| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๑๐. อสนโพธิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
10. Asanabodhiyattheraapadānavaṇṇanā
ชาติยา สตฺตวโสฺสหนฺติอาทิกํ อายสฺมโต อสนโพธิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ติสฺสสฺส ภควโต กาเล อญฺญตรสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิปฺปโตฺต สุขปฺปโตฺต สาสเน ปสโนฺน อสนโพธิโต ผลํ คเหตฺวา ตโต วุฎฺฐิตโพธิตรุเณ คเหตฺวา โพธิํ โรเปสิ, ยถา น วินสฺสติ ตถา อุทกาสิญฺจนาทิกเมฺมน รกฺขิตฺวา ปูเชสิฯ โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต ปริปกฺกสมฺภารตฺตา สตฺตวสฺสิโกว สมาโน ปพฺพชิตฺวา ขุรเคฺคเยว อรหตฺตํ ปาปุณิ, ปุรากตปุญฺญนาเมน อสนโพธิยเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Jātiyā sattavassohantiādikaṃ āyasmato asanabodhiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle aññatarasmiṃ kulagehe nibbatto vuddhippatto sukhappatto sāsane pasanno asanabodhito phalaṃ gahetvā tato vuṭṭhitabodhitaruṇe gahetvā bodhiṃ ropesi, yathā na vinassati tathā udakāsiñcanādikammena rakkhitvā pūjesi. So tena puññena devamanussesu sampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto paripakkasambhārattā sattavassikova samāno pabbajitvā khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇi, purākatapuññanāmena asanabodhiyattheroti pākaṭo.
๗๘. โส ปุพฺพสมฺภารมนุสฺสริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต ชาติยา สตฺตวโสฺสหนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ชาติยาติ มาตุคพฺภโต นิกฺขนฺตกาลโต ปฎฺฐายาติ อโตฺถฯ สตฺตวโสฺส ปริปุณฺณสรโท อหํ โลกนายกํ ติสฺสํ ภควนฺตํ อทฺทสนฺติ สมฺพโนฺธฯ ปสนฺนจิโตฺต สุมโนติ ปกาเรน ปสนฺนอนาลุฬิตอวิกมฺปิตจิโตฺต, สุมโน สุนฺทรมโน โสมนสฺสสหคตจิโตฺตติ อโตฺถฯ
78. So pubbasambhāramanussaritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento jātiyā sattavassohantiādimāha. Tattha jātiyāti mātugabbhato nikkhantakālato paṭṭhāyāti attho. Sattavasso paripuṇṇasarado ahaṃ lokanāyakaṃ tissaṃ bhagavantaṃ addasanti sambandho. Pasannacitto sumanoti pakārena pasannaanāluḷitaavikampitacitto, sumano sundaramano somanassasahagatacittoti attho.
๗๙. ติสฺสสฺสาหํ ภควโตติ ติกฺขตฺตุํ ชาโตติ ติโสฺส, โส มาตุคพฺภโต, มนุสฺสชาติโต, ปญฺจกฺขนฺธโต จ มุโตฺต หุตฺวา ชาโต นิพฺพโตฺต พุโทฺธ ชาโตติ อโตฺถฯ ตสฺส ติสฺสสฺส ภควโต ตาทิโน, โลกเชฎฺฐสฺส อสนโพธิํ อุตฺตมํ โรปยินฺติ สมฺพโนฺธฯ
79.Tissassāhaṃ bhagavatoti tikkhattuṃ jātoti tisso, so mātugabbhato, manussajātito, pañcakkhandhato ca mutto hutvā jāto nibbatto buddho jātoti attho. Tassa tissassa bhagavato tādino, lokajeṭṭhassa asanabodhiṃ uttamaṃ ropayinti sambandho.
๘๐. อสโน นามเธเยฺยนาติ นามปญฺญตฺติยา นามสญฺญาย อสโน นาม อสนรุโกฺข โพธิ อโหสีติ อโตฺถฯ ธรณีรุหปาทโปติ วลฺลิรุกฺขปพฺพตคงฺคาสาคราทโย ธาเรตีติ ธรณี, กา สา? ปถวี, ตสฺสํ รุหติ ปติฎฺฐหตีติ ธรณีรุโห, ปาเทน ปิวตีติ ปาทโป, ปาทสงฺขาเตน มูเลน สิญฺจิโตทกํ ปิวติ อาโปรสํ สิเนหํ ธาเรตีติ อโตฺถฯ ธรณีรุโห จ โส ปาทโป จาติ ธรณีรุหปาทโป, ตํ อุตฺตมํ อสนํ โพธิํ ปญฺจ วสฺสานิ ปริจริํ โปเสสินฺติ อโตฺถฯ
80.Asano nāmadheyyenāti nāmapaññattiyā nāmasaññāya asano nāma asanarukkho bodhi ahosīti attho. Dharaṇīruhapādapoti vallirukkhapabbatagaṅgāsāgarādayo dhāretīti dharaṇī, kā sā? Pathavī, tassaṃ ruhati patiṭṭhahatīti dharaṇīruho, pādena pivatīti pādapo, pādasaṅkhātena mūlena siñcitodakaṃ pivati āporasaṃ sinehaṃ dhāretīti attho. Dharaṇīruho ca so pādapo cāti dharaṇīruhapādapo, taṃ uttamaṃ asanaṃ bodhiṃ pañca vassāni paricariṃ posesinti attho.
๘๑. ปุปฺผิตํ ปาทปํ ทิสฺวาติ ตํ มยา โปสิตํ อสนโพธิรุกฺขํ ปุปฺผิตํ อจฺฉรโยคฺคภูตปุปฺผตฺตา อพฺภุตํ โลมหํสกรณํ ทิสฺวา สกํ กมฺมํ อตฺตโน กมฺมํ ปกิเตฺตโนฺต ปกาเรน กถยโนฺต พุทฺธเสฎฺฐสฺส สนฺติกํ อคมาสินฺติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
81.Pupphitaṃ pādapaṃ disvāti taṃ mayā positaṃ asanabodhirukkhaṃ pupphitaṃ accharayoggabhūtapupphattā abbhutaṃ lomahaṃsakaraṇaṃ disvā sakaṃkammaṃ attano kammaṃ pakittento pakārena kathayanto buddhaseṭṭhassa santikaṃ agamāsinti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
อสนโพธิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Asanabodhiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
ฉฎฺฐวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Chaṭṭhavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๑๐. อสนโพธิยเตฺถรอปทานํ • 10. Asanabodhiyattheraapadānaṃ
