ gahetvā karaṇaṃ suttasantoso nāma.
កុសិពន្ធនកាលេ បន អង្គុលមត្តេ សត្ត វារេ ន វិជ្ឈិតព្ពំ។ ឯវំ ករោន្តស្ស ហិ យោ ភិក្ខុ សហាយោ ន ហោតិ, តស្ស វត្តភេទោបិ នត្ថិ។ តិវង្គុលមត្តេ បន សត្ត វារេ វិជ្ឈិតព្ពំ។ ឯវំ ករោន្តស្ស មគ្គប្បដិបន្នេនាបិ សហាយេន ភវិតព្ពំ។ យោ ន ហោតិ, តស្ស វត្តភេទោ។ អយំ សិព្ពនសន្តោសោ នាម។ រជន្តេន បន កាឡកច្ឆកាទីនិ បរិយេសន្តេន ន ចរិតព្ពំ, សោមវក្កលាទីសុ យំ លភតិ, តេន រជិតព្ពំ។ អលភន្តេន បន មនុស្សេហិ អរញ្ញេ វាកំ គហេត្វា ឆឌ្ឌិតរជនំ វា ភិក្ខូហិ បចិត្វា ឆឌ្ឌិតកសដំ វា គហេត្វា រជិតព្ពំ។ អយំ រជនសន្តោសោ នាម។ នីលកទ្ទមកាឡសាមេសុ យំកិញ្ចិ គហេត្វា ហត្ថិបិដ្ឋេ និសិន្នស្ស បញ្ញាយមានកប្បករណំ កប្បសន្តោសោ នាម។
Kusibandhanakāle pana aṅgulamatte satta vāre na vijjhitabbaṃ. Evaṃ karontassa hi yo bhikkhu sahāyo na hoti, tassa vattabhedopi natthi. Tivaṅgulamatte pana satta vāre vijjhitabbaṃ. Evaṃ karontassa maggappaṭipannenāpi sahāyena bhavitabbaṃ. Yo na hoti, tassa vattabhedo. Ayaṃ sibbanasantoso nāma. Rajantena pana kāḷakacchakādīni pariyesantena na caritabbaṃ, somavakkalādīsu yaṃ labhati, tena rajitabbaṃ. Alabhantena pana manussehi araññe vākaṃ gahetvā chaḍḍitarajanaṃ vā bhikkhūhi pacitvā chaḍḍitakasaṭaṃ vā gahetvā rajitabbaṃ. Ayaṃ rajanasantoso nāma. Nīlakaddamakāḷasāmesu yaṃkiñci gahetvā hatthipiṭṭhe nisinnassa paññāyamānakappakaraṇaṃ kappasantoso nāma.
ហិរិកោបីនប្បដិច្ឆាទនមត្តវសេន បរិភុញ្ជនំ បរិភោគសន្តោសោ នាម។ ទុស្សំ បន លភិត្វា សុត្តំ វា សូចិំ វា ការកំ វា អលភន្តេន ឋបេតុំ វដ្ដតិ, លភន្តេន ន វដ្ដតិ។ កតម្បិ សចេ អន្តេវាសិកាទីនំ ទាតុកាមោ ហោតិ, តេ ច អសន្និហិតា, យាវ អាគមនា ឋបេតុំ វដ្ដតិ។ អាគតមត្តេសុ ទាតព្ពំ។ ទាតុំ អសក្កោន្តេន អធិដ្ឋាតព្ពំ។ អញ្ញស្មិំ ចីវរេ សតិ បច្ចត្ថរណម្បិ អធិដ្ឋាតុំ វដ្ដតិ។ អនធិដ្ឋិតមេវ ហិ សន្និធិ ហោតិ, អធិដ្ឋិតំ ន ហោតីតិ មហាសីវត្ថេរោ អាហ។ អយំ សន្និធិបរិវជ្ជនសន្តោសោ នាម។ វិស្សជ្ជេន្តេន បន ន មុខំ ឱលោកេត្វា ទាតព្ពំ, សារណីយធម្មេ ឋត្វា វិស្សជ្ជេតព្ពន្តិ អយំ វិស្សជ្ជនសន្តោសោ នាម។
Hirikopīnappaṭicchādanamattavasena paribhuñjanaṃ paribhogasantoso nāma. Dussaṃ pana labhitvā suttaṃ vā sūciṃ vā kārakaṃ vā alabhantena ṭhapetuṃ vaṭṭati, labhantena na vaṭṭati. Katampi sace antevāsikādīnaṃ dātukāmo hoti, te ca asannihitā, yāva āgamanā ṭhapetuṃ vaṭṭati. Āgatamattesu dātabbaṃ. Dātuṃ asakkontena adhiṭṭhātabbaṃ. Aññasmiṃ cīvare sati paccattharaṇampi adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati. Anadhiṭṭhitameva hi sannidhi hoti, adhiṭṭhitaṃ na hotīti mahāsīvatthero āha. Ayaṃ sannidhiparivajjanasantoso nāma. Vissajjentena pana na mukhaṃ oloketvā dātabbaṃ, sāraṇīyadhamme ṭhatvā vissajjetabbanti ayaṃ vissajjanasantoso nāma.
ចីវរប្បដិសំយុត្តានិ ធុតង្គានិ នាម បំសុកូលិកង្គញ្ចេវ តេចីវរិកង្គញ្ច។ តេសំ វិត្ថារកថា វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.២៤-២៥) វេទិតព្ពា។ ឥតិ ចីវរសន្តោសមហាអរិយវំសំ បូរយមានោ ភិក្ខុ ឥមានិ ទ្វេ ធុតង្គានិ គោបេតិ។ ឥមានិ គោបេន្តោ ចីវរសន្តោសមហាអរិយវំសវសេន សន្តុដ្ឋោ ហោតីតិ។
Cīvarappaṭisaṃyuttāni dhutaṅgāni nāma paṃsukūlikaṅgañceva tecīvarikaṅgañca. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.24-25) veditabbā. Iti cīvarasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni dve dhutaṅgāni gopeti. Imāni gopento cīvarasantosamahāariyavaṃsavasena santuṭṭho hotīti.
