Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
४. असदिसवग्गो
4. Asadisavaggo
[१८१] १. असदिसजातकवण्णना
[181] 1. Asadisajātakavaṇṇanā
धनुग्गहो असदिसोति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो महाभिनिक्खमनं आरब्भ कथेसि। एकदिवसञ्हि भिक्खू धम्मसभायं सन्निसिन्ना भगवतो महानिक्खमपारमिं वण्णेन्ता निसीदिंसु। सत्था आगन्त्वा ‘‘काय नुत्थ, भिक्खवे, एतरहि कथाय सन्निसिन्ना’’ति पुच्छित्वा ‘‘इमाय नामा’’ति वुत्ते ‘‘न, भिक्खवे, तथागतो इदानेव महाभिनिक्खमनं निक्खन्तो, पुब्बेपि सेतच्छत्तं पहाय निक्खन्तोयेवा’’ति वत्वा अतीतं आहरि।
Dhanuggahoasadisoti idaṃ satthā jetavane viharanto mahābhinikkhamanaṃ ārabbha kathesi. Ekadivasañhi bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā bhagavato mahānikkhamapāramiṃ vaṇṇentā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, tathāgato idāneva mahābhinikkhamanaṃ nikkhanto, pubbepi setacchattaṃ pahāya nikkhantoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो तस्स अग्गमहेसिया कुच्छिम्हि पटिसन्धिं गण्हि, तस्स सोत्थिना जातस्स नामग्गहणदिवसे ‘‘असदिसकुमारो’’ति नामं अकंसु। अथस्स आधावित्वा परिधावित्वा विचरणकाले अञ्ञो पुञ्ञवा सत्तो देविया कुच्छिम्हि पटिसन्धिं गण्हि, तस्स सोत्थिना जातस्स नामग्गहणदिवसे ‘‘ब्रह्मदत्तकुमारो’’ति नामं अकंसु। तेसु बोधिसत्तो सोळसवस्सकाले तक्कसिलं गन्त्वा दिसापामोक्खस्स आचरियस्स सन्तिके तयो वेदे अट्ठारस च सिप्पानि उग्गण्हित्वा तेसु इस्साससिप्पे असदिसो हुत्वा बाराणसिं पच्चागमि। राजा कालं करोन्तो ‘‘असदिसकुमारस्स रज्जं दत्वा ब्रह्मदत्तस्स ओपरज्जं देथा’’ति वत्वा कालमकासि। तस्मिं कालकते बोधिसत्तो अत्तनो रज्जे दीयमाने ‘‘न मय्हं रज्जेनत्थो’’ति पटिक्खिपि, ब्रह्मदत्तं रज्जे अभिसिञ्चिंसु। बोधिसत्तो ‘‘मय्हं रज्जेन अत्थो नत्थी’’ति किञ्चिपि न इच्छि, कनिट्ठे रज्जं कारेन्ते पकतिया वसनाकारेनेव वसि। राजपादमूलिका ‘‘असदिसकुमारो रज्जं पत्थेती’’ति वत्वा रञ्ञो सन्तिके बोधिसत्तं परिभिन्दिंसु। सोपि तेसं वचनं गहेत्वा परिभिन्नचित्तो ‘‘भातरं मे गण्हथा’’ति मनुस्से पयोजेसि।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi, tassa sotthinā jātassa nāmaggahaṇadivase ‘‘asadisakumāro’’ti nāmaṃ akaṃsu. Athassa ādhāvitvā paridhāvitvā vicaraṇakāle añño puññavā satto deviyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi, tassa sotthinā jātassa nāmaggahaṇadivase ‘‘brahmadattakumāro’’ti nāmaṃ akaṃsu. Tesu bodhisatto soḷasavassakāle takkasilaṃ gantvā disāpāmokkhassa ācariyassa santike tayo vede aṭṭhārasa ca sippāni uggaṇhitvā tesu issāsasippe asadiso hutvā bārāṇasiṃ paccāgami. Rājā kālaṃ karonto ‘‘asadisakumārassa rajjaṃ datvā brahmadattassa oparajjaṃ dethā’’ti vatvā kālamakāsi. Tasmiṃ kālakate bodhisatto attano rajje dīyamāne ‘‘na mayhaṃ rajjenattho’’ti paṭikkhipi, brahmadattaṃ rajje abhisiñciṃsu. Bodhisatto ‘‘mayhaṃ rajjena attho natthī’’ti kiñcipi na icchi, kaniṭṭhe rajjaṃ kārente pakatiyā vasanākāreneva vasi. Rājapādamūlikā ‘‘asadisakumāro rajjaṃ patthetī’’ti vatvā rañño santike bodhisattaṃ paribhindiṃsu. Sopi tesaṃ vacanaṃ gahetvā paribhinnacitto ‘‘bhātaraṃ me gaṇhathā’’ti manusse payojesi.
