| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៣. អាសំសសុត្តវណ្ណនា
3. Āsaṃsasuttavaṇṇanā
១៣. តតិយេ សន្តោតិ ឯត្ថ សន្ត-សទ្ទោ ‘‘ទីឃំ សន្តស្ស យោជន’’ន្តិអាទីសុ (ធ. ប. ៦០) កិលន្តភាវេ អាគតោ។ ‘‘អយញ្ច វិតក្កោ, អយញ្ច វិចារោ សន្តោ ហោន្តិ សមិតា’’តិអាទីសុ (វិភ. ៥៧៦) និរុទ្ធភាវេ។ ‘‘អធិគតោ ខោ ម្យាយំ ធម្មោ, គម្ភីរោ ទុទ្ទសោ ទុរនុពោធោ សន្តោ បណីតោ’’តិអាទីសុ (ទី. និ. ២.៦៧; ម. និ. ១.២៨១; សំ. និ. ១.១៧២; មហាវ. ៧-៨) សន្តញាណគោចរតាយំ។ ‘‘ឧបសន្តស្ស សទា សតិមតោ’’តិអាទីសុ (ឧទា. ២៧) កិលេសវូបសមេ។ ‘‘សន្តោ ហវេ សព្ភិ បវេទយន្តី’’តិអាទីសុ (ធ. ប. ១៥១) សាធូសុ។ ‘‘បញ្ចិមេ, ភិក្ខវេ, មហាចោរា សន្តោ សំវិជ្ជមានា’’តិអាទីសុ (បារា. ១៩៥) អត្ថិភាវេ។ ឥធាបិ អត្ថិភាវេយេវាតិ អាហ ‘‘សន្តោតិ អត្ថិ ឧបលព្ភន្តី’’តិ។ តត្ថ អត្ថីតិ លោកសង្កេតវសេន សំវិជ្ជន្តិ។ អត្ថិភាវោ ហេត្ថ បុគ្គលសម្ពន្ធេន វុត្តត្តា លោកសមញ្ញាវសេនេវ វេទិតព្ពោ, ន បរមត្ថវសេន។ អត្ថីតិ ចេតំ និបាតបទំ ទដ្ឋព្ពំ ‘‘អត្ថិ ឥមស្មិំ កាយេ កេសា’’តិអាទីសុ (ម. និ. ១.១១០) វិយ។
13. Tatiye santoti ettha santa-saddo ‘‘dīghaṃ santassa yojana’’ntiādīsu (dha. pa. 60) kilantabhāve āgato. ‘‘Ayañca vitakko, ayañca vicāro santo honti samitā’’tiādīsu (vibha. 576) niruddhabhāve. ‘‘Adhigato kho myāyaṃ dhammo, gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto’’tiādīsu (dī. ni. 2.67; ma. ni. 1.281; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 7-8) santañāṇagocaratāyaṃ. ‘‘Upasantassa sadā satimato’’tiādīsu (udā. 27) kilesavūpasame. ‘‘Santo have sabbhi pavedayantī’’tiādīsu (dha. pa. 151) sādhūsu. ‘‘Pañcime, bhikkhave, mahācorā santo saṃvijjamānā’’tiādīsu (pārā. 195) atthibhāve. Idhāpi atthibhāveyevāti āha ‘‘santoti atthi upalabbhantī’’ti. Tattha atthīti lokasaṅketavasena saṃvijjanti. Atthibhāvo hettha puggalasambandhena vuttattā lokasamaññāvaseneva veditabbo, na paramatthavasena. Atthīti cetaṃ nipātapadaṃ daṭṭhabbaṃ ‘‘atthi imasmiṃ kāye kesā’’tiādīsu (ma. ni. 1.110) viya.
