| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೮. ಅರಿಯವಂಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā
೨೮. ಅಟ್ಠಮೇ ವಂಸ-ಸದ್ದೋ ‘‘ಪಿಟ್ಠಿವಂಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಸೀದತೀ’’ತಿಆದೀಸು ದ್ವಿನ್ನಂ ಗೋಪಾನಸೀನಂ ಸನ್ಧಾನಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತಬ್ಬದಣ್ಡಕೇ ಆಗತೋ।
28. Aṭṭhame vaṃsa-saddo ‘‘piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdatī’’tiādīsu dvinnaṃ gopānasīnaṃ sandhānaṭṭhāne ṭhapetabbadaṇḍake āgato.
‘‘ವಂಸೋ ವಿಸಾಲೋ ಚ ಯಥಾ ವಿಸತ್ತೋ,
‘‘Vaṃso visālo ca yathā visatto,
ಪುತ್ತೇಸು ದಾರೇಸು ಚ ಯಾ ಅಪೇಕ್ಖಾ।
Puttesu dāresu ca yā apekkhā;
ವಂಸಕ್ಕಳೀರೋವ ಅಸಜ್ಜಮಾನೋ,
Vaṃsakkaḷīrova asajjamāno,
ಏಕೋ ಚರೇ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಕಪ್ಪೋ’’ತಿ॥ –
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti. –
ಆದೀಸು ಕಟ್ಠಕೇ। ‘‘ಭೇರಿಸದ್ದೋ ಮುದಿಙ್ಗಸದ್ದೋ ವಂಸತಾಲಸದ್ದೋ’’ತಿಆದೀಸು ತೂರಿಯವಿಸೇಸೇ, ವೇಣೂತಿಪಿ ವುಚ್ಚತಿ । ‘‘ಭಿನ್ನೇನ ಪಿಟ್ಠಿವಂಸೇನ ಮತೋ ಹತ್ಥೀ’’ತಿಆದೀಸು ಹತ್ಥಿಆದೀನಂ ಪಿಟ್ಠಿವೇಮಜ್ಝೇ ಪದೇಸೇ। ‘‘ಕುಲವಂಸಂ ಠಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು ಕುಲನ್ವಯೇ। ‘‘ವಂಸಾನುರಕ್ಖಕೋ ಪವೇಣೀಪಾಲಕೋ’’ತಿಆದೀಸು ಗುಣಾನುಪುಬ್ಬಿಯಂ ಗುಣಾನಂ ಪಬನ್ಧಪ್ಪವತ್ತಿಯಂ। ಇಧ ಪನ ಚತುಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸಭಾವನಾರಾಮತಾಸಙ್ಖಾತಗುಣಾನಂ ಪಬನ್ಧೇ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಸ್ಸ ಪನ ವಂಸಸ್ಸ ಕುಲನ್ವಯಂ ಗುಣನ್ವಯಞ್ಚ ನಿದಸ್ಸನವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಖತ್ತಿಯವಂಸೋತಿ ಖತ್ತಿಯಕುಲವಂಸೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ। ಸಮಣವಂಸೋ ಪನ ಸಮಣತನ್ತಿ ಸಮಣಪವೇಣೀ। ಮೂಲಗನ್ಧಾದೀನನ್ತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಯಥಾ ಸಾರಗನ್ಧಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ, ಏವಮೇತ್ಥ ಗೋರಸಾದೀನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ದುತಿಯೇನ ಪನ ಆದಿ-ಸದೇನ ಕಾಸಿಕವತ್ಥಸಪ್ಪಿಮಣ್ಡಾದೀನಂ।
Ādīsu kaṭṭhake. ‘‘Bherisaddo mudiṅgasaddo vaṃsatālasaddo’’tiādīsu tūriyavisese, veṇūtipi vuccati . ‘‘Bhinnena piṭṭhivaṃsena mato hatthī’’tiādīsu hatthiādīnaṃ piṭṭhivemajjhe padese. ‘‘Kulavaṃsaṃ ṭhapessāmī’’tiādīsu kulanvaye. ‘‘Vaṃsānurakkhako paveṇīpālako’’tiādīsu guṇānupubbiyaṃ guṇānaṃ pabandhappavattiyaṃ. Idha pana catupaccayasantosabhāvanārāmatāsaṅkhātaguṇānaṃ pabandhe daṭṭhabbo. Tassa pana vaṃsassa kulanvayaṃ guṇanvayañca nidassanavasena dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha khattiyavaṃsoti khattiyakulavaṃso. Esa nayo sesapadesupi. Samaṇavaṃso pana samaṇatanti samaṇapaveṇī. Mūlagandhādīnanti ādi-saddena yathā sāragandhādīnaṃ saṅgaho, evamettha gorasādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo, dutiyena pana ādi-sadena kāsikavatthasappimaṇḍādīnaṃ.
ಅರಿಯ-ಸದ್ದೋ ಅಮಿಲಕ್ಖೇಸುಪಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪವತ್ತತಿ, ಯೇಸಂ ನಿವಸನಟ್ಠಾನಂ ಅರಿಯಂ ಆಯತನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಯಾವತಾ, ಆನನ್ದ, ಅರಿಯಂ ಆಯತನ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೨; ಉದಾ॰ ೭೬)। ಲೋಕಿಯಸಾಧುಜನೇಸುಪಿ ‘‘ಯೇ ಹಿ ವೋ ಅರಿಯಾ ಪರಿಸುದ್ಧಕಾಯಸಮಾಚಾರಾ, ತೇಸಂ ಅಹಂ ಅಞ್ಞತರೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೫)। ಇಧ ಪನ ಯೇ ‘‘ಆರಕಾ ಕಿಲೇಸೇಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಲದ್ಧನಿಬ್ಬಚನಾ ಪಟಿವಿದ್ಧಅರಿಯಸಚ್ಚಾ, ತೇ ಏವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕೇ ಪನ ತೇ ಅರಿಯಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅರಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯೇ ಮಹಾಪಣಿಧಾನಕಪ್ಪತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವಾಯಂ ಕಪ್ಪೋ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ। ತೇ ತಾವ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತದಞ್ಞೇಪಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ಬುದ್ಧಸಾವಕೇ ಚ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅನವಸೇಸತೋ ಅರಿಯೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಾವ ಸಾಸನಂ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ತಾವ ಸತ್ಥಾ ಧರತಿ ಏವ ನಾಮಾತಿ ಇಮಮೇವ ಭಗವನ್ತಂ। ಯೇ ಚೇತರಹಿ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ, ತೇ ಚ ಸನ್ಧಾಯ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಗ್ಗಹಣಂ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತೇ ತೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾತಿ ಚೇ, ಅತೀತಾನಾಗತಗ್ಗಹಣಂ ನ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ।
Ariya-saddo amilakkhesupi manussesu pavattati, yesaṃ nivasanaṭṭhānaṃ ariyaṃ āyatananti vuccati. Yathāha ‘‘yāvatā, ānanda, ariyaṃ āyatana’’nti (dī. ni. 2.152; udā. 76). Lokiyasādhujanesupi ‘‘ye hi vo ariyā parisuddhakāyasamācārā, tesaṃ ahaṃ aññataro’’tiādīsu (ma. ni. 1.35). Idha pana ye ‘‘ārakā kilesehī’’tiādinā laddhanibbacanā paṭividdhaariyasaccā, te eva adhippetāti dassetuṃ ‘‘ke pana te ariyā’’ti pucchaṃ katvā ‘‘ariyā vuccantī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ye mahāpaṇidhānakappato paṭṭhāya yāvāyaṃ kappo, etthantare uppannā sammāsambuddhā. Te tāva sarūpato dassetvā tadaññepi sammāsambuddhe paccekabuddhe buddhasāvake ca saṅgahetvā anavasesato ariye dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yāva sāsanaṃ antaradhāyati, tāva satthā dharati eva nāmāti imameva bhagavantaṃ. Ye cetarahi buddhasāvakā, te ca sandhāya paccuppannaggahaṇaṃ. Tasmiṃ tasmiṃ kāle te te paccuppannāti ce, atītānāgataggahaṇaṃ na kattabbaṃ siyā.
ಇದಾನಿ ಯಥಾ ಭಗವಾ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಯದಿದಂ ಛ ಛಕ್ಕಾನೀ’’ತಿ ಛಛಕ್ಕದೇಸನಾಯ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೪೨೦) ಅಟ್ಠಹಿ ಪದೇಹಿ ವಣ್ಣಂ ಅಭಾಸಿ। ಏವಂ ಮಹಾಅರಿಯವಂಸದೇಸನಾಯ ಅರಿಯಾನಂ ವಂಸಂ ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯವಂಸಾ ಅಗ್ಗಞ್ಞಾ ರತ್ತಞ್ಞಾ ವಂಸಞ್ಞಾ ಪೋರಾಣಾ, ಅಸಂಕಿಣ್ಣಾ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಪುಬ್ಬಾ ನ ಸಂಕೀಯನ್ತಿ ನ ಸಂಕೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠಾ ಸಮಣೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ವಿಞ್ಞೂಹೀ’’ತಿ ಯೇಹಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ವಣ್ಣಂ ಅಭಾಸಿ, ತಾನಿ ತಾವ ಆನೇತ್ವಾ ಥೋಮನಾವಸೇನೇವ ವಣ್ಣೇನ್ತೋ ‘‘ತೇ ಖೋ ಪನೇತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಗ್ಗಾತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ ಸಬ್ಬವಂಸೇಹಿ ಸೇಟ್ಠಭಾವತೋ ಸೇಟ್ಠಭಾವಸಾಧನತೋ ಚ।
Idāni yathā bhagavā ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmi, yadidaṃ cha chakkānī’’ti chachakkadesanāya (ma. ni. 3.420) aṭṭhahi padehi vaṇṇaṃ abhāsi. Evaṃ mahāariyavaṃsadesanāya ariyānaṃ vaṃsaṃ ‘‘cattārome, bhikkhave, ariyavaṃsā aggaññā rattaññā vaṃsaññā porāṇā, asaṃkiṇṇā asaṃkiṇṇapubbā na saṃkīyanti na saṃkīyissanti, appaṭikuṭṭhā samaṇehi brāhmaṇehi viññūhī’’ti yehi navahi padehi vaṇṇaṃ abhāsi, tāni tāva ānetvā thomanāvaseneva vaṇṇento ‘‘te kho panete’’tiādimāha. Aggāti jānitabbā sabbavaṃsehi seṭṭhabhāvato seṭṭhabhāvasādhanato ca.
ರತ್ತಞ್ಞಾ ಚಿರರತ್ತಾತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ ರತ್ತಞ್ಞೂಹಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ತೇಹಿ ಚ ತಥಾ ಅನುಟ್ಠಿತತ್ತಾ। ವಂಸಾತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾತಿ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಅರಿಯಾನಂ ವಂಸಾತಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ। ಪೋರಾಣಾತಿ ಪುರಾತನಾ। ನ ಅಧುನಪ್ಪತ್ತಿಕಾತಿ ನ ಅಧುನಾತನಾ। ಅವಿಕಿಣ್ಣಾತಿ ನ ಖಿತ್ತಾ ನ ಛಡ್ಡಿತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನಪನೀತಾ’’ತಿ। ನ ಅಪನೀತಪುಬ್ಬಾತಿ ನ ಛಡ್ಡಿತಪುಬ್ಬಾ, ತಿಸ್ಸನ್ನಮ್ಪಿ ಸಿಕ್ಖಾನಂ ಪರಿಪೂರಣೂಪಾಯಭಾವತೋ ನ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಪುಬ್ಬಾ। ತತೋ ಏವ ಇದಾನಿಪಿ ನ ಅಪನೀಯನ್ತಿ, ಅನಾಗತೇಪಿ ನ ಅಪನೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿಯೇವ। ಧಮ್ಮಸಭಾವಸ್ಸ ವಿಜಾನನೇನ ವಿಞ್ಞೂ। ಸಮಿತಪಾಪಾ ಸಮಣಾ ಚೇವ ಬಾಹಿತಪಾಪಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ। ತೇಹಿ ಅಪ್ಪಟಿಕುಟ್ಠಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ। ಯೇ ಹಿ ನ ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತಬ್ಬಾ, ತೇ ಅನಿನ್ದಿತಬ್ಬಾ। ಅಗರಹಿತಬ್ಬಾ ಅಪರಿಚ್ಚಜಿತಬ್ಬತಾಯ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಾ ಹೋನ್ತೀತಿ।
Rattaññā cirarattāti jānitabbā rattaññūhi buddhādīhi tehi ca tathā anuṭṭhitattā. Vaṃsāti jānitabbāti buddhādīnaṃ ariyānaṃ vaṃsāti jānitabbā. Porāṇāti purātanā. Na adhunappattikāti na adhunātanā. Avikiṇṇāti na khittā na chaḍḍitā. Tenāha ‘‘anapanītā’’ti. Na apanītapubbāti na chaḍḍitapubbā, tissannampi sikkhānaṃ paripūraṇūpāyabhāvato na pariccattapubbā. Tato eva idānipi na apanīyanti, anāgatepi na apanīyissantiyeva. Dhammasabhāvassa vijānanena viññū. Samitapāpā samaṇā ceva bāhitapāpā brāhmaṇā ca. Tehi appaṭikuṭṭhā appaṭikkhittā. Ye hi na paṭikkositabbā, te aninditabbā. Agarahitabbā apariccajitabbatāya appaṭikkhipitabbā hontīti.
