| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā
੧੪. ਸਰਸਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧੇਨਾਤਿ ਸਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨੇਨ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ। ਯਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾਤਿ ਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਠਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਆਗਮ੍ਮ। ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਹੇਤੁਂ। ਕਿਲੇਸવਸੇਨਾਤਿ ਯੇਸਂ ਆਸવਾਨਂ ਖੇਪਨੇਨ ਇਦਂ ਞਾਣਂ ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ਜਾਤਂ, ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਸੇਨ, ਤੇਸਂ ਆਸવਾਨਂ વਸੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਣਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਤੀਤਕਾਲવਸੇਨ ‘‘ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾਪਿ ਅਭਿਸਮਯਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਜਾਨਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਏવਂ ਜਾਨਤੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ। ਕਾਮਾਸવਾਦੀਨਂ વਿਮੁਚ੍ਚਨੇਨੇવ ਤਦવਿਨਾਭਾવਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸવਸ੍ਸਾਪਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
14.Sarasalakkhaṇapaṭivedhenāti sabhāvasaṅkhātassa lakkhaṇassa asammohato paṭivijjhanena. Nibbattikanti nipphādanaṃ. Yaṃ ṭhānaṃ patvāti yaṃ nibbānaṃ maggassa ārammaṇapaccayaṭṭhena ṭhānaṃ kāraṇabhūtaṃ āgamma. Appavattinti appavattihetuṃ. Kilesavasenāti yesaṃ āsavānaṃ khepanena idaṃ ñāṇaṃ āsavakkhayañāṇaṃ jātaṃ, tesaṃ kilesānaṃ vasena, tesaṃ āsavānaṃ vasena sabbakilesānaṃ saṅgahaṇato pariyāyato pakārantaratoti attho. Pāḷiyaṃ atītakālavasena ‘‘abbhaññāsi’’nti vatvāpi abhisamayakāle tassa tassa jānanassa paccuppannataṃ upādāya ‘‘evaṃ jānato evaṃ passato’’ti vattamānakālena niddeso kato. Kāmāsavādīnaṃ vimuccaneneva tadavinābhāvato diṭṭhāsavassāpi vimutti veditabbā.
‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨਂ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਸੇਨ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿਆਦਿਜਾਨਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤੀਤਿਆਦੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭੂਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਭੂਮਿਨ੍ਤਿ વਿਸਯਂ, ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁਪਿ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਤਿ ਉਜੁਕਮੇવ વਾਯਾਮਾਸਮ੍ਭવੇਪਿ ਤਂ ਪਤਿ વਾਯਾਮਕਰਣਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਫਲਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਯਾ ਪਨਾਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਾ ਪਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਭਾવਿਤਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਮਗ੍ਗੇਨਾવਿਹਤਕਿਲੇਸੇਹੇવ ਆਯਤਿਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਾਤਿ ਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ વਿਨਾਸੇ ਸਤਿ ਖਨ੍ਧਾ ਨ ਜਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਤੇਕਾਲਿਕਤਾਯ ਜਾਤਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ વਿਨਾਸਯੋਗੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਿਲੇਸવਿਰੁਦ੍ਧਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇવ ਤਬ੍ਬਿਨਾਸੋ વਿਰੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯੋਪਨਿਪਾਤੇਨ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਬੀਜਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਨਿਪਾਤੇਨ ਆਯਤਿਂ ਬੀਜਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વਿਯ, ਇਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਕਿਲੇਸਾਭਾવੇਨ ਕਿਲੇਸਫਲਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਭਾવੀਯਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨੇਨ ਖੀਣਾ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਮਤ੍ਥੋ ਕਿਲੇਸਾਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਭਾવੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਾਤਿ ਤੇਨ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨੇਨ વੋਹਾਰਤੋ ਖੀਣਾ ਮੇ ਜਾਤੀਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੇਨ વਿਨਾਸੋ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਸਮ੍ਭવੇ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਤਾਦਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ। ਤਬ੍ਬਿਰੁਦ੍ਧਕ੍ਖਣੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇવ ਤਬ੍ਬਿਨਾਸੁਪ੍ਪਾਦਨਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਖੀਣਜਾਤਿਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਇਮੇ ਪਕਾਰਾ ਇਤ੍ਥਂ, ਤਬ੍ਭਾવੋ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ। ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਗਮਨવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ।
‘‘Khīṇā jātī’’ti jānanaṃ kilesakkhayapaccavekkhaṇavasena, vusitaṃ brahmacariyantiādijānanaṃ maggaphalanibbānapaccavekkhaṇavasena hotīti āha ‘‘khīṇā jātītiādīhi tassa bhūmi’’nti. Tattha bhūminti visayaṃ, tīsu kālesupi jātikkhayaṃ pati ujukameva vāyāmāsambhavepi taṃ pati vāyāmakaraṇassa sātthakataṃ, tassa anāgatakkhandhānuppattiphalatañca dassetuṃ yā panātiādi vuttaṃ. Yā pana maggassa abhāvitattātiādinā hi maggenāvihatakileseheva āyatiṃ khandhānaṃ jāti hessati, tesañca kilesānaṃ maggena vināse sati khandhā na jāyissanti, kilesānañca tekālikatāya jātiyaṃ vuttanayena kenaci paccayena vināsayogepi cittasantāne kilesaviruddhaariyamaggakkhaṇuppādanameva tabbināso viruddhapaccayopanipātena āyatiṃ anuppajjanato bījasantāne aggikkhandhopanipātena āyatiṃ bījattānuppatti viya, iti maggakkhaṇuppattisaṅkhātakilesābhāvena kilesaphalānaṃ khandhānaṃ āyatiṃ anuppattiyeva jātikkhayoti ayamattho vibhāvīyati, tenāha ‘‘maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā’’ti. Ettha cāyamattho kilesābhāvasaṅkhātassa maggassa bhāvitattā uppāditattā paccayābhāvena anuppajjantī khandhānaṃ jāti tena āyatiṃ anuppajjanasaṅkhātena anuppādadhammataṃ āpajjanena vohārato khīṇā me jātīti. Na hi saṅkhatadhammānaṃ paccayantarena vināso sambhavati, sambhave ca tassa paccayantaratādippasaṅgato. Tabbiruddhakkhaṇuppādanameva tabbināsuppādanaṃ. Tanti khīṇajātiṃ abbhaññāsinti sambandho. Itthattāyāti ime pakārā itthaṃ, tabbhāvo itthattaṃ, tadatthāya. Dassentoti nigamanavasena dassentoti.
વਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾਨਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Vijjāttayakathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਂ • Verañjakaṇḍaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾ • Āsavakkhayañāṇakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾ • Āsavakkhayañāṇakathā
੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Āsavakkhayañāṇakathāvaṇṇanā
