| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๒๐. วีสติมวโคฺค
20. Vīsatimavaggo
๑. อสญฺจิจฺจกถาวณฺณนา
1. Asañciccakathāvaṇṇanā
๘๕๗-๘๖๒. อิทานิ อสญฺจิจฺจกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘อานนฺตริยวตฺถูนิ นาม ครูนิ ภาริยานิ, ตสฺมา อสญฺจิจฺจาปิ เตสุ วตฺถูสุ วิโกปิเตสุ อานนฺตริโก โหตี’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอกจฺจานํ อุตฺตราปถกานํ; เต สนฺธาย อสญฺจิจฺจาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยสฺมา อานนฺตริยกมฺมํ นาม กมฺมปถปฺปตฺตํฯ ยทิ จ อสญฺจิจฺจ กมฺมปถเภโท สิยา, อวเสสา ปาณาติปาตาทโยปิ อสญฺจิจฺจ ภเวยฺยุ’’นฺติ โจทนตฺถํ อสญฺจิจฺจปาณํ หนฺตฺวาติอาทิมาหฯ อิตโร ตถารูปาย ลทฺธิยา อภาเวน ปฎิกฺขิปติฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ น วตฺตพฺพํ มาตุฆาตโกติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, โรคปฎิการาทิกาเล อสญฺจิจฺจ ฆาตํ สนฺธาย ปฎิญฺญา สกวาทิสฺสฯ นนุ มาตา ชีวิตา โวโรปิตาติ ปเญฺหปิ อสญฺจิจฺจ โวโรปิตํ สนฺธาย ปฎิญฺญา สกวาทิเสฺสวฯ เอวํ อธิปฺปายํ ปน อคฺคเหตฺวา หญฺจีติ ลทฺธิปติฎฺฐาปนํ อิตรสฺสฯ ตํ อโยนิโส ปติฎฺฐาปิตตฺตา อปฺปติฎฺฐิตเมวฯ ปิตุฆาตกาทีสุปิ เอเสว นโยฯ สงฺฆเภทเก ปน ธมฺมสญฺญิํ สนฺธาย สงฺฆเภโท อานนฺตริโกติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ‘‘สงฺฆํ สมคฺคํ เภตฺวาน, กปฺปํ นิรยมฺหิ ปจฺจตี’’ติ วจนํ อโยนิโส คเหตฺวา ปฎิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ ปุน สเพฺพติ ปุโฎฺฐ สกปเกฺข ธมฺมสญฺญิํ สนฺธาย ปฎิกฺขิปติ, ปรปเกฺข ธมฺมสญฺญิํ สนฺธาย ปฎิชานาติฯ ธมฺมสญฺญีติ ปญฺหทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ นนุ วุตฺตํ ภควตาติ สุตฺตํ เอกเนฺตเนว ธมฺมวาทิสฺส อานนฺตริกภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ อาปายิโก เนรยิโกติ คาถายปิ อธมฺมวาทีเยว อธิเปฺปโตฯ อิตโร ปน อธิปฺปายํ อคฺคเหตฺวา ลทฺธิํ ปติฎฺฐเปติฯ สา อโยนิโส ปติฎฺฐาปิตตฺตา อปฺปติฎฺฐิตาเยวาติฯ
857-862. Idāni asañciccakathā nāma hoti. Tattha ‘‘ānantariyavatthūni nāma garūni bhāriyāni, tasmā asañciccāpi tesu vatthūsu vikopitesu ānantariko hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ; te sandhāya asañciccāti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yasmā ānantariyakammaṃ nāma kammapathappattaṃ. Yadi ca asañcicca kammapathabhedo siyā, avasesā pāṇātipātādayopi asañcicca bhaveyyu’’nti codanatthaṃ asañciccapāṇaṃ hantvātiādimāha. Itaro tathārūpāya laddhiyā abhāvena paṭikkhipati. Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti. Na vattabbaṃ mātughātakoti pucchā paravādissa, rogapaṭikārādikāle asañcicca ghātaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa. Nanu mātā jīvitā voropitāti pañhepi asañcicca voropitaṃ sandhāya paṭiññā sakavādisseva. Evaṃ adhippāyaṃ pana aggahetvā hañcīti laddhipatiṭṭhāpanaṃ itarassa. Taṃ ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitameva. Pitughātakādīsupi eseva nayo. Saṅghabhedake pana dhammasaññiṃ sandhāya saṅghabhedo ānantarikoti pucchā sakavādissa, ‘‘saṅghaṃ samaggaṃ bhetvāna, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti vacanaṃ ayoniso gahetvā paṭiññā paravādissa. Puna sabbeti puṭṭho sakapakkhe dhammasaññiṃ sandhāya paṭikkhipati, parapakkhe dhammasaññiṃ sandhāya paṭijānāti. Dhammasaññīti pañhadvayepi eseva nayo. Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ ekanteneva dhammavādissa ānantarikabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ. Āpāyiko nerayikoti gāthāyapi adhammavādīyeva adhippeto. Itaro pana adhippāyaṃ aggahetvā laddhiṃ patiṭṭhapeti. Sā ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāyevāti.
อสญฺจิจฺจกถาวณฺณนาฯ
Asañciccakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๑๙๔) ๑. อสญฺจิจฺจกถา • (194) 1. Asañciccakathā
