Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    8. අරියවංසසුත්‌තවණ්‌ණනා

    8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā

    28. අට්‌ඨමස්‌ස අජ්‌ඣාසයිකො නික්‌ඛෙපො. ඉමං කිර මහාඅරියවංසසුත්‌තන්‌තං භගවා ජෙතවනමහාවිහාරෙ ධම්‌මසභායං පඤ්‌ඤත්‌තවරබුද්‌ධාසනෙ නිසින්‌නො අත්‌තනොපි පරපුග්‌ගලානම්‌පි අජ්‌ඣාසයවසෙන පරිවාරෙත්‌වා නිසින්‌නානි චත්‌තාලීස භික්‌ඛුසහස්‌සානි, ‘‘භික්‌ඛවෙ’’ති ආමන්‌තෙත්‌වා චත්‌තාරොමෙ, භික්‌ඛවෙ, අරියවංසාති ආරභි. තත්‌ථ අරියවංසාති අරියානං වංසා. යථා හි ඛත්‌තියවංසො බ්‍රාහ්‌මණවංසො වෙස්‌සවංසො සුද්‌දවංසො සමණවංසො කුලවංසො රාජවංසො, එවං අයම්‌පි අට්‌ඨමො අරියවංසො අරියතන්‌ති අරියපවෙණී නාම හොති. සො ඛො පනායං අරියවංසො ඉමෙසං වංසානං මූලගන්‌ධාදීනං කාළානුසාරිගන්‌ධාදයො විය අග්‌ගමක්‌ඛායති.

    28. Aṭṭhamassa ajjhāsayiko nikkhepo. Imaṃ kira mahāariyavaṃsasuttantaṃ bhagavā jetavanamahāvihāre dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisinno attanopi parapuggalānampi ajjhāsayavasena parivāretvā nisinnāni cattālīsa bhikkhusahassāni, ‘‘bhikkhave’’ti āmantetvā cattārome, bhikkhave, ariyavaṃsāti ārabhi. Tattha ariyavaṃsāti ariyānaṃ vaṃsā. Yathā hi khattiyavaṃso brāhmaṇavaṃso vessavaṃso suddavaṃso samaṇavaṃso kulavaṃso rājavaṃso, evaṃ ayampi aṭṭhamo ariyavaṃso ariyatanti ariyapaveṇī nāma hoti. So kho panāyaṃ ariyavaṃso imesaṃ vaṃsānaṃ mūlagandhādīnaṃ kāḷānusārigandhādayo viya aggamakkhāyati.

    කෙ පන තෙ අරියා, යෙසං එතෙ වංසාති? අරියා වුච්‌චන්‌ති බුද්‌ධා ච පච්‌චෙකබුද්‌ධා ච තථාගතසාවකා ච, එතෙසං අරියානං වංසාති අරියවංසා. ඉතො පුබ්‌බෙ හි සතසහස්‌සකප්‌පාධිකානං චතුන්‌නං අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යානං මත්‌ථකෙ තණ්‌හඞ්‌කරො, මෙධඞ්‌කරො , සරණඞ්‌කරො, දීපඞ්‌කරොති චත්‌තාරො බුද්‌ධා උප්‌පන්‌නා, තෙ අරියා, තෙසං අරියානං වංසාති අරියවංසා. තෙසං බුද්‌ධානං පරිනිබ්‌බානතො අපරභාගෙ අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යං අතික්‌කමිත්‌වා කොණ්‌ඩඤ්‌ඤො නාම බුද්‌ධො උප්‌පන්‌නො…පෙ.… ඉමස්‌මිං කප්‌පෙ කකුසන්‌ධො, කොණාගමනො, කස්‌සපො, අම්‌හාකං භගවා ගොතමොති චත්‌තාරො බුද්‌ධා උප්‌පන්‌නා, තෙසං අරියානං වංසාති අරියවංසා. අපිච අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නානං සබ්‌බබුද්‌ධ-පච්‌චෙකබුද්‌ධ-බුද්‌ධසාවකානං අරියානං වංසාති අරියවංසා.

    Ke pana te ariyā, yesaṃ ete vaṃsāti? Ariyā vuccanti buddhā ca paccekabuddhā ca tathāgatasāvakā ca, etesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Ito pubbe hi satasahassakappādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake taṇhaṅkaro, medhaṅkaro , saraṇaṅkaro, dīpaṅkaroti cattāro buddhā uppannā, te ariyā, tesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Tesaṃ buddhānaṃ parinibbānato aparabhāge asaṅkhyeyyaṃ atikkamitvā koṇḍañño nāma buddho uppanno…pe… imasmiṃ kappe kakusandho, koṇāgamano, kassapo, amhākaṃ bhagavā gotamoti cattāro buddhā uppannā, tesaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā. Apica atītānāgatapaccuppannānaṃ sabbabuddha-paccekabuddha-buddhasāvakānaṃ ariyānaṃ vaṃsāti ariyavaṃsā.

    තෙ ඛො පනෙතෙ අග්‌ගඤ්‌ඤා අග්‌ගාති ජානිතබ්‌බා, රත්‌තඤ්‌ඤා දීඝරත්‌තං පවත්‌තාති ජානිතබ්‌බා, වංසඤ්‌ඤා වංසාති ජානිතබ්‌බා. පොරාණා න අධුනුප්‌පත්‌තිකා. අසංකිණ්‌ණා අවිකිණ්‌ණා අනපනීතා. අසංකිණ්‌ණපුබ්‌බා අතීතබුද්‌ධෙහිපි න සංකිණ්‌ණපුබ්‌බා, ‘‘කි ඉමෙහී’’ති න අපනීතපුබ්‌බා. න සංකීයන්‌තීති ඉදානිපි න අපනීයන්‌ති. න සංකීයිස්‌සන්‌තීති අනාගතබුද්‌ධෙහිපි න අපනීයිස්‌සන්‌ති. යෙ ලොකෙ විඤ්‌ඤූ සමණබ්‍රාහ්‌මණා, තෙහි අප්‌පටිකුට්‌ඨා, සමණෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි විඤ්‌ඤූහි අනින්‌දිතා අගරහිතා.

    Te kho panete aggaññā aggāti jānitabbā, rattaññā dīgharattaṃ pavattāti jānitabbā, vaṃsaññā vaṃsāti jānitabbā. Porāṇā na adhunuppattikā. Asaṃkiṇṇā avikiṇṇā anapanītā. Asaṃkiṇṇapubbā atītabuddhehipi na saṃkiṇṇapubbā, ‘‘ki imehī’’ti na apanītapubbā. Na saṃkīyantīti idānipi na apanīyanti. Na saṃkīyissantīti anāgatabuddhehipi na apanīyissanti. Ye loke viññū samaṇabrāhmaṇā, tehi appaṭikuṭṭhā, samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi aninditā agarahitā.

    සන්‌තුට්‌ඨො හොතීති පච්‌චයසන්‌තොසවසෙන සන්‌තුට්‌ඨො හොති. ඉතරීතරෙනාති න ථූලසුඛුමලූඛපණීතථිරජිණ්‌ණානං යෙන කෙනචි, අථ ඛො යථාලද්‌ධාදීනං ඉතරීතරෙන යෙන කෙනචි සන්‌තුට්‌ඨො හොතීති අත්‌ථො. චීවරස්‌මිඤ්‌හි තයො සන්‌තොසා යථාලාභසන්‌තොසො යථාබලසන්‌තොසො යථාසාරුප්‌පසන්‌තොසොති. පිණ්‌ඩපාතාදීසුපි එසෙව නයො. තෙසං විත්‌ථාරකථා ‘‘සන්‌තුට්‌ඨස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, අනුප්‌පන්‌නා චෙව කුසලා ධම්‌මා උප්‌පජ්‌ජන්‌තී’’ති ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බා. ඉති ඉමෙ තයො සන්‌තොසෙ සන්‌ධාය ‘‘සන්‌තුට්‌ඨො හොති ඉතරීතරෙන චීවරෙන, යථාලද්‌ධාදීසු යෙන කෙනචි චීවරෙන සන්‌තුට්‌ඨො හොතී’’ති වුත්‌තං.

    Santuṭṭho hotīti paccayasantosavasena santuṭṭho hoti. Itarītarenāti na thūlasukhumalūkhapaṇītathirajiṇṇānaṃ yena kenaci, atha kho yathāladdhādīnaṃ itarītarena yena kenaci santuṭṭho hotīti attho. Cīvarasmiñhi tayo santosā yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantosoti. Piṇḍapātādīsupi eseva nayo. Tesaṃ vitthārakathā ‘‘santuṭṭhassa, bhikkhave, anuppannā ceva kusalā dhammā uppajjantī’’ti imasmiṃ sutte vuttanayeneva veditabbā. Iti ime tayo santose sandhāya ‘‘santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, yathāladdhādīsu yena kenaci cīvarena santuṭṭho hotī’’ti vuttaṃ.

    එත්‌ථ ච චීවරං ජානිතබ්‌බං, චීවරක්‌ඛෙත්‌තං ජානිතබ්‌බං, පංසුකූලං ජානිතබ්‌බං, චීවරසන්‌තොසො ජානිතබ්‌බො, චීවරප්‌පටිසංයුත්‌තානි ධුතඞ්‌ගානි ජානිතබ්‌බානි. තත්‌ථ චීවරං ජානිතබ්‌බන්‌ති ඛොමාදීනි ඡ චීවරානි දුකූලාදීනි ඡ අනුලොමචීවරානි ජානිතබ්‌බානි. ඉමානි ද්‌වාදස කප්‌පියචීවරානි. කුසචීරං, වාකචීරං, ඵලකචීරං, කෙසකම්‌බලං, වාළකම්‌බලං, පොත්‌ථකො, චම්‌මං, උලූකපක්‌ඛං, රුක්‌ඛදුස්‌සං, ලතාදුස්‌සං, එරකදුස්‌සං, කදලිදුස්‌සං, වෙළුදුස්‌සන්‌ති එවමාදීනි පන අකප්‌පියචීවරානි.

    Ettha ca cīvaraṃ jānitabbaṃ, cīvarakkhettaṃ jānitabbaṃ, paṃsukūlaṃ jānitabbaṃ, cīvarasantoso jānitabbo, cīvarappaṭisaṃyuttāni dhutaṅgāni jānitabbāni. Tattha cīvaraṃ jānitabbanti khomādīni cha cīvarāni dukūlādīni cha anulomacīvarāni jānitabbāni. Imāni dvādasa kappiyacīvarāni. Kusacīraṃ, vākacīraṃ, phalakacīraṃ, kesakambalaṃ, vāḷakambalaṃ, potthako, cammaṃ, ulūkapakkhaṃ, rukkhadussaṃ, latādussaṃ, erakadussaṃ, kadalidussaṃ, veḷudussanti evamādīni pana akappiyacīvarāni.