វណ្ណវាទីតិ ឯកោ សន្តុដ្ឋោ ហោតិ, សន្តោសស្ស វណ្ណំ ន កថេតិ។ ឯកោ ន សន្តុដ្ឋោ ហោតិ, សន្តោសស្ស វណ្ណំ កថេតិ។ ឯកោ នេវ សន្តុដ្ឋោ ហោតិ, ន សន្តោសស្ស វណ្ណំ កថេតិ។ ឯកោ សន្តុដ្ឋោ ចេវ ហោតិ, សន្តោសស្ស ច វណ្ណំ កថេតិ។ តំ ទស្សេតុំ ‘‘ឥតរីតរចីវរសន្តុដ្ឋិយា ច វណ្ណវាទី’’តិ វុត្តំ។
Vaṇṇavādīti eko santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti. Eko na santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti. Eko neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti. Eko santuṭṭho ceva hoti, santosassa ca vaṇṇaṃ katheti. Taṃ dassetuṃ ‘‘itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’’ti vuttaṃ.
អនេសនន្តិ ទូតេយ្យបហិនគមនានុយោគបភេទំ នានប្បការំ អនេសនំ។ អប្បតិរូបន្តិ អយុត្តំ។ អលទ្ធា ចាតិ អលភិត្វា។ យថា ឯកច្ចោ ‘‘កថំ នុ ខោ ចីវរំ លភិស្សាមី’’តិ បុញ្ញវន្តេហិ ភិក្ខូហិ សទ្ធិំ ឯកតោ ហុត្វា កោហញ្ញំ ករោន្តោ ឧត្តសតិ បរិតស្សតិ, សន្តុដ្ឋោ ភិក្ខុ ឯវំ អលទ្ធា ចីវរំ ន បរិតស្សតិ។ លទ្ធា ចាតិ ធម្មេន សមេន លភិត្វា។ អគធិតោតិ វិគតលោភគិទ្ធោ។ អមុច្ឆិតោតិ អធិមត្តតណ្ហាយ មុច្ឆំ អនាបន្នោ។ អនជ្ឈោបន្នោតិ តណ្ហាយ អនោត្ថតោ អបរិយោនទ្ធោ។ អាទីនវទស្សាវីតិ អនេសនាបត្តិយញ្ច គេធិតបរិភោគេ ច អាទីនវំ បស្សមានោ។ និស្សរណបញ្ញោតិ ‘‘យាវទេវ សីតស្ស បដិឃាតាយា’’តិ វុត្តំ និស្សរណមេវ បជានន្តោ។
Anesananti dūteyyapahinagamanānuyogapabhedaṃ nānappakāraṃ anesanaṃ. Appatirūpanti ayuttaṃ. Aladdhācāti alabhitvā. Yathā ekacco ‘‘kathaṃ nu kho cīvaraṃ labhissāmī’’ti puññavantehi bhikkhūhi saddhiṃ ekato hutvā kohaññaṃ karonto uttasati paritassati, santuṭṭho bhikkhu evaṃ aladdhā cīvaraṃ na paritassati. Laddhā cāti dhammena samena labhitvā. Agadhitoti vigatalobhagiddho. Amucchitoti adhimattataṇhāya mucchaṃ anāpanno. Anajjhopannoti taṇhāya anotthato apariyonaddho. Ādīnavadassāvīti anesanāpattiyañca gedhitaparibhoge ca ādīnavaṃ passamāno. Nissaraṇapaññoti ‘‘yāvadeva sītassa paṭighātāyā’’ti vuttaṃ nissaraṇameva pajānanto.
ឥតរីតរចីវរសន្តុដ្ឋិយាតិ យេន កេនចិ ចីវរេន សន្តុដ្ឋិយា។ នេវត្តានុក្កំសេតីតិ ‘‘អហំ បំសុកូលិកោ, មយា ឧបសម្បទមាឡេយេវ បំសុកូលិកង្គំ គហិតំ, កោ មយា សទិសោ អត្ថី’’តិ អត្តុក្កំសនំ ន ករោតិ។ នោ បរំ វម្ភេតីតិ ‘‘ឥមេ បនញ្ញេ ភិក្ខូ ន បំសុកូលិកា’’តិ វា, ‘‘បំសុកូលិកង្គមត្តម្បិ ឯតេសំ នត្ថី’’តិ វា ឯវំ បរំ ន វម្ភេតិ។ យោ ហិ តត្ថ ទក្ខោតិ យោ តស្មិំ ចីវរសន្តោសេ វណ្ណវាទាទីសុ វា ទក្ខោ ឆេកោ ព្យត្តោ។ អនលសោតិ សាតច្ចកិរិយាយ អាលសិយវិរហិតោ។ សម្បជានោ បដិស្សតោតិ សម្បជានបញ្ញាយ ចេវ សតិយា ច យុត្តោ។ អរិយវំសេ ឋិតោតិ អរិយវំសេ បតិដ្ឋិតោ។
Itarītaracīvarasantuṭṭhiyāti yena kenaci cīvarena santuṭṭhiyā. Nevattānukkaṃsetīti ‘‘ahaṃ paṃsukūliko, mayā upasampadamāḷeyeva paṃsukūlikaṅgaṃ gahitaṃ, ko mayā sadiso atthī’’ti attukkaṃsanaṃ na karoti. No paraṃ vambhetīti ‘‘ime panaññe bhikkhū na paṃsukūlikā’’ti vā, ‘‘paṃsukūlikaṅgamattampi etesaṃ natthī’’ti vā evaṃ paraṃ na vambheti. Yo hi tattha dakkhoti yo tasmiṃ cīvarasantose vaṇṇavādādīsu vā dakkho cheko byatto. Analasoti sātaccakiriyāya ālasiyavirahito. Sampajāno paṭissatoti sampajānapaññāya ceva satiyā ca yutto. Ariyavaṃse ṭhitoti ariyavaṃse patiṭṭhito.
ឥតរីតរេន បិណ្ឌបាតេនាតិ យេន កេនចិ បិណ្ឌបាតេន។ ឯត្ថាបិ បិណ្ឌបាតោ ជានិតព្ពោ, បិណ្ឌបាតក្ខេត្តំ ជានិតព្ពំ, បិណ្ឌបាតសន្តោសោ ជានិតព្ពោ, បិណ្ឌបាតប្បដិសំយុត្តំ ធុតង្គំ ជានិតព្ពំ ។ តត្ថ បិណ្ឌបាតោតិ ឱទនោ កុម្មាសោ សត្តុ មច្ឆោ មំសំ ខីរំ ទធិ សប្បិ នវនីតំ តេលំ មធុ ផាណិតំ យាគុ ខាទនីយំ សាយនីយំ លេហនីយន្តិ សោឡស បិណ្ឌបាតា។
Itarītarenapiṇḍapātenāti yena kenaci piṇḍapātena. Etthāpi piṇḍapāto jānitabbo, piṇḍapātakkhettaṃ jānitabbaṃ, piṇḍapātasantoso jānitabbo, piṇḍapātappaṭisaṃyuttaṃ dhutaṅgaṃ jānitabbaṃ . Tattha piṇḍapātoti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ khīraṃ dadhi sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ yāgu khādanīyaṃ sāyanīyaṃ lehanīyanti soḷasa piṇḍapātā.