សំវិជ្ជមានាតិ ឧបលព្ភមានា។ យញ្ហិ សំវិជ្ជតិ, តំ ឧបលព្ភតិ។ តេនាហ ‘‘សំវិជ្ជមានាតិ តស្សេវ វេវចន’’ន្តិ។ អនាសោតិ បត្ថនារហិតោ។ តេនាហ ‘‘អបត្ថនោ’’តិ។ អាសំសតិ បត្ថេតីតិ អាសំសោ។ វេណុវេត្តាទិវិលីវេហិ សុប្បាទិភាជនការកា វិលីវការកា។ មិគមច្ឆាទីនំ និសាទនតោ នេសាទា, មាគវិកមច្ឆពន្ធាទយោ។ រថេសុ ចម្មេន នហនករណតោ រថការា , ធម្មការា។ បុឥតិ ករីសស្ស នាមំ, តំ កុសេន្តិ អបនេន្តីតិ បុក្កុសា, បុប្ផច្ឆឌ្ឌកា។
Saṃvijjamānāti upalabbhamānā. Yañhi saṃvijjati, taṃ upalabbhati. Tenāha ‘‘saṃvijjamānāti tasseva vevacana’’nti. Anāsoti patthanārahito. Tenāha ‘‘apatthano’’ti. Āsaṃsati patthetīti āsaṃso. Veṇuvettādivilīvehi suppādibhājanakārakā vilīvakārakā. Migamacchādīnaṃ nisādanato nesādā, māgavikamacchabandhādayo. Rathesu cammena nahanakaraṇato rathakārā, dhammakārā. Puiti karīsassa nāmaṃ, taṃ kusenti apanentīti pukkusā, pupphacchaḍḍakā.
ទុព្ពណ្ណោតិ វិរូបោ។ ឱកោដិមកោតិ អារោហាភាវេន ហេដ្ឋិមកោ, រស្សកាយោតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘លកុណ្ឌកោ’’តិ។ លកុ វិយ ឃដិកា វិយ ឌេតិ បវត្តតីតិ ហិ លកុណ្ឌកោ, រស្សោ។ កណតិ និមីលតីតិ កាណោ។ តំ បនស្ស និមីលនំ ឯកេន អក្ខិនា ទ្វីហិបិ ចាតិ អាហ ‘‘ឯកក្ខិកាណោ វា ឧភយក្ខិកាណោ វា’’តិ។ កុណនំ កុណោ, ហត្ថវេកល្លំ។ តំ ឯតស្ស អត្ថីតិ កុណី។ ខញ្ជោ វុច្ចតិ បាទវិកលោ។ ហេដ្ឋិមកាយសង្ខាតោ សរីរស្ស បក្ខោ បទេសោ ហតោ អស្សាតិ បក្ខហតោ។ តេនាហ ‘‘បីឋសប្បី’’តិ។ បទីបេ បទីបនេ ឯតព្ពំ នេតព្ពន្តិ បទីបេយ្យំ, តេលាទិឧបករណំ។
Dubbaṇṇoti virūpo. Okoṭimakoti ārohābhāvena heṭṭhimako, rassakāyoti attho. Tenāha ‘‘lakuṇḍako’’ti. Laku viya ghaṭikā viya ḍeti pavattatīti hi lakuṇḍako, rasso. Kaṇati nimīlatīti kāṇo. Taṃ panassa nimīlanaṃ ekena akkhinā dvīhipi cāti āha ‘‘ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā’’ti. Kuṇanaṃ kuṇo, hatthavekallaṃ. Taṃ etassa atthīti kuṇī. Khañjo vuccati pādavikalo. Heṭṭhimakāyasaṅkhāto sarīrassa pakkho padeso hato assāti pakkhahato. Tenāha ‘‘pīṭhasappī’’ti. Padīpe padīpane etabbaṃ netabbanti padīpeyyaṃ, telādiupakaraṇaṃ.