    චීවරක්‌ඛෙත්‌තන්‌ති ‘‘සඞ්‌ඝතො වා ගණතො වා ඤාතිතො වා මිත්‌තතො වා අත්‌තනො වා ධනෙන, පංසුකූලං වා’’ති එවං උප්‌පජ්‌ජනතො ඡ ඛෙත්‌තානි, අට්‌ඨන්‌නඤ්‌ච මාතිකානං වසෙන අට්‌ඨ ඛෙත්‌තානි ජානිතබ්‌බානි.

    Cīvarakkhettanti ‘‘saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā attano vā dhanena, paṃsukūlaṃ vā’’ti evaṃ uppajjanato cha khettāni, aṭṭhannañca mātikānaṃ vasena aṭṭha khettāni jānitabbāni.

    පංසුකූලන්‌ති සොසානිකං, පාපණිකං, රථියං, සඞ්‌කාරකූටකං, සොත්‌ථියං, සිනානං, තිත්‌ථං, ගතපච්‌චාගතං, අග්‌ගිදඩ්‌ඪං, ගොඛායිතං, උපචිකඛායිතං, උන්‌දූරඛායිතං , අන්‌තච්‌ඡින්‌නං, දසච්‌ඡින්‌නං, ධජාහටං, ථූපං, සමණචීවරං, සාමුද්‌දියං, ආභිසෙකියං, පන්‌ථිකං, වාතාහටං, ඉද්‌ධිමයං, දෙවදත්‌තියන්‌ති තෙවීසති පංසුකූලානි වෙදිතබ්‌බානි. එත්‌ථ ච සොත්‌ථියන්‌ති ගබ්‌භමලහරණං. ගතපච්‌චාගතන්‌ති මතකසරීරං පාරුපිත්‌වා සුසානං නෙත්‌වා ආනීතචීවරං. ධජාහටන්‌ති ධජං උස්‌සාපෙත්‌වා තතො ආනීතං. ථූපන්‌ති වම්‌මිකෙ පූජිතචීවරං. සාමුද්‌දියන්‌ති සමුද්‌දවීචීහි ථලං පාපිතං. පන්‌ථිකන්‌ති පන්‌ථං ගච්‌ඡන්‌තෙහි චොරභයෙන පාසාණෙහි කොට්‌ටෙත්‌වා පාරුතචීවරං. ඉද්‌ධිමයන්‌ති එහිභික්‌ඛුචීවරං. සෙසං පාකටමෙවාති.

    Paṃsukūlanti sosānikaṃ, pāpaṇikaṃ, rathiyaṃ, saṅkārakūṭakaṃ, sotthiyaṃ, sinānaṃ, titthaṃ, gatapaccāgataṃ, aggidaḍḍhaṃ, gokhāyitaṃ, upacikakhāyitaṃ, undūrakhāyitaṃ , antacchinnaṃ, dasacchinnaṃ, dhajāhaṭaṃ, thūpaṃ, samaṇacīvaraṃ, sāmuddiyaṃ, ābhisekiyaṃ, panthikaṃ, vātāhaṭaṃ, iddhimayaṃ, devadattiyanti tevīsati paṃsukūlāni veditabbāni. Ettha ca sotthiyanti gabbhamalaharaṇaṃ. Gatapaccāgatanti matakasarīraṃ pārupitvā susānaṃ netvā ānītacīvaraṃ. Dhajāhaṭanti dhajaṃ ussāpetvā tato ānītaṃ. Thūpanti vammike pūjitacīvaraṃ. Sāmuddiyanti samuddavīcīhi thalaṃ pāpitaṃ. Panthikanti panthaṃ gacchantehi corabhayena pāsāṇehi koṭṭetvā pārutacīvaraṃ. Iddhimayanti ehibhikkhucīvaraṃ. Sesaṃ pākaṭamevāti.

    චීවරසන්‌තොසොති වීසති චීවරසන්‌තොසා – චීවරෙ විතක්‌කසන්‌තොසො, ගමනසන්‌තොසො, පරියෙසනසන්‌තොසො, පටිලාභසන්‌තොසො, මත්‌තපටිග්‌ගහණසන්‌තොසො, ලොලුප්‌පවිවජ්‌ජනසන්‌තොසො, යථාලාභසන්‌තොසො, යථාබලසන්‌තොසො, යථාසාරුප්‌පසන්‌තොසො, උදකසන්‌තොසො, ධොවනසන්‌තොසො, කරණසන්‌තොසො, පරිමාණසන්‌තොසො, සුත්‌තසන්‌තොසො, සිබ්‌බනසන්‌තොසො, රජනසන්‌තොසො, කප්‌පසන්‌තොසො, පරිභොගසන්‌තොසො, සන්‌නිධිපරිවජ්‌ජනසන්‌තොසො, විස්‌සජ්‌ජනසන්‌තොසොති.

    Cīvarasantosoti vīsati cīvarasantosā – cīvare vitakkasantoso, gamanasantoso, pariyesanasantoso, paṭilābhasantoso, mattapaṭiggahaṇasantoso, loluppavivajjanasantoso, yathālābhasantoso, yathābalasantoso, yathāsāruppasantoso, udakasantoso, dhovanasantoso, karaṇasantoso, parimāṇasantoso, suttasantoso, sibbanasantoso, rajanasantoso, kappasantoso, paribhogasantoso, sannidhiparivajjanasantoso, vissajjanasantosoti.

    තත්‌ථ සාදකභික්‌ඛුනා තෙමාසං නිබද්‌ධවාසං වසිත්‌වා එකමාසමත්‌තං විතක්‌කෙතුං වට්‌ටති. සො හි පවාරෙත්‌වා චීවරමාසෙ චීවරං කරොති, පංසුකූලිකො අඩ්‌ඪමාසෙනෙව කරොති. ඉදං මාසඩ්‌ඪමාසමත්‌තං විතක්‌කනං විතක්‌කසන්‌තොසො නාම. විතක්‌කසන්‌තොසෙන පන සන්‌තුට්‌ඨෙන භික්‌ඛුනා පාචීනඛණ්‌ඩරාජිවාසිකපංසුකූලිකත්‌ථෙරසදිසෙන භවිතබ්‌බං.

    Tattha sādakabhikkhunā temāsaṃ nibaddhavāsaṃ vasitvā ekamāsamattaṃ vitakketuṃ vaṭṭati. So hi pavāretvā cīvaramāse cīvaraṃ karoti, paṃsukūliko aḍḍhamāseneva karoti. Idaṃ māsaḍḍhamāsamattaṃ vitakkanaṃ vitakkasantoso nāma. Vitakkasantosena pana santuṭṭhena bhikkhunā pācīnakhaṇḍarājivāsikapaṃsukūlikattherasadisena bhavitabbaṃ.

    ථෙරො කිර ‘‘චෙතියපබ්‌බතවිහාරෙ චෙතියං වන්‌දිස්‌සාමී’’ති ආගතො චෙතියං වන්‌දිත්‌වා චින්‌තෙසි – ‘‘මය්‌හං චීවරං ජිණ්‌ණං, බහූනං වසනට්‌ඨානෙ ලභිස්‌සාමී’’ති. සො මහාවිහාරං ගන්‌ත්‌වා සඞ්‌ඝත්‌ථෙරං දිස්‌වා වසනට්‌ඨානං පුච්‌ඡිත්‌වා තත්‌ථ වුත්‌ථො පුනදිවසෙ චීවරං ආදාය ආගන්‌ත්‌වා ථෙරං වන්‌දි. ථෙරො ‘‘කිං , ආවුසො’’ති ආහ. ගාමද්‌වාරං, භන්‌තෙ, ගමිස්‌සාමීති. අහම්‌පාවුසො, ගමිස්‌සාමීති . සාධු, භන්‌තෙති ගච්‌ඡන්‌තො මහාබොධිද්‌වාරකොට්‌ඨකෙ ඨත්‌වා ‘‘පුඤ්‌ඤවන්‌තානං වසනට්‌ඨානෙ මනාපං ලභිස්‌සාමී’’ති චින්‌තෙත්‌වා ‘‘අපරිසුද්‌ධො මෙ විතක්‌කො’’ති තතොව පටිනිවත්‌ති. පුනදිවසෙ අම්‌බඞ්‌ගණසමීපතො, පුනදිවසෙ මහාචෙතියස්‌ස උත්‌තරද්‌වාරතො තත්‌ථෙව පටිනිවත්‌තිත්‌වා චතුත්‌ථදිවසෙ ථෙරස්‌ස සන්‌තිකං අගමාසි. ථෙරො ‘‘ඉමස්‌ස භික්‌ඛුනො විතක්‌කො න පරිසුද්‌ධො භවිස්‌සතී’’ති චීවරං ගහෙත්‌වා තෙන සද්‌ධිංයෙව පඤ්‌හං පුච්‌ඡමානො ගාමං පාවිසි. තඤ්‌ච රත්‌තිං එකො මනුස්‌සො උච්‌චාරපලිබුද්‌ධො සාටකෙයෙව වච්‌චං කත්‌වා තං සඞ්‌කාරට්‌ඨානෙ ඡඩ්‌ඩෙසි. පංසුකූලිකත්‌ථෙරො තං නීලමක්‌ඛිකාහි සම්‌පරිකිණ්‌ණං දිස්‌වා අඤ්‌ජලිං පග්‌ගහෙසි. මහාථෙරො ‘‘කිං, ආවුසො, සඞ්‌කාරට්‌ඨානස්‌ස අඤ්‌ජලිං පග්‌ගණ්‌හාසී’’ති. නාහං, භන්‌තෙ, සඞ්‌කාරට්‌ඨානස්‌ස අඤ්‌ජලිං පග්‌ගණ්‌හාමි, මය්‌හං පිතු දසබලස්‌ස පග්‌ගණ්‌හාමි, පුණ්‌ණදාසියා සරීරං පාරුපිත්‌වා ඡඩ්‌ඩිතං පංසුකූලං තුම්‌බමත්‌තෙ පාණකෙ විධුනිත්‌වා සුසානතො ගණ්‌හන්‌තෙන දුක්‌කරතරං කතං , භන්‌තෙති. මහාථෙරො ‘‘පරිසුද්‌ධො විතක්‌කො පංසුකූලිකස්‌සා’’ති චින්‌තෙසි. පංසුකූලිකත්‌ථෙරොපි තස්‌මිංයෙව ඨානෙ ඨිතො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා තීණි ඵලානි පත්‌තො තං සාටකං ගහෙත්‌වා චීවරං කත්‌වා පාරුපිත්‌වා පාචීනඛණ්‌ඩරාජිං ගන්‌ත්‌වා අග්‌ගඵලං අරහත්‌තං පාපුණි.