បិណ្ឌបាតក្ខេត្តន្តិ សង្ឃភត្តំ ឧទ្ទេសភត្តំ និមន្តនំ សលាកភត្តំ បក្ខិកំ ឧបោសថិកំ បាដិបទិកភត្តំ អាគន្តុកភត្តំ គមិកភត្តំ គិលានភត្តំ គិលានុបដ្ឋាកភត្តំ ធុរភត្តំ កុដិភត្តំ វារភត្តំ វិហារភត្តន្តិ បន្នរស បិណ្ឌបាតក្ខេត្តានិ។
Piṇḍapātakkhettanti saṅghabhattaṃ uddesabhattaṃ nimantanaṃ salākabhattaṃ pakkhikaṃ uposathikaṃ pāṭipadikabhattaṃ āgantukabhattaṃ gamikabhattaṃ gilānabhattaṃ gilānupaṭṭhākabhattaṃ dhurabhattaṃ kuṭibhattaṃ vārabhattaṃ vihārabhattanti pannarasa piṇḍapātakkhettāni.
បិណ្ឌបាតសន្តោសោតិ បិណ្ឌបាតេ វិតក្កសន្តោសោ គមនសន្តោសោ បរិយេសនសន្តោសោ បដិលាភសន្តោសោ បដិគ្គហណសន្តោសោ មត្តបដិគ្គហណសន្តោសោ លោលុប្បវិវជ្ជនសន្តោសោ យថាលាភសន្តោសោ យថាពលសន្តោសោ យថាសារុប្បសន្តោសោ ឧបការសន្តោសោ បរិមាណសន្តោសោ បរិភោគសន្តោសោ សន្និធិបរិវជ្ជនសន្តោសោ វិស្សជ្ជនសន្តោសោតិ បន្នរស សន្តោសា។
Piṇḍapātasantosoti piṇḍapāte vitakkasantoso gamanasantoso pariyesanasantoso paṭilābhasantoso paṭiggahaṇasantoso mattapaṭiggahaṇasantoso loluppavivajjanasantoso yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantoso upakārasantoso parimāṇasantoso paribhogasantoso sannidhiparivajjanasantoso vissajjanasantosoti pannarasa santosā.
តត្ថ សាទកោ ភិក្ខុ មុខំ ធោវិត្វា វិតក្កេតិ។ បិណ្ឌបាតិកេន បន គណេន សទ្ធិំ ចរតា សាយំ ថេរូបដ្ឋានកាលេ ‘‘ស្វេ កត្ថ បិណ្ឌាយ ចរិស្សាមាតិ? អសុកគាមេ, ភន្តេ’’តិ ឯត្តកំ ចិន្តេត្វា តតោ បដ្ឋាយ ន វិតក្កេតព្ពំ។ ឯកចារិកេន វិតក្កមាឡកេ ឋត្វា វិតក្កេតព្ពំ។ តតោ បដ្ឋាយ វិតក្កេន្តោ អរិយវំសា ចុតោ ហោតិ បរិពាហិរោ។ អយំ វិតក្កសន្តោសោ នាម។
Tattha sādako bhikkhu mukhaṃ dhovitvā vitakketi. Piṇḍapātikena pana gaṇena saddhiṃ caratā sāyaṃ therūpaṭṭhānakāle ‘‘sve kattha piṇḍāya carissāmāti? Asukagāme, bhante’’ti ettakaṃ cintetvā tato paṭṭhāya na vitakketabbaṃ. Ekacārikena vitakkamāḷake ṭhatvā vitakketabbaṃ. Tato paṭṭhāya vitakkento ariyavaṃsā cuto hoti paribāhiro. Ayaṃ vitakkasantoso nāma.
បិណ្ឌាយ បវិសន្តេន ‘‘កុហិំ លភិស្សាមី’’តិ អចិន្តេត្វា កម្មដ្ឋានសីសេន គន្តព្ពំ។ អយំ គមនសន្តោសោ នាម។ បរិយេសន្តេន យំ វា តំ វា អគ្គហេត្វា លជ្ជិំ បេសលមេវ គហេត្វា បរិយេសិតព្ពំ។ អយំ បរិយេសនសន្តោសោ នាម។ ទូរតោវ អាហរិយមានំ ទិស្វា ‘‘ឯតំ មនាបំ , ឯតំ អមនាប’’ន្តិ ចិត្តំ ន ឧប្បាទេតព្ពំ។ អយំ បដិលាភសន្តោសោ នាម។ ‘‘ឥមំ មនាបំ គណ្ហិស្សាមិ, ឥមំ អមនាបំ ន គណ្ហិស្សាមី’’តិ អចិន្តេត្វា យំកិញ្ចិ យាបនមត្តំ គហេតព្ពមេវ។ អយំ បដិគ្គហណសន្តោសោ នាម។
Piṇḍāya pavisantena ‘‘kuhiṃ labhissāmī’’ti acintetvā kammaṭṭhānasīsena gantabbaṃ. Ayaṃ gamanasantoso nāma. Pariyesantena yaṃ vā taṃ vā aggahetvā lajjiṃ pesalameva gahetvā pariyesitabbaṃ. Ayaṃ pariyesanasantoso nāma. Dūratova āhariyamānaṃ disvā ‘‘etaṃ manāpaṃ , etaṃ amanāpa’’nti cittaṃ na uppādetabbaṃ. Ayaṃ paṭilābhasantoso nāma. ‘‘Imaṃ manāpaṃ gaṇhissāmi, imaṃ amanāpaṃ na gaṇhissāmī’’ti acintetvā yaṃkiñci yāpanamattaṃ gahetabbameva. Ayaṃ paṭiggahaṇasantoso nāma.