अथेको बोधिसत्तस्स अत्थचरको तं कारणं बोधिसत्तस्स आरोचेसि। बोधिसत्तो कनिट्ठभातिकस्स कुज्झित्वा नगरा निक्खमित्वा अञ्ञं रट्ठं गन्त्वा ‘‘एको धनुग्गहो आगन्त्वा राजद्वारे ठितो’’ति रञ्ञो आरोचापेसि। राजा ‘‘कित्तकं भोगं इच्छसी’’ति पुच्छि । ‘‘एकसंवच्छरेन सतसहस्स’’न्ति। ‘‘साधु आगच्छतू’’ति। अथ नं आगन्त्वा समीपे ठितं पुच्छि – ‘‘त्वं धनग्गहोसी’’ति? ‘‘आम, देवा’’ति। ‘‘साधु मं उपट्ठहस्सू’’ति। सो ततो पट्ठाय राजानं उपट्ठहि। तस्स परिब्बयं दीयमानं दिस्वा ‘‘अतिबहुं लभती’’ति पोराणकधनुग्गहा उज्झायिंसु। अथेकदिवसं राजा उय्यानं गन्त्वा मङ्गलसिलापट्टसमीपे साणिपाकारं परिक्खिपापेत्वा अम्बरुक्खमूले महासयने निपन्नो उद्धं ओलोकेन्तो रुक्खग्गे एकं अम्बपिण्डिं दिस्वा ‘‘इमं न सक्का अभिरुहित्वा गण्हितु’’न्ति धनुग्गहे पक्कोसापेत्वा ‘‘इमं अम्बपिण्डिं सरेन छिन्दित्वा पातेतुं सक्खिस्सथा’’ति आह। न तं, देव, अम्हाकं गरु, देवेन पन नो बहुवारे कम्मं दिट्ठपुब्बं, अधुनागतो धनुग्गहो अम्हेहि बहुतरं लभति, तं पातापेथाति।
Atheko bodhisattassa atthacarako taṃ kāraṇaṃ bodhisattassa ārocesi. Bodhisatto kaniṭṭhabhātikassa kujjhitvā nagarā nikkhamitvā aññaṃ raṭṭhaṃ gantvā ‘‘eko dhanuggaho āgantvā rājadvāre ṭhito’’ti rañño ārocāpesi. Rājā ‘‘kittakaṃ bhogaṃ icchasī’’ti pucchi . ‘‘Ekasaṃvaccharena satasahassa’’nti. ‘‘Sādhu āgacchatū’’ti. Atha naṃ āgantvā samīpe ṭhitaṃ pucchi – ‘‘tvaṃ dhanaggahosī’’ti? ‘‘Āma, devā’’ti. ‘‘Sādhu maṃ upaṭṭhahassū’’ti. So tato paṭṭhāya rājānaṃ upaṭṭhahi. Tassa paribbayaṃ dīyamānaṃ disvā ‘‘atibahuṃ labhatī’’ti porāṇakadhanuggahā ujjhāyiṃsu. Athekadivasaṃ rājā uyyānaṃ gantvā maṅgalasilāpaṭṭasamīpe sāṇipākāraṃ parikkhipāpetvā ambarukkhamūle mahāsayane nipanno uddhaṃ olokento rukkhagge ekaṃ ambapiṇḍiṃ disvā ‘‘imaṃ na sakkā abhiruhitvā gaṇhitu’’nti dhanuggahe pakkosāpetvā ‘‘imaṃ ambapiṇḍiṃ sarena chinditvā pātetuṃ sakkhissathā’’ti āha. Na taṃ, deva, amhākaṃ garu, devena pana no bahuvāre kammaṃ diṭṭhapubbaṃ, adhunāgato dhanuggaho amhehi bahutaraṃ labhati, taṃ pātāpethāti.
राजा बोधिसत्तं पक्कोसापेत्वा ‘‘सक्खिस्ससि, तात, एतं पातेतु’’न्ति पुच्छि। ‘‘आम, महाराज, एकं ओकासं लभमानो सक्खिस्सामी’’ति। ‘‘कतरोकास’’न्ति? ‘‘तुम्हाकं सयनस्स अन्तोकास’’न्ति। राजा सयनं हरापेत्वा ओकासं कारेसि। बोधिसत्तस्स हत्थे धनु नत्थि, निवासनन्तरे धनुं सन्नय्हित्वा विचरति, तस्मा ‘‘साणिं लद्धुं वट्टती’’ति आह। राजा ‘‘साधू’’ति साणिं आहरापेत्वा परिक्खिपापेसि। बोधिसत्तो अन्तोसाणिं पविसित्वा उपरिनिवत्थं सेतवत्थं हरित्वा एकं रत्तपटं निवासेत्वा कच्छं बन्धित्वा एकं रत्तपटं उदरे बन्धित्वा पसिब्बकतो सन्धियुत्तं खग्गं नीहरित्वा वामपस्से सन्नय्हित्वा सुवण्णकञ्चुकं पटिमुञ्चित्वा चापनाळिं पिट्ठियं सन्नय्हित्वा सन्धियुत्तमेण्डकमहाधनुं आदाय पवाळवण्णं जियं आरोपेत्वा उण्हीसं सीसे पटिमुञ्चित्वा तिखिणखुरप्पं नखेहि परिवत्तयमानो साणिं द्विधा कत्वा पथविं फालेत्वा अलङ्कतनागकुमारो विय निक्खमित्वा सरखिपनट्ठानं गन्त्वा खुरप्पं सन्नय्हित्वा राजानं आह – ‘‘किं, महाराज, एतं अम्बपिण्डिं उद्धं आरोहनकण्डेन पातेमि, उदाहु अधो ओरोहनकण्डेना’’ति । ‘‘तात, बहू मया आरोहनकण्डेन पातेन्ता दिट्ठपुब्बा, ओरोहनकण्डेन पन पातेन्ता मया न दिट्ठपुब्बा, ओरोहनकण्डेन पातेही’’ति। ‘‘महाराज, इदं कण्डं दूरं आरोहिस्सति, याव चातुमहाराजिकभवनं, ताव गन्त्वा सयं ओरोहिस्सति, यावस्स ओरोहनं, ताव तुम्हेहि अधिवासेतुं वट्टती’’ति। राजा ‘‘साधू’’ति सम्पटिच्छि।
Rājā bodhisattaṃ pakkosāpetvā ‘‘sakkhissasi, tāta, etaṃ pātetu’’nti pucchi. ‘‘Āma, mahārāja, ekaṃ okāsaṃ labhamāno sakkhissāmī’’ti. ‘‘Katarokāsa’’nti? ‘‘Tumhākaṃ sayanassa antokāsa’’nti. Rājā sayanaṃ harāpetvā okāsaṃ kāresi. Bodhisattassa hatthe dhanu natthi, nivāsanantare dhanuṃ sannayhitvā vicarati, tasmā ‘‘sāṇiṃ laddhuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Rājā ‘‘sādhū’’ti sāṇiṃ āharāpetvā parikkhipāpesi. Bodhisatto antosāṇiṃ pavisitvā uparinivatthaṃ setavatthaṃ haritvā ekaṃ rattapaṭaṃ nivāsetvā kacchaṃ bandhitvā ekaṃ rattapaṭaṃ udare bandhitvā pasibbakato sandhiyuttaṃ khaggaṃ nīharitvā vāmapasse sannayhitvā suvaṇṇakañcukaṃ paṭimuñcitvā cāpanāḷiṃ piṭṭhiyaṃ sannayhitvā sandhiyuttameṇḍakamahādhanuṃ ādāya pavāḷavaṇṇaṃ jiyaṃ āropetvā uṇhīsaṃ sīse paṭimuñcitvā tikhiṇakhurappaṃ nakhehi parivattayamāno sāṇiṃ dvidhā katvā pathaviṃ phāletvā alaṅkatanāgakumāro viya nikkhamitvā sarakhipanaṭṭhānaṃ gantvā khurappaṃ sannayhitvā rājānaṃ āha – ‘‘kiṃ, mahārāja, etaṃ ambapiṇḍiṃ uddhaṃ ārohanakaṇḍena pātemi, udāhu adho orohanakaṇḍenā’’ti . ‘‘Tāta, bahū mayā ārohanakaṇḍena pātentā diṭṭhapubbā, orohanakaṇḍena pana pātentā mayā na diṭṭhapubbā, orohanakaṇḍena pātehī’’ti. ‘‘Mahārāja, idaṃ kaṇḍaṃ dūraṃ ārohissati, yāva cātumahārājikabhavanaṃ, tāva gantvā sayaṃ orohissati, yāvassa orohanaṃ, tāva tumhehi adhivāsetuṃ vaṭṭatī’’ti. Rājā ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchi.
अथ नं पुन आह – ‘‘महाराज, इदं कण्डं पन आरोहमानं अम्बपिण्डिवण्टं यावमज्झं कन्तमानं आरोहिस्सति, ओरोहमानं केसग्गमत्तम्पि इतो वा एत्तो वा अगन्त्वा उजुञ्ञेव पतित्वा अम्बपिण्डिं गहेत्वा ओतरिस्सति, पस्स, महाराजा’’ति वेगं जनेत्वा कण्डं खिपि। तं कण्डं अम्बपिण्डिवण्टं यावमज्झं कन्तमानं अभिरुहि। बोधिसत्तो ‘‘इदानि तं कण्डं याव चातुमहाराजिकभवनं गतं भविस्सती’’ति ञत्वा पठमं खित्तकण्डतो अधिकतरं वेगं जनेत्वा अञ्ञं कण्डं खिपि, तं गन्त्वा पुरिमकण्डपुङ्खे पहरित्वा निवत्तित्वा सयं तावतिंसभवनं अभिरुहि। तत्थ नं देवता अग्गहेसुं, निवत्तनकण्डस्स वातछिन्नसद्दो असनिसद्दो विय अहोसि। महाजनेन ‘‘किं एसो सद्दो’’ति वुत्ते बोधिसत्तो ‘‘निवत्तनकण्डस्स सद्दो’’ति वत्वा अत्तनो अत्तनो सरीरे कण्डस्स पतनभावं ञत्वा भीततसितं महाजनं ‘‘मा भायित्था’’ति समस्सासेत्वा ‘‘कण्डस्स भूमियं पतितुं न दस्सामी’’ति आह। कण्डं ओतरमानं केसग्गमत्तम्पि इतो वा एत्तो वा अगन्त्वा उजुञ्ञेव पतित्वा अम्बपिण्डिं छिन्दि। बोधिसत्तो अम्बपिण्डिया च कण्डस्स च भूमियं पतितुं अदत्वा आकासेयेव सम्पटिच्छन्तो एकेन हत्थेन अम्बपिण्डिं, एकेन हत्थेन कण्डं अग्गहेसि। महाजनो तं अच्छरियं दिस्वा ‘‘न नो एवरूपं दिट्ठपुब्ब’’न्ति महापुरिसं पसंसति उन्नदति अप्फोटेति अङ्गुलियो विधूनति, चेलुक्खेपसहस्सानि पवत्तेति। राजपरिसाय तुट्ठपहट्ठाय बोधिसत्तस्स दिन्नधनं कोटिमत्तं अहोसि। राजापिस्स धनवस्सं वस्सेन्तो विय बहुं धनं महन्तञ्च यसं अदासि।
Atha naṃ puna āha – ‘‘mahārāja, idaṃ kaṇḍaṃ pana ārohamānaṃ ambapiṇḍivaṇṭaṃ yāvamajjhaṃ kantamānaṃ ārohissati, orohamānaṃ kesaggamattampi ito vā etto vā agantvā ujuññeva patitvā ambapiṇḍiṃ gahetvā otarissati, passa, mahārājā’’ti vegaṃ janetvā kaṇḍaṃ khipi. Taṃ kaṇḍaṃ ambapiṇḍivaṇṭaṃ yāvamajjhaṃ kantamānaṃ abhiruhi. Bodhisatto ‘‘idāni taṃ kaṇḍaṃ yāva cātumahārājikabhavanaṃ gataṃ bhavissatī’’ti ñatvā paṭhamaṃ khittakaṇḍato adhikataraṃ vegaṃ janetvā aññaṃ kaṇḍaṃ khipi, taṃ gantvā purimakaṇḍapuṅkhe paharitvā nivattitvā sayaṃ tāvatiṃsabhavanaṃ abhiruhi. Tattha naṃ devatā aggahesuṃ, nivattanakaṇḍassa vātachinnasaddo asanisaddo viya ahosi. Mahājanena ‘‘kiṃ eso saddo’’ti vutte bodhisatto ‘‘nivattanakaṇḍassa saddo’’ti vatvā attano attano sarīre kaṇḍassa patanabhāvaṃ ñatvā bhītatasitaṃ mahājanaṃ ‘‘mā bhāyitthā’’ti samassāsetvā ‘‘kaṇḍassa bhūmiyaṃ patituṃ na dassāmī’’ti āha. Kaṇḍaṃ otaramānaṃ kesaggamattampi ito vā etto vā agantvā ujuññeva patitvā ambapiṇḍiṃ chindi. Bodhisatto ambapiṇḍiyā ca kaṇḍassa ca bhūmiyaṃ patituṃ adatvā ākāseyeva sampaṭicchanto ekena hatthena ambapiṇḍiṃ, ekena hatthena kaṇḍaṃ aggahesi. Mahājano taṃ acchariyaṃ disvā ‘‘na no evarūpaṃ diṭṭhapubba’’nti mahāpurisaṃ pasaṃsati unnadati apphoṭeti aṅguliyo vidhūnati, celukkhepasahassāni pavatteti. Rājaparisāya tuṭṭhapahaṭṭhāya bodhisattassa dinnadhanaṃ koṭimattaṃ ahosi. Rājāpissa dhanavassaṃ vassento viya bahuṃ dhanaṃ mahantañca yasaṃ adāsi.
एवं बोधिसत्ते तेन रञ्ञा सक्कते गरुकते तत्थ वसन्ते ‘‘असदिसकुमारो किर बाराणसियं नत्थी’’ति सत्त राजानो आगन्त्वा बाराणसिनगरं परिवारेत्वा ‘‘रज्जं वा देतु युद्धं वा’’ति रञ्ञो पण्णं पेसेसुं। राजा मरणभयभीतो ‘‘कुहिं मे भाता वसती’’ति पुच्छित्वा ‘‘एकं सामन्तराजानं उपट्ठहती’’ति सुत्वा ‘‘मम भातिके अनागच्छन्ते मय्हं जीवितं नत्थि, गच्छथ तस्स मम वचनेन पादे वन्दित्वा खमापेत्वा गण्हित्वा आगच्छथा’’ति दूते पाहेसि। ते गन्त्वा बोधिसत्तस्स तं पवत्तिं आरोचेसुं। बोधिसत्तो तं राजानं आपुच्छित्वा बाराणसिं पच्चागन्त्वा राजानं ‘‘मा भायी’’ति समस्सासेत्वा कण्डे अक्खरानि छिन्दित्वा ‘‘अहं असदिसकुमारो आगतो, अञ्ञं एककण्डं खिपन्तो सब्बेसं वो जीवितं हरिस्सामि, जीवितेन अत्थिका पलायन्तू’’ति अट्टालके ठत्वा सत्तन्नं राजूनं भुञ्जन्तानं कञ्चनपातिमकुलेयेव कण्डं पातेसि। ते अक्खरानि दिस्वा मरणभयभीता सब्बेव पलायिंसु। एवं महासत्तो खुद्दकमक्खिकाय पिवनमत्तम्पि लोहितं अनुप्पादेत्वा सत्त राजानो पलापेत्वा कनिट्ठभातरं अपलोकेत्वा कामे पहाय इसिपब्बज्जं पब्बजित्वा अभिञ्ञा च समापत्तियो च निब्बत्तेत्वा जीवितपरियोसाने ब्रह्मलोकूपगो अहोसि।
Evaṃ bodhisatte tena raññā sakkate garukate tattha vasante ‘‘asadisakumāro kira bārāṇasiyaṃ natthī’’ti satta rājāno āgantvā bārāṇasinagaraṃ parivāretvā ‘‘rajjaṃ vā detu yuddhaṃ vā’’ti rañño paṇṇaṃ pesesuṃ. Rājā maraṇabhayabhīto ‘‘kuhiṃ me bhātā vasatī’’ti pucchitvā ‘‘ekaṃ sāmantarājānaṃ upaṭṭhahatī’’ti sutvā ‘‘mama bhātike anāgacchante mayhaṃ jīvitaṃ natthi, gacchatha tassa mama vacanena pāde vanditvā khamāpetvā gaṇhitvā āgacchathā’’ti dūte pāhesi. Te gantvā bodhisattassa taṃ pavattiṃ ārocesuṃ. Bodhisatto taṃ rājānaṃ āpucchitvā bārāṇasiṃ paccāgantvā rājānaṃ ‘‘mā bhāyī’’ti samassāsetvā kaṇḍe akkharāni chinditvā ‘‘ahaṃ asadisakumāro āgato, aññaṃ ekakaṇḍaṃ khipanto sabbesaṃ vo jīvitaṃ harissāmi, jīvitena atthikā palāyantū’’ti aṭṭālake ṭhatvā sattannaṃ rājūnaṃ bhuñjantānaṃ kañcanapātimakuleyeva kaṇḍaṃ pātesi. Te akkharāni disvā maraṇabhayabhītā sabbeva palāyiṃsu. Evaṃ mahāsatto khuddakamakkhikāya pivanamattampi lohitaṃ anuppādetvā satta rājāno palāpetvā kaniṭṭhabhātaraṃ apaloketvā kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā jīvitapariyosāne brahmalokūpago ahosi.
सत्था ‘‘एवं, भिक्खवे, असदिसकुमारो सत्त राजानो पलापेत्वा विजितसङ्गामो इसिपब्बज्जं पब्बजितो’’ति अभिसम्बुद्धो हुत्वा इमा गाथा अवोच –
Satthā ‘‘evaṃ, bhikkhave, asadisakumāro satta rājāno palāpetvā vijitasaṅgāmo isipabbajjaṃ pabbajito’’ti abhisambuddho hutvā imā gāthā avoca –
६१.
61.
‘‘धनुग्गहो असदिसो, राजपुत्तो महब्बलो।
‘‘Dhanuggaho asadiso, rājaputto mahabbalo;
दूरेपाती अक्खणवेधी, महाकायप्पदालनो॥
Dūrepātī akkhaṇavedhī, mahākāyappadālano.
६२.
62.
‘‘सब्बामित्ते रणं कत्वा, न च कञ्चि विहेठयि।
‘‘Sabbāmitte raṇaṃ katvā, na ca kañci viheṭhayi;
भातरं सोत्थिं कत्वान, संयमं अज्झुपागमी’’ति॥
Bhātaraṃ sotthiṃ katvāna, saṃyamaṃ ajjhupāgamī’’ti.
तत्थ असदिसोति न केवलं नामेनेव, बलवीरियपञ्ञाहिपि असदिसोव। महब्बलोति कायबलेनपि पञ्ञाबलेनपि महब्बलो। दूरेपातीति याव चातुमहाराजिकभवना तावतिंसभवना च कण्डं पेसेतुं समत्थताय दूरेपाती। अक्खणवेधीति अविराधितवेधी। अथ वा अक्खणा वुच्चति विज्जु, याव एका विज्जु निच्छरति, ताव तेनोभासेन सत्तट्ठ वारे कण्डानि गहेत्वा विज्झतीति अक्खणवेधी। महाकायप्पदालनोति महन्ते काये पदालेति। चम्मकायो, दारुकायो, लोहकायो, अयोकायो, वालिककायो, उदककायो, फलककायोति इमे सत्त महाकाया नाम। तत्थ अञ्ञो चम्मकायपदालनो महिंसचम्मं विनिविज्झति, सो पन सतम्पि महिंसचम्मानं विनिविज्झतियेव। अञ्ञो अट्ठङ्गुलबहलं उदुम्बरपदरं, चतुरङ्गुलबहलं असनपदरं विनिविज्झति, सो पन फलकसतम्पि एकतो बद्धं विनिविज्झति, तथा द्वङ्गुलबहलं तम्बलोहपट्टं, अङ्गुलबहलं अयपट्टं। वालिकसकटस्स बदरसकटस्स पलालसकटस्स वा पच्छाभागेन कण्डं पवेसेत्वा पुरेभागेन अतिपातेति, पकतिया उदके चतुउसभट्ठानं कण्डं पेसेति, थले अट्ठउसभन्ति एवं इमेसं सत्तन्नं महाकायानं पदालनतो महाकायप्पदालनो। सब्बामित्तेति सब्बे अमित्ते। रणं कत्वाति युद्धं कत्वा पलापेसीति अत्थो। न च कञ्चि विहेठयीति एकम्पि न विहेठेसि। अविहेठयन्तोयेव पन तेहि सद्धिं कण्डपेसनेनेव रणं कत्वा। संयमं अज्झुपागमीति सीलसंयमं पब्बज्जं उपगतो।
Tattha asadisoti na kevalaṃ nāmeneva, balavīriyapaññāhipi asadisova. Mahabbaloti kāyabalenapi paññābalenapi mahabbalo. Dūrepātīti yāva cātumahārājikabhavanā tāvatiṃsabhavanā ca kaṇḍaṃ pesetuṃ samatthatāya dūrepātī. Akkhaṇavedhīti avirādhitavedhī. Atha vā akkhaṇā vuccati vijju, yāva ekā vijju niccharati, tāva tenobhāsena sattaṭṭha vāre kaṇḍāni gahetvā vijjhatīti akkhaṇavedhī. Mahākāyappadālanoti mahante kāye padāleti. Cammakāyo, dārukāyo, lohakāyo, ayokāyo, vālikakāyo, udakakāyo, phalakakāyoti ime satta mahākāyā nāma. Tattha añño cammakāyapadālano mahiṃsacammaṃ vinivijjhati, so pana satampi mahiṃsacammānaṃ vinivijjhatiyeva. Añño aṭṭhaṅgulabahalaṃ udumbarapadaraṃ, caturaṅgulabahalaṃ asanapadaraṃ vinivijjhati, so pana phalakasatampi ekato baddhaṃ vinivijjhati, tathā dvaṅgulabahalaṃ tambalohapaṭṭaṃ, aṅgulabahalaṃ ayapaṭṭaṃ. Vālikasakaṭassa badarasakaṭassa palālasakaṭassa vā pacchābhāgena kaṇḍaṃ pavesetvā purebhāgena atipāteti, pakatiyā udake catuusabhaṭṭhānaṃ kaṇḍaṃ peseti, thale aṭṭhausabhanti evaṃ imesaṃ sattannaṃ mahākāyānaṃ padālanato mahākāyappadālano. Sabbāmitteti sabbe amitte. Raṇaṃ katvāti yuddhaṃ katvā palāpesīti attho. Na ca kañci viheṭhayīti ekampi na viheṭhesi. Aviheṭhayantoyeva pana tehi saddhiṃ kaṇḍapesaneneva raṇaṃ katvā. Saṃyamaṃ ajjhupāgamīti sīlasaṃyamaṃ pabbajjaṃ upagato.
एवं सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा कनिट्ठभाता आनन्दो अहोसि, असदिसकुमारो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā kaniṭṭhabhātā ānando ahosi, asadisakumāro pana ahameva ahosi’’nti.
असदिसजातकवण्णना पठमा।
Asadisajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / १८१. असदिसजातकं • 181. Asadisajātakaṃ