    Thero kira ‘‘cetiyapabbatavihāre cetiyaṃ vandissāmī’’ti āgato cetiyaṃ vanditvā cintesi – ‘‘mayhaṃ cīvaraṃ jiṇṇaṃ, bahūnaṃ vasanaṭṭhāne labhissāmī’’ti. So mahāvihāraṃ gantvā saṅghattheraṃ disvā vasanaṭṭhānaṃ pucchitvā tattha vuttho punadivase cīvaraṃ ādāya āgantvā theraṃ vandi. Thero ‘‘kiṃ , āvuso’’ti āha. Gāmadvāraṃ, bhante, gamissāmīti. Ahampāvuso, gamissāmīti . Sādhu, bhanteti gacchanto mahābodhidvārakoṭṭhake ṭhatvā ‘‘puññavantānaṃ vasanaṭṭhāne manāpaṃ labhissāmī’’ti cintetvā ‘‘aparisuddho me vitakko’’ti tatova paṭinivatti. Punadivase ambaṅgaṇasamīpato, punadivase mahācetiyassa uttaradvārato tattheva paṭinivattitvā catutthadivase therassa santikaṃ agamāsi. Thero ‘‘imassa bhikkhuno vitakko na parisuddho bhavissatī’’ti cīvaraṃ gahetvā tena saddhiṃyeva pañhaṃ pucchamāno gāmaṃ pāvisi. Tañca rattiṃ eko manusso uccārapalibuddho sāṭakeyeva vaccaṃ katvā taṃ saṅkāraṭṭhāne chaḍḍesi. Paṃsukūlikatthero taṃ nīlamakkhikāhi samparikiṇṇaṃ disvā añjaliṃ paggahesi. Mahāthero ‘‘kiṃ, āvuso, saṅkāraṭṭhānassa añjaliṃ paggaṇhāsī’’ti. Nāhaṃ, bhante, saṅkāraṭṭhānassa añjaliṃ paggaṇhāmi, mayhaṃ pitu dasabalassa paggaṇhāmi, puṇṇadāsiyā sarīraṃ pārupitvā chaḍḍitaṃ paṃsukūlaṃ tumbamatte pāṇake vidhunitvā susānato gaṇhantena dukkarataraṃ kataṃ , bhanteti. Mahāthero ‘‘parisuddho vitakko paṃsukūlikassā’’ti cintesi. Paṃsukūlikattheropi tasmiṃyeva ṭhāne ṭhito vipassanaṃ vaḍḍhetvā tīṇi phalāni patto taṃ sāṭakaṃ gahetvā cīvaraṃ katvā pārupitvā pācīnakhaṇḍarājiṃ gantvā aggaphalaṃ arahattaṃ pāpuṇi.

    චීවරත්‌ථාය ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස පන ‘‘කත්‌ථ ලභිස්‌සාමී’’ති අචින්‌තෙත්‌වා කම්‌මට්‌ඨානසීසෙනෙව ගමනං ගමනසන්‌තොසො නාම. පරියෙසන්‌තස්‌ස පන යෙන වා තෙන වා සද්‌ධිං අපරියෙසිත්‌වා ලජ්‌ජිං පෙසලං භික්‌ඛුං ගහෙත්‌වා පරියෙසනං පරියෙසනසන්‌තොසො නාම. එවං පරියෙසන්‌තස්‌ස ආහරියමානං චීවරං දූරතො දිස්‌වා ‘‘එතං මනාපං භවිස්‌සති, එතං අමනාප’’න්‌ති එවං අවිතක්‌කෙත්‌වා ථූලසුඛුමාදීසු යථාලද්‌ධෙනෙව සන්‌තුස්‌සනං පටිලාභසන්‌තොසො නාම. එවං ලද්‌ධං ගණ්‌හන්‌තස්‌සාපි ‘‘එත්‌තකං දුපට්‌ටස්‌ස භවිස්‌සති, එත්‌තකං එකපට්‌ටස්‌සා’’ති අත්‌තනො පහොනකමත්‌තෙනෙව සන්‌තුස්‌සනං මත්‌තපටිග්‌ගහණසන්‌තොසො නාම. චීවරං පරියෙසන්‌තස්‌ස පන ‘‘අසුකස්‌ස ඝරද්‌වාරෙ මනාපං ලභිස්‌සාමී’’ති අචින්‌තෙත්‌වා ද්‌වාරපටිපාටියා චරණං ලොලුප්‌පවිවජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම.

    Cīvaratthāya gacchantassa pana ‘‘kattha labhissāmī’’ti acintetvā kammaṭṭhānasīseneva gamanaṃ gamanasantoso nāma. Pariyesantassa pana yena vā tena vā saddhiṃ apariyesitvā lajjiṃ pesalaṃ bhikkhuṃ gahetvā pariyesanaṃ pariyesanasantoso nāma. Evaṃ pariyesantassa āhariyamānaṃ cīvaraṃ dūrato disvā ‘‘etaṃ manāpaṃ bhavissati, etaṃ amanāpa’’nti evaṃ avitakketvā thūlasukhumādīsu yathāladdheneva santussanaṃ paṭilābhasantoso nāma. Evaṃ laddhaṃ gaṇhantassāpi ‘‘ettakaṃ dupaṭṭassa bhavissati, ettakaṃ ekapaṭṭassā’’ti attano pahonakamatteneva santussanaṃ mattapaṭiggahaṇasantoso nāma. Cīvaraṃ pariyesantassa pana ‘‘asukassa gharadvāre manāpaṃ labhissāmī’’ti acintetvā dvārapaṭipāṭiyā caraṇaṃ loluppavivajjanasantoso nāma.

    ලූඛපණීතෙසු යෙන කෙනචි යාපෙතුං සක්‌කොන්‌තස්‌ස යථාලද්‌ධෙනෙව යාපනං යථාලාභසන්‌තොසො නාම. අත්‌තනො ථාමං ජානිත්‌වා යෙන යාපෙතුං සක්‌කොති, තෙන යාපනං යථාබලසන්‌තොසො නාම. මනාපං අඤ්‌ඤස්‌ස දත්‌වා අත්‌තනා යෙන කෙනචි යාපනං යථාසාරුප්‌පසන්‌තොසො නාම.

    Lūkhapaṇītesu yena kenaci yāpetuṃ sakkontassa yathāladdheneva yāpanaṃ yathālābhasantoso nāma. Attano thāmaṃ jānitvā yena yāpetuṃ sakkoti, tena yāpanaṃ yathābalasantoso nāma. Manāpaṃ aññassa datvā attanā yena kenaci yāpanaṃ yathāsāruppasantoso nāma.

    ‘‘කත්‌ථ උදකං මනාපං, කත්‌ථ අමනාප’’න්‌ති අවිචාරෙත්‌වා යෙන කෙනචි ධොවනූපගෙන උදකෙන ධොවනං උදකසන්‌තොසො නාම. පණ්‌ඩුමත්‌තිකගෙරුකපූතිපණ්‌ණරසකිලිට්‌ඨානි පන උදකානි වජ්‌ජෙතුං වට්‌ටති. ධොවන්‌තස්‌ස පන මුග්‌ගරාදීහි අපහරිත්‌වා හත්‌ථෙහි මද්‌දිත්‌වා ධොවනං ධොවනසන්‌තොසො නාම. තථා අසුජ්‌ඣන්‌තං පණ්‌ණානි පක්‌ඛිපිත්‌වා තාපිතඋදකෙනාපි ධොවිතුං වට්‌ටති. එවං ධොවිත්‌වා කරොන්‌තස්‌ස ‘‘ඉදං ථූලං, ඉදං සුඛුම’’න්‌ති අකොපෙත්‌වා පහොනකනීහාරෙනෙව කරණං කරණසන්‌තොසො නාම. තිමණ්‌ඩලපතිච්‌ඡාදනමත්‌තස්‌සෙව කරණං පරිමාණසන්‌තොසො නාම. චීවරකරණත්‌ථාය පන මනාපං සුත්‌තං පරියෙසිස්‌සාමීති අවිචාරෙත්‌වා රථිකාදීසු වා දෙවට්‌ඨානෙ වා ආහරිත්‌වා පාදමූලෙ වා ඨපිතං යංකිඤ්‌චිදෙව සුත්‌තං ගහෙත්‌වා කරණං සුත්‌තසන්‌තොසො නාම.

    ‘‘Kattha udakaṃ manāpaṃ, kattha amanāpa’’nti avicāretvā yena kenaci dhovanūpagena udakena dhovanaṃ udakasantoso nāma. Paṇḍumattikagerukapūtipaṇṇarasakiliṭṭhāni pana udakāni vajjetuṃ vaṭṭati. Dhovantassa pana muggarādīhi apaharitvā hatthehi madditvā dhovanaṃ dhovanasantoso nāma. Tathā asujjhantaṃ paṇṇāni pakkhipitvā tāpitaudakenāpi dhovituṃ vaṭṭati. Evaṃ dhovitvā karontassa ‘‘idaṃ thūlaṃ, idaṃ sukhuma’’nti akopetvā pahonakanīhāreneva karaṇaṃ karaṇasantoso nāma. Timaṇḍalapaticchādanamattasseva karaṇaṃ parimāṇasantoso nāma. Cīvarakaraṇatthāya pana manāpaṃ suttaṃ pariyesissāmīti avicāretvā rathikādīsu vā devaṭṭhāne vā āharitvā pādamūle vā ṭhapitaṃ yaṃkiñcideva suttaṃ gahetvā karaṇaṃ suttasantoso nāma.

    කුසිබන්‌ධනකාලෙ පන අඞ්‌ගුලමත්‌තෙ සත්‌ත වාරෙ න විජ්‌ඣිතබ්‌බං. එවං කරොන්‌තස්‌ස හි යො භික්‌ඛු සහායො න හොති, තස්‌ස වත්‌තභෙදොපි නත්‌ථි. තිවඞ්‌ගුලමත්‌තෙ පන සත්‌ත වාරෙ විජ්‌ඣිතබ්‌බං. එවං කරොන්‌තස්‌ස මග්‌ගප්‌පටිපන්‌නෙනාපි සහායෙන භවිතබ්‌බං. යො න හොති, තස්‌ස වත්‌තභෙදො. අයං සිබ්‌බනසන්‌තොසො නාම. රජන්‌තෙන පන කාළකච්‌ඡකාදීනි පරියෙසන්‌තෙන න චරිතබ්‌බං, සොමවක්‌කලාදීසු යං ලභති, තෙන රජිතබ්‌බං. අලභන්‌තෙන පන මනුස්‌සෙහි අරඤ්‌ඤෙ වාකං ගහෙත්‌වා ඡඩ්‌ඩිතරජනං වා භික්‌ඛූහි පචිත්‌වා ඡඩ්‌ඩිතකසටං වා ගහෙත්‌වා රජිතබ්‌බං. අයං රජනසන්‌තොසො නාම. නීලකද්‌දමකාළසාමෙසු යංකිඤ්‌චි ගහෙත්‌වා හත්‌ථිපිට්‌ඨෙ නිසින්‌නස්‌ස පඤ්‌ඤායමානකප්‌පකරණං කප්‌පසන්‌තොසො නාම.

    Kusibandhanakāle pana aṅgulamatte satta vāre na vijjhitabbaṃ. Evaṃ karontassa hi yo bhikkhu sahāyo na hoti, tassa vattabhedopi natthi. Tivaṅgulamatte pana satta vāre vijjhitabbaṃ. Evaṃ karontassa maggappaṭipannenāpi sahāyena bhavitabbaṃ. Yo na hoti, tassa vattabhedo. Ayaṃ sibbanasantoso nāma. Rajantena pana kāḷakacchakādīni pariyesantena na caritabbaṃ, somavakkalādīsu yaṃ labhati, tena rajitabbaṃ. Alabhantena pana manussehi araññe vākaṃ gahetvā chaḍḍitarajanaṃ vā bhikkhūhi pacitvā chaḍḍitakasaṭaṃ vā gahetvā rajitabbaṃ. Ayaṃ rajanasantoso nāma. Nīlakaddamakāḷasāmesu yaṃkiñci gahetvā hatthipiṭṭhe nisinnassa paññāyamānakappakaraṇaṃ kappasantoso nāma.

    හිරිකොපීනප්‌පටිච්‌ඡාදනමත්‌තවසෙන පරිභුඤ්‌ජනං පරිභොගසන්‌තොසො නාම. දුස්‌සං පන ලභිත්‌වා සුත්‌තං වා සූචිං වා කාරකං වා අලභන්‌තෙන ඨපෙතුං වට්‌ටති, ලභන්‌තෙන න වට්‌ටති. කතම්‌පි සචෙ අන්‌තෙවාසිකාදීනං දාතුකාමො හොති, තෙ ච අසන්‌නිහිතා, යාව ආගමනා ඨපෙතුං වට්‌ටති. ආගතමත්‌තෙසු දාතබ්‌බං. දාතුං අසක්‌කොන්‌තෙන අධිට්‌ඨාතබ්‌බං. අඤ්‌ඤස්‌මිං චීවරෙ සති පච්‌චත්‌ථරණම්‌පි අධිට්‌ඨාතුං වට්‌ටති. අනධිට්‌ඨිතමෙව හි සන්‌නිධි හොති, අධිට්‌ඨිතං න හොතීති මහාසීවත්‌ථෙරො ආහ. අයං සන්‌නිධිපරිවජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම. විස්‌සජ්‌ජෙන්‌තෙන පන න මුඛං ඔලොකෙත්‌වා දාතබ්‌බං, සාරණීයධම්‌මෙ ඨත්‌වා විස්‌සජ්‌ජෙතබ්‌බන්‌ති අයං විස්‌සජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම.

    Hirikopīnappaṭicchādanamattavasena paribhuñjanaṃ paribhogasantoso nāma. Dussaṃ pana labhitvā suttaṃ vā sūciṃ vā kārakaṃ vā alabhantena ṭhapetuṃ vaṭṭati, labhantena na vaṭṭati. Katampi sace antevāsikādīnaṃ dātukāmo hoti, te ca asannihitā, yāva āgamanā ṭhapetuṃ vaṭṭati. Āgatamattesu dātabbaṃ. Dātuṃ asakkontena adhiṭṭhātabbaṃ. Aññasmiṃ cīvare sati paccattharaṇampi adhiṭṭhātuṃ vaṭṭati. Anadhiṭṭhitameva hi sannidhi hoti, adhiṭṭhitaṃ na hotīti mahāsīvatthero āha. Ayaṃ sannidhiparivajjanasantoso nāma. Vissajjentena pana na mukhaṃ oloketvā dātabbaṃ, sāraṇīyadhamme ṭhatvā vissajjetabbanti ayaṃ vissajjanasantoso nāma.

    චීවරප්‌පටිසංයුත්‌තානි ධුතඞ්‌ගානි නාම පංසුකූලිකඞ්‌ගඤ්‌චෙව තෙචීවරිකඞ්‌ගඤ්‌ච. තෙසං විත්‌ථාරකථා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.24-25) වෙදිතබ්‌බා. ඉති චීවරසන්‌තොසමහාඅරියවංසං පූරයමානො භික්‌ඛු ඉමානි ද්‌වෙ ධුතඞ්‌ගානි ගොපෙති. ඉමානි ගොපෙන්‌තො චීවරසන්‌තොසමහාඅරියවංසවසෙන සන්‌තුට්‌ඨො හොතීති.

    Cīvarappaṭisaṃyuttāni dhutaṅgāni nāma paṃsukūlikaṅgañceva tecīvarikaṅgañca. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.24-25) veditabbā. Iti cīvarasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni dve dhutaṅgāni gopeti. Imāni gopento cīvarasantosamahāariyavaṃsavasena santuṭṭho hotīti.

    වණ්‌ණවාදීති එකො සන්‌තුට්‌ඨො හොති, සන්‌තොසස්‌ස වණ්‌ණං න කථෙති. එකො න සන්‌තුට්‌ඨො හොති, සන්‌තොසස්‌ස වණ්‌ණං කථෙති. එකො නෙව සන්‌තුට්‌ඨො හොති, න සන්‌තොසස්‌ස වණ්‌ණං කථෙති. එකො සන්‌තුට්‌ඨො චෙව හොති, සන්‌තොසස්‌ස ච වණ්‌ණං කථෙති. තං දස්‌සෙතුං ‘‘ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියා ච වණ්‌ණවාදී’’ති වුත්‌තං.

    Vaṇṇavādīti eko santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti. Eko na santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti. Eko neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti. Eko santuṭṭho ceva hoti, santosassa ca vaṇṇaṃ katheti. Taṃ dassetuṃ ‘‘itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī’’ti vuttaṃ.

    අනෙසනන්‌ති දූතෙය්‍යපහිනගමනානුයොගපභෙදං නානප්‌පකාරං අනෙසනං. අප්‌පතිරූපන්‌ති අයුත්‌තං. අලද්‌ධා චාති අලභිත්‌වා. යථා එකච්‌චො ‘‘කථං නු ඛො චීවරං ලභිස්‌සාමී’’ති පුඤ්‌ඤවන්‌තෙහි භික්‌ඛූහි සද්‌ධිං එකතො හුත්‌වා කොහඤ්‌ඤං කරොන්‌තො උත්‌තසති පරිතස්‌සති, සන්‌තුට්‌ඨො භික්‌ඛු එවං අලද්‌ධා චීවරං න පරිතස්‌සති. ලද්‌ධා චාති ධම්‌මෙන සමෙන ලභිත්‌වා. අගධිතොති විගතලොභගිද්‌ධො. අමුච්‌ඡිතොති අධිමත්‌තතණ්‌හාය මුච්‌ඡං අනාපන්‌නො. අනජ්‌ඣොපන්‌නොති තණ්‌හාය අනොත්‌ථතො අපරියොනද්‌ධො. ආදීනවදස්‌සාවීති අනෙසනාපත්‌තියඤ්‌ච ගෙධිතපරිභොගෙ ච ආදීනවං පස්‌සමානො. නිස්‌සරණපඤ්‌ඤොති ‘‘යාවදෙව සීතස්‌ස පටිඝාතායා’’ති වුත්‌තං නිස්‌සරණමෙව පජානන්‌තො.

    Anesananti dūteyyapahinagamanānuyogapabhedaṃ nānappakāraṃ anesanaṃ. Appatirūpanti ayuttaṃ. Aladdhāti alabhitvā. Yathā ekacco ‘‘kathaṃ nu kho cīvaraṃ labhissāmī’’ti puññavantehi bhikkhūhi saddhiṃ ekato hutvā kohaññaṃ karonto uttasati paritassati, santuṭṭho bhikkhu evaṃ aladdhā cīvaraṃ na paritassati. Laddhā cāti dhammena samena labhitvā. Agadhitoti vigatalobhagiddho. Amucchitoti adhimattataṇhāya mucchaṃ anāpanno. Anajjhopannoti taṇhāya anotthato apariyonaddho. Ādīnavadassāvīti anesanāpattiyañca gedhitaparibhoge ca ādīnavaṃ passamāno. Nissaraṇapaññoti ‘‘yāvadeva sītassa paṭighātāyā’’ti vuttaṃ nissaraṇameva pajānanto.

    ඉතරීතරචීවරසන්‌තුට්‌ඨියාති යෙන කෙනචි චීවරෙන සන්‌තුට්‌ඨියා. නෙවත්‌තානුක්‌කංසෙතීති ‘‘අහං පංසුකූලිකො, මයා උපසම්‌පදමාළෙයෙව පංසුකූලිකඞ්‌ගං ගහිතං, කො මයා සදිසො අත්‌ථී’’ති අත්‌තුක්‌කංසනං න කරොති. නො පරං වම්‌භෙතීති ‘‘ඉමෙ පනඤ්‌ඤෙ භික්‌ඛූ න පංසුකූලිකා’’ති වා, ‘‘පංසුකූලිකඞ්‌ගමත්‌තම්‌පි එතෙසං නත්‌ථී’’ති වා එවං පරං න වම්‌භෙති. යො හි තත්‌ථ දක්‌ඛොති යො තස්‌මිං චීවරසන්‌තොසෙ වණ්‌ණවාදාදීසු වා දක්‌ඛො ඡෙකො බ්‍යත්‌තො. අනලසොති සාතච්‌චකිරියාය ආලසියවිරහිතො. සම්‌පජානො පටිස්‌සතොති සම්‌පජානපඤ්‌ඤාය චෙව සතියා ච යුත්‌තො. අරියවංසෙ ඨිතොති අරියවංසෙ පතිට්‌ඨිතො.