ឯត្ថ បន ទេយ្យធម្មោ ពហុ, ទាយកោ អប្បំ ទាតុកាមោ, អប្បំ គហេតព្ពំ។ ទេយ្យធម្មោបិ ពហុ, ទាយកោបិ ពហុំ ទាតុកាមោ, បមាណេនេវ គហេតព្ពំ។ ទេយ្យធម្មោ ន ពហុ, ទាយកោបិ អប្បំ ទាតុកាមោ, អប្បំ គហេតព្ពំ។ ទេយ្យធម្មោ ន ពហុ, ទាយកោ បន ពហុំ ទាតុកាមោ, បមាណេន គហេតព្ពំ ។ បដិគ្គហណស្មិញ្ហិ មត្តំ អជានន្តោ មនុស្សានំ បសាទំ មក្ខេតិ, សទ្ធាទេយ្យំ វិនិបាតេតិ, សាសនំ ន ករោតិ, វិជាតមាតុយាបិ ចិត្តំ គហេតុំ ន សក្កោតិ។ ឥតិ មត្តំ ជានិត្វាវ បដិគ្គហេតព្ពន្តិ អយំ មត្តបដិគ្គហណសន្តោសោ នាម។ អឌ្ឍកុលានិយេវ អគន្ត្វា ទ្វារបដិបាដិយា គន្តព្ពំ។ អយំ លោលុប្បវិវជ្ជនសន្តោសោ នាម។ យថាលាភសន្តោសាទយោ ចីវរេ វុត្តនយា ឯវ។
Ettha pana deyyadhammo bahu, dāyako appaṃ dātukāmo, appaṃ gahetabbaṃ. Deyyadhammopi bahu, dāyakopi bahuṃ dātukāmo, pamāṇeneva gahetabbaṃ. Deyyadhammo na bahu, dāyakopi appaṃ dātukāmo, appaṃ gahetabbaṃ. Deyyadhammo na bahu, dāyako pana bahuṃ dātukāmo, pamāṇena gahetabbaṃ . Paṭiggahaṇasmiñhi mattaṃ ajānanto manussānaṃ pasādaṃ makkheti, saddhādeyyaṃ vinipāteti, sāsanaṃ na karoti, vijātamātuyāpi cittaṃ gahetuṃ na sakkoti. Iti mattaṃ jānitvāva paṭiggahetabbanti ayaṃ mattapaṭiggahaṇasantoso nāma. Aḍḍhakulāniyeva agantvā dvārapaṭipāṭiyā gantabbaṃ. Ayaṃ loluppavivajjanasantoso nāma. Yathālābhasantosādayo cīvare vuttanayā eva.
បិណ្ឌបាតំ បរិភុញ្ជិត្វា ‘‘សមណធម្មំ អនុបាលេស្សាមី’’តិ ឯវំ ឧបការំ ញត្វា បរិភុញ្ជនំ ឧបការសន្តោសោ នាម។ បត្តំ បូរេត្វា អានីតំ ន បដិគ្គហេតព្ពំ។ អនុបសម្បន្នេ សតិ តេន គាហាបេតព្ពំ, អសតិ ហរាបេត្វា បដិគ្គហណមត្តំ គហេតព្ពំ។ អយំ បរិមាណសន្តោសោ នាម។ ‘‘ជិឃច្ឆាយ បដិវិនោទនំ ឥទមេត្ថ និស្សរណ’’ន្តិ ឯវំ បរិភុញ្ជនំ បរិភោគសន្តោសោ នាម។ និទហិត្វា ន បរិភុញ្ជិតព្ពន្តិ អយំ សន្និធិបរិវជ្ជនសន្តោសោ នាម។ មុខំ អនោលោកេត្វា សារណីយធម្មេ ឋិតេន វិស្សជ្ជេតព្ពំ។ អយំ វិស្សជ្ជនសន្តោសោ នាម។
Piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā ‘‘samaṇadhammaṃ anupālessāmī’’ti evaṃ upakāraṃ ñatvā paribhuñjanaṃ upakārasantoso nāma. Pattaṃ pūretvā ānītaṃ na paṭiggahetabbaṃ. Anupasampanne sati tena gāhāpetabbaṃ, asati harāpetvā paṭiggahaṇamattaṃ gahetabbaṃ. Ayaṃ parimāṇasantoso nāma. ‘‘Jighacchāya paṭivinodanaṃ idamettha nissaraṇa’’nti evaṃ paribhuñjanaṃ paribhogasantoso nāma. Nidahitvā na paribhuñjitabbanti ayaṃ sannidhiparivajjanasantoso nāma. Mukhaṃ anoloketvā sāraṇīyadhamme ṭhitena vissajjetabbaṃ. Ayaṃ vissajjanasantoso nāma.
បិណ្ឌបាតប្បដិសំយុត្តានិ បន បញ្ច ធុតង្គានិ បិណ្ឌបាតិកង្គំ សបទានចារិកង្គំ ឯកាសនិកង្គំ បត្តបិណ្ឌិកង្គំ ខលុបច្ឆាភត្តិកង្គន្តិ។ តេសំ វិត្ថារកថា វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.២៦-៣០) វុត្តា។ ឥតិ បិណ្ឌបាតសន្តោសមហាអរិយវំសំ បូរយមានោ ភិក្ខុ ឥមានិ បញ្ច ធុតង្គានិ គោបេតិ, ឥមានិ គោបេន្តោ បិណ្ឌបាតសន្តោសមហាអរិយវំសេន សន្តុដ្ឋោ ហោតិ។ វណ្ណវាទីតិអាទីនិ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពានិ។
Piṇḍapātappaṭisaṃyuttāni pana pañca dhutaṅgāni piṇḍapātikaṅgaṃ sapadānacārikaṅgaṃ ekāsanikaṅgaṃ pattapiṇḍikaṅgaṃ khalupacchābhattikaṅganti. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.26-30) vuttā. Iti piṇḍapātasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni pañca dhutaṅgāni gopeti, imāni gopento piṇḍapātasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭho hoti. Vaṇṇavādītiādīni vuttanayeneva veditabbāni.
សេនាសនេនាតិ ឥធ សេនាសនំ ជានិតព្ពំ, សេនាសនក្ខេត្តំ ជានិតព្ពំ, សេនាសនសន្តោសោ ជានិតព្ពោ, សេនាសនប្បដិសំយុត្តំ ធុតង្គំ ជានិតព្ពំ។ តត្ថ សេនាសនន្តិ មញ្ចោ បីឋំ ភិសិ ពិម្ពោហនំ វិហារោ អឌ្ឍយោគោ បាសាទោ ហម្មិយំ គុហា លេណំ អដ្ដោ មាឡោ វេឡុគុម្ពោ រុក្ខមូលំ យត្ថ វា បន ភិក្ខូ បដិក្កមន្តីតិ ឥមានិ បន្នរស សេនាសនានិ។
Senāsanenāti idha senāsanaṃ jānitabbaṃ, senāsanakkhettaṃ jānitabbaṃ, senāsanasantoso jānitabbo, senāsanappaṭisaṃyuttaṃ dhutaṅgaṃ jānitabbaṃ. Tattha senāsananti mañco pīṭhaṃ bhisi bimbohanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā leṇaṃ aṭṭo māḷo veḷugumbo rukkhamūlaṃ yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti imāni pannarasa senāsanāni.
សេនាសនក្ខេត្តន្តិ សង្ឃតោ វា គណតោ វា ញាតិតោ វា មិត្តតោ វា អត្តនោ វា ធនេន បំសុកូលំ វាតិ ឆ ខេត្តានិ។
Senāsanakkhettanti saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā attano vā dhanena paṃsukūlaṃ vāti cha khettāni.
សេនាសនសន្តោសោតិ សេនាសនេ វិតក្កសន្តោសាទយោ បន្នរស សន្តោសា។ តេ បិណ្ឌបាតេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពា។ សេនាសនប្បដិសំយុត្តានិ បន បញ្ច ធុតង្គានិ អារញ្ញិកង្គំ រុក្ខមូលិកង្គំ អព្ភោកាសិកង្គំ សោសានិកង្គំ យថាសន្ថតិកង្គន្តិ។ តេសំ វិត្ថារកថា វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៣១-៣៥) វុត្តា។ ឥតិ សេនាសនសន្តោសមហាអរិយវំសំ បូរយមានោ ភិក្ខុ ឥមានិ បញ្ច ធុតង្គានិ គោបេតិ។ ឥមានិ គោបេន្តោ សេនាសនសន្តោសមហាអរិយវំសេន សន្តុដ្ឋោ ហោតិ។
Senāsanasantosoti senāsane vitakkasantosādayo pannarasa santosā. Te piṇḍapāte vuttanayeneva veditabbā. Senāsanappaṭisaṃyuttāni pana pañca dhutaṅgāni āraññikaṅgaṃ rukkhamūlikaṅgaṃ abbhokāsikaṅgaṃ sosānikaṅgaṃ yathāsanthatikaṅganti. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.31-35) vuttā. Iti senāsanasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni pañca dhutaṅgāni gopeti. Imāni gopento senāsanasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭho hoti.
គិលានបច្ចយោ បន បិណ្ឌបាតេយេវ បវិដ្ឋោ។ តត្ថ យថាលាភយថាពលយថាសារុប្បសន្តោសេនេវ សន្តុស្សិតព្ពំ។ នេសជ្ជិកង្គំ ភាវនារាមអរិយវំសំ ភជតិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ –
Gilānapaccayo pana piṇḍapāteyeva paviṭṭho. Tattha yathālābhayathābalayathāsāruppasantoseneva santussitabbaṃ. Nesajjikaṅgaṃ bhāvanārāmaariyavaṃsaṃ bhajati. Vuttampi cetaṃ –
‘‘បញ្ច សេនាសនេ វុត្តា, បញ្ច អាហារនិស្សិតា;
‘‘Pañca senāsane vuttā, pañca āhāranissitā;
ឯកោ វីរិយសំយុត្តោ, ទ្វេ ច ចីវរនិស្សិតា’’តិ។
Eko vīriyasaṃyutto, dve ca cīvaranissitā’’ti.
ឥតិ ភគវា បថវិំ បត្ថរមានោ វិយ សាគរកុច្ឆិំ បូរយមានោ វិយ អាកាសំ វិត្ថារយមានោ វិយ ច បឋមំ ចីវរសន្តោសំ អរិយវំសំ កថេត្វា ចន្ទំ ឧដ្ឋាបេន្តោ វិយ សូរិយំ ឧល្លង្ឃេន្តោ វិយ ច ទុតិយំ បិណ្ឌបាតសន្តោសំ កថេត្វា សិនេរុំ ឧក្ខិបន្តោ វិយ តតិយំ សេនាសនសន្តោសំ អរិយវំសំ កថេត្វា ឥទានិ សហស្សនយបដិមណ្ឌិតំ ចតុត្ថំ ភាវនារាមំ អរិយវំសំ កថេតុំ បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ភាវនារាមោ ហោតីតិ ទេសនំ អារភិ។
Iti bhagavā pathaviṃ pattharamāno viya sāgarakucchiṃ pūrayamāno viya ākāsaṃ vitthārayamāno viya ca paṭhamaṃ cīvarasantosaṃ ariyavaṃsaṃ kathetvā candaṃ uṭṭhāpento viya sūriyaṃ ullaṅghento viya ca dutiyaṃ piṇḍapātasantosaṃ kathetvā sineruṃ ukkhipanto viya tatiyaṃ senāsanasantosaṃ ariyavaṃsaṃ kathetvā idāni sahassanayapaṭimaṇḍitaṃ catutthaṃ bhāvanārāmaṃ ariyavaṃsaṃ kathetuṃ puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotīti desanaṃ ārabhi.
តត្ថ អារមណំ អារាមោ, អភិរតីតិ អត្ថោ។ ភាវនាយ អារាមោ អស្សាតិ ភាវនារាមោ។ ភាវនាយ រតោតិ ភាវនារតោ។ បញ្ចវិធេ បហានេ អារាមោ អស្សាតិ បហានារាមោ។ អបិច ភាវេន្តោ រមតីតិ ភាវនារាមោ។ បជហន្តោ រមតីតិ បហានារាមោតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ អយញ្ហិ ចត្តារោ សតិបដ្ឋានេ ភាវេន្តោ រមតិ, រតិំ វិន្ទតីតិ អត្ថោ។ តថា ចត្តារោ សម្មប្បធានេ។ ចត្តារោ ឥទ្ធិបាទេ, បញ្ចិន្ទ្រិយានិ, បញ្ច ពលានិ, សត្ត ពោជ្ឈង្គេ, សត្ត អនុបស្សនា, អដ្ឋារស មហាវិបស្សនា, សត្តតិំស ពោធិបក្ខិយធម្មេ, អដ្ឋតិំស អារម្មណវិភត្តិយោ ភាវេន្តោ រមតិ, រតិំ វិន្ទតិ។ កាមច្ឆន្ទាទយោ បន កិលេសេ បជហន្តោ រមតិ, រតិំ វិន្ទតិ។
Tattha āramaṇaṃ ārāmo, abhiratīti attho. Bhāvanāya ārāmo assāti bhāvanārāmo. Bhāvanāya ratoti bhāvanārato. Pañcavidhe pahāne ārāmo assāti pahānārāmo. Apica bhāvento ramatīti bhāvanārāmo. Pajahanto ramatīti pahānārāmoti evamettha attho daṭṭhabbo. Ayañhi cattāro satipaṭṭhāne bhāvento ramati, ratiṃ vindatīti attho. Tathā cattāro sammappadhāne. Cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, satta anupassanā, aṭṭhārasa mahāvipassanā, sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme, aṭṭhatiṃsa ārammaṇavibhattiyo bhāvento ramati, ratiṃ vindati. Kāmacchandādayo pana kilese pajahanto ramati, ratiṃ vindati.
ឥមេសុ បន ចតូសុ អរិយវំសេសុ បុរិមេហិ តីហិ តេរសន្នំ ធុតង្គានំ ចតុបច្ចយសន្តោសស្ស ច វសេន សកលំ វិនយបិដកំ កថិតំ ហោតិ, ភាវនារាមេន អវសេសំ បិដកទ្វយំ។ ឥមំ បន ភាវនារាមំ អរិយវំសំ កថេន្តេន ភិក្ខុនា បដិសម្ភិទាមគ្គេ នេក្ខម្មបាឡិយា កថេតព្ពោ, ទីឃនិកាយេ ទសុត្តរសុត្តន្តបរិយាយេន កថេតព្ពោ, មជ្ឈិមនិកាយេ សតិបដ្ឋានសុត្តន្តបរិយាយេន កថេតព្ពោ, អភិធម្មេ និទ្ទេសបរិយាយេន កថេតព្ពោ។
Imesu pana catūsu ariyavaṃsesu purimehi tīhi terasannaṃ dhutaṅgānaṃ catupaccayasantosassa ca vasena sakalaṃ vinayapiṭakaṃ kathitaṃ hoti, bhāvanārāmena avasesaṃ piṭakadvayaṃ. Imaṃ pana bhāvanārāmaṃ ariyavaṃsaṃ kathentena bhikkhunā paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyā kathetabbo, dīghanikāye dasuttarasuttantapariyāyena kathetabbo, majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyena kathetabbo, abhidhamme niddesapariyāyena kathetabbo.
តត្ថ បដិសម្ភិទាមគ្គេ នេក្ខម្មបាឡិយាតិ –
Tattha paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyāti –
‘‘នេក្ខម្មំ ភាវេន្តោ រមតិ, កាមច្ឆន្ទំ បជហន្តោ រមតិ។ អព្យាបាទំ, ព្យាបាទំ… អាលោកសញ្ញំ… ថិនមិទ្ធំ… អវិក្ខេបំ, ឧទ្ធច្ចំ… ធម្មវវត្ថានំ… វិចិកិច្ឆំ… ញាណំ… អវិជ្ជំ… បាមោជ្ជំ… អរតិំ… បឋមជ្ឈានំ, បញ្ច នីវរណេ… ទុតិយជ្ឈានំ… វិតក្កវិចារេ… តតិយជ្ឈានំ… បីតិំ… ចតុត្ថជ្ឈានំ… សុខទុក្ខេ… អាកាសានញ្ចាយតនសមាបត្តិំ ភាវេន្តោ រមតិ, រូបសញ្ញំ បដិឃសញ្ញំ នានត្តសញ្ញំ បជហន្តោ រមតិ។ វិញ្ញាណញ្ចាយតនសមាបត្តិំ…បេ.… នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសមាបត្តិំ ភាវេន្តោ រមតិ, អាកិញ្ចញ្ញាយតនសញ្ញំ បជហន្តោ រមតិ។
‘‘Nekkhammaṃ bhāvento ramati, kāmacchandaṃ pajahanto ramati. Abyāpādaṃ, byāpādaṃ… ālokasaññaṃ… thinamiddhaṃ… avikkhepaṃ, uddhaccaṃ… dhammavavatthānaṃ… vicikicchaṃ… ñāṇaṃ… avijjaṃ… pāmojjaṃ… aratiṃ… paṭhamajjhānaṃ, pañca nīvaraṇe… dutiyajjhānaṃ… vitakkavicāre… tatiyajjhānaṃ… pītiṃ… catutthajjhānaṃ… sukhadukkhe… ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ bhāvento ramati, rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahanto ramati. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ bhāvento ramati, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahanto ramati.
‘‘អនិច្ចានុបស្សនំ ភាវេន្តោ រមតិ, និច្ចសញ្ញំ បជហន្តោ រមតិ។ ទុក្ខានុបស្សនំ… សុខសញ្ញំ… អនត្តានុបស្សនំ… អត្តសញ្ញំ… និព្ពិទានុបស្សនំ… នន្ទិំ… វិរាគានុបស្សនំ… រាគំ… និរោធានុបស្សនំ… សមុទយំ… បដិនិស្សគ្គានុបស្សនំ… អាទានំ… ខយានុបស្សនំ … ឃនសញ្ញំ… វយានុបស្សនំ… អាយូហនំ… វិបរិណាមានុបស្សនំ… ធុវសញ្ញំ… អនិមិត្តានុបស្សនំ … និមិត្តំ… អប្បណិហិតានុបស្សនំ… បណិធិំ… សុញ្ញតានុបស្សនំ… អភិនិវេសំ… អធិបញ្ញាធម្មវិបស្សនំ… សារាទានាភិនិវេសំ… យថាភូតញាណទស្សនំ… សម្មោហាភិនិវេសំ… អាទីនវានុបស្សនំ… អាលយាភិនិវេសំ… បដិសង្ខានុបស្សនំ… អប្បដិសង្ខំ… វិវដ្ដានុបស្សនំ… សំយោគាភិនិវេសំ… សោតាបត្តិមគ្គំ… ទិដ្ឋេកដ្ឋេ កិលេសេ… សកទាគាមិមគ្គំ… ឱឡារិកេ កិលេសេ… អនាគាមិមគ្គំ… អនុសហគតេ កិលេសេ… អរហត្តមគ្គំ ភាវេន្តោ រមតិ, សព្ពកិលេសេ បជហន្តោ រមតី’’តិ (បដិ. ម. ១.៤១,៩៥)។
‘‘Aniccānupassanaṃ bhāvento ramati, niccasaññaṃ pajahanto ramati. Dukkhānupassanaṃ… sukhasaññaṃ… anattānupassanaṃ… attasaññaṃ… nibbidānupassanaṃ… nandiṃ… virāgānupassanaṃ… rāgaṃ… nirodhānupassanaṃ… samudayaṃ… paṭinissaggānupassanaṃ… ādānaṃ… khayānupassanaṃ … ghanasaññaṃ… vayānupassanaṃ… āyūhanaṃ… vipariṇāmānupassanaṃ… dhuvasaññaṃ… animittānupassanaṃ … nimittaṃ… appaṇihitānupassanaṃ… paṇidhiṃ… suññatānupassanaṃ… abhinivesaṃ… adhipaññādhammavipassanaṃ… sārādānābhinivesaṃ… yathābhūtañāṇadassanaṃ… sammohābhinivesaṃ… ādīnavānupassanaṃ… ālayābhinivesaṃ… paṭisaṅkhānupassanaṃ… appaṭisaṅkhaṃ… vivaṭṭānupassanaṃ… saṃyogābhinivesaṃ… sotāpattimaggaṃ… diṭṭhekaṭṭhe kilese… sakadāgāmimaggaṃ… oḷārike kilese… anāgāmimaggaṃ… anusahagate kilese… arahattamaggaṃ bhāvento ramati, sabbakilese pajahanto ramatī’’ti (paṭi. ma. 1.41,95).
