| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
१६. अरूपधम्मववत्थानदुक्करपञ्हो
16. Arūpadhammavavatthānadukkarapañho
१६. राजा आह ‘‘भन्ते नागसेन, दुक्करं नु खो भगवता कत’’न्ति? थेरो आह ‘‘दुक्करं, महाराज, भगवता कत’’न्ति। ‘‘किं पन, भन्ते नागसेन, भगवता दुक्करं कत’’न्ति। ‘‘दुक्करं, महाराज, भगवता कतं इमेसं अरूपीनं चित्तचेतसिकानं धम्मानं एकारम्मणे वत्तमानानं ववत्थानं अक्खातं ‘अयं फस्सो, अयं वेदना, अयं सञ्ञा, अयं चेतना, इदं चित्त’’’न्ति।
16. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, dukkaraṃ nu kho bhagavatā kata’’nti? Thero āha ‘‘dukkaraṃ, mahārāja, bhagavatā kata’’nti. ‘‘Kiṃ pana, bhante nāgasena, bhagavatā dukkaraṃ kata’’nti. ‘‘Dukkaraṃ, mahārāja, bhagavatā kataṃ imesaṃ arūpīnaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ ekārammaṇe vattamānānaṃ vavatthānaṃ akkhātaṃ ‘ayaṃ phasso, ayaṃ vedanā, ayaṃ saññā, ayaṃ cetanā, idaṃ citta’’’nti.
‘‘ओपम्मं करोही’’ति। ‘‘यथा, महाराज, कोचिदेव पुरिसो नावाय महासमुद्दं अज्झोगाहेत्वा हत्थपुटेन उदकं गहेत्वा जिव्हाय सायित्वा जानेय्य नु खो, महाराज, सो पुरिसो ‘‘इदं गङ्गाय उदकं, इदं यमुनाय उदकं, इदं अचिरवतिया उदकं, इदं सरभुया उदकं, इदं महिया उदक’’’न्ति? ‘‘दुक्करं, भन्ते, जानितु’’न्ति। ‘‘इतो दुक्करतरं खो, महाराज, भगवता कतं इमेसं अरूपीनं चित्तचेतसिकानं धम्मानं एकारम्मणे वत्तमानानं ववत्थानं अक्खातं ‘अयं फस्सो, अयं वेदना, अयं सञ्ञा, अयं चेतना, इदं चित्त’’’न्ति। ‘‘सुट्ठु, भन्ते’’ति राजा अब्भानुमोदीति।
‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, kocideva puriso nāvāya mahāsamuddaṃ ajjhogāhetvā hatthapuṭena udakaṃ gahetvā jivhāya sāyitvā jāneyya nu kho, mahārāja, so puriso ‘‘idaṃ gaṅgāya udakaṃ, idaṃ yamunāya udakaṃ, idaṃ aciravatiyā udakaṃ, idaṃ sarabhuyā udakaṃ, idaṃ mahiyā udaka’’’nti? ‘‘Dukkaraṃ, bhante, jānitu’’nti. ‘‘Ito dukkarataraṃ kho, mahārāja, bhagavatā kataṃ imesaṃ arūpīnaṃ cittacetasikānaṃ dhammānaṃ ekārammaṇe vattamānānaṃ vavatthānaṃ akkhātaṃ ‘ayaṃ phasso, ayaṃ vedanā, ayaṃ saññā, ayaṃ cetanā, idaṃ citta’’’nti. ‘‘Suṭṭhu, bhante’’ti rājā abbhānumodīti.
अरूपधम्मववत्थानदुक्करपञ्हो सोळसमो।
Arūpadhammavavatthānadukkarapañho soḷasamo.
अरूपधम्मववत्थानवग्गो सत्तमो।
Arūpadhammavavatthānavaggo sattamo.
इमस्मिं वग्गे सोळस पञ्हा।
Imasmiṃ vagge soḷasa pañhā.