ಸನ್ತುಟ್ಠೋತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾಧಿಪ್ಪೇತಸನ್ತೋಸಮೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸವಸೇನ ಸನ್ತುಟ್ಠೋತಿ ವುತ್ತಂ, ಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾದಿವಸೇನಪಿ ಇಧ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತುಟ್ಠತಾ ಹೋತೀತಿ। ಇತರೀತರೇನಾತಿ ಇತರೇನ ಇತರೇನ। ಇತರಸದ್ದೋ ಅನಿಯಮವಚನೋ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಯಂ-ಕಿಞ್ಚಿಸದ್ದೇಹಿ ಸಮಾನತ್ಥೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯೇನ ಕೇನಚೀ’’ತಿ। ಸ್ವಾಯಂ ಅನಿಯಮವಾಚಿತಾಯ ಏವ ಯಥಾ ಥೂಲಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರವಚನೋ, ಏವಂ ಯಥಾಲದ್ಧಾದೀನಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞತರವಚನೋತಿ। ತತ್ಥ ದುತಿಯಪಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಇಧ ಇಚ್ಛಿತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಥ ಖೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ನನು ಚ ಯಥಾಲದ್ಧಾದಯೋಪಿ ಥೂಲಾದಯೋ ಏವ? ಸಚ್ಚಮೇತಂ, ತಥಾಪಿ ಅತ್ಥಿ ವಿಸೇಸೋ। ಯೋ ಹಿ ಯಥಾಲದ್ಧೇಸು ಥೂಲಾದೀಸು ಸನ್ತೋಸೋ, ಸೋ ಯಥಾಲಾಭಸನ್ತೋಸೋವ, ನ ಇತರೋ। ನ ಹಿ ಸೋ ಪಚ್ಚಯಮತ್ತಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋ ಇಚ್ಛಿತೋ, ಅಥ ಖೋ ಅತ್ತನೋ ಕಾಯಬಲಸಾರುಪ್ಪಭಾವಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋಪಿ। ಥೂಲದುಕಾದಯೋ ತಯೋಪಿ ಚೀವರೇ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಮಜ್ಝಿಮೋ ಚತುಪಚ್ಚಯಸಾಧಾರಣೋ, ಪಚ್ಛಿಮೋ ಪನ ಚೀವರೇ ಸೇನಾಸನೇ ಚ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಇಮೇ ತಯೋ ಸನ್ತೋಸೇತಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಿಕನಯೇನ ವುತ್ತಂ। ಯೇ ಹಿ ಪರತೋ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಏವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಚೀವರೇ ವೀಸತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಪನ್ನರಸ, ಸೇನಾಸನೇ ಪನ್ನರಸಾತಿ ಸಮಪಞ್ಞಾಸ ಸನ್ತೋಸಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಯಥಾರಹಂ ಇಮೇಸು ಏವ ತೀಸು ಸನ್ತೋಸೇಸು ಸಙ್ಗಹಂ ಸಮೋಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ।
Santuṭṭhoti ettha yathādhippetasantosameva dassentena paccayasantosavasena santuṭṭhoti vuttaṃ, jhānavipassanādivasenapi idha bhikkhuno santuṭṭhatā hotīti. Itarītarenāti itarena itarena. Itarasaddo aniyamavacano dvikkhattuṃ vuccamāno yaṃ-kiñcisaddehi samānattho hotīti vuttaṃ ‘‘yena kenacī’’ti. Svāyaṃ aniyamavācitāya eva yathā thūlādīnaṃ aññataravacano, evaṃ yathāladdhādīnampi aññataravacanoti. Tattha dutiyapakkhasseva idha icchitabhāvaṃ dassento ‘‘atha kho’’tiādimāha. Nanu ca yathāladdhādayopi thūlādayo eva? Saccametaṃ, tathāpi atthi viseso. Yo hi yathāladdhesu thūlādīsu santoso, so yathālābhasantosova, na itaro. Na hi so paccayamattasannissayo icchito, atha kho attano kāyabalasāruppabhāvasannissayopi. Thūladukādayo tayopi cīvare labbhanti, majjhimo catupaccayasādhāraṇo, pacchimo pana cīvare senāsane ca labbhatīti daṭṭhabbaṃ. Ime tayo santoseti idaṃ sabbasaṅgāhikanayena vuttaṃ. Ye hi parato gilānapaccayaṃ piṇḍapāte eva pakkhipitvā cīvare vīsati, piṇḍapāte pannarasa, senāsane pannarasāti samapaññāsa santosā vuccanti, te sabbepi yathārahaṃ imesu eva tīsu santosesu saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchantīti.
ಚೀವರಂ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಚೀವರಂ ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಜಾತಿತೋ ಚೀವರಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ಚೀವರಖೇತ್ತನ್ತಿ ಚೀವರಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕ್ಖೇತ್ತಂ। ಪಂಸುಕೂಲನ್ತಿ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಂ, ಪಂಸುಕೂಲಲಕ್ಖಣಪ್ಪತ್ತಂ ಚೀವರಂ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೀವರಸನ್ತೋಸೋತಿ ಚೀವರೇ ಲಬ್ಭಮಾನೋ ಸಬ್ಬೋ ಸನ್ತೋಸೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ। ಚೀವರಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಜಾನಿತಬ್ಬಾನಿ, ಯಾನಿ ಗೋಪೇನ್ತೋ ಚೀವರಸನ್ತೋಸೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತೀತಿ। ಖೋಮಕಪ್ಪಾಸಿಕಕೋಸೇಯ್ಯಕಮ್ಬಲಸಾಣಭಙ್ಗಾನಿ ಖೋಮಾದೀನಿ। ತತ್ಥ ಖೋಮಂ ನಾಮ ಖೋಮಸುತ್ತೇಹಿ ವಾಯಿತಂ ಖೋಮಪಟ್ಟಚೀವರಂ। ತಥಾ ಸೇಸಾನಿಪಿ। ಸಾಣನ್ತಿ ಸಾಣವಾಕಸುತ್ತೇಹಿ ಕತಚೀವರಂ। ಭಙ್ಗನ್ತಿ ಪನ ಖೋಮಸುತ್ತಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ, ಏಕಚ್ಚಾನಿ ವಾ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕತಚೀವರಂ। ಭಙ್ಗಮ್ಪಿ ವಾಕಮಯಮೇವಾತಿ ಕೇಚಿ। ಛಾತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಯದಿ ಏವಂ ಇತೋ ಅಞ್ಞಾ ವತ್ಥಜಾತಿ ನತ್ಥೀತಿ? ನೋ ನತ್ಥಿ। ಸಾ ಪನ ಏತೇಸಂ ಅನುಲೋಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದುಕೂಲಾದೀನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪತ್ತುಣ್ಣಂ, ಸೋಮಾರಪಟ್ಟಂ, ಚೀನಪಟ್ಟಂ, ಇದ್ಧಿಜಂ, ದೇವದಿನ್ನನ್ತಿ ತೇಸಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ತತ್ಥ ದುಕೂಲಂ ಸಾಣಸ್ಸ ಅನುಲೋಮಂ ವಾಕಮಯತ್ತಾ। ಪತ್ತುಣ್ಣದೇಸೇ ಸಞ್ಜಾತವತ್ಥಂ ಪತ್ತುಣ್ಣಂ। ‘‘ಕೋಸೇಯ್ಯವಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಹಿ ಅಭಿಧಾನಕೋಸೇ ವುತ್ತಂ। ಸೋಮಾರದೇಸೇ ಚೀನದೇಸೇ ಚ ಜಾತವತ್ಥಾನಿ ಸೋಮಾರಚೀನಪಟ್ಟಾನಿ। ಪತ್ತುಣ್ಣಾದೀನಿ ತೀಣಿ ಕೋಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ಅನುಲೋಮಾನಿ ಪಾಣಕೇಹಿ ಕತಸುತ್ತಮಯತ್ತಾ। ಇದ್ಧಿಜಂ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪುಞ್ಞಿದ್ಧಿಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಚೀವರಂ, ತಂ ಖೋಮಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಹೋತೀತಿ ತೇಸಂ ಏವ ಅನುಲೋಮಂ। ದೇವತಾಹಿ ದಿನ್ನಚೀವರಂ ದೇವದಿನ್ನಂ, ತಂ ಕಪ್ಪರುಕ್ಖೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಜಾಲಿನಿಯಾ ದೇವಕಞ್ಞಾಯ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಸ್ಸ ದಿನ್ನವತ್ಥಸದಿಸಂ, ತಮ್ಪಿ ಖೋಮಾದೀನಂಯೇವ ಅನುಲೋಮಂ ಹೋತಿ ತೇಸು ಅಞ್ಞತರಭಾವತೋ।
Cīvaraṃ jānitabbanti ‘‘idaṃ nāma cīvaraṃ kappiya’’nti jātito cīvaraṃ jānitabbaṃ. Cīvarakhettanti cīvarassa uppattikkhettaṃ. Paṃsukūlanti paṃsukūlacīvaraṃ, paṃsukūlalakkhaṇappattaṃ cīvaraṃ jānitabbanti attho. Cīvarasantosoti cīvare labbhamāno sabbo santoso jānitabbo. Cīvarappaṭisaṃyuttāni dhutaṅgāni jānitabbāni, yāni gopento cīvarasantosena sammadeva santuṭṭho hotīti. Khomakappāsikakoseyyakambalasāṇabhaṅgāni khomādīni. Tattha khomaṃ nāma khomasuttehi vāyitaṃ khomapaṭṭacīvaraṃ. Tathā sesānipi. Sāṇanti sāṇavākasuttehi katacīvaraṃ. Bhaṅganti pana khomasuttādīni sabbāni, ekaccāni vā missetvā katacīvaraṃ. Bhaṅgampi vākamayamevāti keci. Chāti gaṇanaparicchedo. Yadi evaṃ ito aññā vatthajāti natthīti? No natthi. Sā pana etesaṃ anulomāti dassetuṃ ‘‘dukūlādīnī’’tiādi vuttaṃ. Ādi-saddena pattuṇṇaṃ, somārapaṭṭaṃ, cīnapaṭṭaṃ, iddhijaṃ, devadinnanti tesaṃ saṅgaho. Tattha dukūlaṃ sāṇassa anulomaṃ vākamayattā. Pattuṇṇadese sañjātavatthaṃ pattuṇṇaṃ. ‘‘Koseyyaviseso’’ti hi abhidhānakose vuttaṃ. Somāradese cīnadese ca jātavatthāni somāracīnapaṭṭāni. Pattuṇṇādīni tīṇi koseyyassa anulomāni pāṇakehi katasuttamayattā. Iddhijaṃ ehibhikkhūnaṃ puññiddhiyā nibbattacīvaraṃ, taṃ khomādīnaṃ aññataraṃ hotīti tesaṃ eva anulomaṃ. Devatāhi dinnacīvaraṃ devadinnaṃ, taṃ kapparukkhe nibbattaṃ jāliniyā devakaññāya anuruddhattherassa dinnavatthasadisaṃ, tampi khomādīnaṃyeva anulomaṃ hoti tesu aññatarabhāvato.