    Itarītaracīvarasantuṭṭhiyāti yena kenaci cīvarena santuṭṭhiyā. Nevattānukkaṃsetīti ‘‘ahaṃ paṃsukūliko, mayā upasampadamāḷeyeva paṃsukūlikaṅgaṃ gahitaṃ, ko mayā sadiso atthī’’ti attukkaṃsanaṃ na karoti. No paraṃ vambhetīti ‘‘ime panaññe bhikkhū na paṃsukūlikā’’ti vā, ‘‘paṃsukūlikaṅgamattampi etesaṃ natthī’’ti vā evaṃ paraṃ na vambheti. Yo hi tattha dakkhoti yo tasmiṃ cīvarasantose vaṇṇavādādīsu vā dakkho cheko byatto. Analasoti sātaccakiriyāya ālasiyavirahito. Sampajāno paṭissatoti sampajānapaññāya ceva satiyā ca yutto. Ariyavaṃse ṭhitoti ariyavaṃse patiṭṭhito.

    ඉතරීතරෙන පිණ්‌ඩපාතෙනාති යෙන කෙනචි පිණ්‌ඩපාතෙන. එත්‌ථාපි පිණ්‌ඩපාතො ජානිතබ්‌බො, පිණ්‌ඩපාතක්‌ඛෙත්‌තං ජානිතබ්‌බං, පිණ්‌ඩපාතසන්‌තොසො ජානිතබ්‌බො, පිණ්‌ඩපාතප්‌පටිසංයුත්‌තං ධුතඞ්‌ගං ජානිතබ්‌බං . තත්‌ථ පිණ්‌ඩපාතොති ඔදනො කුම්‌මාසො සත්‌තු මච්‌ඡො මංසං ඛීරං දධි සප්‌පි නවනීතං තෙලං මධු ඵාණිතං යාගු ඛාදනීයං සායනීයං ලෙහනීයන්‌ති සොළස පිණ්‌ඩපාතා.

    Itarītarenapiṇḍapātenāti yena kenaci piṇḍapātena. Etthāpi piṇḍapāto jānitabbo, piṇḍapātakkhettaṃ jānitabbaṃ, piṇḍapātasantoso jānitabbo, piṇḍapātappaṭisaṃyuttaṃ dhutaṅgaṃ jānitabbaṃ . Tattha piṇḍapātoti odano kummāso sattu maccho maṃsaṃ khīraṃ dadhi sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ yāgu khādanīyaṃ sāyanīyaṃ lehanīyanti soḷasa piṇḍapātā.

    පිණ්‌ඩපාතක්‌ඛෙත්‌තන්‌ති සඞ්‌ඝභත්‌තං උද්‌දෙසභත්‌තං නිමන්‌තනං සලාකභත්‌තං පක්‌ඛිකං උපොසථිකං පාටිපදිකභත්‌තං ආගන්‌තුකභත්‌තං ගමිකභත්‌තං ගිලානභත්‌තං ගිලානුපට්‌ඨාකභත්‌තං ධුරභත්‌තං කුටිභත්‌තං වාරභත්‌තං විහාරභත්‌තන්‌ති පන්‌නරස පිණ්‌ඩපාතක්‌ඛෙත්‌තානි.

    Piṇḍapātakkhettanti saṅghabhattaṃ uddesabhattaṃ nimantanaṃ salākabhattaṃ pakkhikaṃ uposathikaṃ pāṭipadikabhattaṃ āgantukabhattaṃ gamikabhattaṃ gilānabhattaṃ gilānupaṭṭhākabhattaṃ dhurabhattaṃ kuṭibhattaṃ vārabhattaṃ vihārabhattanti pannarasa piṇḍapātakkhettāni.

    පිණ්‌ඩපාතසන්‌තොසොති පිණ්‌ඩපාතෙ විතක්‌කසන්‌තොසො ගමනසන්‌තොසො පරියෙසනසන්‌තොසො පටිලාභසන්‌තොසො පටිග්‌ගහණසන්‌තොසො මත්‌තපටිග්‌ගහණසන්‌තොසො ලොලුප්‌පවිවජ්‌ජනසන්‌තොසො යථාලාභසන්‌තොසො යථාබලසන්‌තොසො යථාසාරුප්‌පසන්‌තොසො උපකාරසන්‌තොසො පරිමාණසන්‌තොසො පරිභොගසන්‌තොසො සන්‌නිධිපරිවජ්‌ජනසන්‌තොසො විස්‌සජ්‌ජනසන්‌තොසොති පන්‌නරස සන්‌තොසා.

    Piṇḍapātasantosoti piṇḍapāte vitakkasantoso gamanasantoso pariyesanasantoso paṭilābhasantoso paṭiggahaṇasantoso mattapaṭiggahaṇasantoso loluppavivajjanasantoso yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantoso upakārasantoso parimāṇasantoso paribhogasantoso sannidhiparivajjanasantoso vissajjanasantosoti pannarasa santosā.

    තත්‌ථ සාදකො භික්‌ඛු මුඛං ධොවිත්‌වා විතක්‌කෙති. පිණ්‌ඩපාතිකෙන පන ගණෙන සද්‌ධිං චරතා සායං ථෙරූපට්‌ඨානකාලෙ ‘‘ස්‌වෙ කත්‌ථ පිණ්‌ඩාය චරිස්‌සාමාති? අසුකගාමෙ, භන්‌තෙ’’ති එත්‌තකං චින්‌තෙත්‌වා තතො පට්‌ඨාය න විතක්‌කෙතබ්‌බං. එකචාරිකෙන විතක්‌කමාළකෙ ඨත්‌වා විතක්‌කෙතබ්‌බං. තතො පට්‌ඨාය විතක්‌කෙන්‌තො අරියවංසා චුතො හොති පරිබාහිරො. අයං විතක්‌කසන්‌තොසො නාම.

    Tattha sādako bhikkhu mukhaṃ dhovitvā vitakketi. Piṇḍapātikena pana gaṇena saddhiṃ caratā sāyaṃ therūpaṭṭhānakāle ‘‘sve kattha piṇḍāya carissāmāti? Asukagāme, bhante’’ti ettakaṃ cintetvā tato paṭṭhāya na vitakketabbaṃ. Ekacārikena vitakkamāḷake ṭhatvā vitakketabbaṃ. Tato paṭṭhāya vitakkento ariyavaṃsā cuto hoti paribāhiro. Ayaṃ vitakkasantoso nāma.

    පිණ්‌ඩාය පවිසන්‌තෙන ‘‘කුහිං ලභිස්‌සාමී’’ති අචින්‌තෙත්‌වා කම්‌මට්‌ඨානසීසෙන ගන්‌තබ්‌බං. අයං ගමනසන්‌තොසො නාම. පරියෙසන්‌තෙන යං වා තං වා අග්‌ගහෙත්‌වා ලජ්‌ජිං පෙසලමෙව ගහෙත්‌වා පරියෙසිතබ්‌බං. අයං පරියෙසනසන්‌තොසො නාම. දූරතොව ආහරියමානං දිස්‌වා ‘‘එතං මනාපං , එතං අමනාප’’න්‌ති චිත්‌තං න උප්‌පාදෙතබ්‌බං. අයං පටිලාභසන්‌තොසො නාම. ‘‘ඉමං මනාපං ගණ්‌හිස්‌සාමි, ඉමං අමනාපං න ගණ්‌හිස්‌සාමී’’ති අචින්‌තෙත්‌වා යංකිඤ්‌චි යාපනමත්‌තං ගහෙතබ්‌බමෙව. අයං පටිග්‌ගහණසන්‌තොසො නාම.

    Piṇḍāya pavisantena ‘‘kuhiṃ labhissāmī’’ti acintetvā kammaṭṭhānasīsena gantabbaṃ. Ayaṃ gamanasantoso nāma. Pariyesantena yaṃ vā taṃ vā aggahetvā lajjiṃ pesalameva gahetvā pariyesitabbaṃ. Ayaṃ pariyesanasantoso nāma. Dūratova āhariyamānaṃ disvā ‘‘etaṃ manāpaṃ , etaṃ amanāpa’’nti cittaṃ na uppādetabbaṃ. Ayaṃ paṭilābhasantoso nāma. ‘‘Imaṃ manāpaṃ gaṇhissāmi, imaṃ amanāpaṃ na gaṇhissāmī’’ti acintetvā yaṃkiñci yāpanamattaṃ gahetabbameva. Ayaṃ paṭiggahaṇasantoso nāma.

    එත්‌ථ පන දෙය්‍යධම්‌මො බහු, දායකො අප්‌පං දාතුකාමො, අප්‌පං ගහෙතබ්‌බං. දෙය්‍යධම්‌මොපි බහු, දායකොපි බහුං දාතුකාමො, පමාණෙනෙව ගහෙතබ්‌බං. දෙය්‍යධම්‌මො න බහු, දායකොපි අප්‌පං දාතුකාමො, අප්‌පං ගහෙතබ්‌බං. දෙය්‍යධම්‌මො න බහු, දායකො පන බහුං දාතුකාමො, පමාණෙන ගහෙතබ්‌බං . පටිග්‌ගහණස්‌මිඤ්‌හි මත්‌තං අජානන්‌තො මනුස්‌සානං පසාදං මක්‌ඛෙති, සද්‌ධාදෙය්‍යං විනිපාතෙති, සාසනං න කරොති, විජාතමාතුයාපි චිත්‌තං ගහෙතුං න සක්‌කොති. ඉති මත්‌තං ජානිත්‌වාව පටිග්‌ගහෙතබ්‌බන්‌ති අයං මත්‌තපටිග්‌ගහණසන්‌තොසො නාම. අඩ්‌ඪකුලානියෙව අගන්‌ත්‌වා ද්‌වාරපටිපාටියා ගන්‌තබ්‌බං. අයං ලොලුප්‌පවිවජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම. යථාලාභසන්‌තොසාදයො චීවරෙ වුත්‌තනයා එව.

    Ettha pana deyyadhammo bahu, dāyako appaṃ dātukāmo, appaṃ gahetabbaṃ. Deyyadhammopi bahu, dāyakopi bahuṃ dātukāmo, pamāṇeneva gahetabbaṃ. Deyyadhammo na bahu, dāyakopi appaṃ dātukāmo, appaṃ gahetabbaṃ. Deyyadhammo na bahu, dāyako pana bahuṃ dātukāmo, pamāṇena gahetabbaṃ . Paṭiggahaṇasmiñhi mattaṃ ajānanto manussānaṃ pasādaṃ makkheti, saddhādeyyaṃ vinipāteti, sāsanaṃ na karoti, vijātamātuyāpi cittaṃ gahetuṃ na sakkoti. Iti mattaṃ jānitvāva paṭiggahetabbanti ayaṃ mattapaṭiggahaṇasantoso nāma. Aḍḍhakulāniyeva agantvā dvārapaṭipāṭiyā gantabbaṃ. Ayaṃ loluppavivajjanasantoso nāma. Yathālābhasantosādayo cīvare vuttanayā eva.

    පිණ්‌ඩපාතං පරිභුඤ්‌ජිත්‌වා ‘‘සමණධම්‌මං අනුපාලෙස්‌සාමී’’ති එවං උපකාරං ඤත්‌වා පරිභුඤ්‌ජනං උපකාරසන්‌තොසො නාම. පත්‌තං පූරෙත්‌වා ආනීතං න පටිග්‌ගහෙතබ්‌බං. අනුපසම්‌පන්‌නෙ සති තෙන ගාහාපෙතබ්‌බං, අසති හරාපෙත්‌වා පටිග්‌ගහණමත්‌තං ගහෙතබ්‌බං. අයං පරිමාණසන්‌තොසො නාම. ‘‘ජිඝච්‌ඡාය පටිවිනොදනං ඉදමෙත්‌ථ නිස්‌සරණ’’න්‌ති එවං පරිභුඤ්‌ජනං පරිභොගසන්‌තොසො නාම. නිදහිත්‌වා න පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බන්‌ති අයං සන්‌නිධිපරිවජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම. මුඛං අනොලොකෙත්‌වා සාරණීයධම්‌මෙ ඨිතෙන විස්‌සජ්‌ජෙතබ්‌බං. අයං විස්‌සජ්‌ජනසන්‌තොසො නාම.

    Piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā ‘‘samaṇadhammaṃ anupālessāmī’’ti evaṃ upakāraṃ ñatvā paribhuñjanaṃ upakārasantoso nāma. Pattaṃ pūretvā ānītaṃ na paṭiggahetabbaṃ. Anupasampanne sati tena gāhāpetabbaṃ, asati harāpetvā paṭiggahaṇamattaṃ gahetabbaṃ. Ayaṃ parimāṇasantoso nāma. ‘‘Jighacchāya paṭivinodanaṃ idamettha nissaraṇa’’nti evaṃ paribhuñjanaṃ paribhogasantoso nāma. Nidahitvā na paribhuñjitabbanti ayaṃ sannidhiparivajjanasantoso nāma. Mukhaṃ anoloketvā sāraṇīyadhamme ṭhitena vissajjetabbaṃ. Ayaṃ vissajjanasantoso nāma.

    පිණ්‌ඩපාතප්‌පටිසංයුත්‌තානි පන පඤ්‌ච ධුතඞ්‌ගානි පිණ්‌ඩපාතිකඞ්‌ගං සපදානචාරිකඞ්‌ගං එකාසනිකඞ්‌ගං පත්‌තපිණ්‌ඩිකඞ්‌ගං ඛලුපච්‌ඡාභත්‌තිකඞ්‌ගන්‌ති. තෙසං විත්‌ථාරකථා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.26-30) වුත්‌තා. ඉති පිණ්‌ඩපාතසන්‌තොසමහාඅරියවංසං පූරයමානො භික්‌ඛු ඉමානි පඤ්‌ච ධුතඞ්‌ගානි ගොපෙති, ඉමානි ගොපෙන්‌තො පිණ්‌ඩපාතසන්‌තොසමහාඅරියවංසෙන සන්‌තුට්‌ඨො හොති. වණ්‌ණවාදීතිආදීනි වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බානි.

    Piṇḍapātappaṭisaṃyuttāni pana pañca dhutaṅgāni piṇḍapātikaṅgaṃ sapadānacārikaṅgaṃ ekāsanikaṅgaṃ pattapiṇḍikaṅgaṃ khalupacchābhattikaṅganti. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.26-30) vuttā. Iti piṇḍapātasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni pañca dhutaṅgāni gopeti, imāni gopento piṇḍapātasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭho hoti. Vaṇṇavādītiādīni vuttanayeneva veditabbāni.

    සෙනාසනෙනාති ඉධ සෙනාසනං ජානිතබ්‌බං, සෙනාසනක්‌ඛෙත්‌තං ජානිතබ්‌බං, සෙනාසනසන්‌තොසො ජානිතබ්‌බො, සෙනාසනප්‌පටිසංයුත්‌තං ධුතඞ්‌ගං ජානිතබ්‌බං. තත්‌ථ සෙනාසනන්‌ති මඤ්‌චො පීඨං භිසි බිම්‌බොහනං විහාරො අඩ්‌ඪයොගො පාසාදො හම්‌මියං ගුහා ලෙණං අට්‌ටො මාළො වෙළුගුම්‌බො රුක්‌ඛමූලං යත්‌ථ වා පන භික්‌ඛූ පටික්‌කමන්‌තීති ඉමානි පන්‌නරස සෙනාසනානි.

    Senāsanenāti idha senāsanaṃ jānitabbaṃ, senāsanakkhettaṃ jānitabbaṃ, senāsanasantoso jānitabbo, senāsanappaṭisaṃyuttaṃ dhutaṅgaṃ jānitabbaṃ. Tattha senāsananti mañco pīṭhaṃ bhisi bimbohanaṃ vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā leṇaṃ aṭṭo māḷo veḷugumbo rukkhamūlaṃ yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti imāni pannarasa senāsanāni.

    සෙනාසනක්‌ඛෙත්‌තන්‌ති සඞ්‌ඝතො වා ගණතො වා ඤාතිතො වා මිත්‌තතො වා අත්‌තනො වා ධනෙන පංසුකූලං වාති ඡ ඛෙත්‌තානි.

    Senāsanakkhettanti saṅghato vā gaṇato vā ñātito vā mittato vā attano vā dhanena paṃsukūlaṃ vāti cha khettāni.

    සෙනාසනසන්‌තොසොති සෙනාසනෙ විතක්‌කසන්‌තොසාදයො පන්‌නරස සන්‌තොසා. තෙ පිණ්‌ඩපාතෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බා. සෙනාසනප්‌පටිසංයුත්‌තානි පන පඤ්‌ච ධුතඞ්‌ගානි ආරඤ්‌ඤිකඞ්‌ගං රුක්‌ඛමූලිකඞ්‌ගං අබ්‌භොකාසිකඞ්‌ගං සොසානිකඞ්‌ගං යථාසන්‌ථතිකඞ්‌ගන්‌ති. තෙසං විත්‌ථාරකථා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.31-35) වුත්‌තා. ඉති සෙනාසනසන්‌තොසමහාඅරියවංසං පූරයමානො භික්‌ඛු ඉමානි පඤ්‌ච ධුතඞ්‌ගානි ගොපෙති. ඉමානි ගොපෙන්‌තො සෙනාසනසන්‌තොසමහාඅරියවංසෙන සන්‌තුට්‌ඨො හොති.

    Senāsanasantosoti senāsane vitakkasantosādayo pannarasa santosā. Te piṇḍapāte vuttanayeneva veditabbā. Senāsanappaṭisaṃyuttāni pana pañca dhutaṅgāni āraññikaṅgaṃ rukkhamūlikaṅgaṃ abbhokāsikaṅgaṃ sosānikaṅgaṃ yathāsanthatikaṅganti. Tesaṃ vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.31-35) vuttā. Iti senāsanasantosamahāariyavaṃsaṃ pūrayamāno bhikkhu imāni pañca dhutaṅgāni gopeti. Imāni gopento senāsanasantosamahāariyavaṃsena santuṭṭho hoti.

    ගිලානපච්‌චයො පන පිණ්‌ඩපාතෙයෙව පවිට්‌ඨො. තත්‌ථ යථාලාභයථාබලයථාසාරුප්‌පසන්‌තොසෙනෙව සන්‌තුස්‌සිතබ්‌බං. නෙසජ්‌ජිකඞ්‌ගං භාවනාරාමඅරියවංසං භජති. වුත්‌තම්‌පි චෙතං –

    Gilānapaccayo pana piṇḍapāteyeva paviṭṭho. Tattha yathālābhayathābalayathāsāruppasantoseneva santussitabbaṃ. Nesajjikaṅgaṃ bhāvanārāmaariyavaṃsaṃ bhajati. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘පඤ්‌ච සෙනාසනෙ වුත්‌තා, පඤ්‌ච ආහාරනිස්‌සිතා;

    ‘‘Pañca senāsane vuttā, pañca āhāranissitā;

    එකො වීරියසංයුත්‌තො, ද්‌වෙ ච චීවරනිස්‌සිතා’’ති.

    Eko vīriyasaṃyutto, dve ca cīvaranissitā’’ti.

    ඉති භගවා පථවිං පත්‌ථරමානො විය සාගරකුච්‌ඡිං පූරයමානො විය ආකාසං විත්‌ථාරයමානො විය ච පඨමං චීවරසන්‌තොසං අරියවංසං කථෙත්‌වා චන්‌දං උට්‌ඨාපෙන්‌තො විය සූරියං උල්‌ලඞ්‌ඝෙන්‌තො විය ච දුතියං පිණ්‌ඩපාතසන්‌තොසං කථෙත්‌වා සිනෙරුං උක්‌ඛිපන්‌තො විය තතියං සෙනාසනසන්‌තොසං අරියවංසං කථෙත්‌වා ඉදානි සහස්‌සනයපටිමණ්‌ඩිතං චතුත්‌ථං භාවනාරාමං අරියවංසං කථෙතුං පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු භාවනාරාමො හොතීති දෙසනං ආරභි.

    Iti bhagavā pathaviṃ pattharamāno viya sāgarakucchiṃ pūrayamāno viya ākāsaṃ vitthārayamāno viya ca paṭhamaṃ cīvarasantosaṃ ariyavaṃsaṃ kathetvā candaṃ uṭṭhāpento viya sūriyaṃ ullaṅghento viya ca dutiyaṃ piṇḍapātasantosaṃ kathetvā sineruṃ ukkhipanto viya tatiyaṃ senāsanasantosaṃ ariyavaṃsaṃ kathetvā idāni sahassanayapaṭimaṇḍitaṃ catutthaṃ bhāvanārāmaṃ ariyavaṃsaṃ kathetuṃ puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotīti desanaṃ ārabhi.

    තත්‌ථ ආරමණං ආරාමො, අභිරතීති අත්‌ථො. භාවනාය ආරාමො අස්‌සාති භාවනාරාමො. භාවනාය රතොති භාවනාරතො. පඤ්‌චවිධෙ පහානෙ ආරාමො අස්‌සාති පහානාරාමො. අපිච භාවෙන්‌තො රමතීති භාවනාරාමො. පජහන්‌තො රමතීති පහානාරාමොති එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. අයඤ්‌හි චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ භාවෙන්‌තො රමති, රතිං වින්‌දතීති අත්‌ථො. තථා චත්‌තාරො සම්‌මප්‌පධානෙ. චත්‌තාරො ඉද්‌ධිපාදෙ, පඤ්‌චින්‌ද්‍රියානි, පඤ්‌ච බලානි, සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ, සත්‌ත අනුපස්‌සනා, අට්‌ඨාරස මහාවිපස්‌සනා, සත්‌තතිංස බොධිපක්‌ඛියධම්‌මෙ, අට්‌ඨතිංස ආරම්‌මණවිභත්‌තියො භාවෙන්‌තො රමති, රතිං වින්‌දති. කාමච්‌ඡන්‌දාදයො පන කිලෙසෙ පජහන්‌තො රමති, රතිං වින්‌දති.

    Tattha āramaṇaṃ ārāmo, abhiratīti attho. Bhāvanāya ārāmo assāti bhāvanārāmo. Bhāvanāya ratoti bhāvanārato. Pañcavidhe pahāne ārāmo assāti pahānārāmo. Apica bhāvento ramatīti bhāvanārāmo. Pajahanto ramatīti pahānārāmoti evamettha attho daṭṭhabbo. Ayañhi cattāro satipaṭṭhāne bhāvento ramati, ratiṃ vindatīti attho. Tathā cattāro sammappadhāne. Cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, satta anupassanā, aṭṭhārasa mahāvipassanā, sattatiṃsa bodhipakkhiyadhamme, aṭṭhatiṃsa ārammaṇavibhattiyo bhāvento ramati, ratiṃ vindati. Kāmacchandādayo pana kilese pajahanto ramati, ratiṃ vindati.

    ඉමෙසු පන චතූසු අරියවංසෙසු පුරිමෙහි තීහි තෙරසන්‌නං ධුතඞ්‌ගානං චතුපච්‌චයසන්‌තොසස්‌ස ච වසෙන සකලං විනයපිටකං කථිතං හොති, භාවනාරාමෙන අවසෙසං පිටකද්‌වයං. ඉමං පන භාවනාරාමං අරියවංසං කථෙන්‌තෙන භික්‌ඛුනා පටිසම්‌භිදාමග්‌ගෙ නෙක්‌ඛම්‌මපාළියා කථෙතබ්‌බො, දීඝනිකායෙ දසුත්‌තරසුත්‌තන්‌තපරියායෙන කථෙතබ්‌බො, මජ්‌ඣිමනිකායෙ සතිපට්‌ඨානසුත්‌තන්‌තපරියායෙන කථෙතබ්‌බො, අභිධම්‌මෙ නිද්‌දෙසපරියායෙන කථෙතබ්‌බො.

    Imesu pana catūsu ariyavaṃsesu purimehi tīhi terasannaṃ dhutaṅgānaṃ catupaccayasantosassa ca vasena sakalaṃ vinayapiṭakaṃ kathitaṃ hoti, bhāvanārāmena avasesaṃ piṭakadvayaṃ. Imaṃ pana bhāvanārāmaṃ ariyavaṃsaṃ kathentena bhikkhunā paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyā kathetabbo, dīghanikāye dasuttarasuttantapariyāyena kathetabbo, majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyena kathetabbo, abhidhamme niddesapariyāyena kathetabbo.

    තත්‌ථ පටිසම්‌භිදාමග්‌ගෙ නෙක්‌ඛම්‌මපාළියාති –

    Tattha paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyāti –

    ‘‘නෙක්‌ඛම්‌මං භාවෙන්‌තො රමති, කාමච්‌ඡන්‌දං පජහන්‌තො රමති. අබ්‍යාපාදං, බ්‍යාපාදං… ආලොකසඤ්‌ඤං… ථිනමිද්‌ධං… අවික්‌ඛෙපං, උද්‌ධච්‌චං… ධම්‌මවවත්‌ථානං… විචිකිච්‌ඡං… ඤාණං… අවිජ්‌ජං… පාමොජ්‌ජං… අරතිං… පඨමජ්‌ඣානං, පඤ්‌ච නීවරණෙ… දුතියජ්‌ඣානං… විතක්‌කවිචාරෙ… තතියජ්‌ඣානං… පීතිං… චතුත්‌ථජ්‌ඣානං… සුඛදුක්‌ඛෙ… ආකාසානඤ්‌චායතනසමාපත්‌තිං භාවෙන්‌තො රමති, රූපසඤ්‌ඤං පටිඝසඤ්‌ඤං නානත්‌තසඤ්‌ඤං පජහන්‌තො රමති. විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනසමාපත්‌තිං…පෙ.… නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනසමාපත්‌තිං භාවෙන්‌තො රමති, ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනසඤ්‌ඤං පජහන්‌තො රමති.

    ‘‘Nekkhammaṃ bhāvento ramati, kāmacchandaṃ pajahanto ramati. Abyāpādaṃ, byāpādaṃ… ālokasaññaṃ… thinamiddhaṃ… avikkhepaṃ, uddhaccaṃ… dhammavavatthānaṃ… vicikicchaṃ… ñāṇaṃ… avijjaṃ… pāmojjaṃ… aratiṃ… paṭhamajjhānaṃ, pañca nīvaraṇe… dutiyajjhānaṃ… vitakkavicāre… tatiyajjhānaṃ… pītiṃ… catutthajjhānaṃ… sukhadukkhe… ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ bhāvento ramati, rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahanto ramati. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ bhāvento ramati, ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahanto ramati.

    ‘‘අනිච්‌චානුපස්‌සනං භාවෙන්‌තො රමති, නිච්‌චසඤ්‌ඤං පජහන්‌තො රමති. දුක්‌ඛානුපස්‌සනං… සුඛසඤ්‌ඤං… අනත්‌තානුපස්‌සනං… අත්‌තසඤ්‌ඤං… නිබ්‌බිදානුපස්‌සනං… නන්‌දිං… විරාගානුපස්‌සනං… රාගං… නිරොධානුපස්‌සනං… සමුදයං… පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සනං… ආදානං… ඛයානුපස්‌සනං … ඝනසඤ්‌ඤං… වයානුපස්‌සනං… ආයූහනං… විපරිණාමානුපස්‌සනං… ධුවසඤ්‌ඤං… අනිමිත්‌තානුපස්‌සනං … නිමිත්‌තං… අප්‌පණිහිතානුපස්‌සනං… පණිධිං… සුඤ්‌ඤතානුපස්‌සනං… අභිනිවෙසං… අධිපඤ්‌ඤාධම්‌මවිපස්‌සනං… සාරාදානාභිනිවෙසං… යථාභූතඤාණදස්‌සනං… සම්‌මොහාභිනිවෙසං… ආදීනවානුපස්‌සනං… ආලයාභිනිවෙසං… පටිසඞ්‌ඛානුපස්‌සනං… අප්‌පටිසඞ්‌ඛං… විවට්‌ටානුපස්‌සනං… සංයොගාභිනිවෙසං… සොතාපත්‌තිමග්‌ගං… දිට්‌ඨෙකට්‌ඨෙ කිලෙසෙ… සකදාගාමිමග්‌ගං… ඔළාරිකෙ කිලෙසෙ… අනාගාමිමග්‌ගං… අනුසහගතෙ කිලෙසෙ… අරහත්‌තමග්‌ගං භාවෙන්‌තො රමති, සබ්‌බකිලෙසෙ පජහන්‌තො රමතී’’ති (පටි. ම. 1.41,95).

    ‘‘Aniccānupassanaṃ bhāvento ramati, niccasaññaṃ pajahanto ramati. Dukkhānupassanaṃ… sukhasaññaṃ… anattānupassanaṃ… attasaññaṃ… nibbidānupassanaṃ… nandiṃ… virāgānupassanaṃ… rāgaṃ… nirodhānupassanaṃ… samudayaṃ… paṭinissaggānupassanaṃ… ādānaṃ… khayānupassanaṃ … ghanasaññaṃ… vayānupassanaṃ… āyūhanaṃ… vipariṇāmānupassanaṃ… dhuvasaññaṃ… animittānupassanaṃ … nimittaṃ… appaṇihitānupassanaṃ… paṇidhiṃ… suññatānupassanaṃ… abhinivesaṃ… adhipaññādhammavipassanaṃ… sārādānābhinivesaṃ… yathābhūtañāṇadassanaṃ… sammohābhinivesaṃ… ādīnavānupassanaṃ… ālayābhinivesaṃ… paṭisaṅkhānupassanaṃ… appaṭisaṅkhaṃ… vivaṭṭānupassanaṃ… saṃyogābhinivesaṃ… sotāpattimaggaṃ… diṭṭhekaṭṭhe kilese… sakadāgāmimaggaṃ… oḷārike kilese… anāgāmimaggaṃ… anusahagate kilese… arahattamaggaṃ bhāvento ramati, sabbakilese pajahanto ramatī’’ti (paṭi. ma. 1.41,95).

    එවං පටිසම්‌භිදාමග්‌ගෙ නෙක්‌ඛම්‌මපාළියා කථෙතබ්‌බො.

    Evaṃ paṭisambhidāmagge nekkhammapāḷiyā kathetabbo.

    දීඝනිකායෙ දසුත්‌තරසුත්‌තන්‌තපරියායෙනාති –

    Dīghanikāyedasuttarasuttantapariyāyenāti –

    ‘‘එකං ධම්‌මං භාවෙන්‌තො රමති, එකං ධම්‌මං පජහන්‌තො රමති…පෙ.… දස ධම්‌මෙ භාවෙන්‌තො රමති, දස ධම්‌මෙ පජහන්‌තො රමති. කතමං එකං ධම්‌මං භාවෙන්‌තො රමති? කායගතාසතිං සාතසහගතං, ඉමං එකං ධම්‌මං භාවෙන්‌තො රමති. කතමං එකං ධම්‌මං පජහන්‌තො රමති? අස්‌මිමානං, ඉමං එකං ධම්‌මං පජහන්‌තො රමති. කතමෙ ද්‌වෙ ධම්‌මෙ…පෙ.… කතමෙ දස ධම්‌මෙ භාවෙන්‌තො රමති? දස කසිණායතනානි, ඉමෙ දස ධම්‌මෙ භාවෙන්‌තො රමති. කතමෙ දස ධම්‌මෙ පජහන්‌තො රමති? දස මිච්‌ඡත්‌තෙ, ඉමෙ දස ධම්‌මෙ පජහන්‌තො රමති. එවං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු භාවනාරාමො හොතී’’ති (දී. නි. 3.351-360).

    ‘‘Ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati, ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati…pe… dasa dhamme bhāvento ramati, dasa dhamme pajahanto ramati. Katamaṃ ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati? Kāyagatāsatiṃ sātasahagataṃ, imaṃ ekaṃ dhammaṃ bhāvento ramati. Katamaṃ ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati? Asmimānaṃ, imaṃ ekaṃ dhammaṃ pajahanto ramati. Katame dve dhamme…pe… katame dasa dhamme bhāvento ramati? Dasa kasiṇāyatanāni, ime dasa dhamme bhāvento ramati. Katame dasa dhamme pajahanto ramati? Dasa micchatte, ime dasa dhamme pajahanto ramati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (dī. ni. 3.351-360).

    එවං දීඝනිකායෙ දසුත්‌තරසුත්‌තන්‌තපරියායෙන කථෙතබ්‌බො.

    Evaṃ dīghanikāye dasuttarasuttantapariyāyena kathetabbo.

    මජ්‌ඣිමනිකායෙ සතිපට්‌ඨානසුත්‌තන්‌තපරියායෙනාති –

    Majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyenāti –

    ‘‘එකායනො අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො…පෙ.… යාවදෙව ඤාණමත්‌තාය පටිස්‌සතිමත්‌තාය. අනිස්‌සිතො ච විහරති, න ච කිඤ්‌චි ලොකෙ උපාදියති. එවම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු භාවනාරාමො හොති භාවනාරතො. පහානාරාමො හොති පහානරතො. පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ගච්‌ඡන්‌තො වා ගච්‌ඡාමීති පජානාති…පෙ.… පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සෙය්‍යථාපි පස්‌සෙය්‍ය සරීරං සිවථිකාය ඡඩ්‌ඩිතං…පෙ.… පූතීනි චුණ්‌ණකජාතානි. සො ඉමමෙව කායං උපසංහරති ‘අයම්‌පි ඛො කායො එවංධම්‌මො එවංභාවී එවංඅනතීතො’ති. ඉති අජ්‌ඣත්‌තං වා කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති…පෙ.… එවම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු භාවනාරාමො හොතී’’ති (ම. නි. 1.106 ආදයො).

    ‘‘Ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo…pe… yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya. Anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati. Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hoti bhāvanārato. Pahānārāmo hoti pahānarato. Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā gacchāmīti pajānāti…pe… puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ…pe… pūtīni cuṇṇakajātāni. So imameva kāyaṃ upasaṃharati ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti. Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (ma. ni. 1.106 ādayo).

    එවං මජ්‌ඣිමනිකායෙ සතිපට්‌ඨානසුත්‌තන්‌තපරියායෙන කථෙතබ්‌බො.

    Evaṃ majjhimanikāye satipaṭṭhānasuttantapariyāyena kathetabbo.

    අභිධම්‌මෙ නිද්‌දෙසපරියායෙනාති සබ්‌බෙපි සඞ්‌ඛතෙ ‘‘අනිච්‌චතො දුක්‌ඛතො රොගතො ගණ්‌ඩතො …පෙ.… සංකිලෙසිකධම්‌මතො පස්‌සන්‌තො රමති, එවං ඛො භික්‌ඛු භාවනාරාමො හොතී’’ති (මහානි. 13; චූළනි. උපසීවමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො 39, නන්‌දමාණවපුච්‌ඡානිද්‌දෙසො 51). එවං නිද්‌දෙසපරියායෙන කථෙතබ්‌බො.

    Abhidhamme niddesapariyāyenāti sabbepi saṅkhate ‘‘aniccato dukkhato rogato gaṇḍato …pe… saṃkilesikadhammato passanto ramati, evaṃ kho bhikkhu bhāvanārāmo hotī’’ti (mahāni. 13; cūḷani. upasīvamāṇavapucchāniddeso 39, nandamāṇavapucchāniddeso 51). Evaṃ niddesapariyāyena kathetabbo.

    නෙවත්‌තානුක්‌කංසෙතීති ‘‘අජ්‌ජ මෙ සට්‌ඨි වා සත්‌තති වා වස්‌සානි අනිච්‌චං දුක්‌ඛං අනත්‌තාති විපස්‌සනාය කම්‌මං කරොන්‌තස්‌ස කො මයා සදිසො අත්‌ථී’’ති එවං අත්‌තුක්‌කංසනං න කරොති. නො පරං වම්‌භෙතීති ‘‘අනිච්‌චං දුක්‌ඛන්‌ති විපස්‌සනාමත්‌තකම්‌පි නත්‌ථි, කිං ඉමෙ විස්‌සට්‌ඨකම්‌මට්‌ඨානා චරන්‌තී’’ති එවං පරවම්‌භනං න කරොති. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.

    Nevattānukkaṃsetīti ‘‘ajja me saṭṭhi vā sattati vā vassāni aniccaṃ dukkhaṃ anattāti vipassanāya kammaṃ karontassa ko mayā sadiso atthī’’ti evaṃ attukkaṃsanaṃ na karoti. No paraṃ vambhetīti ‘‘aniccaṃ dukkhanti vipassanāmattakampi natthi, kiṃ ime vissaṭṭhakammaṭṭhānā carantī’’ti evaṃ paravambhanaṃ na karoti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, චත්‌තාරො අරියවංසාති, භික්‌ඛවෙ, ඉමෙ චත්‌තාරො අරියවංසා අරියතන්‌තියො අරියපවෙණියො අරියඤ්‌ජසා අරියවටුමානීති සුත්‌තන්‌තං විනිවට්‌ටෙත්‌වා ඉදානි මහාඅරියවංසපරිපූරකස්‌ස භික්‌ඛුනො වසනදිසා දස්‌සෙන්‌තො ඉමෙහි ච පන, භික්‌ඛවෙතිආදිමාහ. තත්‌ථ ස්‌වෙව අරතිං සහතීති සොයෙව අරතිං අනභිරතිං උක්‌කණ්‌ඨිතං සහති අභිභවති. න තං අරති සහතීති තං පන භික්‌ඛුං යා එසා පන්‌තෙසු සෙනාසනෙසු අධිකුසලානං ධම්‌මානං භාවනාය අරති නාම හොති, සා සහිතුං අධිභවිතුං න සක්‌කොති. අරතිරතිසහොති අරතිඤ්‌ච පඤ්‌චකාමගුණරතිඤ්‌ච සහති, අධිභවිතුං සක්‌කොති.

    Ime kho, bhikkhave, cattāro ariyavaṃsāti, bhikkhave, ime cattāro ariyavaṃsā ariyatantiyo ariyapaveṇiyo ariyañjasā ariyavaṭumānīti suttantaṃ vinivaṭṭetvā idāni mahāariyavaṃsaparipūrakassa bhikkhuno vasanadisā dassento imehi ca pana, bhikkhavetiādimāha. Tattha sveva aratiṃ sahatīti soyeva aratiṃ anabhiratiṃ ukkaṇṭhitaṃ sahati abhibhavati. Na taṃ arati sahatīti taṃ pana bhikkhuṃ yā esā pantesu senāsanesu adhikusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanāya arati nāma hoti, sā sahituṃ adhibhavituṃ na sakkoti. Aratiratisahoti aratiñca pañcakāmaguṇaratiñca sahati, adhibhavituṃ sakkoti.

    ඉදානි ගාථාහි කූටං ගණ්‌හන්‌තො නාරතීතිආදිමාහ. තත්‌ථ ධීරන්‌ති වීරියවන්‌තං. නාරති ධීරං සහතීති ඉදං පුරිමස්‌සෙව කාරණවචනං. යස්‌මා සා ධීරං න සහති නප්‌පහොති ධීරං සහිතුං අධිභවිතුං න සක්‌කොති, තස්‌මා නාරති සහති ධීරං. ධීරො හි අරතිස්‌සහොති අරතිසහත්‌තා හි සො ධීරො නාම, තස්‌මා අරතිං සහතීති අත්‌ථො. සබ්‌බකම්‌මවිහායීනන්‌ති සබ්‌බං තෙභූමකකම්‌මං චජිත්‌වා පරිච්‌ඡින්‌නං පරිවටුමං කත්‌වා ඨිතං. පනුණ්‌ණං කො නිවාරයෙති කිලෙසෙ පනුදිත්‌වා ඨිතං කො නාම රාගො වා දොසො වා නිවාරෙය්‍ය. නෙක්‌ඛං ජම්‌බොනදස්‌සෙව, කො තං නින්‌දිතුමරහතීති ජම්‌බොනදසඞ්‌ඛාතස්‌ස ජාතිරත්‌තසුවණ්‌ණස්‌ස නික්‌ඛසදිසං ගරහිතබ්‌බදොසවිමුත්‌තං කො තං පුග්‌ගලං නින්‌දිතුං අරහති. බ්‍රහ්‌මුනාපි පසංසිතොති මහාබ්‍රහ්‌මුනාපි එස පුග්‌ගලො පසංසිතොයෙවාති. දෙසනාපරියොසානෙ චත්‌තාලීස භික්‌ඛුසහස්‌සානි අරහත්‌තෙ පතිට්‌ඨහිංසු.

    Idāni gāthāhi kūṭaṃ gaṇhanto nāratītiādimāha. Tattha dhīranti vīriyavantaṃ. Nārati dhīraṃ sahatīti idaṃ purimasseva kāraṇavacanaṃ. Yasmā sā dhīraṃ na sahati nappahoti dhīraṃ sahituṃ adhibhavituṃ na sakkoti, tasmā nārati sahati dhīraṃ. Dhīro hi aratissahoti aratisahattā hi so dhīro nāma, tasmā aratiṃ sahatīti attho. Sabbakammavihāyīnanti sabbaṃ tebhūmakakammaṃ cajitvā paricchinnaṃ parivaṭumaṃ katvā ṭhitaṃ. Panuṇṇaṃ ko nivārayeti kilese panuditvā ṭhitaṃ ko nāma rāgo vā doso vā nivāreyya. Nekkhaṃjambonadasseva, ko taṃ ninditumarahatīti jambonadasaṅkhātassa jātirattasuvaṇṇassa nikkhasadisaṃ garahitabbadosavimuttaṃ ko taṃ puggalaṃ nindituṃ arahati. Brahmunāpi pasaṃsitoti mahābrahmunāpi esa puggalo pasaṃsitoyevāti. Desanāpariyosāne cattālīsa bhikkhusahassāni arahatte patiṭṭhahiṃsu.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 8. අරියවංසසුත්‌තං • 8. Ariyavaṃsasuttaṃ

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 8. අරියවංසසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Ariyavaṃsasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact