| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
அரூபாவசரகுஸலகதா²வண்ணனா
Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā
265. ஸப்³பா³காரேனாதி ஏவங் ரூபனிமித்தங் த³ண்டா³தா³னஸம்ப⁴வத³ஸ்ஸனாதி³னா ஸப்³பே³ன ரூபரூபனிமித்தேஸு ததா³ரம்மணஜ்ஜா²னேஸு தோ³ஸத³ஸ்ஸனாகாரேன, ரூபாதீ³ஸு நிகந்திப்பஹானஅனாவஜ்ஜிதுகாமதாதி³னா வா. விராகா³தி ஜிகு³ச்ச²னா. ஆனேஞ்ஜாபி⁴ஸங்கா²ரவசனாதீ³ஹி ஆனேஞ்ஜதா ‘‘ஸந்தா இமே சுந்த³ அரியஸ்ஸ வினயே விமொக்கா²’’திஆதி³னா ஸந்தவிமொக்க²தா ச வுத்தா. தோ³ஸத³ஸ்ஸனபடிபக்க²பா⁴வனாவஸேன படிக⁴ஸஞ்ஞானங் ஸுப்பஹீனத்தா மஹதாபி ஸத்³தே³ன அரூபஸமாபத்திதோ ந வுட்டா²தி. ததா² பன ந ஸுப்பஹீனத்தா ஸப்³ப³ரூபஸமாபத்திதோ வுட்டா²னங் ஸியா, பட²மஜ்ஜா²னங் பன அப்பகம்பி ஸத்³த³ங் ந ஸஹதீதி தங் ஸமாபன்னஸ்ஸ ஸத்³தோ³ கண்டகோதி வுத்தங்.
265. Sabbākārenāti evaṃ rūpanimittaṃ daṇḍādānasambhavadassanādinā sabbena rūparūpanimittesu tadārammaṇajjhānesu dosadassanākārena, rūpādīsu nikantippahānaanāvajjitukāmatādinā vā. Virāgāti jigucchanā. Āneñjābhisaṅkhāravacanādīhi āneñjatā ‘‘santā ime cunda ariyassa vinaye vimokkhā’’tiādinā santavimokkhatā ca vuttā. Dosadassanapaṭipakkhabhāvanāvasena paṭighasaññānaṃ suppahīnattā mahatāpi saddena arūpasamāpattito na vuṭṭhāti. Tathā pana na suppahīnattā sabbarūpasamāpattito vuṭṭhānaṃ siyā, paṭhamajjhānaṃ pana appakampi saddaṃ na sahatīti taṃ samāpannassa saddo kaṇṭakoti vuttaṃ.
ஆருப்பபா⁴வனாய அபா⁴வே சுதிதோ உத்³த⁴ங் உப்பத்திரஹானங் ரூபஸஞ்ஞாபடிக⁴ஸஞ்ஞானங் யாவ அத்தனோ விபாகப்பவத்தி, தாவ அனுப்பத்தித⁴ம்மதாபாத³னேன ஸமதிக்கமோ அத்த²ங்க³மோ ச வுத்தோ. நானத்தஸஞ்ஞாஸு பன யா தஸ்மிங் ப⁴வே ந உப்பஜ்ஜந்தி, தா அனோகாஸதாய ந உப்பஜ்ஜந்தி, ந ஆருப்பபா⁴வனாய நிவாரிதத்தா. அனிவாரிதத்தா ச காசி உப்பஜ்ஜந்தி. தஸ்மா தாஸங் அமனஸிகாரோ அனாவஜ்ஜனங் அபச்சவெக்க²ணங், ஜவனபடிபாத³கேன வா ப⁴வங்க³மனஸ்ஸ அந்தரே அகரணங் அப்பவேஸனங் வுத்தங், தேன ச நானத்தஸஞ்ஞாமனஸிகாரஹேதூனங் ரூபானங் ஸமதிக்கமா ஸமாதி⁴ஸ்ஸ தி²ரபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி. ரூபஸமதிக்கமாபா⁴வேனேவ ஹி ரூபஸமாபத்தீஸு ‘‘நானத்தஸஞ்ஞானங் அமனஸிகாரா’’தி ஏகஸ்ஸ அவசனந்தி. கோ ஆனிஸங்ஸோ, ந ஹி ஸப்³ப³ஸ்ஸாத³வத்து²ரஹிதே ஆகாஸே பவத்திதஸஞ்ஞாய ஆனிஸங்ஸோ தி³ஸ்ஸதீதி வுத்தங் ஹோதி. ரூபஸஞ்ஞாஸமதிக்கமனாதி³கங் வசனங் ஆனிஸங்ஸஸ்ஸ பகாஸனங், ந அத்தோ².
Āruppabhāvanāya abhāve cutito uddhaṃ uppattirahānaṃ rūpasaññāpaṭighasaññānaṃ yāva attano vipākappavatti, tāva anuppattidhammatāpādanena samatikkamo atthaṅgamo ca vutto. Nānattasaññāsu pana yā tasmiṃ bhave na uppajjanti, tā anokāsatāya na uppajjanti, na āruppabhāvanāya nivāritattā. Anivāritattā ca kāci uppajjanti. Tasmā tāsaṃ amanasikāro anāvajjanaṃ apaccavekkhaṇaṃ, javanapaṭipādakena vā bhavaṅgamanassa antare akaraṇaṃ appavesanaṃ vuttaṃ, tena ca nānattasaññāmanasikārahetūnaṃ rūpānaṃ samatikkamā samādhissa thirabhāvaṃ dasseti. Rūpasamatikkamābhāveneva hi rūpasamāpattīsu ‘‘nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti ekassa avacananti. Ko ānisaṃso, na hi sabbassādavatthurahite ākāse pavattitasaññāya ānisaṃso dissatīti vuttaṃ hoti. Rūpasaññāsamatikkamanādikaṃ vacanaṃ ānisaṃsassa pakāsanaṃ, na attho.
அஞ்ஞத்தா²தி ஸுத்தேஸு. தத்த² ஹி பரித்தகஸிணுக்³கா⁴டனேபி ரூபவிவேகமத்தக்³க³ஹணேன பரிச்சே²த³ஸ்ஸ அக்³க³ஹணதோ அனந்தப²ரணதா ச வுத்தா, இத⁴ பன அனந்தப²ரணதாஸப்³பா⁴வேபி உக்³கா⁴டிதகஸிணவஸேன பரித்தானந்ததா ஹோதீதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘அனந்தோ ஆகாஸோ’’தி ந வுத்தந்தி அதி⁴ப்பாயோ. ஸமயவவத்தா²பனஜா²னவிஸேஸனேனேவெத்த² அத்தோ², ந படிபத்தியாதி தத³வசனங்.
Aññatthāti suttesu. Tattha hi parittakasiṇugghāṭanepi rūpavivekamattaggahaṇena paricchedassa aggahaṇato anantapharaṇatā ca vuttā, idha pana anantapharaṇatāsabbhāvepi ugghāṭitakasiṇavasena parittānantatā hotīti dassanatthaṃ ‘‘ananto ākāso’’ti na vuttanti adhippāyo. Samayavavatthāpanajhānavisesanenevettha attho, na paṭipattiyāti tadavacanaṃ.
266. பட²மாருப்பவிஞ்ஞாணங் அத்தனோ ப²ரணாகாரேனேவ அனந்தந்தி மனஸிகாதப்³ப³த்தா ‘‘அனந்த’’ந்தி வுத்தங். உக்³கா⁴டபா⁴வோ உக்³கா⁴டிமங்.
266. Paṭhamāruppaviññāṇaṃ attano pharaṇākāreneva anantanti manasikātabbattā ‘‘ananta’’nti vuttaṃ. Ugghāṭabhāvo ugghāṭimaṃ.
267. அகிஞ்சனந்தி விஞ்ஞாணஸ்ஸ கிஞ்சி பகாரங் அக்³க³ஹெத்வா ஸப்³பே³ன ஸப்³ப³ங் விபா⁴வனங் ஆஹ.
267. Akiñcananti viññāṇassa kiñci pakāraṃ aggahetvā sabbena sabbaṃ vibhāvanaṃ āha.
268. யாயாதி ஸங்கா²ராவஸேஸஸஞ்ஞாய. தங் தாவ படிபத்திங். ஆவஜ்ஜிஸ்ஸாமீதிஆதி³னா தன்னின்னாவஜ்ஜனாதி³பவத்தியா அபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதி, ந தத³திக்கமனத்தா²ய ஆவஜ்ஜனபா⁴வனாபவத்தியா. நாஸஞ்ஞாதி ஸஞ்ஞாபா⁴வோ ச ஏதிஸ்ஸா அத்தீ²தி அத்தோ². ஸமூஹக³ஹணவஸேன பவத்தங் கலாபஸம்மஸனங். ப²ஸ்ஸாதி³ஏகேகத⁴ம்மக³ஹணவஸேன பவத்தா அனுபத³த⁴ம்மவிபஸ்ஸனா.
268. Yāyāti saṅkhārāvasesasaññāya. Taṃ tāva paṭipattiṃ. Āvajjissāmītiādinā tanninnāvajjanādipavattiyā abhāvaṃ dasseti, na tadatikkamanatthāya āvajjanabhāvanāpavattiyā. Nāsaññāti saññābhāvo ca etissā atthīti attho. Samūhagahaṇavasena pavattaṃ kalāpasammasanaṃ. Phassādiekekadhammagahaṇavasena pavattā anupadadhammavipassanā.