ಇಮಾನೀತಿ ಅನ್ತೋಗಧಾವಧಾರಣವಚನಂ, ಇಮಾನಿ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಪರಿಭೋಗಯೋಗ್ಗತಾಯ ಕಪ್ಪಿಯಚೀವರಾನಿ। ಇದಾನಿ ಅವಧಾರಣೇನ ನಿವತ್ತಿತಾನಿ ಏಕದೇಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕುಸಚೀರ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಕುಸತಿಣೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ತಾದಿಸೇಹಿ ತಿಣೇಹಿ ಕತಚೀವರಂ ಕುಸಚೀರಂ। ಅಕ್ಕವಾಕಾದೀಹಿ ವಾಕೇಹಿ ಕತಚೀವರಂ ವಾಕಚೀರಂ। ಚತುಕ್ಕೋಣೇಹಿ ತಿಕೋಣೇಹಿ ವಾ ಫಲಕೇಹಿ ಕತಚೀವರಂ ಫಲಕಚೀರಂ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕೇಸೇಹಿ ಕತಕಮ್ಬಲಂ ಕೇಸಕಮ್ಬಲಂ। ಚಾಮರಿವಾಲಅಸ್ಸವಾಲಾದೀಹಿ ಕತಂ ವಾಲಕಮ್ಬಲಂ। ಮಕಚಿತನ್ತೂಹಿ ವಾಯಿತೋ ಪೋತ್ಥಕೋ। ಚಮ್ಮನ್ತಿ ಮಿಗಚಮ್ಮಾದಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಚಮ್ಮಂ। ಉಲೂಕಪಕ್ಖೇಹಿ ಗನ್ಥಿತ್ವಾ ಕತಚೀವರಂ ಉಲೂಕಪಕ್ಖಂ। ಭುಜಪತ್ತತಚಾದಿಮಯಂ ರುಕ್ಖದುಸ್ಸಂ। ತಿರೀಟಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖುಮತರಾಹಿ ಲತಾಹಿ ಲತಾವಾಕೇಹಿ ವಾ ವಾಯಿತಂ ಲತಾದುಸ್ಸಂ। ಏರಕವಾಕೇಹಿ ಕತಂ ಏರಕದುಸ್ಸಂ। ತಥಾ ಕದಲಿದುಸ್ಸಂ। ಸುಖುಮೇಹಿ ವೇಳುವಿಲೀವೇಹಿ ಕತಂ ವೇಳುದುಸ್ಸಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ವಕ್ಕಲಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಅಕಪ್ಪಿಯಚೀವರಾನಿ ತಿತ್ಥಿಯದ್ಧಜಭಾವತೋ।
Imānīti antogadhāvadhāraṇavacanaṃ, imāni evāti attho. Buddhādīnaṃ paribhogayoggatāya kappiyacīvarāni. Idāni avadhāraṇena nivattitāni ekadesena dassetuṃ ‘‘kusacīra’’ntiādi vuttaṃ. Tattha kusatiṇehi aññehi vā tādisehi tiṇehi katacīvaraṃ kusacīraṃ. Akkavākādīhi vākehi katacīvaraṃ vākacīraṃ. Catukkoṇehi tikoṇehi vā phalakehi katacīvaraṃ phalakacīraṃ. Manussānaṃ kesehi katakambalaṃ kesakambalaṃ. Cāmarivālaassavālādīhi kataṃ vālakambalaṃ. Makacitantūhi vāyito potthako. Cammanti migacammādi yaṃ kiñci cammaṃ. Ulūkapakkhehi ganthitvā katacīvaraṃ ulūkapakkhaṃ. Bhujapattatacādimayaṃ rukkhadussaṃ. Tirīṭakanti attho. Sukhumatarāhi latāhi latāvākehi vā vāyitaṃ latādussaṃ. Erakavākehi kataṃ erakadussaṃ. Tathā kadalidussaṃ. Sukhumehi veḷuvilīvehi kataṃ veḷudussaṃ. Ādi-saddena vakkalādīnaṃ saṅgaho. Akappiyacīvarāni titthiyaddhajabhāvato.
ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಮಾತಿಕಾನಂ ವಸೇನಾತಿ ‘‘ಸೀಮಾಯ ದೇತಿ, ಕತಿಕಾಯ ದೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೩೭೯) ಆಗತಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಚೀವರುಪ್ಪತ್ತಿಮಾತಿಕಾನಂ ವಸೇನ। ಚೀವರಾನಂ ಪಟಿಲಾಭಕ್ಖೇತ್ತದಸ್ಸನತ್ಥಞ್ಹಿ ಭಗವತಾ ‘‘ಅಟ್ಠಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾತಿಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಮಾತಿಕಾ ಠಪಿತಾ। ಮಾತಿಕಾತಿ ಹಿ ಮಾತರೋ ಚೀವರುಪ್ಪತ್ತಿಜನಿಕಾತಿ।
Aṭṭhannaṃ mātikānaṃ vasenāti ‘‘sīmāya deti, katikāya detī’’tiādinā (mahāva. 379) āgatānaṃ aṭṭhannaṃ cīvaruppattimātikānaṃ vasena. Cīvarānaṃ paṭilābhakkhettadassanatthañhi bhagavatā ‘‘aṭṭhimā, bhikkhave, mātikā’’tiādinā mātikā ṭhapitā. Mātikāti hi mātaro cīvaruppattijanikāti.
ಸೋಸಾನಿಕನ್ತಿ ಸುಸಾನೇ ಪತಿತಂ। ಪಾಪಣಿಕನ್ತಿ ಆಪಣದ್ವಾರೇ ಪತಿತಂ। ರಥಿಯನ್ತಿ ಪುಞ್ಞತ್ಥಿಕೇಹಿ ವಾತಪಾನನ್ತರೇನ ರಥಿಕಾಯ ಛಡ್ಡಿತಚೋಳಕಂ। ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಕನ್ತಿ ಸಙ್ಕಾರಟ್ಠಾನೇ ಛಡ್ಡಿತಚೋಳಕಂ। ಸಿನಾನನ್ತಿ ನಹಾನಚೋಳಕಂ, ಯಂ ಭೂತವೇಜ್ಜೇಹಿ ಸಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ ಕಾಲಕಣ್ಣಿಚೋಳನ್ತಿ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಿತ್ಥನ್ತಿ ತಿತ್ಥಚೋಳಂ, ಸಿನಾನತಿತ್ಥೇ ಛಡ್ಡಿತಪಿಲೋತಿಕಾ। ಅಗ್ಗಿದಡ್ಢನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಪ್ಪದೇಸಂ। ತಞ್ಹಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಛಡ್ಡೇನ್ತಿ। ಗೋಖಾಯಿತಾದೀನಿ ಪಾಕಟಾನೇವ। ತಾನಿಪಿ ಹಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಛಡ್ಡೇನ್ತಿ। ಧಜಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾತಿ ನಾವಂ ಆರೋಹನ್ತೇಹಿ ವಾ ಯುದ್ಧಂ ಪವಿಸನ್ತೇಹಿ ವಾ ಧಜಯಟ್ಠಿಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ, ತತ್ಥ ಬದ್ಧಂ ವಾತೇನ ಆನೀತಂ ತೇಹಿ ಛಡ್ಡಿತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Sosānikanti susāne patitaṃ. Pāpaṇikanti āpaṇadvāre patitaṃ. Rathiyanti puññatthikehi vātapānantarena rathikāya chaḍḍitacoḷakaṃ. Saṅkārakūṭakanti saṅkāraṭṭhāne chaḍḍitacoḷakaṃ. Sinānanti nahānacoḷakaṃ, yaṃ bhūtavejjehi sasīsaṃ nahāyitvā kālakaṇṇicoḷanti chaḍḍetvā gacchanti. Titthanti titthacoḷaṃ, sinānatitthe chaḍḍitapilotikā. Aggidaḍḍhanti agginā daḍḍhappadesaṃ. Tañhi manussā chaḍḍenti. Gokhāyitādīni pākaṭāneva. Tānipi hi manussā chaḍḍenti. Dhajaṃ ussāpetvāti nāvaṃ ārohantehi vā yuddhaṃ pavisantehi vā dhajayaṭṭhiṃ ussāpetvā, tattha baddhaṃ vātena ānītaṃ tehi chaḍḍitanti adhippāyo.
ಸಾದಕಭಿಕ್ಖುನಾತಿ ಗಹಪತಿಚೀವರಸ್ಸ ಸಾದಿಯನಭಿಕ್ಖುನಾ। ಏಕಮಾಸಮತ್ತನ್ತಿ ಚೀವರಮಾಸಸಞ್ಞಿತಂ ಏಕಮಾಸಮತ್ತಂ ವಿತಕ್ಕೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ತತೋ ಪರನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಹಿ ತಣ್ಹಾನಿಗ್ಗಹತ್ಥಾ ಸಾಸನೇ ಪಟಿಪತ್ತೀತಿ। ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಅದ್ಧಮಾಸೇನೇವ ಕರೋತಿ ಅಪರಪ್ಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ, ಇತರಸ್ಸ ಪನ ಪರಪ್ಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಮಾಸಮತ್ತಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ಇದಂ ಮಾಸಡ್ಢಮಾಸಮತ್ತಂ…ಪೇ॰… ವಿತಕ್ಕಸನ್ತೋಸೋ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತಸ್ಸ ಪರಿಮಿತಕಾಲಿಕತ್ತಾ। ಮಹಾಥೇರಂ ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಸಹಾಯಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಗರುಗಾರವೇನ ‘‘ಗಾಮದ್ವಾರಂ, ಭನ್ತೇ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ’’ಇಚ್ಚೇವಾಹ। ಥೇರೋಪಿ ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಹಮ್ಪಾವುಸೋ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಅವಸರೋ ಮಾ ಹೋತೂ’’ತಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛಮಾನೋ ಗಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ। ಉಚ್ಚಾರಪಲಿಬುದ್ಧೋತಿ ಉಚ್ಚಾರೇನ ಪೀಳಿತೋ। ತದಾ ಭಗವತೋ ದುಕ್ಕರಕಿರಿಯಾನುಸ್ಸರಣಮುಖೇನ ತಥಾಗತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸವೇಗಸ್ಸ ಬಲವಭಾವೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತತ್ತಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ…ಪೇ॰… ತೀಣಿ ಫಲಾನಿ ಪತ್ತೋ।
Sādakabhikkhunāti gahapaticīvarassa sādiyanabhikkhunā. Ekamāsamattanti cīvaramāsasaññitaṃ ekamāsamattaṃ vitakketuṃ vaṭṭati, na tato paranti adhippāyo. Sabbassapi hi taṇhāniggahatthā sāsane paṭipattīti. Paṃsukūliko addhamāseneva karoti aparappaṭibaddhattā paṭilābhassa, itarassa pana parappaṭibaddhattā māsamattaṃ anuññātaṃ. Idaṃ māsaḍḍhamāsamattaṃ…pe… vitakkasantoso vitakkentassa parimitakālikattā. Mahātheraṃ tattha attano sahāyaṃ icchantopi garugāravena ‘‘gāmadvāraṃ, bhante, gamissāmi’’iccevāha. Theropi tassa ajjhāsayaṃ ñatvā ‘‘ahampāvuso, gamissāmī’’ti āha. ‘‘Imassa bhikkhuno vitakkassa avasaro mā hotū’’ti pañhaṃ pucchamāno gāmaṃ pāvisi. Uccārapalibuddhoti uccārena pīḷito. Tadā bhagavato dukkarakiriyānussaraṇamukhena tathāgate uppannassa pītisomanassavegassa balavabhāvena kilesānaṃ vikkhambhitattā tasmiṃyeva…pe… tīṇi phalāni patto.
ಕತ್ಥ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತನಾಪಿ ಲಾಭಾಸಾಪುಬ್ಬಿಕಾತಿ ತಥಾ ‘‘ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸುನ್ದರಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮನಾಪಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಏವಮಾದಿಚಿನ್ತನಾಯ ಕಾ ನಾಮ ಕಥಾ, ಕಥಂ ಪನ ಗನ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಗಮನ’’ನ್ತಿ। ತೇನ ಚೀವರಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ನ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪೇಸಲೋ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಾಯಪಿ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ಪಚ್ಚಯೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ‘‘ಪೇಸಲಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗಹೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಆಹರಿಯಮಾನನ್ತಿ ಸುಸಾನಾದೀಸು ಪತಿತಂ ವತ್ಥಂ ‘‘ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಂಸುಕೂಲಪರಿಯೇಸನಂ ಚರನ್ತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಕೇನಚಿ ಪುರಿಸೇನ ತತೋ ಆನೀಯಮಾನಂ। ಏವಂ ಲದ್ಧಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಪೀತಿ ಏವಂ ಪಟಿಲಾಭಸನ್ತೋಸಂ ಅಕೋಪೇತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಪಿ। ಅತ್ತನೋ ಪಹೋನಕಮತ್ತೇನೇವಾತಿ ಯಥಾಲದ್ಧಾನಂ ಪಂಸುಕೂಲಾನಂ ಏಕಪಟ್ಟದುಪಟ್ಟಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಅತ್ತನೋ ಪಹೋನಕಪ್ಪಮಾಣೇನೇವ। ಅವಧಾರಣೇನ ಉಪರಿ ಪಚ್ಚಾಸಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಗಾಮೇ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತೇನ ಸಪದಾನಚಾರಿನಾ ವಿಯ ದ್ವಾರಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಚರಣಂ ಲೋಲುಪ್ಪವಿವಜ್ಜನಂ ನಾಮ ಲೋಲುಪ್ಪಸ್ಸ ದೂರಸಮುಸ್ಸಾರಿತತ್ತಾ।
Kattha labhissāmīti cintanāpi lābhāsāpubbikāti tathā ‘‘acintetvā’’ti vuttaṃ. ‘‘Sundaraṃ labhissāmi, manāpaṃ labhissāmī’’tievamādicintanāya kā nāma kathā, kathaṃ pana gantabbanti āha ‘‘kammaṭṭhānasīseneva gamana’’nti. Tena cīvaraṃ paṭicca kiñcipi na cintetabbamevāti dasseti. Apesalo appatirūpāyapi pariyesanāya paccayo bhaveyyāti ‘‘pesalaṃ bhikkhuṃ gahetvā’’ti vuttaṃ. Āhariyamānanti susānādīsu patitaṃ vatthaṃ ‘‘ime bhikkhū paṃsukūlapariyesanaṃ carantī’’ti ñatvā kenaci purisena tato ānīyamānaṃ. Evaṃ laddhaṃ gaṇhantassapīti evaṃ paṭilābhasantosaṃ akopetvā laddhaṃ gaṇhantassapi. Attanopahonakamattenevāti yathāladdhānaṃ paṃsukūlānaṃ ekapaṭṭadupaṭṭānaṃ atthāya attano pahonakappamāṇeneva. Avadhāraṇena upari paccāsaṃ nivatteti. Gāme bhikkhāya āhiṇḍantena sapadānacārinā viya dvārappaṭipāṭiyā caraṇaṃ loluppavivajjanaṃ nāma loluppassa dūrasamussāritattā.
ಯಾಪೇತುನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪವತ್ತೇತುಂ। ಧೋವನುಪಗೇನಾತಿ ಧೋವನಯೋಗ್ಗೇನ। ಪಣ್ಣಾನೀತಿ ಅಮ್ಬಜಮ್ಬಾದಿಪಣ್ಣಾನಿ। ಅಕೋಪೇತ್ವಾತಿ ಸನ್ತೋಸಂ ಅಕೋಪೇತ್ವಾ। ಪಹೋನಕನೀಹಾರೇನೇವಾತಿ ಅನ್ತರವಾಸಕಾದೀಸು ಯಂ ಕಾತುಕಾಮೋ, ತಸ್ಸ ಪಹೋನಕನಿಯಾಮೇನೇವ ಯಥಾಲದ್ಧಂ ಥೂಲಸುಖುಮಾದಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕರಣಂ। ತಿಮಣ್ಡಲಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಮತ್ತಸ್ಸೇವಾತಿ ನಿವಾಸನಂ ಚೇ ನಾಭಿಮಣ್ಡಲಂ, ಜಾಣುಮಣ್ಡಲಂ, ಇತರಞ್ಚೇ ಗಲವಾಟಮಣ್ಡಲಂ , ಜಾಣುಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ತಿಮಣ್ಡಲಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಕರಣಂ। ತಂ ಪನ ಅತ್ಥತೋ ತಿಣ್ಣಂ ಚೀವರಾನಂ ಹೇಟ್ಠಿಮನ್ತೇನ ವುತ್ತಪರಿಮಾಣಂಯೇವ ಹೋತಿ। ಅವಿಚಾರೇತ್ವಾ ನ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ।
Yāpetunti attabhāvaṃ pavattetuṃ. Dhovanupagenāti dhovanayoggena. Paṇṇānīti ambajambādipaṇṇāni. Akopetvāti santosaṃ akopetvā. Pahonakanīhārenevāti antaravāsakādīsu yaṃ kātukāmo, tassa pahonakaniyāmeneva yathāladdhaṃ thūlasukhumādiṃ gahetvā karaṇaṃ. Timaṇḍalappaṭicchādanamattassevāti nivāsanaṃ ce nābhimaṇḍalaṃ, jāṇumaṇḍalaṃ, itarañce galavāṭamaṇḍalaṃ , jāṇumaṇḍalanti timaṇḍalappaṭicchādanamattasseva karaṇaṃ. Taṃ pana atthato tiṇṇaṃ cīvarānaṃ heṭṭhimantena vuttaparimāṇaṃyeva hoti. Avicāretvā na vicāretvā.
ಕುಸಿಬನ್ಧನಕಾಲೇತಿ ಮಣ್ಡಲಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬನಕಾಲೇ। ಸತ್ತ ವಾರೇತಿ ಸತ್ತ ಸಿಬ್ಬನವಾರೇ। ಕಪ್ಪಬಿನ್ದುಅಪದೇಸೇನ ಕಸ್ಸಚಿ ವಿಕಾರಸ್ಸ ಅಕರಣಂ ಕಪ್ಪಸನ್ತೋಸೋ।
Kusibandhanakāleti maṇḍalāni yojetvā sibbanakāle. Satta vāreti satta sibbanavāre. Kappabinduapadesena kassaci vikārassa akaraṇaṃ kappasantoso.
ಸೀತಪ್ಪಟಿಘಾತನಾದಿ ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿತೋ ಸಿಜ್ಝತೀತಿ ಮುಖ್ಯಮೇವ ಚೀವರಪರಿಭೋಗೇ ಪಯೋಜನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಹಿರಿಕೋಪೀನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಮತ್ತವಸೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಯಾವದೇವ ಹಿರಿಕೋಪೀನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನತ್ಥ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩; ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೫೮; ಮಹಾನಿ॰ ೨೦೬)। ವಟ್ಟತಿ, ನ ತಾವತಾ ಸನ್ತೋಸೋ ಕುಪ್ಪತಿ ಸಮ್ಭಾರಾನಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಅಲಾಭತೋ। ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೇ ಠತ್ವಾತಿ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿಭಾವೇ ಠತ್ವಾ। ಇತೀತಿಆದಿನಾ ಪಠಮಸ್ಸೇವ ಅರಿಯವಂಸಸ್ಸ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಙ್ಗತೇಚೀವರಿಕಙ್ಗಾನಂ ತೇಸಞ್ಚಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಇತಿ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮುಟ್ಠಾಪಕಾ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಾ ಚಾ’’ತಿ ದೀಪೇತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಇತೋ ಪರೇಸು।
Sītappaṭighātanādi atthāpattito sijjhatīti mukhyameva cīvaraparibhoge payojanaṃ dassetuṃ ‘‘hirikopīnappaṭicchādanamattavasenā’’ti vuttaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘yāvadeva hirikopīnappaṭicchādanattha’’nti (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58; mahāni. 206). Vaṭṭati, na tāvatā santoso kuppati sambhārānaṃ dakkhiṇeyyānaṃ alābhato. Sāraṇīyadhamme ṭhatvāti sīlavantehi bhikkhūhi sādhāraṇabhogibhāve ṭhatvā. Itītiādinā paṭhamasseva ariyavaṃsassa paṃsukūlikaṅgatecīvarikaṅgānaṃ tesañcassa paccayataṃ dassento ‘‘iti ime dhammā aññamaññassa samuṭṭhāpakā upatthambhakā cā’’ti dīpeti. Esa nayo ito paresu.
ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ ವಣ್ಣವಾದೀತಿ ಏತ್ಥ ಚತುಕ್ಕೋಟಿಕಂ ಸಮ್ಭವತಿ। ತತ್ಥ ಚತುತ್ಥೋಯೇವ ಪಕ್ಖೋ ವಣ್ಣಿತಥೋಮಿತೋತಿ ತಥಾ ದೇಸನಾ ಕತಾ। ಏಕೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ಸನ್ತೋಸಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ನ ಕಥೇತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ನಾಳಕೋ। ಏಕೋ ನ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ಸನ್ತೋಸಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉಪನನ್ದೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ। ಏಕೋ ನೇವ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಹೋತಿ, ನ ಸನ್ತೋಸಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಲಾಳುದಾಯಿ । ಏಕೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಚೇವ ಹೋತಿ, ಸನ್ತೋಸಸ್ಸ ಚ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಥೇರೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋ।
Santuṭṭho hoti vaṇṇavādīti ettha catukkoṭikaṃ sambhavati. Tattha catutthoyeva pakkho vaṇṇitathomitoti tathā desanā katā. Eko santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti seyyathāpi thero nāḷako. Eko na santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi upanando sakyaputto. Eko neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero lāḷudāyi . Eko santuṭṭho ceva hoti, santosassa ca vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero mahākassapo.
ಅನೇಸನನ್ತಿ ಅಯುತ್ತಂ ಏಸನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪತಿರೂಪ’’ನ್ತಿ, ಸಾಸನೇ ಠಿತಾನಂ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ಅಯೋಗ್ಗಂ। ಕೋಹಞ್ಞಂ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಚೀವರುಪ್ಪಾದನನಿಮಿತ್ತಂ ಪರೇಸಂ ಕುಹನಂ ವಿಮ್ಹಾಪನಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಉತ್ತಸತೀತಿ ತಣ್ಹಾಸನ್ತಾಸೇನ ಉಪರೂಪರಿ ತಸತಿ। ಪರಿತಸ್ಸತೀತಿ ಪರಿತೋ ತಸ್ಸತಿ। ಯಥಾ ಸಬ್ಬೇ ಕಾಯವಚಿಪ್ಪಯೋಗಾ ತದತ್ಥಾ ಏವ ಜಾಯನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಬ್ಬಭಾಗೇಹಿ ತಸತಿ। ಗಧಿತಂ ವುಚ್ಚತಿ ಗಿದ್ಧೋ, ಸೋ ಚೇತ್ಥ ಅಭಿಜ್ಝಾಲಕ್ಖಣೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಗಧಿತಂ ಏತಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಅಗಧಿತೋತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಗತಲೋಭಗಿದ್ಧೋ’’ತಿ। ಮುಚ್ಛನ್ತಿ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಮುಯ್ಹನಂ। ತಸ್ಸ ಸಮುಸ್ಸಯಸ್ಸ ಅಧಿಗತಂ ಅನಾಪನ್ನೋ ಅನುಪಗತೋ। ಅನೋತ್ಥತೋ ಅನಜ್ಝೋತ್ಥತೋ। ಅಪರಿಯೋನದ್ಧೋತಿ ತಣ್ಹಚ್ಛದನೇನ ಅಚ್ಛಾದಿತೋ। ಆದೀನವಂ ಪಸ್ಸಮಾನೋತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಂ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಞ್ಚ ದೋಸಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ। ಗಧಿತಪರಿಭೋಗತೋ ನಿಸ್ಸರತಿ ಏತೇನಾತಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ , ಇದಮಟ್ಠಿಕತಾ। ತಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಾವದೇವ…ಪೇ॰… ಜಾನನ್ತೋ’’ತಿ।
Anesananti ayuttaṃ esanaṃ. Tenāha ‘‘appatirūpa’’nti, sāsane ṭhitānaṃ appatirūpaṃ ayoggaṃ. Kohaññaṃ karontoti cīvaruppādananimittaṃ paresaṃ kuhanaṃ vimhāpanaṃ karonto. Uttasatīti taṇhāsantāsena uparūpari tasati. Paritassatīti parito tassati. Yathā sabbe kāyavacippayogā tadatthā eva jāyanti, evaṃ sabbabhāgehi tasati. Gadhitaṃ vuccati giddho, so cettha abhijjhālakkhaṇo adhippeto. Gadhitaṃ etassa natthīti agadhitoti āha ‘‘vigatalobhagiddho’’ti. Mucchanti taṇhāvasena muyhanaṃ. Tassa samussayassa adhigataṃ anāpanno anupagato. Anotthato anajjhotthato. Apariyonaddhoti taṇhacchadanena acchādito. Ādīnavaṃ passamānoti diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca dosaṃ passanto. Gadhitaparibhogato nissarati etenāti nissaraṇaṃ , idamaṭṭhikatā. Taṃ pajānātīti nissaraṇapañño. Tenāha ‘‘yāvadeva…pe… jānanto’’ti.
ನೇವತ್ತಾನುಕ್ಕಂಸೇತೀತಿ ಅತ್ತಾನಂ ನೇವ ಉಕ್ಕಂಸೇತಿ ನ ಉಕ್ಖಿಪತಿ ನ ಉಕ್ಕಟ್ಠತೋ ದಹತಿ। ಅಹನ್ತಿಆದಿ ಉಕ್ಕಂಸನಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ನ ವಮ್ಭೇತಿ ನ ಹೀಳೇತಿ ನ ನಿಹೀನತೋ ದಹತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಚೀವರಸನ್ತೋಸೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಯಥಾವುತ್ತೇ ವೀಸತಿವಿಧೇ ಚೀವರಸನ್ತೋಸೇ। ಕಾಮಞ್ಚೇತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಸನ್ತೋಸಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಚೀವರಹೇತು ಅನೇಸನಾಪಜ್ಜನಾದಿಪಿ ಗಹಿತಮೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ತಸ್ಸ ಭಾವತೋ, ಅಸತಿ ಚ ಅಭಾವತೋ। ವಣ್ಣವಾದಿತಾಅತ್ತುಕ್ಕಂಸನಪರವಮ್ಭನಾನಿ ಪನ ಗಹಿತಾನಿ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ‘‘ವಣ್ಣವಾದಾದೀಸು ವಾ’’ತಿ ವಿಕಪ್ಪೋ ವುತ್ತೋ। ಏತ್ಥ ಚ ದಕ್ಖೋತಿಆದಿ ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಸೇನಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಸನ್ತೋಸಾದೀ ಇಜ್ಝನ್ತಿ, ತಂದಸ್ಸನಂ। ತತ್ಥ ದಕ್ಖೋತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪನಪಞ್ಞಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅನಲಸೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪಗ್ಗಣ್ಹನವೀರಿಯಂ, ಸಮ್ಪಜಾನೋತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾರಿಹಾರಿಯಪಞ್ಞಂ, ಪಟಿಸ್ಸತೋತಿ ಇಮಿನಾ ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಸವುತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Nevattānukkaṃsetīti attānaṃ neva ukkaṃseti na ukkhipati na ukkaṭṭhato dahati. Ahantiādi ukkaṃsanākāradassanaṃ. Na vambheti na hīḷeti na nihīnato dahati. Tasmiṃ cīvarasantoseti tasmiṃ yathāvutte vīsatividhe cīvarasantose. Kāmañcettha vuttappakārasantosaggahaṇeneva cīvarahetu anesanāpajjanādipi gahitameva tasmiṃ sati tassa bhāvato, asati ca abhāvato. Vaṇṇavāditāattukkaṃsanaparavambhanāni pana gahitāni na hontīti ‘‘vaṇṇavādādīsu vā’’ti vikappo vutto. Ettha ca dakkhotiādi yesaṃ dhammānaṃ vasenassa yathāvuttasantosādī ijjhanti, taṃdassanaṃ. Tattha dakkhoti iminā tesaṃ samuṭṭhāpanapaññaṃ dasseti. Analasoti iminā paggaṇhanavīriyaṃ, sampajānoti iminā pārihāriyapaññaṃ, paṭissatoti iminā tattha asammosavuttiṃ dasseti.
ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋತಿ ಪಭೇದತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಕ್ಖೇತ್ತನ್ತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಸನ್ತೋಸೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋತಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಸನ್ತೋಸಪ್ಪಭೇದೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ। ಇಧ ಭೇಸಜ್ಜಮ್ಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಗತಿಕಮೇವ। ಆಹರಿತಬ್ಬತೋ ಹಿ ಸಪ್ಪಿಆದೀನಮ್ಪಿ ಗಹಣಂ ಕತಂ।
Piṇḍapāto jānitabboti pabhedato piṇḍapāto jānitabbo. Piṇḍapātakkhettanti piṇḍapātassa uppattiṭṭhānaṃ. Piṇḍapātasantoso jānitabboti piṇḍapātasantosappabhedo jānitabbo. Idha bhesajjampi piṇḍapātagatikameva. Āharitabbato hi sappiādīnampi gahaṇaṃ kataṃ.
ಪಿಣ್ಡಪಾತಕ್ಖೇತ್ತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ ಖೇತ್ತಂ ವಿಯ ಖೇತ್ತಂ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಏತ್ಥ, ಏತೇನಾತಿ ಚ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ। ಸಙ್ಘತೋ ವಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಉದ್ದಿಸ್ಸವಸೇನ ವಾ। ತತ್ಥ ಸಕಲಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಸಙ್ಘಭತ್ತಂ। ಕತಿಪಯೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಉದ್ದೇಸೇನ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಉದ್ದೇಸಭತ್ತಂ। ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ನಿಮನ್ತನಂ। ಸಲಾಕಾಯ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಸಲಾಕಭತ್ತಂ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಖೇ ಏಕದಿವಸಂ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಪಕ್ಖಿಕಂ। ಉಪೋಸಥೇ ಉಪೋಸಥೇ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಉಪೋಸಥಿಕಂ। ಪಾಟಿಪದದಿವಸೇ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಪಾಟಿಪದಿಕಂ। ಆಗನ್ತುಕಾನಂ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಆಗನ್ತುಕಭತ್ತಂ। ಧುರಗೇಹೇ ಏವ ಠಪೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಧುರಭತ್ತಂ। ಕುಟಿಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ಕುಟಿಭತ್ತಂ। ಗಾಮವಾಸಿಆದೀಹಿ ವಾರೇನ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ವಾರಭತ್ತಂ। ವಿಹಾರಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬಭತ್ತಂ ವಿಹಾರಭತ್ತಂ। ಸೇಸಾನಿ ಪಾಕಟಾನೇವ।
Piṇḍapātakkhettaṃ piṇḍapātassa uppattiṭṭhānaṃ khettaṃ viya khettaṃ. Uppajjati ettha, etenāti ca uppattiṭṭhānaṃ. Saṅghato vā hi bhikkhuno piṇḍapāto uppajjati uddissavasena vā. Tattha sakalassa saṅghassa dātabbabhattaṃ saṅghabhattaṃ. Katipaye bhikkhū uddisitvā uddesena dātabbabhattaṃ uddesabhattaṃ. Nimantetvā dātabbabhattaṃ nimantanaṃ. Salākāya dātabbabhattaṃ salākabhattaṃ. Ekasmiṃ pakkhe ekadivasaṃ dātabbabhattaṃ pakkhikaṃ. Uposathe uposathe dātabbabhattaṃ uposathikaṃ. Pāṭipadadivase dātabbabhattaṃ pāṭipadikaṃ. Āgantukānaṃ dātabbabhattaṃ āgantukabhattaṃ. Dhuragehe eva ṭhapetvā dātabbabhattaṃ dhurabhattaṃ. Kuṭiṃ uddissa dātabbabhattaṃ kuṭibhattaṃ. Gāmavāsiādīhi vārena dātabbabhattaṃ vārabhattaṃ. Vihāraṃ uddissa dātabbabhattaṃ vihārabhattaṃ. Sesāni pākaṭāneva.
ವಿತಕ್ಕೇತಿ ‘‘ಕತ್ಥ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಅಜ್ಜ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಸ್ವೇ ಕತ್ಥ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಥೇರೇನ ವುತ್ತೇ ‘‘ಅಸುಕಗಾಮೇ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಕಾಮಮೇತಂ ಪಟಿವಚನದಾನಂ, ಯೇನ ಪನ ಚಿತ್ತೇನ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ’’ತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ವಿತಕ್ಕಮಾಳಕೇ ಠತ್ವಾ ವಿತಕ್ಕಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ತತೋ ಪರಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಅರಿಯವಂಸಾ ಚುತೋ ಹೋತೀತಿ ಇದಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಅರಿಯವಂಸಿಕಾನಂ ವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ನ ಏಕಚಾರಿಕಸ್ಸೇವ। ಸಬ್ಬೋಪಿ ಹಿ ಅರಿಯವಂಸಿಕೋ ಏಕವಾರಮೇವ ವಿತಕ್ಕೇತುಂ ಲಭತಿ, ನ ತತೋ ಪರಂ। ಪರಿಬಾಹಿರೋತಿ ಅರಿಯವಂಸಿಕಭಾವತೋ ಬಹಿಭೂತೋ। ಸ್ವಾಯಂ ವಿತಕ್ಕಸನ್ತೋಸೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮನಸಿಕಾರೇನ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ವಿಸುಜ್ಝತಿ ಚ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಅಟ್ಠಾನಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಏವ-ಸದ್ದೋ। ಯಾಪನಮತ್ತಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Vitakketi ‘‘kattha nu kho ahaṃ ajja piṇḍāya carissāmī’’ti. ‘‘Sve kattha piṇḍāya carissāmā’’ti therena vutte ‘‘asukagāme, bhante’’ti kāmametaṃ paṭivacanadānaṃ, yena pana cittena cintetvā taṃ vuttaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘ettakaṃ cintetvā’’ti. Tato paṭṭhāyāti vitakkamāḷake ṭhatvā vitakkitakālato paṭṭhāya. Tato paraṃ vitakkento ariyavaṃsā cuto hotīti idaṃ tiṇṇampi ariyavaṃsikānaṃ vasena gahetabbaṃ, na ekacārikasseva. Sabbopi hi ariyavaṃsiko ekavārameva vitakketuṃ labhati, na tato paraṃ. Paribāhiroti ariyavaṃsikabhāvato bahibhūto. Svāyaṃ vitakkasantoso kammaṭṭhānamanasikārena na kuppati visujjhati ca. Ito paresupi eseva nayo. Tenevāha ‘‘kammaṭṭhānasīsena gantabba’’nti. Gahetabbamevāti aṭṭhānappayutto eva-saddo. Yāpanamattameva gahetabbanti yojetabbaṃ.
ಏತ್ಥಾತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ। ಅಪ್ಪನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಯಾಪನಪ್ಪಮಾಣತೋಪಿ ಅಪ್ಪಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ದಾಯಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತಾರಾಧನತ್ಥಂ। ಪಮಾಣೇನೇವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣೇನೇವ ಅಪ್ಪಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಮಾಣೇನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸ್ಮಿಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಮಕ್ಖೇತೀತಿ ವಿದ್ಧಂಸೇತಿ ಅಪನೇತಿ। ವಿನಿಪಾತೇತಿ ವಿನಾಸೇತಿ ಅಟ್ಠಾನವಿನಿಯೋಗೇನ। ಸಾಸನನ್ತಿ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ನ ಕರೋತಿ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ। ಸಪದಾನಚಾರಿನಾ ವಿಯ ದ್ವಾರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಚರಣಂ ಲೋಲುಪ್ಪವಿವಜ್ಜನಸನ್ತೋಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ದ್ವಾರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Etthāti etasmiṃ piṇḍapātappaṭiggahaṇe. Appanti attano yāpanappamāṇatopi appaṃ gahetabbaṃ dāyakassa cittārādhanatthaṃ. Pamāṇenevāti attano pamāṇeneva appaṃ gahetabbaṃ. Pamāṇena gahetabbanti ettha kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭiggahaṇasmiñhī’’tiādi vuttaṃ. Makkhetīti viddhaṃseti apaneti. Vinipāteti vināseti aṭṭhānaviniyogena. Sāsananti satthusāsanaṃ anusiṭṭhiṃ na karoti na paṭipajjati. Sapadānacārinā viya dvārapaṭipāṭiyā caraṇaṃ loluppavivajjanasantosoti āha ‘‘dvārapaṭipāṭiyā gantabba’’nti.
ಹರಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅಧಿಕಂ ಅಪನೇತ್ವಾ। ಆಹಾರಗೇಧತೋ ನಿಸ್ಸರತಿ ಏತೇನಾತಿ ನಿಸ್ಸರಣಂ। ಜಿಘಚ್ಛಾಯ ಪಟಿವಿನೋದನತ್ಥಂ ಕತಾ, ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಆದಿಪಯೋಜನಂ ಪನ ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿತೋ ಆಗತಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಜಿಘಚ್ಛಾಯ…ಪೇ॰… ಸನ್ತೋಸೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ನಿದಹಿತ್ವಾ ನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ ತದಹುಪೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಇತರತ್ಥ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇನೇವ ವಾರಿತಂ। ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೇ ಠಿತೇನಾತಿ ಸೀಲವನ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿಭಾವೇ ಠಿತೇನ।
Harāpetvāti adhikaṃ apanetvā. Āhāragedhato nissarati etenāti nissaraṇaṃ. Jighacchāya paṭivinodanatthaṃ katā, kāyassa ṭhitiādipayojanaṃ pana atthāpattito āgatamevāti āha ‘‘jighacchāya…pe… santoso nāmā’’ti. Nidahitvā na paribhuñjitabbaṃ tadahupīti adhippāyo. Itarattha pana sikkhāpadeneva vāritaṃ. Sāraṇīyadhamme ṭhitenāti sīlavantehi bhikkhūhi sādhāraṇabhogibhāve ṭhitena.
ಸೇನಾಸನೇನಾತಿ ಸಯನೇನ ಆಸನೇನ ಚ। ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಹಿ ಮಞ್ಚಾದಿಕೇ ವಿಹಾರಾದಿಕೇ ಚ ಸೇತಿ, ತಂ ಸೇನಂ। ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಪೀಠಾದಿಕೇ ಆಸತಿ, ತಂ ಆಸನಂ। ತದುಭಯಂ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸೇನಾಸನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಞ್ಚೋ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಮಞ್ಚೋ ಮಸಾರಕಾದಿ। ತಥಾ ಪೀಠಂ। ಮಞ್ಚಭಿಸಿ, ಪೀಠಭಿಸೀತಿ ದುವಿಧೋ ಭಿಸಿ। ವಿಹಾರೋ ಪಾಕಾರಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೋ ಸಕಲೋ ಆವಾಸೋ, ‘‘ದೀಘಮುಖಪಾಸಾದೋ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಅಡ್ಢಯೋಗೋ ದೀಘಪಾಸಾದೋ, ‘‘ಏಕಪಸ್ಸಚ್ಛಾದನಕಸೇನಾಸನ’’ನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ಪಾಸಾದೋತಿ ಚತುರಸ್ಸಪಾಸಾದೋ, ‘‘ಆಯತಚತುರಸ್ಸಪಾಸಾದೋ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಹಮ್ಮಿಯನ್ತಿ ಮುಣ್ಡಚ್ಛದನಪಾಸಾದೋ। ಗುಹಾತಿ ಕೇವಲಾ ಪಬ್ಬತಗುಹಾ। ಲೇಣಂ ದ್ವಾರಬನ್ಧಂ। ಅಟ್ಟೋ ಬಹಲಭಿತ್ತಿಕಗೇಹಂ, ಯಸ್ಸ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಇಟ್ಠಕಾಹಿ ಏವ ಛದನಂ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಟ್ಟಲಾಕಾರೇನ ಕರೀಯತೀ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಮಾಳೋ ಏಕಕೂಟಸಙ್ಗಹಿತೋ ಅನೇಕಕೋಣೋ ಪಟಿಸ್ಸಯವಿಸೇಸೋ, ‘‘ವಟ್ಟಾಕಾರೇನ ಕತಸೇನಾಸನ’’ನ್ತಿ ಕೇಚಿ।
Senāsanenāti sayanena āsanena ca. Yattha yattha hi mañcādike vihārādike ca seti, taṃ senaṃ. Yattha yattha pīṭhādike āsati, taṃ āsanaṃ. Tadubhayaṃ ekato katvā ‘‘senāsana’’nti vuttaṃ. Tenāha ‘‘mañco’’tiādi. Tattha mañco masārakādi. Tathā pīṭhaṃ. Mañcabhisi, pīṭhabhisīti duvidho bhisi. Vihāro pākāraparicchinno sakalo āvāso, ‘‘dīghamukhapāsādo’’ti keci. Aḍḍhayogo dīghapāsādo, ‘‘ekapassacchādanakasenāsana’’nti keci. Pāsādoti caturassapāsādo, ‘‘āyatacaturassapāsādo’’ti keci. Hammiyanti muṇḍacchadanapāsādo. Guhāti kevalā pabbataguhā. Leṇaṃ dvārabandhaṃ. Aṭṭo bahalabhittikagehaṃ, yassa gopānasiyo aggahetvā iṭṭhakāhi eva chadanaṃ hoti, ‘‘aṭṭalākārena karīyatī’’tipi vadanti. Māḷo ekakūṭasaṅgahito anekakoṇo paṭissayaviseso, ‘‘vaṭṭākārena katasenāsana’’nti keci.
ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ‘‘ಸಾದಕೋ ಭಿಕ್ಖು ‘ಅಹಂ ಕತ್ಥ ವಸಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ವಿತಕ್ಕೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಯಥಾರಹಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ತತೋ ಪರಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಅರಿಯವಂಸಾ ಚುತೋ ಹೋತಿ ಪರಿಬಾಹಿರೋ, ಸೇನಾಸನಂ ಕುಹಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಸೀಸೇನೇವ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಚ ಏವಮಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ।
Piṇḍapātevuttanayenevāti ‘‘sādako bhikkhu ‘ahaṃ kattha vasissāmī’ti vitakketī’’tiādinā yathārahaṃ piṇḍapāte vuttanayeneva veditabbā. ‘‘Tato paraṃ vitakkento ariyavaṃsā cuto hoti paribāhiro, senāsanaṃ kuhiṃ labhissāmīti acintetvā kammaṭṭhānasīseneva gantabba’’nti ca evamādi sabbaṃ purimanayeneva.
ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಭಗವತಾ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸೋ ನ ಗಹಿತೋತಿ? ನ ಖೋ ಪನೇತಂ ಏವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯೋ ಪನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಏವ ಪವಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ಆಹ, ಆಹರಿತಬ್ಬತಾಸಾಮಞ್ಞೇನಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯದಿ ಏವಂ ತತ್ಥಾಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ವಿಯ ವಿತಕ್ಕಸನ್ತೋಸಾದಯೋಪಿ ಪನ್ನರಸ ಸನ್ತೋಸಾ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾತಿ? ನೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ನನು ಚೇತ್ಥ ದ್ವಾದಸೇವ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ವಿನಿಯೋಗಂ ಗತಾನಿ, ಏಕಂ ಪನ ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗಂ ನ ಕತ್ಥಚಿ ವಿನಿಯುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗಂ ಭಾವನಾರಾಮಅರಿಯವಂಸಂ ಭಜತೀ’’ತಿ। ಅಯಞ್ಚ ಅತ್ಥೋ ಅಟ್ಠಕಥಾರುಳ್ಹೋ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
Kasmā panettha paccayasantosaṃ dassentena bhagavatā gilānapaccayasantoso na gahitoti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbanti dassento ‘‘gilānapaccayo pana piṇḍapāte eva paviṭṭho’’ti āha, āharitabbatāsāmaññenāti adhippāyo. Yadi evaṃ tatthāpi piṇḍapāte viya vitakkasantosādayopi pannarasa santosā icchitabbāti? Noti dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Nanu cettha dvādaseva dhutaṅgāni viniyogaṃ gatāni, ekaṃ pana nesajjikaṅgaṃ na katthaci viniyuttanti āha ‘‘nesajjikaṅgaṃ bhāvanārāmaariyavaṃsaṃ bhajatī’’ti. Ayañca attho aṭṭhakathāruḷho evāti dassento ‘‘vuttampi ceta’’ntiādimāha.
ಪಥವಿಂ ಪತ್ಥರಮಾನೋ ವಿಯಾತಿಆದಿ ಅರಿಯವಂಸದೇಸನಾಯ ಸುದುಕ್ಕರಭಾವದಸ್ಸನಂ ಮಹಾವಿಸಯತ್ತಾ ತಸ್ಸಾ ದೇಸನಾಯ। ಯಸ್ಮಾ ನಯಸಹಸ್ಸಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ ಹೋತಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಾಯ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಾ ದೇಸನಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಕಣ್ಡೇ ಅಯಞ್ಚ ಭಾವನಾರಾಮಅರಿಯವಂಸಕಥಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಾಯ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಾ ಏವ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಹಸ್ಸನಯಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ…ಪೇ॰… ದೇಸನಂ ಆರಭೀ’’ತಿ।
Pathaviṃ pattharamāno viyātiādi ariyavaṃsadesanāya sudukkarabhāvadassanaṃ mahāvisayattā tassā desanāya. Yasmā nayasahassapaṭimaṇḍitaṃ hoti, ariyamaggādhigamāya vitthārato pavattiyamānā desanā cittuppādakaṇḍe ayañca bhāvanārāmaariyavaṃsakathā ariyamaggādhigamāya vitthārato pavattiyamānā eva hotīti vuttaṃ ‘‘sahassanayapaṭimaṇḍitaṃ…pe… desanaṃ ārabhī’’ti.
ಪಟಿಪಕ್ಖವಿಧಮನತೋ ಅಭಿಮುಖಭಾವೇನ ರಮಣಂ ಆರಮಣಂ ಆರಾಮೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭಿರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಬ್ಯಧಿಕರಣಾನಮ್ಪಿ ಪದಾನಂ ವಸೇನ ಭವತಿ ಬಾಹಿರತ್ಥಸಮಾಸೋ ಯಥಾ ‘‘ಉರಸಿಲೋಮೋ ಕಣ್ಠೇಕಾಳೋ’’ತಿ ಆಹ ‘‘ಭಾವನಾಯ ಆರಾಮೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಭಾವನಾರಾಮೋ’’ತಿ। ಅಭಿರಮಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ವಾ ಆರಾಮೋ, ಭಾವನಾ ಆರಾಮೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಭಾವನಾರಾಮೋತಿ ಏವಮ್ಪೇತ್ಥ ಸಮಾಸಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಭಾವೇನ್ತೋ ರಮತೀತಿ ಏತೇನ ಭಾವನಾರಾಮಸದ್ದಾನಂ ಕತ್ತುಸಾಧನತಂ ಕಮ್ಮಧಾರಯಸಮಾಸತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಪಜಹನ್ತೋ ರಮತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಹಾನಾರಾಮೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Paṭipakkhavidhamanato abhimukhabhāvena ramaṇaṃ āramaṇaṃ ārāmoti āha ‘‘abhiratīti attho’’ti. Byadhikaraṇānampi padānaṃ vasena bhavati bāhiratthasamāso yathā ‘‘urasilomo kaṇṭhekāḷo’’ti āha ‘‘bhāvanāya ārāmo assāti bhāvanārāmo’’ti. Abhiramitabbaṭṭhena vā ārāmo, bhāvanā ārāmo assāti bhāvanārāmoti evampettha samāsayojanā veditabbā. Bhāvento ramatīti etena bhāvanārāmasaddānaṃ kattusādhanataṃ kammadhārayasamāsatañca dasseti. ‘‘Pajahanto ramatī’’ti vuttattā pahānārāmoti etthāpi eseva nayo.
ಕಾಮಂ ‘‘ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗಂ ಭಾವನಾರಾಮಅರಿಯವಂಸಂ ಭಜತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕತ್ತಾ, ನೇಸಜ್ಜಿಕಙ್ಗವಸೇನ ಪನ ನೇಸಜ್ಜಿಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಏಕಚ್ಚಾಹಿ ಆಪತ್ತೀಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿಭಾವೋತಿ ತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ‘‘ತೇರಸನ್ನಂ ಧುತಙ್ಗಾನ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ವಿನಯಂ ಪತ್ವಾ ಗರುಕೇ ಠಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಇಚ್ಛಿತತ್ತಾ ಸಲ್ಲೇಖಸ್ಸ ಅಪರಿಚ್ಚಜನವಸೇನ ಪಟಿಪತ್ತಿ ನಾಮ ವಿನಯೇ ಠಿತಸ್ಸೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ತೇರಸನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಕಥಿತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಕಾಮಂ ಸುತ್ತಾಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕೇಸುಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸೀಲಕಥಾ ಆಹಟಾಯೇವ, ಯೇಹಿ ಪನ ಗುಣೇಹಿ ಸೀಲಸ್ಸ ವೋದಾನಂ ಹೋತಿ, ತೇಸು ಕಥಿತೇಸು ಯಥಾ ಸೀಲಕಥಾಬಾಹುಲ್ಲಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಕಥಿತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಭಾವನಾಕಥಾಬಾಹುಲ್ಲಂ ಸುತ್ತಪಿಟಕಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಞ್ಚ ಚತುತ್ಥೇನ ಅರಿಯವಂಸೇನ ಕಥಿತೇನ ಕಥಿತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಭಾವನಾರಾಮೇನ ಅವಸೇಸಂ ಪಿಟಕದ್ವಯಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಸೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ರಮತೀ’’ತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪದಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ದೇಸನಾಯ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ವಾ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಸಕಂ ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ನಿಕ್ಖಮನೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಞ್ಞಿತಾನಂ ತತ್ಥ ಆಗತತ್ತಾ ಸೋ ಪಾಠೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾಳೀತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನೇಕ್ಖಮಪಾಳಿಯಾ ಕಥೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕುಸಲಾ ಧಮಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮನ್ತಿ ಪವುಚ್ಚರೇ’’ತಿ। ದಸುತ್ತರಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ದಸುತ್ತರಸುತ್ತನ್ತಧಮ್ಮೇನ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೦ ಆದಯೋ) ದಸುತ್ತರಸುತ್ತನ್ತೇ ಆಗತನಯೇನಾತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Kāmaṃ ‘‘nesajjikaṅgaṃ bhāvanārāmaariyavaṃsaṃ bhajatī’’ti vuttaṃ bhāvanānuyogassa anucchavikattā, nesajjikaṅgavasena pana nesajjikassa bhikkhuno ekaccāhi āpattīhi anāpattibhāvoti tampi saṅgaṇhanto ‘‘terasannaṃ dhutaṅgāna’’nti vatvā vinayaṃ patvā garuke ṭhātabbanti icchitattā sallekhassa apariccajanavasena paṭipatti nāma vinaye ṭhitassevāti āha ‘‘terasannaṃ…pe… kathitaṃ hotī’’ti. Kāmaṃ suttābhidhammapiṭakesupi tattha tattha sīlakathā āhaṭāyeva, yehi pana guṇehi sīlassa vodānaṃ hoti, tesu kathitesu yathā sīlakathābāhullaṃ vinayapiṭakaṃ kathitaṃ hoti, evaṃ bhāvanākathābāhullaṃ suttapiṭakaṃ abhidhammapiṭakañca catutthena ariyavaṃsena kathitena kathitameva hotīti vuttaṃ ‘‘bhāvanārāmena avasesaṃ piṭakadvayaṃ kathita’’nti. ‘‘So nekkhammaṃ bhāvento ramatī’’ti nekkhammapadaṃ ādiṃ katvā tattha desanāya pavattattā sabbesampi vā samathavipassanāmaggadhammānaṃ yathāsakaṃ paṭipakkhato nikkhamanena nekkhammasaññitānaṃ tattha āgatattā so pāṭho nekkhammapāḷīti vuccatīti āha ‘‘nekkhamapāḷiyā kathetabbo’’ti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbepi kusalā dhamā, nekkhammanti pavuccare’’ti. Dasuttarasuttantapariyāyenāti dasuttarasuttantadhammena (dī. ni. 3.350 ādayo) dasuttarasuttante āgatanayenāti vā attho. Sesapadadvayepi eseva nayo.
ಸೋತಿ ಜಾಗರಿಯಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು। ನೇಕ್ಖಮ್ಮನ್ತಿ ಕಾಮೇಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಭಾವತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಞ್ಞಿತಂ ಪಠಮಜ್ಝಾನೂಪಚಾರಂ, ಸೋ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೫೦೮) ಆಗತೋ। ಪಠಮಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಭಾವನಾ ಹಿ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಬ್ಯಾಪಾದ’’ನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏವಮೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಉಪಾಯಾನಞ್ಹಿ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾನಞ್ಚ ವಸೇನೇತ್ಥ ದೇಸನಾ ಪವತ್ತಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಬ್ಯಾಪಾದನ್ತಿ ಮೇತ್ತಾ। ಆಲೋಕಸಞ್ಞನ್ತಿ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಮನಸಿಕರಣೇನ ಉಪಟ್ಠಿತಆಲೋಕಸಞ್ಜಾನನಂ। ಅವಿಕ್ಖೇಪನ್ತಿ ಸಮಾಧಿಂ। ಧಮ್ಮವವತ್ಥಾನನ್ತಿ ಕುಸಲಾದಿಧಮ್ಮಾನಂ ಯಾಥಾವನಿಚ್ಛಯಂ, ‘‘ಸಪಚ್ಚಯನಾಮವವತ್ಥಾನ’’ನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಏವಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿನೀವರಣಪ್ಪಹಾನೇನ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಪಠಮಜ್ಝಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಯ ಭಾವನಾರಾಮತಂ ಪಹಾನಾರಾಮತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸಹ ಉಪಾಯೇನ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತೀಹಿ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಚ ಮಹಾವಿಪಸ್ಸನಾಹಿ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಞಾಣ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ನಾಮರೂಪಪರಿಗ್ಗಹಣಕಙ್ಖಾವಿತರಣಾನಞ್ಹಿ ವಿಬನ್ಧಭೂತಸ್ಸ ಮೋಹಸ್ಸ ದೂರೀಕರಣೇನ ಞಾತಪರಿಞ್ಞಾಯ ಠಿತಸ್ಸ ಅನಿಚ್ಚಸಞ್ಞಾದಯೋ ಸಿಜ್ಝನ್ತಿ। ತಥಾ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತೀಸು ಅನಭಿರತಿನಿಮಿತ್ತೇನ ಪಾಮೋಜ್ಜೇನ ತತ್ಥ ಅನಭಿರತಿಯಾ ವಿನೋದಿತಾಯ ಝಾನಾದೀನಂ ಸಮಧಿಗಮೋತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಂ ಅರತಿವಿನೋದನಅವಿಜ್ಜಾಪದಾಲನಉಪಾಯೋ। ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿನಿದ್ದೇಸೋ ಪನ ನೀವರಣಸಭಾವಾಯ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಹೇಟ್ಠಾನೀವರಣೇಸು ಸಙ್ಗಹದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನೂಪಚಾರೇಯೇವ ದುಕ್ಖಂ, ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನೂಪಚಾರೇಯೇವ ಸುಖಂ ಪಹೀಯತಿ, ಅತಿಸಯಪ್ಪಹಾನಂ ಪನ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಸುಖದುಕ್ಖೇ’’ತಿ।
Soti jāgariyaṃ anuyutto bhikkhu. Nekkhammanti kāmehi nikkhantabhāvato nekkhammasaññitaṃ paṭhamajjhānūpacāraṃ, so ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’tiādinā (vibha. 508) āgato. Paṭhamajjhānassa pubbabhāgabhāvanā hi idhādhippetā, tasmā ‘‘abyāpāda’’ntiādīsupi evameva attho veditabbo. Saupāyānañhi aṭṭhannaṃ samāpattīnaṃ aṭṭhārasannaṃ mahāvipassanānaṃ catunnaṃ ariyamaggānañca vasenettha desanā pavattāti. Tattha abyāpādanti mettā. Ālokasaññanti vibhūtaṃ katvā manasikaraṇena upaṭṭhitaālokasañjānanaṃ. Avikkhepanti samādhiṃ. Dhammavavatthānanti kusalādidhammānaṃ yāthāvanicchayaṃ, ‘‘sapaccayanāmavavatthāna’’ntipi vadanti. Evaṃ kāmacchandādinīvaraṇappahānena ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’tiādinā vuttassa paṭhamajjhānassa pubbabhāgapaṭipadāya bhāvanārāmataṃ pahānārāmatañca dassetvā idāni saha upāyena aṭṭhasamāpattīhi aṭṭhārasahi ca mahāvipassanāhi taṃ dassetuṃ ‘‘ñāṇa’’ntiādimāha. Nāmarūpapariggahaṇakaṅkhāvitaraṇānañhi vibandhabhūtassa mohassa dūrīkaraṇena ñātapariññāya ṭhitassa aniccasaññādayo sijjhanti. Tathā jhānasamāpattīsu anabhiratinimittena pāmojjena tattha anabhiratiyā vinoditāya jhānādīnaṃ samadhigamoti samāpattivipassanaṃ arativinodanaavijjāpadālanaupāyo. Uppaṭipāṭiniddeso pana nīvaraṇasabhāvāya avijjāya heṭṭhānīvaraṇesu saṅgahadassanatthanti daṭṭhabbaṃ. Kiñcāpi paṭhamajjhānūpacāreyeva dukkhaṃ, catutthajjhānūpacāreyeva sukhaṃ pahīyati, atisayappahānaṃ pana sandhāyāha ‘‘catutthajjhānaṃ sukhadukkhe’’ti.
ಅನಿಚ್ಚಸ್ಸ , ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಚ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾ, ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಾನಂ ಅನಿಚ್ಚತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪವತ್ತಾಯ ಅನುಪಸ್ಸನಾಯೇತಂ ನಾಮಂ। ನಿಚ್ಚಸಞ್ಞನ್ತಿ ಸಙ್ಖತಧಮ್ಮೇಸು ನಿಚ್ಚಾ ಸಸ್ಸತಾತಿ ಪವತ್ತಂ ಮಿಚ್ಛಾಸಞ್ಞಂ। ಸಞ್ಞಾಸೀಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಚಿತ್ತಾನಮ್ಪಿ ಗಹಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏಸ ನಯೋ ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ। ನಿಬ್ಬಿದಾನುಪಸ್ಸನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿಬ್ಬಿನ್ದನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸನಂ। ನನ್ದಿನ್ತಿ ಸಪ್ಪೀತಿಕತಣ್ಹಂ। ವಿರಾಗಾನುಪಸ್ಸನನ್ತಿ ವಿರಜ್ಜನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಂ ಅನುಪಸ್ಸನಂ। ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸನನ್ತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಅನುಪಸ್ಸನಂ। ‘‘ತೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿಯೇವ, ಆಯತಿಂ ಸಮುದಯವಸೇನ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವಾ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸನಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನಿರೋಧಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ನಿರೋಧೇತಿ ನೋ ಸಮುದೇತೀ’’ತಿ। ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮತಾ ಹಿ ಅಯಂ ಬಲಪ್ಪತ್ತಾತಿ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತಾ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪಸ್ಸನಾ। ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠನಾ ಹಿ ಅಯಂ। ಆದಾನನ್ತಿ ನಿಚ್ಚಾದಿವಸೇನ ಗಹಣಂ। ಸನ್ತತಿಸಮೂಹಕಿಚ್ಚಾರಮ್ಮಣಾನಂ ವಸೇನ ಏಕತ್ತಗ್ಗಹಣಂ ಘನಸಞ್ಞಾ। ಆಯೂಹನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಣಂ। ಅವತ್ಥಾವಿಸೇಸಾಪತ್ತಿ ವಿಪರಿಣಾಮೋ। ಧುವಸಞ್ಞನ್ತಿ ಥಿರಭಾವಗ್ಗಹಣಂ।
Aniccassa , aniccanti ca anupassanā aniccānupassanā, tebhūmakadhammānaṃ aniccataṃ gahetvā pavattāya anupassanāyetaṃ nāmaṃ. Niccasaññanti saṅkhatadhammesu niccā sassatāti pavattaṃ micchāsaññaṃ. Saññāsīsena diṭṭhicittānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Esa nayo ito paresupi. Nibbidānupassananti saṅkhāresu nibbindanākārena pavattaṃ anupassanaṃ. Nandinti sappītikataṇhaṃ. Virāgānupassananti virajjanākārena pavattaṃ anupassanaṃ. Nirodhānupassananti saṅkhārānaṃ nirodhassa anupassanaṃ. ‘‘Te saṅkhārā nirujjhantiyeva, āyatiṃ samudayavasena na uppajjantī’’ti evaṃ vā anupassanā nirodhānupassanā. Tenevāha ‘‘nirodhānupassanāya nirodheti no samudetī’’ti. Muccitukāmatā hi ayaṃ balappattāti. Paṭinissajjanākārena pavattā anupassanā paṭinissaggānupassanā. Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā hi ayaṃ. Ādānanti niccādivasena gahaṇaṃ. Santatisamūhakiccārammaṇānaṃ vasena ekattaggahaṇaṃ ghanasaññā. Āyūhanaṃ abhisaṅkharaṇaṃ. Avatthāvisesāpatti vipariṇāmo. Dhuvasaññanti thirabhāvaggahaṇaṃ.
ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಸಮೂಹಘನವಸೇನ, ಸಕಿಚ್ಚಪರಿಚ್ಛೇದತಾಯ ಚ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಸವಿಗ್ಗಹತಂ। ಪಣಿಧಿನ್ತಿ ರಾಗಾದಿಪಣಿಧಿಂ। ಸಾ ಪನತ್ಥತೋ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿನ್ನತಾ। ಅಭಿನಿವೇಸನ್ತಿ ಅತ್ತಾನುದಿಟ್ಠಿ। ಅನಿಚ್ಚದುಕ್ಖಾದಿವಸೇನ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮತೀರಣಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಧಮ್ಮವಿಪಸ್ಸನಾ। ಸಾರಾದಾನಾಭಿನಿವೇಸನ್ತಿ ಅಸಾರೇ ಸಾರನ್ತಿ ಗಹಣವಿಪಲ್ಲಾಸಂ। ‘‘ಇಸ್ಸರಕುತ್ತಾದಿವಸೇನ ಲೋಕೋ ಸಮುಪ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಅಭಿನಿವೇಸೋ ಸಮ್ಮೋಹಾಭಿನಿವೇಸೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಮತೀತಮದ್ಧಾನನ್ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೮; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦) ಪವತ್ತಸಂಸಯಾಪತ್ತಿ ಸಮ್ಮೋಹಾಭಿನಿವೇಸೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸಙ್ಖಾರೇಸು ತಾಣಲೇಣಭಾವಗ್ಗಹಣಂ ಆಲಯಾಭಿನಿವೇಸೋ। ‘‘ಆಲಯರತಾ ಆಲಯಸಮ್ಮುದಿತಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೬೪, ೬೭; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೧; ೨.೩೩೭; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೭೨; ಮಹಾವ॰ ೭, ೮) ಚ ವಚನತೋ ಆಲಯೋ ತಣ್ಹಾ, ಸಾಯೇವ ಚಕ್ಖಾದೀಸು ರೂಪಾದೀಸು ಚ ಅಭಿನಿವೇಸವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ಆಲಯಾಭಿನಿವೇಸೋತಿ ಕೇಚಿ। ಏವಂ ಠಿತಾ ತೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೀಯನ್ತೀತಿ ಪವತ್ತಂ ಞಾಣಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾ। ವಟ್ಟತೋ ವಿಗತತ್ತಾ ವಿವಟ್ಟಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ತತ್ಥ ಆರಮ್ಮಣಸಙ್ಖಾತೇನ ಅನುಪಸ್ಸನೇನ ಪವತ್ತಿಯಾ ವಿವಟ್ಟಾನುಪಸ್ಸನಾ ಗೋತ್ರಭು। ಸಂಯೋಗಾಭಿನಿವೇಸನ್ತಿ ಸಂಯುಜ್ಜನವಸೇನ ಸಙ್ಖಾರೇಸು ನಿವೇಸನಂ। ದಿಟ್ಠೇಕಟ್ಠೇತಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಹಜಾತೇಕಟ್ಠೇ ಪಹಾನೇಕಟ್ಠೇ ಚ। ಓಳಾರಿಕೇತಿ ಉಪರಿಮಗ್ಗವಜ್ಝೇ ಕಿಲೇಸೇ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ದಸ್ಸನಪ್ಪಹಾತಬ್ಬಾಪಿ ದುತಿಯಮಗ್ಗವಜ್ಝೇಹಿಪಿ ಓಳಾರಿಕಾತಿ। ಅಣುಸಹಗತೇತಿ ಅಣುಭೂತೇ। ಇದಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಮಗ್ಗವಜ್ಝೇ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇತಿ ಅವಸಿಟ್ಠಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ। ನ ಹಿ ಪಠಮಾದಿಮಗ್ಗೇಹಿಪಿ ಪಹೀನಾ ಕಿಲೇಸಾ ಪುನ ಪಹೀಯನ್ತೀತಿ।
Nimittanti samūhaghanavasena, sakiccaparicchedatāya ca saṅkhārānaṃ saviggahataṃ. Paṇidhinti rāgādipaṇidhiṃ. Sā panatthato taṇhāvasena saṅkhāresu ninnatā. Abhinivesanti attānudiṭṭhi. Aniccadukkhādivasena sabbadhammatīraṇaṃ adhipaññādhammavipassanā. Sārādānābhinivesanti asāre sāranti gahaṇavipallāsaṃ. ‘‘Issarakuttādivasena loko samuppanno’’ti abhiniveso sammohābhiniveso. Keci pana ‘‘ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhānantiādinā (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) pavattasaṃsayāpatti sammohābhiniveso’’ti vadanti. Saṅkhāresu tāṇaleṇabhāvaggahaṇaṃ ālayābhiniveso. ‘‘Ālayaratā ālayasammuditā’’ti (dī. ni. 2.64, 67; ma. ni. 1.281; 2.337; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 7, 8) ca vacanato ālayo taṇhā, sāyeva cakkhādīsu rūpādīsu ca abhinivesavasena pavattiyā ālayābhinivesoti keci. Evaṃ ṭhitā te saṅkhārā paṭinissajjīyantīti pavattaṃ ñāṇaṃ paṭisaṅkhānupassanā. Vaṭṭato vigatattā vivaṭṭaṃ nibbānaṃ, tattha ārammaṇasaṅkhātena anupassanena pavattiyā vivaṭṭānupassanā gotrabhu. Saṃyogābhinivesanti saṃyujjanavasena saṅkhāresu nivesanaṃ. Diṭṭhekaṭṭheti diṭṭhiyā sahajātekaṭṭhe pahānekaṭṭhe ca. Oḷāriketi uparimaggavajjhe kilese apekkhitvā vuttaṃ, aññathā dassanappahātabbāpi dutiyamaggavajjhehipi oḷārikāti. Aṇusahagateti aṇubhūte. Idaṃ heṭṭhimamaggavajjhe apekkhitvā vuttaṃ. Sabbakileseti avasiṭṭhasabbakilese. Na hi paṭhamādimaggehipi pahīnā kilesā puna pahīyantīti.
ಏವನ್ತಿ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೪೧, ೯೫) ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾಳಿಯಾ ಯೋಜನಂ ನಿಗಮೇತ್ವಾ ದೀಘನಿಕಾಯೇತಿಆದಿನಾ ದಸುತ್ತರಪರಿಯಾಯೇನ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೦ ಆದಯೋ) ಯೋಜನಂ ದಸ್ಸೇತಿ । ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ರಮತಿ, ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಜಹನ್ತೋ ರಮತೀತಿ ಚ ನಯಿದಂ ದಸುತ್ತರಸುತ್ತೇ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೦ ಆದಯೋ) ಆಗತನಿಯಾಮೇನ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಪನ ‘‘ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಭಾವೇತಬ್ಬೋ, ಏಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಪಹಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ದೇಸನಾ ಆಗತಾ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಅತ್ಥತೋ ಭೇದೋ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೪೧, ೯೫) ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಾಳಿಯಂ ಆಗತನೀಹಾರೇನೇವ ‘‘ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ರಮತಿ, ಏಕಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಜಹನ್ತೋ ರಮತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ।
Evanti paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.41, 95) nekkhammapāḷiyā yojanaṃ nigametvā dīghanikāyetiādinā dasuttarapariyāyena (dī. ni. 3.350 ādayo) yojanaṃ dasseti . Ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati, ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramatīti ca nayidaṃ dasuttarasutte (dī. ni. 3.350 ādayo) āgataniyāmena vuttaṃ, tattha pana ‘‘eko dhammo bhāvetabbo, eko dhammo pahātabbo’’ti desanā āgatā. Evaṃ santepi yasmā atthato bhedo natthi, tasmā paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.41, 95) nekkhammapāḷiyaṃ āgatanīhāreneva ‘‘ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati, ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramatī’’ti vuttaṃ. Esa nayo sesavāresupi.
ಏವನ್ತಿಆದಿನಾ ದಸುತ್ತರಪರಿಯಾಯೇನ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೦ ಆದಯೋ) ಯೋಜನಂ ನಿಗಮೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೦೫ ಆದಯೋ) ಯೋಜನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯೇ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಕಾಮಞ್ಚೇತ್ಥ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾವಸೇನೇವ ಸಂಖಿಪಿತ್ವಾ ಯೋಜನಾ ಕತಾ, ಏಕವೀಸತಿಯಾ ಪನ ಠಾನಾನಂ ವಸೇನಪಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಇದಾನಿ ಅಭಿಧಮ್ಮನಿದ್ದೇಸಪರಿಯಾಯೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ನಿದ್ದೇಸಪರಿಯಾಯೇನಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಅನಿಚ್ಚತೋತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗಸಂವಣ್ಣನಾಸು (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೬೯೮; ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ಮಹಾಟೀ॰ ೨.೬೯೮) ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Evantiādinā dasuttarapariyāyena (dī. ni. 3.350 ādayo) yojanaṃ nigametvā idāni satipaṭṭhānasuttantapariyāyena (ma. ni. 1.105 ādayo) yojanaṃ dassetuṃ ‘‘majjhimanikāye’’tiādi āraddhaṃ. Kāmañcettha kāyānupassanāvaseneva saṃkhipitvā yojanā katā, ekavīsatiyā pana ṭhānānaṃ vasenapi yojanā kātabbā. Idāni abhidhammaniddesapariyāyena dassetuṃ ‘‘abhidhamme niddesapariyāyenā’’tiādi āraddhaṃ. Aniccatotiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ visuddhimaggasaṃvaṇṇanāsu (visuddhi. 2.698; visuddhi. mahāṭī. 2.698) vuttanayena veditabbaṃ.
ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತನ್ತಿ ಅಧಿಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಪನ್ತಸೇನಾಸನೇಸು ಚ ಉಕ್ಕಣ್ಠಾದಿಞ್ಚ, ಅನನುಯೋಗೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅರಿಯವಂಸಪೂರಕೋ ಧೀರೋ ಸೀಲವಾ ಭಿಕ್ಖು ಅರಿಯವಂಸಪರಿಪೂರಣಸ್ಸ ಭೇದಂ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೋ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಪಸ್ಸಕೋ ಚ ಪಚ್ಚಯಘಾತೇನ ಅರತಿಯಾ ರತಿಯಾ ಚ ಸಹಿತಾ ಅಭಿಭವಿತಾ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅರತಿರತಿಸಹೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧೀರೋ’’ತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Ukkaṇṭhitanti adhikusalesu dhammesu pantasenāsanesu ca ukkaṇṭhādiñca, ananuyogoti attho. Ariyavaṃsapūrako dhīro sīlavā bhikkhu ariyavaṃsaparipūraṇassa bhedaṃ anicchanto samāhito vipassako ca paccayaghātena aratiyā ratiyā ca sahitā abhibhavitā hotīti vuttaṃ ‘‘aratiratisaho, bhikkhave, dhīro’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಅರಿಯವಂಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೮. ಅರಿಯವಂಸಸುತ್ತಂ • 8. Ariyavaṃsasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಅರಿಯವಂಸಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā
