Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
అరూపావచరకుసలకథావణ్ణనా
Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā
౨౬౫. రూపనిమిత్తన్తి రూపహేతు రూపాధికరణం. రూపారూపనిమిత్తేసూతి రూపధమ్మేసు చ పథవీకసిణాదినిమిత్తేసు చ. తదారమ్మణజ్ఝానేసూతి ఏత్థ తం-సద్దేన రూపనిమిత్తం పచ్చామసతి రూపమ్పి వా రూపధమ్మారమ్మణానమ్పి రూపావచరజ్ఝానానం సమ్భవతో. రూపాదీసూతి రూపారూపనిమిత్తతదారమ్మణజ్ఝానేసు రూపపటిబద్ధధమ్మేసు చ. అనావజ్జితుకామతాదినాతి ఆది-సద్దేన అసమాపజ్జితుకామతాదిం సఙ్గణ్హాతి.
265. Rūpanimittanti rūpahetu rūpādhikaraṇaṃ. Rūpārūpanimittesūti rūpadhammesu ca pathavīkasiṇādinimittesu ca. Tadārammaṇajjhānesūti ettha taṃ-saddena rūpanimittaṃ paccāmasati rūpampi vā rūpadhammārammaṇānampi rūpāvacarajjhānānaṃ sambhavato. Rūpādīsūti rūpārūpanimittatadārammaṇajjhānesu rūpapaṭibaddhadhammesu ca. Anāvajjitukāmatādināti ādi-saddena asamāpajjitukāmatādiṃ saṅgaṇhāti.
చుతితో ఉద్ధం ఉప్పత్తిరహానం…పే॰… అనుప్పత్తిధమ్మతాపాదనేన సమతిక్కమోతి ఏతేన సమతిక్కమితబ్బత్తేన రూపావచరకుసలానం రూపావచరవిపాకకిరియేహి విసేసాభావం దస్సేతి అనధిగతభావతో. యేసఞ్హి రూపసఞ్ఞాదీనం అరూపభావనాయ సమతిక్కమాదికో లబ్భతి, తే దస్సేతుం ‘‘అరూపభావనాయ అభావే చుతితో ఉద్ధం ఉప్పత్తిరహాన’’న్తి వుత్తన్తి. యాతి ఏకన్తరూపనిస్సితా అవసిట్ఠపరిత్తవిపాకసఞ్ఞాదయో.
Cutito uddhaṃ uppattirahānaṃ…pe… anuppattidhammatāpādanena samatikkamoti etena samatikkamitabbattena rūpāvacarakusalānaṃ rūpāvacaravipākakiriyehi visesābhāvaṃ dasseti anadhigatabhāvato. Yesañhi rūpasaññādīnaṃ arūpabhāvanāya samatikkamādiko labbhati, te dassetuṃ ‘‘arūpabhāvanāya abhāve cutito uddhaṃ uppattirahāna’’nti vuttanti. Yāti ekantarūpanissitā avasiṭṭhaparittavipākasaññādayo.
ఆనేఞ్జసన్తసమాపత్తిసుఖానుభవనభవవిసేసూపపజ్జనాదయో ఆరుప్పసమాపత్తీనం అత్థాతి ఆహ ‘‘రూపసఞ్ఞా…పే॰… న అత్థో’’తి.
Āneñjasantasamāpattisukhānubhavanabhavavisesūpapajjanādayo āruppasamāpattīnaṃ atthāti āha ‘‘rūpasaññā…pe… na attho’’ti.
ఇధ ఉగ్ఘాటితకసిణవసేన పరిత్తానన్తతా హోతి నిప్పరియాయదేసనత్తాతి అధిప్పాయో. యది ఏవం పరిత్తకసిణుగ్ఘాటితే కథమాకాసానఞ్చాయతనవచనన్తి? తత్థాపి అనన్తఫరణసబ్భావతో. తేనేవాహ ‘‘అనన్తఫరణతాసబ్భావే’’తి. యది సబ్బత్థ అనన్తఫరణతా అత్థి, అథ కస్మా ‘‘అనన్తో ఆకాసో’’తి న వుత్తన్తి ఆహ ‘‘సమయవవత్థాపనా’’తిఆది. తత్థ పటిపత్తీతి ఝానభావనాకారమాహ.
Idha ugghāṭitakasiṇavasena parittānantatā hoti nippariyāyadesanattāti adhippāyo. Yadi evaṃ parittakasiṇugghāṭite kathamākāsānañcāyatanavacananti? Tatthāpi anantapharaṇasabbhāvato. Tenevāha ‘‘anantapharaṇatāsabbhāve’’ti. Yadi sabbattha anantapharaṇatā atthi, atha kasmā ‘‘ananto ākāso’’ti na vuttanti āha ‘‘samayavavatthāpanā’’tiādi. Tattha paṭipattīti jhānabhāvanākāramāha.
౨౬౬. ఉగ్ఘాటభావో ఉగ్ఘాటిమం. యథా పాకిమం.
266. Ugghāṭabhāvo ugghāṭimaṃ. Yathā pākimaṃ.
౨౬౮. ఆకాసే పవత్తితవిఞ్ఞాణాతిక్కమతో తతియాతి పదుద్ధారం కత్వా యుత్తితో ఆగమతో చ తదత్థం విభావేతుం ‘‘తదతిక్కమతో హీ’’తిఆదిమాహ. ఆరుప్పసమాపత్తీనం ఆరమ్మణాతిక్కమేన పత్తబ్బత్తా విసేసతో ఆరమ్మణే దోసదస్సనం తదేవ అతిక్కమితబ్బన్తి అయం యుత్తి, ఆరమ్మణే పన అతిక్కన్తే తదారమ్మణం ఝానమ్పి అతిక్కన్తమేవ హోతి. భావనాయ ఆరమ్మణస్స విగమనం అపనయనం విభావనా. పాళియన్తి విభఙ్గే. నను చ పాళియం ‘‘తఞ్ఞేవ విఞ్ఞాణ’’న్తి అవిసేసేన వుత్తం ‘‘న ఆకాసానఞ్చాయతనవిఞ్ఞాణ’’న్తి. ‘‘న తఞ్ఞేవవిఞ్ఞాణన్తి విసేసవచనేన అయమత్థో సిద్ధో’’తి దస్సేన్తో ‘‘విఞ్ఞాణఞ్చాయతన’’న్తిఆదిమాహ.
268. Ākāse pavattitaviññāṇātikkamato tatiyāti paduddhāraṃ katvā yuttito āgamato ca tadatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘tadatikkamato hī’’tiādimāha. Āruppasamāpattīnaṃ ārammaṇātikkamena pattabbattā visesato ārammaṇe dosadassanaṃ tadeva atikkamitabbanti ayaṃ yutti, ārammaṇe pana atikkante tadārammaṇaṃ jhānampi atikkantameva hoti. Bhāvanāya ārammaṇassa vigamanaṃ apanayanaṃ vibhāvanā. Pāḷiyanti vibhaṅge. Nanu ca pāḷiyaṃ ‘‘taññeva viññāṇa’’nti avisesena vuttaṃ ‘‘na ākāsānañcāyatanaviññāṇa’’nti. ‘‘Na taññevaviññāṇanti visesavacanena ayamattho siddho’’ti dassento ‘‘viññāṇañcāyatana’’ntiādimāha.
అరూపావచరకుసలకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / అరూపావచరకుసలం • Arūpāvacarakusalaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā
ఆకాసానఞ్చాయతనం • Ākāsānañcāyatanaṃ
విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం • Viññāṇañcāyatanaṃ
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / అరూపావచరకుసలకథావణ్ణనా • Arūpāvacarakusalakathāvaṇṇanā