អាសំ ន ករោតីតិ រជ្ជាភិសេកេ កនិដ្ឋោ បត្ថនំ ន ករោតិ ជេដ្ឋេ សតិ កនិដ្ឋស្ស អនធិការត្តា។ អភិសេកំ អរហតីតិ អភិសេការហោ, ន អភិសេការហោ កាណកុណិអាទិទោសសមន្នាគតោ។
Āsaṃ na karotīti rajjābhiseke kaniṭṭho patthanaṃ na karoti jeṭṭhe sati kaniṭṭhassa anadhikārattā. Abhisekaṃ arahatīti abhisekāraho, na abhisekāraho kāṇakuṇiādidosasamannāgato.
សីលស្ស ទុដ្ឋុ នាម នត្ថិ, តស្មា អភាវត្ថោ ឥធ ទុ-សទ្ទោតិ អាហ ‘‘និស្សីលោ’’តិ។ ‘‘បាបំ បាបេន សុករ’’ន្តិអាទីសុ (ឧទា. ៤៨; ចូឡវ. ៣៤៣) វិយ បាប-សទ្ទោ និហីនបរិយាយោតិ អាហ ‘‘លាមកធម្មោ’’តិ។ សីលវិបត្តិយា វា ទុស្សីលោ។ ទិដ្ឋិវិបត្តិយា បាបធម្មោ។ កាយវាចាសំវរភេទេន វា ទុស្សីលោ, មនោសំវរភេទេន, សតិសំវរាទិភេទេន វា បាបធម្មោ។ អសុទ្ធប្បយោគតាយ ទុស្សីលោ, អសុទ្ធាសយតាយ បាបធម្មោ។ កុសលសីលវិរហេន ទុស្សីលោ, អកុសលសីលសមន្នាគមេន បាបធម្មោ។ អសុចីហីតិ អបរិសុទ្ធេហិ។ សង្កាហិ សរិតព្ពសមាចារោតិ ‘‘ឥមស្ស មញ្ញេ ឥទំ កម្ម’’ន្តិ ឯវំ បរេហិ សង្កាយ សរិតព្ពសមាចារោ។ តេនាហ ‘‘កិញ្ចិទេវា’’តិអាទិ។ អត្តនាយេវ វា សង្កាហិ សរិតព្ពសមាចារោតិ ឯតេនបិ កម្មសាធនតំយេវ សង្កស្សរសទ្ទស្ស ទស្សេតិ។ អត្តនោ សង្កាយ បរេសំ សមាចារកិរិយំ សរតិ អាសង្កតិ វិធាវតីតិបិ សង្កស្សរសមាចារោតិ ឯវមេត្ថ កត្តុសាធនតាបិ ទដ្ឋព្ពា។ តស្ស ហិ ទ្វេ តយោ ជនេ កថេន្តេ ទិស្វា ‘‘មម ទោសំ មញ្ញេ កថេន្តី’’តិ តេសំ សមាចារំ សង្កាយ សរតិ ធាវតិ។
Sīlassa duṭṭhu nāma natthi, tasmā abhāvattho idha du-saddoti āha ‘‘nissīlo’’ti. ‘‘Pāpaṃ pāpena sukara’’ntiādīsu (udā. 48; cūḷava. 343) viya pāpa-saddo nihīnapariyāyoti āha ‘‘lāmakadhammo’’ti. Sīlavipattiyā vā dussīlo. Diṭṭhivipattiyā pāpadhammo. Kāyavācāsaṃvarabhedena vā dussīlo, manosaṃvarabhedena, satisaṃvarādibhedena vā pāpadhammo. Asuddhappayogatāya dussīlo, asuddhāsayatāya pāpadhammo. Kusalasīlavirahena dussīlo, akusalasīlasamannāgamena pāpadhammo. Asucīhīti aparisuddhehi. Saṅkāhi saritabbasamācāroti ‘‘imassa maññe idaṃ kamma’’nti evaṃ parehi saṅkāya saritabbasamācāro. Tenāha ‘‘kiñcidevā’’tiādi. Attanāyeva vā saṅkāhi saritabbasamācāroti etenapi kammasādhanataṃyeva saṅkassarasaddassa dasseti. Attano saṅkāya paresaṃ samācārakiriyaṃ sarati āsaṅkati vidhāvatītipi saṅkassarasamācāroti evamettha kattusādhanatāpi daṭṭhabbā. Tassa hi dve tayo jane kathente disvā ‘‘mama dosaṃ maññe kathentī’’ti tesaṃ samācāraṃ saṅkāya sarati dhāvati.
ឯវំបដិញ្ញោតិ សលាកគ្គហណាទីសុ ‘‘កិត្តកា វិហារេ សមណា’’តិ គណនាយ អារទ្ធាយ ‘‘អហម្បិ សមណោ, អហម្បិ សមណោ’’តិ បដិញ្ញំ ទត្វា សលាកគ្គហណាទីនិ ករោតីតិ សមណោ អហន្តិ ឯវំសមណប្បដិញ្ញោ។ សុម្ភកបត្តធរេតិ មត្តិកាបត្តធរេ។ បូតិនា កម្មេនាតិ សំកិលិដ្ឋកម្មេន, និគ្គុណតាយ វា គុណសារវិរហិតត្តា អន្តោបូតិ។ កសម្ពុកចវរោ ជាតោ សញ្ជាតោ អស្សាតិ កសម្ពុជាតោតិ អាហ ‘‘សញ្ជាតរាគាទិកចវរោ’’តិ។ អថ វា កសម្ពុ វុច្ចតិ តិន្តកុណបកសដំ ឧទកំ, ឥមស្មិញ្ច សាសនេ ទុស្សីលោ នាម ជិគុច្ឆនីយត្តា តិន្តកុណបឧទកសទិសោ, តស្មា កសម្ពុ វិយ ជាតោតិ កសម្ពុជាតោ។ លោកុត្តរធម្មឧបនិស្សយស្ស នត្ថិតាយាតិ យត្ថ បតិដ្ឋិតេន សក្កា ភវេយ្យ អរហត្តំ លទ្ធុំ, តស្សា បតិដ្ឋាយ ភិន្នត្តា វុត្តំ។ មហាសីលស្មិំ បរិបូរការិតាយាតិ យត្ថ បតិដ្ឋិតេន សក្កា ភវេយ្យ អរហត្តំ បាបុណិតុំ, តស្មិំ បរិបូរការិតាយ។
Evaṃpaṭiññoti salākaggahaṇādīsu ‘‘kittakā vihāre samaṇā’’ti gaṇanāya āraddhāya ‘‘ahampi samaṇo, ahampi samaṇo’’ti paṭiññaṃ datvā salākaggahaṇādīni karotīti samaṇo ahanti evaṃsamaṇappaṭiñño. Sumbhakapattadhareti mattikāpattadhare. Pūtinā kammenāti saṃkiliṭṭhakammena, nigguṇatāya vā guṇasāravirahitattā antopūti. Kasambukacavaro jāto sañjāto assāti kasambujātoti āha ‘‘sañjātarāgādikacavaro’’ti. Atha vā kasambu vuccati tintakuṇapakasaṭaṃ udakaṃ, imasmiñca sāsane dussīlo nāma jigucchanīyattā tintakuṇapaudakasadiso, tasmā kasambu viya jātoti kasambujāto. Lokuttaradhammaupanissayassa natthitāyāti yattha patiṭṭhitena sakkā bhaveyya arahattaṃ laddhuṃ, tassā patiṭṭhāya bhinnattā vuttaṃ. Mahāsīlasmiṃ paripūrakāritāyāti yattha patiṭṭhitena sakkā bhaveyya arahattaṃ pāpuṇituṃ, tasmiṃ paripūrakāritāya.
អាសំសសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Āsaṃsasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៣. អាសំសសុត្តំ • 3. Āsaṃsasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៣. អាសំសសុត្តវណ្ណនា • 3. Āsaṃsasuttavaṇṇanā