ឯវំ បដិសម្ភិទាមគ្គេ នេក្ខម្មបាឡិយា កថេតព្ពោ។
Evaṃ paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyā kathetabbo.
ទីឃនិកាយេ ទសុត្តរសុត្តន្តបរិយាយេនាតិ –
Dīghanikāyedasuttarasuttantapariyāyenāti –
‘‘ឯកំ ធម្មំ ភាវេន្តោ រមតិ, ឯកំ ធម្មំ បជហន្តោ រមតិ…បេ.… ទស ធម្មេ ភាវេន្តោ រមតិ, ទស ធម្មេ បជហន្តោ រមតិ។ កតមំ ឯកំ ធម្មំ ភាវេន្តោ រមតិ? កាយគតាសតិំ សាតសហគតំ, ឥមំ ឯកំ ធម្មំ ភាវេន្តោ រមតិ។ កតមំ ឯកំ ធម្មំ បជហន្តោ រមតិ? អស្មិមានំ, ឥមំ ឯកំ ធម្មំ បជហន្តោ រមតិ។ កតមេ ទ្វេ ធម្មេ…បេ.… កតមេ ទស ធម្មេ ភាវេន្តោ រមតិ? ទស កសិណាយតនានិ, ឥមេ ទស ធម្មេ ភាវេន្តោ រមតិ។ កតមេ ទស ធម្មេ បជហន្តោ រមតិ? ទស មិច្ឆត្តេ, ឥមេ ទស ធម្មេ បជហន្តោ រមតិ។ ឯវំ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ភាវនារាមោ ហោតី’’តិ (ទី. និ. ៣.៣៥១-៣៦០)។
‘‘Ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati, ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati…pe… dasa dhamme bhāvento ramati, dasa dhamme pajahanto ramati. Katamaṃ ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati? Kāyagatāsatiṃ sātasahagataṃ, imaṃ ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati. Katamaṃ ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati? Asmimānaṃ, imaṃ ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati. Katame dve dhamme…pe… katame dasa dhamme bhāvento ramati? Dasa kasiṇāyatanāni, ime dasa dhamme bhāvento ramati. Katame dasa dhamme pajahanto ramati? Dasa micchatte, ime dasa dhamme pajahanto ramati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (dī. ni. 3.351-360).
ឯវំ ទីឃនិកាយេ ទសុត្តរសុត្តន្តបរិយាយេន កថេតព្ពោ។
Evaṃ dīghanikāye dasuttarasuttantapariyāyena kathetabbo.
មជ្ឈិមនិកាយេ សតិបដ្ឋានសុត្តន្តបរិយាយេនាតិ –
Majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyenāti –
‘‘ឯកាយនោ អយំ, ភិក្ខវេ, មគ្គោ…បេ.… យាវទេវ ញាណមត្តាយ បដិស្សតិមត្តាយ។ អនិស្សិតោ ច វិហរតិ, ន ច កិញ្ចិ លោកេ ឧបាទិយតិ។ ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ភាវនារាមោ ហោតិ ភាវនារតោ។ បហានារាមោ ហោតិ បហានរតោ។ បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ គច្ឆន្តោ វា គច្ឆាមីតិ បជានាតិ…បេ.… បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ សេយ្យថាបិ បស្សេយ្យ សរីរំ សិវថិកាយ ឆឌ្ឌិតំ…បេ.… បូតីនិ ចុណ្ណកជាតានិ។ សោ ឥមមេវ កាយំ ឧបសំហរតិ ‘អយម្បិ ខោ កាយោ ឯវំធម្មោ ឯវំភាវី ឯវំអនតីតោ’តិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ វា កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ…បេ.… ឯវម្បិ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ភាវនារាមោ ហោតី’’តិ (ម. និ. ១.១០៦ អាទយោ)។
‘‘Ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo…pe… yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya. Anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hoti bhāvanārato. Pahānārāmo hoti pahānarato. Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā gacchāmīti pajānāti…pe… puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ…pe… pūtīni cuṇṇakajātāni. So imameva kāyaṃ upasaṃharati ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (ma. ni. 1.106 ādayo).
ឯវំ មជ្ឈិមនិកាយេ សតិបដ្ឋានសុត្តន្តបរិយាយេន កថេតព្ពោ។
Evaṃ majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyena kathetabbo.
អភិធម្មេ និទ្ទេសបរិយាយេនាតិ សព្ពេបិ សង្ខតេ ‘‘អនិច្ចតោ ទុក្ខតោ រោគតោ គណ្ឌតោ …បេ.… សំកិលេសិកធម្មតោ បស្សន្តោ រមតិ, ឯវំ ខោ ភិក្ខុ ភាវនារាមោ ហោតី’’តិ (មហានិ. ១៣; ចូឡនិ. ឧបសីវមាណវបុច្ឆានិទ្ទេសោ ៣៩, នន្ទមាណវបុច្ឆានិទ្ទេសោ ៥១)។ ឯវំ និទ្ទេសបរិយាយេន កថេតព្ពោ។
Abhidhamme niddesapariyāyenāti sabbepi saṅkhate ‘‘aniccato dukkhato rogato gaṇḍato …pe… saṃkilesikadhammato passanto ramati, evaṃ kho bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (mahāni. 13; cūḷani. upasīvamāṇavapucchāniddeso 39, nandamāṇavapucchāniddeso 51). Evaṃ niddesapariyāyena kathetabbo.
នេវត្តានុក្កំសេតីតិ ‘‘អជ្ជ មេ សដ្ឋិ វា សត្តតិ វា វស្សានិ អនិច្ចំ ទុក្ខំ អនត្តាតិ វិបស្សនាយ កម្មំ ករោន្តស្ស កោ មយា សទិសោ អត្ថី’’តិ ឯវំ អត្តុក្កំសនំ ន ករោតិ។ នោ បរំ វម្ភេតីតិ ‘‘អនិច្ចំ ទុក្ខន្តិ វិបស្សនាមត្តកម្បិ នត្ថិ, កិំ ឥមេ វិស្សដ្ឋកម្មដ្ឋានា ចរន្តី’’តិ ឯវំ បរវម្ភនំ ន ករោតិ។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Nevattānukkaṃsetīti ‘‘ajja me saṭṭhi vā sattati vā vassāni aniccaṃ dukkhaṃ anattāti vipassanāya kammaṃ karontassa ko mayā sadiso atthī’’ti evaṃ attukkaṃsanaṃ na karoti. No paraṃ vambhetīti ‘‘aniccaṃ dukkhanti vipassanāmattakampi natthi, kiṃ ime vissaṭṭhakammaṭṭhānā carantī’’ti evaṃ paravambhanaṃ na karoti. Sesaṃ vuttanayameva.
ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, ចត្តារោ អរិយវំសាតិ, ភិក្ខវេ, ឥមេ ចត្តារោ អរិយវំសា អរិយតន្តិយោ អរិយបវេណិយោ អរិយញ្ជសា អរិយវដុមានីតិ សុត្តន្តំ វិនិវដ្ដេត្វា ឥទានិ មហាអរិយវំសបរិបូរកស្ស ភិក្ខុនោ វសនទិសា ទស្សេន្តោ ឥមេហិ ច បន, ភិក្ខវេតិអាទិមាហ។ តត្ថ ស្វេវ អរតិំ សហតីតិ សោយេវ អរតិំ អនភិរតិំ ឧក្កណ្ឋិតំ សហតិ អភិភវតិ។ ន តំ អរតិ សហតីតិ តំ បន ភិក្ខុំ យា ឯសា បន្តេសុ សេនាសនេសុ អធិកុសលានំ ធម្មានំ ភាវនាយ អរតិ នាម ហោតិ, សា សហិតុំ អធិភវិតុំ ន សក្កោតិ។ អរតិរតិសហោតិ អរតិញ្ច បញ្ចកាមគុណរតិញ្ច សហតិ, អធិភវិតុំ សក្កោតិ។
Ime kho, bhikkhave, cattāro ariyavaṃsāti, bhikkhave, ime cattāro ariyavaṃsā ariyatantiyo ariyapaveṇiyo ariyañjasā ariyavaṭumānīti suttantaṃ vinivaṭṭetvā idāni mahāariyavaṃsaparipūrakassa bhikkhuno vasanadisā dassento imehi ca pana, bhikkhavetiādimāha. Tattha sveva aratiṃ sahatīti soyeva aratiṃ anabhiratiṃ ukkaṇṭhitaṃ sahati abhibhavati. Na taṃ arati sahatīti taṃ pana bhikkhuṃ yā esā pantesu senāsanesu adhikusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya arati nāma hoti, sā sahituṃ adhibhavituṃ na sakkoti. Aratiratisahoti aratiñca pañcakāmaguṇaratiñca sahati, adhibhavituṃ sakkoti.
ឥទានិ គាថាហិ កូដំ គណ្ហន្តោ នារតីតិអាទិមាហ។ តត្ថ ធីរន្តិ វីរិយវន្តំ។ នារតិ ធីរំ សហតីតិ ឥទំ បុរិមស្សេវ ការណវចនំ។ យស្មា សា ធីរំ ន សហតិ នប្បហោតិ ធីរំ សហិតុំ អធិភវិតុំ ន សក្កោតិ, តស្មា នារតិ សហតិ ធីរំ។ ធីរោ ហិ អរតិស្សហោតិ អរតិសហត្តា ហិ សោ ធីរោ នាម, តស្មា អរតិំ សហតីតិ អត្ថោ។ សព្ពកម្មវិហាយីនន្តិ សព្ពំ តេភូមកកម្មំ ចជិត្វា បរិច្ឆិន្នំ បរិវដុមំ កត្វា ឋិតំ។ បនុណ្ណំ កោ និវារយេតិ កិលេសេ បនុទិត្វា ឋិតំ កោ នាម រាគោ វា ទោសោ វា និវារេយ្យ។ នេក្ខំ ជម្ពោនទស្សេវ, កោ តំ និន្ទិតុមរហតីតិ ជម្ពោនទសង្ខាតស្ស ជាតិរត្តសុវណ្ណស្ស និក្ខសទិសំ គរហិតព្ពទោសវិមុត្តំ កោ តំ បុគ្គលំ និន្ទិតុំ អរហតិ។ ព្រហ្មុនាបិ បសំសិតោតិ មហាព្រហ្មុនាបិ ឯស បុគ្គលោ បសំសិតោយេវាតិ។ ទេសនាបរិយោសានេ ចត្តាលីស ភិក្ខុសហស្សានិ អរហត្តេ បតិដ្ឋហិំសុ។
Idāni gāthāhi kūṭaṃ gaṇhanto nāratītiādimāha. Tattha dhīranti vīriyavantaṃ. Nārati dhīraṃ sahatīti idaṃ purimasseva kāraṇavacanaṃ. Yasmā sā dhīraṃ na sahati nappahoti dhīraṃ sahituṃ adhibhavituṃ na sakkoti, tasmā nārati sahati dhīraṃ. Dhīro hi aratissahoti aratisahattā hi so dhīro nāma, tasmā aratiṃ sahatīti attho. Sabbakammavihāyīnanti sabbaṃ tebhūmakakammaṃ cajitvā paricchinnaṃ parivaṭumaṃ katvā ṭhitaṃ. Panuṇṇaṃ ko nivārayeti kilese panuditvā ṭhitaṃ ko nāma rāgo vā doso vā nivāreyya. Nekkhaṃjambonadasseva, ko taṃ ninditumarahatīti jambonadasaṅkhātassa jātirattasuvaṇṇassa nikkhasadisaṃ garahitabbadosavimuttaṃ ko taṃ puggalaṃ nindituṃ arahati. Brahmunāpi pasaṃsitoti mahābrahmunāpi esa puggalo pasaṃsitoyevāti. Desanāpariyosāne cattālīsa bhikkhusahassāni arahatte patiṭṭhahiṃsu.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៨. អរិយវំសសុត្តំ • 8. Ariyavaṃsasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៨. អរិយវំសសុត្តវណ្ណនា • 8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā
