| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. आसंससुत्तवण्णना
3. Āsaṃsasuttavaṇṇanā
१३. ततिये सन्तोति अत्थि उपलब्भन्ति। संविज्जमानाति तस्सेव वेवचनं। लोकस्मिन्ति सत्तलोके। निरासोति अनासो अपत्थनो। आसंसोति आसंसमानो पत्थयमानो। विगतासोति अपगतासो। चण्डालकुलेति चण्डालानं कुले। वेनकुलेति विलीवकारकुले। नेसादकुलेति मिगलुद्दकानं कुले। रथकारकुलेति चम्मकारकुले। पुक्कुसकुलेति पुप्फच्छड्डककुले।
13. Tatiye santoti atthi upalabbhanti. Saṃvijjamānāti tasseva vevacanaṃ. Lokasminti sattaloke. Nirāsoti anāso apatthano. Āsaṃsoti āsaṃsamāno patthayamāno. Vigatāsoti apagatāso. Caṇḍālakuleti caṇḍālānaṃ kule. Venakuleti vilīvakārakule. Nesādakuleti migaluddakānaṃ kule. Rathakārakuleti cammakārakule. Pukkusakuleti pupphacchaḍḍakakule.
एत्तावता कुलविपत्तिं दस्सेत्वा इदानि यस्मा नीचकुले जातोपि एकच्चो अड्ढो होति महद्धनो, अयं पन न तादिसो, तस्मास्स भोगविपत्तिं दस्सेतुं दलिद्देतिआदिमाह। तत्थ दलिद्देति दालिद्दियेन समन्नागते। अप्पन्नपानभोजनेति परित्तकअन्नपानभोजने। कसिरवुत्तिकेति दुक्खजीविके, यत्थ वायामेन पयोगेन जीवितवुत्तिं साधेन्ति, तथारूपेति अत्थो। यत्थ कसिरेन घासच्छादो लब्भतीति यस्मिं कुले दुक्खेन यागुभत्तघासो च कोपीनमत्तं अच्छादनञ्च लब्भति।
Ettāvatā kulavipattiṃ dassetvā idāni yasmā nīcakule jātopi ekacco aḍḍho hoti mahaddhano, ayaṃ pana na tādiso, tasmāssa bhogavipattiṃ dassetuṃ daliddetiādimāha. Tattha daliddeti dāliddiyena samannāgate. Appannapānabhojaneti parittakaannapānabhojane. Kasiravuttiketi dukkhajīvike, yattha vāyāmena payogena jīvitavuttiṃ sādhenti, tathārūpeti attho. Yattha kasirena ghāsacchādo labbhatīti yasmiṃ kule dukkhena yāgubhattaghāso ca kopīnamattaṃ acchādanañca labbhati.
इदानि यस्मा एकच्चो नीचकुले जातोपि उपधिसम्पन्नो होति अत्तभावसमिद्धियं ठितो , अयञ्च न तादिसो, तस्मास्स सरीरविपत्तिम्पि दस्सेतुं सो च होति दुब्बण्णोतिआदिमाह। तत्थ दुब्बण्णोति पंसुपिसाचको विय झामखाणुवण्णो। दुद्दसिकोति विजातमातुयापि अमनापदस्सनो। ओकोटिमकोति लकुण्डको। काणोति एकक्खिकाणो वा उभयक्खिकाणो वा। कुणीति एकहत्थकुणी वा उभयहत्थकुणी वा। खञ्जोति एकपादखञ्जो वा उभयपादखञ्जो वा। पक्खहतोति हतपक्खो पीठसप्पी। पदीपेय्यस्साति वट्टितेलकपल्लकादिनो पदीपउपकरणस्स। तस्स न एवं होतीति। कस्मा न होति? नीचकुले जातत्ता।
Idāni yasmā ekacco nīcakule jātopi upadhisampanno hoti attabhāvasamiddhiyaṃ ṭhito , ayañca na tādiso, tasmāssa sarīravipattimpi dassetuṃ so ca hoti dubbaṇṇotiādimāha. Tattha dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo. Duddasikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano. Okoṭimakoti lakuṇḍako. Kāṇoti ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā. Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā. Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā. Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī. Padīpeyyassāti vaṭṭitelakapallakādino padīpaupakaraṇassa. Tassa na evaṃ hotīti. Kasmā na hoti? Nīcakule jātattā.
जेट्ठोति अञ्ञस्मिं जेट्ठे सति कनिट्ठो आसं न करोति, तस्मा जेट्ठोति आह। आभिसेकोति जेट्ठोपि न अभिसेकारहो आसं न करोति, तस्मा आभिसेकोति आह। अनभिसित्तोति अभिसेकारहोपि काणकुणिआदिदोसरहितो सकिं अभिसित्तो पुन अभिसेके आसं न करोति, तस्मा अनभिसित्तोति आह । अचलप्पत्तोति जेट्ठोपि आभिसेको अनभिसित्तो मन्दो उत्तानसेय्यको, सोपि अभिसेके आसं न करोति। सोळसवस्सुद्देसिको पन पञ्ञायमानमस्सुभेदो अचलप्पत्तो नाम होति, महन्तम्पि रज्जं विचारेतुं समत्थो, तस्मा ‘‘अचलप्पत्तो’’ति आह। तस्स एवं होतीति कस्मा होति? महाजातिताय।
Jeṭṭhoti aññasmiṃ jeṭṭhe sati kaniṭṭho āsaṃ na karoti, tasmā jeṭṭhoti āha. Ābhisekoti jeṭṭhopi na abhisekāraho āsaṃ na karoti, tasmā ābhisekoti āha. Anabhisittoti abhisekārahopi kāṇakuṇiādidosarahito sakiṃ abhisitto puna abhiseke āsaṃ na karoti, tasmā anabhisittoti āha . Acalappattoti jeṭṭhopi ābhiseko anabhisitto mando uttānaseyyako, sopi abhiseke āsaṃ na karoti. Soḷasavassuddesiko pana paññāyamānamassubhedo acalappatto nāma hoti, mahantampi rajjaṃ vicāretuṃ samattho, tasmā ‘‘acalappatto’’ti āha. Tassa evaṃ hotīti kasmā hoti? Mahājātitāya.
दुस्सीलोति निस्सीलो। पापधम्मोति लामकधम्मो। असुचीति असुचीहि कायकम्मादीहि समन्नागतो। सङ्कस्सरसमाचारोति सङ्काहि सरितब्बसमाचारो, किञ्चिदेव असारुप्पं दिस्वा ‘‘इदं इमिना कतं भविस्सती’’ति एवं परेसं आसङ्कनीयसमाचारो, अत्तनायेव वा सङ्काहि सरितब्बसमाचारो, सासङ्कसमाचारोति अत्थो। तस्स हि दिवाट्ठानादीसु सन्निपतित्वा किञ्चिदेव मन्तयन्ते भिक्खू दिस्वा ‘‘इमे एकतो हुत्वा मन्तेन्ति, कच्चि नु खो मया कतकम्मं जानित्वा मन्तेन्ती’’ति एवं सासङ्कसमाचारो होति। पटिच्छन्नकम्मन्तोति पटिच्छादेतब्बयुत्तकेन पापकम्मेन समन्नागतो। अस्समणो समणपटिञ्ञोति अस्समणो हुत्वाव समणपतिरूपकताय ‘‘समणो अह’’न्ति एवं पटिञ्ञो। अब्रह्मचारी ब्रह्मचारिपटिञ्ञोति अञ्ञे ब्रह्मचारिनो सुनिवत्थे सुपारुते सुम्भकपत्तधरे गामनिगमराजधानीसु पिण्डाय चरित्वा जीविकं कप्पेन्ते दिस्वा सयम्पि तादिसेन आकारेन तथा पटिपज्जनतो ‘‘अहं ब्रह्मचारी’’ति पटिञ्ञं देन्तो विय होति। ‘‘अहं भिक्खू’’ति वत्वा उपोसथग्गादीनि पविसन्तो पन ब्रह्मचारिपटिञ्ञो होतियेव, तथा सङ्घिकं लाभं गण्हन्तो। अन्तोपूतीति पूतिना कम्मेन अन्तो अनुपविट्ठो। अवस्सुतोति रागादीहि तिन्तो। कसम्बुजातोति सञ्जातरागादिकचवरो। तस्स न एवं होतीति। कस्मा न होति? लोकुत्तरधम्मउपनिस्सयस्स नत्थिताय। तस्स एवं होतीति। कस्मा होति? महासीलस्मिं परिपूरकारिताय।
Dussīloti nissīlo. Pāpadhammoti lāmakadhammo. Asucīti asucīhi kāyakammādīhi samannāgato. Saṅkassarasamācāroti saṅkāhi saritabbasamācāro, kiñcideva asāruppaṃ disvā ‘‘idaṃ iminā kataṃ bhavissatī’’ti evaṃ paresaṃ āsaṅkanīyasamācāro, attanāyeva vā saṅkāhi saritabbasamācāro, sāsaṅkasamācāroti attho. Tassa hi divāṭṭhānādīsu sannipatitvā kiñcideva mantayante bhikkhū disvā ‘‘ime ekato hutvā mantenti, kacci nu kho mayā katakammaṃ jānitvā mantentī’’ti evaṃ sāsaṅkasamācāro hoti. Paṭicchannakammantoti paṭicchādetabbayuttakena pāpakammena samannāgato. Assamaṇo samaṇapaṭiññoti assamaṇo hutvāva samaṇapatirūpakatāya ‘‘samaṇo aha’’nti evaṃ paṭiñño. Abrahmacārī brahmacāripaṭiññoti aññe brahmacārino sunivatthe supārute sumbhakapattadhare gāmanigamarājadhānīsu piṇḍāya caritvā jīvikaṃ kappente disvā sayampi tādisena ākārena tathā paṭipajjanato ‘‘ahaṃ brahmacārī’’ti paṭiññaṃ dento viya hoti. ‘‘Ahaṃ bhikkhū’’ti vatvā uposathaggādīni pavisanto pana brahmacāripaṭiñño hotiyeva, tathā saṅghikaṃ lābhaṃ gaṇhanto. Antopūtīti pūtinā kammena anto anupaviṭṭho. Avassutoti rāgādīhi tinto. Kasambujātoti sañjātarāgādikacavaro. Tassa na evaṃ hotīti. Kasmā na hoti? Lokuttaradhammaupanissayassa natthitāya. Tassaevaṃ hotīti. Kasmā hoti? Mahāsīlasmiṃ paripūrakāritāya.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. आसंससुत्तं • 3. Āsaṃsasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३. आसंससुत्तवण्णना • 3. Āsaṃsasuttavaṇṇanā