ஆகாஸே பவத்திதவிஞ்ஞாணாதிக்கமதோ ததியா. தத³திக்கமதோ ஹி தஸ்ஸேவ விபா⁴வனங் ஹோதி. து³தியாருப்பவிஞ்ஞாணவிபா⁴வனே ஹி ததே³வ அதிக்கந்தங் ஸியா, ந தஸ்ஸ ஆரம்மணங், ந சாரம்மணே தோ³ஸங் தி³ஸ்வா அனாரம்மணஸ்ஸ விபா⁴வனாதிக்கமோ யுஜ்ஜதி. பாளியஞ்ச ‘‘விஞ்ஞாணஞ்சாயதனஸமாபத்திங் ஸதோ ஸமாபஜ்ஜித்வா ததோ வுட்ட²ஹித்வா தஞ்ஞேவ விஞ்ஞாணங் அபா⁴வேதீ’’தி (சூளனி॰ உபஸீவமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 39) த்தங், ந வுத்தங் ‘‘தஞ்ஞேவ விஞ்ஞாணஞ்சாயதனங் அபா⁴வேதீ’’தி, ‘‘தஞ்ஞேவ அபா⁴வேதீ’’தி வா. ‘‘அனந்தங் விஞ்ஞாணந்தி விஞ்ஞாணஞ்சாயதனங் உபஸம்பஜ்ஜா’’தி (விப⁴॰ 508) எத்த² பன த்³வயங் வுத்தங் ஆரம்மணஞ்ச விஞ்ஞாணங் விஞ்ஞாணஞ்சாயதனஞ்ச. தஸ்மிங் த்³வயே யேன கேனசி யதோ வா வுட்டி²தோ, தேனேவ பட்டா²னநித்³தி³ட்டே²ன தங்ஸத்³த³ஸ்ஸ ஸம்ப³ந்தே⁴ ஆபன்னே விஞ்ஞாணஞ்சாயதனஸ்ஸ நிவத்தனத்த²ங் விஞ்ஞாணவசனங், தஸ்மா பட²மாருப்பவிஞ்ஞாணஸ்ஸேவ அபா⁴வனாதிக்கமோ வுத்தோ. தன்னிஸ்ஸிதந்தி தேன நிஸ்ஸிதங். தங் மண்ட³பலக்³க³ங் அனிஸ்ஸாய தேன வினாபூ⁴தே விவித்தே ப³ஹி ஓகாஸே டா²னங் விய ஆகாஸலக்³க³விஞ்ஞாணஸ்ஸ விவேகே தத³பக³மே ததியாருப்பஸ்ஸ டா²னங்.
Ākāse pavattitaviññāṇātikkamato tatiyā. Tadatikkamato hi tasseva vibhāvanaṃ hoti. Dutiyāruppaviññāṇavibhāvane hi tadeva atikkantaṃ siyā, na tassa ārammaṇaṃ, na cārammaṇe dosaṃ disvā anārammaṇassa vibhāvanātikkamo yujjati. Pāḷiyañca ‘‘viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā tato vuṭṭhahitvā taññeva viññāṇaṃ abhāvetī’’ti (cūḷani. upasīvamāṇavapucchāniddesa 39) ttaṃ, na vuttaṃ ‘‘taññeva viññāṇañcāyatanaṃ abhāvetī’’ti, ‘‘taññeva abhāvetī’’ti vā. ‘‘Anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajjā’’ti (vibha. 508) ettha pana dvayaṃ vuttaṃ ārammaṇañca viññāṇaṃ viññāṇañcāyatanañca. Tasmiṃ dvaye yena kenaci yato vā vuṭṭhito, teneva paṭṭhānaniddiṭṭhena taṃsaddassa sambandhe āpanne viññāṇañcāyatanassa nivattanatthaṃ viññāṇavacanaṃ, tasmā paṭhamāruppaviññāṇasseva abhāvanātikkamo vutto. Tannissitanti tena nissitaṃ. Taṃ maṇḍapalaggaṃ anissāya tena vinābhūte vivitte bahi okāse ṭhānaṃ viya ākāsalaggaviññāṇassa viveke tadapagame tatiyāruppassa ṭhānaṃ.
அரூபாவசரகுஸலகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / அரூபாவசரகுஸலங் • Arūpāvacarakusalaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā
ஆகாஸானஞ்சாயதனங் • Ākāsānañcāyatanaṃ
விஞ்ஞாணஞ்சாயதனங் • Viññāṇañcāyatanaṃ
ஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனங் • Ākiñcaññāyatanaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / அரூபாவசரகுஸலகதா²வண்ணனா • Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā
