Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ආසවක්ඛයඤාණකථාවණ්ණනා
Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā
14. සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙති කිං පුරිමස්මිංයෙව, උදාහු අඤ්ඤස්මිංයෙව චතුත්ථජ්ඣානචිත්තෙ. අට්ඨකථායම්පි යතො වුට්ඨාය පුරිමවිජ්ජාද්වයං අධිගතං, තදෙව පුන සමාපජ්ජනවසෙන අභිනවං අභිණ්හං කතන්ති දස්සනත්ථං ‘‘සො එවං සමාහිතෙ චිත්තෙති ඉධ විපස්සනාපාදකං චතුත්ථජ්ඣානචිත්තං වෙදිතබ්බ’’න්ති වුත්තං. එත්ථාහ – යදි තදෙව පුන සමාපජ්ජනවසෙන අභිනවං කතං, අථ කස්මා පුබ්බෙ විය ‘‘විපස්සනාපාදකං අභිඤ්ඤාපාදකං නිරොධපාදකං සබ්බකිච්චසාධකං සබ්බලොකියලොකුත්තරගුණදායකං ඉධ චතුත්ථජ්ඣානචිත්තං වෙදිතබ්බ’’න්ති අවත්වා ‘‘ඉධ විපස්සනාපාදකං චතුත්ථජ්ඣානචිත්තං වෙදිතබ්බ’’න්ති එත්තකමෙව වුත්තං , නනු ඉධ තථාවචනට්ඨානමෙව තං අරහත්තමග්ගෙන සද්ධිං සබ්බගුණනිප්ඵාදනතො, න පඨමවිජ්ජාද්වයමත්තනිප්ඵාදනතොති? වුච්චතෙ – අරියමග්ගස්ස බොජ්ඣඞ්ගමග්ගඞ්ගඣානඞ්ගපටිපදාවිමොක්ඛවිසෙසනියමො පුබ්බභාගවුට්ඨානගාමිනීවිපස්සනාය සඞ්ඛාරුපෙක්ඛාසඞ්ඛාතාය නියමෙන අහොසීති දස්සනත්ථං විපස්සනාපාදකමිධ වුත්තන්ති වෙදිතබ්බං. තත්ථ පරියාපන්නත්තා, න තදාරම්මණමත්තෙන. පරියායතොති අඤ්ඤෙනපි පකාරෙන. ‘‘ඉමෙ ආසවා’’ති අයං වාරො කිමත්ථං ආරද්ධො? ‘‘ආසවානං ඛයඤාණායා’’ති අධිකාරානුලොමනත්ථං. මග්ගක්ඛණෙ හි චිත්තං විමුච්චති, ඵලක්ඛණෙ විමුත්තං හොතීති ඉදං එකත්තනයෙන වුත්තං. යඤ්හි විමුච්චමානං, තදෙව අපරභාගෙ විමුත්තං නාම හොති. යඤ්ච විමුත්තං, තදෙව පුබ්බභාගෙ විමුච්චමානං නාම හොති. භුඤ්ජමානො එව හි භොජනපරියොසානෙ භුත්තාවී නාම. ‘‘ඉමිනා පච්චවෙක්ඛණඤාණං දස්සෙතී’’ති පච්චවෙක්ඛණඤාණස්ස ච පට්ඨානෙ ‘‘මග්ගා වුට්ඨහිත්වා මග්ගං පච්චවෙක්ඛති, ඵලං, නිබ්බානං, පහීනෙ කිලෙසෙ පච්චවෙක්ඛතී’’ති අයමුප්පත්තික්කමො වුත්තො. පවත්තික්කමො පනෙත්ථ සරූපතො අත්ථතොති ද්විධා වුත්තො. තත්ථ ‘‘විමුත්තමිති ඤාණං අහොසී’’ති සරූපතො චතුබ්බිධස්සපි පච්චවෙක්ඛණඤාණස්ස පවත්තික්කමනිදස්සනං. ‘‘ඛීණා ජාතී’’තිආදි අත්ථතො. තෙනෙව අන්තෙ ‘‘අබ්භඤ්ඤාසි’’න්ති පුග්ගලාධිට්ඨානං දෙසනං අකාසි පච්චවෙක්ඛණඤාණස්ස තථා අප්පවත්තිතො. අප්පටිසන්ධිකං හොතීති ජානන්තො ‘‘ඛීණා ජාතී’’ති ජානාති නාම. ‘‘දිබ්බචක්ඛුනා පච්චුප්පන්නානාගතංසඤාණ’’න්ති අනාගතංසඤාණස්ස ච දිබ්බචක්ඛුසන්නිස්සිතත්තා වුත්තං.
14.Soevaṃ samāhite citteti kiṃ purimasmiṃyeva, udāhu aññasmiṃyeva catutthajjhānacitte. Aṭṭhakathāyampi yato vuṭṭhāya purimavijjādvayaṃ adhigataṃ, tadeva puna samāpajjanavasena abhinavaṃ abhiṇhaṃ katanti dassanatthaṃ ‘‘so evaṃ samāhite citteti idha vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabba’’nti vuttaṃ. Etthāha – yadi tadeva puna samāpajjanavasena abhinavaṃ kataṃ, atha kasmā pubbe viya ‘‘vipassanāpādakaṃ abhiññāpādakaṃ nirodhapādakaṃ sabbakiccasādhakaṃ sabbalokiyalokuttaraguṇadāyakaṃ idha catutthajjhānacittaṃ veditabba’’nti avatvā ‘‘idha vipassanāpādakaṃ catutthajjhānacittaṃ veditabba’’nti ettakameva vuttaṃ , nanu idha tathāvacanaṭṭhānameva taṃ arahattamaggena saddhiṃ sabbaguṇanipphādanato, na paṭhamavijjādvayamattanipphādanatoti? Vuccate – ariyamaggassa bojjhaṅgamaggaṅgajhānaṅgapaṭipadāvimokkhavisesaniyamo pubbabhāgavuṭṭhānagāminīvipassanāya saṅkhārupekkhāsaṅkhātāya niyamena ahosīti dassanatthaṃ vipassanāpādakamidha vuttanti veditabbaṃ. Tattha pariyāpannattā, na tadārammaṇamattena. Pariyāyatoti aññenapi pakārena. ‘‘Ime āsavā’’ti ayaṃ vāro kimatthaṃ āraddho? ‘‘Āsavānaṃ khayañāṇāyā’’ti adhikārānulomanatthaṃ. Maggakkhaṇe hi cittaṃ vimuccati, phalakkhaṇe vimuttaṃ hotīti idaṃ ekattanayena vuttaṃ. Yañhi vimuccamānaṃ, tadeva aparabhāge vimuttaṃ nāma hoti. Yañca vimuttaṃ, tadeva pubbabhāge vimuccamānaṃ nāma hoti. Bhuñjamāno eva hi bhojanapariyosāne bhuttāvī nāma. ‘‘Iminā paccavekkhaṇañāṇaṃ dassetī’’ti paccavekkhaṇañāṇassa ca paṭṭhāne ‘‘maggā vuṭṭhahitvā maggaṃ paccavekkhati, phalaṃ, nibbānaṃ, pahīne kilese paccavekkhatī’’ti ayamuppattikkamo vutto. Pavattikkamo panettha sarūpato atthatoti dvidhā vutto. Tattha ‘‘vimuttamiti ñāṇaṃ ahosī’’ti sarūpato catubbidhassapi paccavekkhaṇañāṇassa pavattikkamanidassanaṃ. ‘‘Khīṇā jātī’’tiādi atthato. Teneva ante ‘‘abbhaññāsi’’nti puggalādhiṭṭhānaṃ desanaṃ akāsi paccavekkhaṇañāṇassa tathā appavattito. Appaṭisandhikaṃ hotīti jānanto ‘‘khīṇā jātī’’ti jānāti nāma. ‘‘Dibbacakkhunā paccuppannānāgataṃsañāṇa’’nti anāgataṃsañāṇassa ca dibbacakkhusannissitattā vuttaṃ.
ආසවක්ඛයඤාණකථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / වෙරඤ්ජකණ්ඩං • Verañjakaṇḍaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ආසවක්ඛයඤාණකථා • Āsavakkhayañāṇakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ආසවක්ඛයඤාණකථා • Āsavakkhayañāṇakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / ආසවක්ඛයඤාණකථාවණ්ණනා • Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā