Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൧൦൦] ൧൦. അസാതരൂപജാതകവണ്ണനാ
[100] 10. Asātarūpajātakavaṇṇanā
അസാതം സാതരൂപേനാതി ഇദം സത്ഥാ കുണ്ഡിയനഗരം ഉപനിസ്സായ കുണ്ഡധാനവനേ വിഹരന്തോ കോലിയരാജധീതരം സുപ്പവാസം ഉപാസികം ആരബ്ഭ കഥേസി. സാ ഹി തസ്മിം സമയേ സത്ത വസ്സാനി കുച്ഛിനാ ഗബ്ഭം പരിഹരിത്വാ സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭാ അഹോസി, അധിമത്താ വേദനാ പവത്തിംസു. സാ ഏവം അധിമത്തവേദനാഭിഭൂതാപി ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വത സോ ഭഗവാ, യോ ഏവരൂപസ്സ ദുക്ഖസ്സ പഹാനായ ധമ്മം ദേസേതി. സുപ്പടിപന്നോ വത തസ്സ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, യോ ഏവരൂപസ്സ ദുക്ഖസ്സ പഹാനായ പടിപന്നോ. സുസുഖം വത നിബ്ബാനം, യത്ഥേവ രൂപം ദുക്ഖം നത്ഥീ’’തി (ഉദാ॰ ൧൮) ഇമേഹി തീഹി വിതക്കേഹി അധിവാസേസി. സാ സാമികം പക്കോസേത്വാ തഞ്ച അത്തനോ പവത്തിം വന്ദനസാസനഞ്ച ആരോചേതും സത്ഥു സന്തികം പേസേസി. സത്ഥാ വന്ദനസാസനം സുത്വാവ ‘‘സുഖിനീ ഹോതു സുപ്പവാസാ കോലിയധീതാ, സുഖിനീ അരോഗാ അരോഗം പുത്തം വിജായതൂ’’തി ആഹ. സഹ വചനേനേവ പന ഭഗവതോ സുപ്പവാസാ കോലിയധീതാ സുഖിനീ അരോഗാ അരോഗം പുത്തം വിജായി. അഥസ്സാ സാമികോ ഗേഹം ഗന്ത്വാ തം വിജാതം ദിസ്വാ ‘‘അച്ഛരിയം വത, ഭോ’’തി അതിവിയ തഥാഗതസ്സ ആനുഭാവേന അച്ഛരിയബ്ഭുതചിത്തജാതോ അഹോസി.
Asātaṃ sātarūpenāti idaṃ satthā kuṇḍiyanagaraṃ upanissāya kuṇḍadhānavane viharanto koliyarājadhītaraṃ suppavāsaṃ upāsikaṃ ārabbha kathesi. Sā hi tasmiṃ samaye satta vassāni kucchinā gabbhaṃ pariharitvā sattāhaṃ mūḷhagabbhā ahosi, adhimattā vedanā pavattiṃsu. Sā evaṃ adhimattavedanābhibhūtāpi ‘‘sammāsambuddho vata so bhagavā, yo evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti. Suppaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho, yo evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno. Susukhaṃ vata nibbānaṃ, yattheva rūpaṃ dukkhaṃ natthī’’ti (udā. 18) imehi tīhi vitakkehi adhivāsesi. Sā sāmikaṃ pakkosetvā tañca attano pavattiṃ vandanasāsanañca ārocetuṃ satthu santikaṃ pesesi. Satthā vandanasāsanaṃ sutvāva ‘‘sukhinī hotu suppavāsā koliyadhītā, sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti āha. Saha vacaneneva pana bhagavato suppavāsā koliyadhītā sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyi. Athassā sāmiko gehaṃ gantvā taṃ vijātaṃ disvā ‘‘acchariyaṃ vata, bho’’ti ativiya tathāgatassa ānubhāvena acchariyabbhutacittajāto ahosi.
സുപ്പവാസാപി പുത്തം വിജായിത്വാ സത്താഹം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ സങ്ഘസ്സ ദാനം ദാതുകാമാ പുന നിമന്തനത്ഥായ തം പേസേസി. തേന ഖോ പന സമയേന മഹാമോഗ്ഗല്ലാനസ്സ ഉപട്ഠാകേന ബുദ്ധപ്പമുഖോ സങ്ഘോ നിമന്തിതോ ഹോതി. സത്ഥാ സുപ്പവാസായ ദാനസ്സ ഓകാസദാനത്ഥായ ഥേരം തസ്സ സന്തികം പേസേത്വാ തം സഞ്ഞാപേത്വാ സത്താഹം തസ്സാ ദാനം പടിഗ്ഗഹേസി സദ്ധിം ഭിക്ഖുസങ്ഘേന. സത്തമേ പന ദിവസേ സുപ്പവാസാ പുത്തം സീവലികുമാരം മണ്ഡേത്വാ സത്ഥാരഞ്ചേവ ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച വന്ദാപേസി. തസ്മിം പടിപാടിയാ സാരിപുത്തത്ഥേരസ്സ സന്തികം നീതേ ഥേരോ തേന സദ്ധിം ‘‘കച്ചി തേ, സീവലി, ഖമനീയ’’ന്തി പടിസന്ഥാരമകാസി. സോ ‘‘കുതോ മേ, ഭന്തേ, സുഖം, സ്വാഹം സത്ത വസ്സാനി ലോഹിതകുമ്ഭിയം വസി’’ന്തി ഥേരേന സദ്ധിം ഏവരൂപം കഥം കഥേസി. സുപ്പാവാസാ തസ്സ വചനം സുത്വാ ‘‘സത്താഹജാതോ മേ പുത്തോ അനുബുദ്ധേന ധമ്മസേനാപതിനാ സദ്ധിം മന്തേതീ’’തി സോമനസ്സപ്പത്താ അഹോസി. സത്ഥാ ‘‘അപി നു സുപ്പവാസേ അഞ്ഞേപി ഏവരൂപേ പുത്തേ ഇച്ഛസീ’’തി ആഹ. ‘‘സചേ, ഭന്തേ, ഏവരൂപേ അഞ്ഞേ സത്ത പുത്തേ ലഭേയ്യം, ഇച്ഛേയ്യമേവാഹ’’ന്തി. സത്ഥാ ഉദാനം ഉദാനേത്വാ അനുമോദനം കത്വാ പക്കാമി. സീവലികുമാരോപി ഖോ സത്തവസ്സികകാലേയേവ സാസനേ ഉരം ദത്വാ പബ്ബജിത്വാ പരിപുണ്ണവസ്സോ ഉപസമ്പദം ലഭിത്വാ പുഞ്ഞവാ ലാഭഗ്ഗപ്പത്തോ ഹുത്വാ പഥവിം ഉന്നാദേത്വാ അരഹത്തം പത്വാ പുഞ്ഞവന്താനം അന്തരേ ഏതദഗ്ഗട്ഠാനം പാപുണി.
Suppavāsāpi puttaṃ vijāyitvā sattāhaṃ buddhappamukhassa saṅghassa dānaṃ dātukāmā puna nimantanatthāya taṃ pesesi. Tena kho pana samayena mahāmoggallānassa upaṭṭhākena buddhappamukho saṅgho nimantito hoti. Satthā suppavāsāya dānassa okāsadānatthāya theraṃ tassa santikaṃ pesetvā taṃ saññāpetvā sattāhaṃ tassā dānaṃ paṭiggahesi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Sattame pana divase suppavāsā puttaṃ sīvalikumāraṃ maṇḍetvā satthārañceva bhikkhusaṅghañca vandāpesi. Tasmiṃ paṭipāṭiyā sāriputtattherassa santikaṃ nīte thero tena saddhiṃ ‘‘kacci te, sīvali, khamanīya’’nti paṭisanthāramakāsi. So ‘‘kuto me, bhante, sukhaṃ, svāhaṃ satta vassāni lohitakumbhiyaṃ vasi’’nti therena saddhiṃ evarūpaṃ kathaṃ kathesi. Suppāvāsā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘sattāhajāto me putto anubuddhena dhammasenāpatinā saddhiṃ mantetī’’ti somanassappattā ahosi. Satthā ‘‘api nu suppavāse aññepi evarūpe putte icchasī’’ti āha. ‘‘Sace, bhante, evarūpe aññe satta putte labheyyaṃ, iccheyyamevāha’’nti. Satthā udānaṃ udānetvā anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sīvalikumāropi kho sattavassikakāleyeva sāsane uraṃ datvā pabbajitvā paripuṇṇavasso upasampadaṃ labhitvā puññavā lābhaggappatto hutvā pathaviṃ unnādetvā arahattaṃ patvā puññavantānaṃ antare etadaggaṭṭhānaṃ pāpuṇi.
അഥേകദിവസം ഭിക്ഖൂ ധമ്മസഭായം സന്നിപതിത്വാ ‘‘ആവുസോ, സീവലിത്ഥേരോ നാമ ഏവരൂപോ മഹാപുഞ്ഞോ പത്ഥിതപത്ഥനോ പച്ഛിമഭവികസത്തോ സത്ത വസ്സാനി ലോഹിതകുമ്ഭിയം വസിത്വാ സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭഭാവം ആപജ്ജി, അഹോ മാതാപുത്താ മഹന്തം ദുക്ഖം അനുഭവിംസു, കിം നു ഖോ കമ്മം അകംസൂ’’തി കഥം സമുട്ഠാപേസും. സത്ഥാ തത്ഥാഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ഭിക്ഖവേ, സീവലിനോ മഹാപുഞ്ഞതോവ സത്ത വസ്സാനി ലോഹിതകുമ്ഭിയം നിവാസോ ച സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭഭാവപ്പത്തി ച അത്തനാ കതകമ്മമൂലകാവ, സുപ്പവാസായപി സത്ത വസ്സാനി കുച്ഛിനാ ഗബ്ഭപരിഹരണദുക്ഖഞ്ച സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭദുക്ഖഞ്ച അത്തനാ കതകമ്മമൂലകമേവാ’’തി വത്വാ തേഹി യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannipatitvā ‘‘āvuso, sīvalitthero nāma evarūpo mahāpuñño patthitapatthano pacchimabhavikasatto satta vassāni lohitakumbhiyaṃ vasitvā sattāhaṃ mūḷhagabbhabhāvaṃ āpajji, aho mātāputtā mahantaṃ dukkhaṃ anubhaviṃsu, kiṃ nu kho kammaṃ akaṃsū’’ti kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ. Satthā tatthāgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘bhikkhave, sīvalino mahāpuññatova satta vassāni lohitakumbhiyaṃ nivāso ca sattāhaṃ mūḷhagabbhabhāvappatti ca attanā katakammamūlakāva, suppavāsāyapi satta vassāni kucchinā gabbhapariharaṇadukkhañca sattāhaṃ mūḷhagabbhadukkhañca attanā katakammamūlakamevā’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിസ്മിം പടിസന്ധിം ഗണ്ഹിത്വാ വയപ്പത്തോ തക്കസിലായം സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പിതു അച്ചയേന രജ്ജം പത്വാ ധമ്മേന രജ്ജം കാരേസി. തസ്മിം സമയേ കോസലമഹാരാജാ മഹന്തേന ബലേനാഗന്ത്വാ ബാരാണസിം ഗഹേത്വാ രാജാനം മാരേത്വാ തസ്സേവ അഗ്ഗമഹേസിം അത്തനോ അഗ്ഗമഹേസിം അകാസി. ബാരാണസിരഞ്ഞോ പന പുത്തോ പിതു മരണകാലേ നിദ്ധമനദ്വാരേന പലായിത്വാ ബലം സംഹരിത്വാ ബാരാണസിം ആഗന്ത്വാ അവിദൂരേ നിസീദിത്വാ തസ്സ രഞ്ഞോ പണ്ണം പേസേസി ‘‘രജ്ജം വാ ദേതു യുദ്ധം വാ’’തി. സോ ‘‘യുദ്ധം ദേമീ’’തി പടിപണ്ണം പേസേസി. രാജകുമാരസ്സ പന മാതാ തം സാസനം സുത്വാ ‘‘യുദ്ധേന കമ്മം നത്ഥി, സബ്ബദിസാസു സഞ്ചാരം പച്ഛിന്ദിത്വാ ബാരാണസിനഗരം പരിവാരേതു, തതോ ദാരൂദകഭത്തപരിക്ഖയേന കിലന്തമനുസ്സം നഗരം വിനാവ യുദ്ധേന ഗണ്ഹിസ്സസീ’’തി പണ്ണം പേസേസി. സോ മാതു സാസനം സുത്വാ സത്ത ദിവസാനി സഞ്ചാരം പച്ഛിന്ദിത്വാ നഗരം രുന്ധി, നാഗരാ സഞ്ചാരം അലഭമാനാ സത്തമേ ദിവസേ തസ്സ രഞ്ഞോ സീസം ഗഹേത്വാ കുമാരസ്സ അദംസു. കുമാരോ പന നഗരം പവിസിത്വാ രജ്ജം ഗഹേത്വാ ജീവിതപരിയോസാനേ യഥാകമ്മം ഗതോ.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā pitu accayena rajjaṃ patvā dhammena rajjaṃ kāresi. Tasmiṃ samaye kosalamahārājā mahantena balenāgantvā bārāṇasiṃ gahetvā rājānaṃ māretvā tasseva aggamahesiṃ attano aggamahesiṃ akāsi. Bārāṇasirañño pana putto pitu maraṇakāle niddhamanadvārena palāyitvā balaṃ saṃharitvā bārāṇasiṃ āgantvā avidūre nisīditvā tassa rañño paṇṇaṃ pesesi ‘‘rajjaṃ vā detu yuddhaṃ vā’’ti. So ‘‘yuddhaṃ demī’’ti paṭipaṇṇaṃ pesesi. Rājakumārassa pana mātā taṃ sāsanaṃ sutvā ‘‘yuddhena kammaṃ natthi, sabbadisāsu sañcāraṃ pacchinditvā bārāṇasinagaraṃ parivāretu, tato dārūdakabhattaparikkhayena kilantamanussaṃ nagaraṃ vināva yuddhena gaṇhissasī’’ti paṇṇaṃ pesesi. So mātu sāsanaṃ sutvā satta divasāni sañcāraṃ pacchinditvā nagaraṃ rundhi, nāgarā sañcāraṃ alabhamānā sattame divase tassa rañño sīsaṃ gahetvā kumārassa adaṃsu. Kumāro pana nagaraṃ pavisitvā rajjaṃ gahetvā jīvitapariyosāne yathākammaṃ gato.
സോ ഏതരഹി സത്ത ദിവസാനി സഞ്ചാരം പച്ഛിന്ദിത്വാ നഗരം രുന്ധിത്വാ ഗഹിതകമ്മനിസ്സന്ദേന സത്ത വസ്സാനി ലോഹിതകുമ്ഭിയം വസിത്വാ സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭഭാവം ആപജ്ജി. യം പന സോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ പാദമൂലേ ‘‘ലാഭീനം അഗ്ഗോ ഭവേയ്യ’’ന്തി മഹാദാനം ദത്വാ പത്ഥനം അകാസി, യഞ്ച വിപസ്സിബുദ്ധകാലേ നാഗരേഹി സദ്ധിം സഹസ്സഗ്ഘനകം ഗുളദധിം ദത്വാ പത്ഥനമകാസി, തസ്സാനുഭാവേന ലാഭീനം അഗ്ഗോ ജാതോ. സുപ്പവാസാപി ‘‘നഗരം രുന്ധിത്വാ ഗണ്ഹ, താതാ’’തി പേസിതഭാവേന സത്ത വസ്സാനി കുച്ഛിനാ ഗബ്ഭം പരിഹരിത്വാ സത്താഹം മൂള്ഹഗബ്ഭാ ജാതാ.
So etarahi satta divasāni sañcāraṃ pacchinditvā nagaraṃ rundhitvā gahitakammanissandena satta vassāni lohitakumbhiyaṃ vasitvā sattāhaṃ mūḷhagabbhabhāvaṃ āpajji. Yaṃ pana so padumuttarassa bhagavato pādamūle ‘‘lābhīnaṃ aggo bhaveyya’’nti mahādānaṃ datvā patthanaṃ akāsi, yañca vipassibuddhakāle nāgarehi saddhiṃ sahassagghanakaṃ guḷadadhiṃ datvā patthanamakāsi, tassānubhāvena lābhīnaṃ aggo jāto. Suppavāsāpi ‘‘nagaraṃ rundhitvā gaṇha, tātā’’ti pesitabhāvena satta vassāni kucchinā gabbhaṃ pariharitvā sattāhaṃ mūḷhagabbhā jātā.
സത്ഥാ ഇമം അതീതം ആഹരിത്വാ അഭിസമ്ബുദ്ധോ ഹുത്വാ ഇമം ഗാഥമാഹ –
Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā abhisambuddho hutvā imaṃ gāthamāha –
൧൦൦.
100.
‘‘അസാതം സാതരൂപേന, പിയരൂപേന അപ്പിയം;
‘‘Asātaṃ sātarūpena, piyarūpena appiyaṃ;
ദുക്ഖം സുഖസ്സ രൂപേന, പമത്തമതിവത്തതീ’’തി.
Dukkhaṃ sukhassa rūpena, pamattamativattatī’’ti.
തത്ഥ അസാതം സാതരൂപേനാതി അമധുരമേവ മധുരപതിരൂപകേന. പമത്തമതിവത്തതീതി അസാതം അപ്പിയം ദുക്ഖന്തി ഏതം തിവിധമ്പി ഏതേന സാതരൂപാദിനാ ആകാരേന സതിവിപ്പവാസവസേന പമത്തം പുഗ്ഗലം അതിവത്തതി അഭിഭവതി അജ്ഝോത്ഥരതീതി അത്ഥോ. ഇദം ഭഗവതാ യഞ്ച തേ മാതാപുത്താ ഇമിനാ ഗബ്ഭപരിഹരണഗബ്ഭവാസസങ്ഖാതേന അസാതാദിനാ പുബ്ബേ നഗരരുന്ധനസാതാദിപതിരൂപകേന അജ്ഝോത്ഥടാ, യഞ്ച ഇദാനി സാ ഉപാസികാ പുനപി സത്തക്ഖത്തും ഏവരൂപം അസാതം അപ്പിയം ദുക്ഖം പേമവത്ഥുഭൂതേന പുത്തസങ്ഖാതേന സാതാദിപതിരൂപകേന അജ്ഝോത്ഥടാ ഹുത്വാ തഥാ അവച, തം സബ്ബമ്പി സന്ധായ വുത്തന്തി വേദിതബ്ബം.
Tattha asātaṃ sātarūpenāti amadhurameva madhurapatirūpakena. Pamattamativattatīti asātaṃ appiyaṃ dukkhanti etaṃ tividhampi etena sātarūpādinā ākārena sativippavāsavasena pamattaṃ puggalaṃ ativattati abhibhavati ajjhottharatīti attho. Idaṃ bhagavatā yañca te mātāputtā iminā gabbhapariharaṇagabbhavāsasaṅkhātena asātādinā pubbe nagararundhanasātādipatirūpakena ajjhotthaṭā, yañca idāni sā upāsikā punapi sattakkhattuṃ evarūpaṃ asātaṃ appiyaṃ dukkhaṃ pemavatthubhūtena puttasaṅkhātena sātādipatirūpakena ajjhotthaṭā hutvā tathā avaca, taṃ sabbampi sandhāya vuttanti veditabbaṃ.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ നഗരം രുന്ധിത്വാ രജ്ജപ്പത്തകുമാരോ സീവലി അഹോസി, മാതാ സുപ്പവാസാ, പിതാ പന ബാരാണസിരാജാ അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā nagaraṃ rundhitvā rajjappattakumāro sīvali ahosi, mātā suppavāsā, pitā pana bārāṇasirājā ahameva ahosi’’nti.
അസാതരൂപജാതകവണ്ണനാ ദസമാ.
Asātarūpajātakavaṇṇanā dasamā.
ലിത്തവഗ്ഗോ ദസമോ.
Littavaggo dasamo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
ലിത്തതേജം മഹാസാരം, വിസ്സാസ ലോമഹംസനം;
Littatejaṃ mahāsāraṃ, vissāsa lomahaṃsanaṃ;
സുദസ്സന തേലപത്തം, നാമസിദ്ധി കൂടവാണിജം;
Sudassana telapattaṃ, nāmasiddhi kūṭavāṇijaṃ;
പരോസഹസ്സ അസാതരൂപന്തി.
Parosahassa asātarūpanti.
മജ്ഝിമപണ്ണാസകോ നിട്ഠിതോ.
Majjhimapaṇṇāsako niṭṭhito.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൧൦൦. അസാതരൂപജാതകം • 100. Asātarūpajātakaṃ