| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
५५. आसवक्खयञाणनिद्देसो
55. Āsavakkhayañāṇaniddeso
१०७. कथं चतुसट्ठिया आकारेहि तिण्णन्नं इन्द्रियानं वसिभावता पञ्ञा आसवानं खये ञाणं? कतमेसं तिण्णन्नं इन्द्रियानं? अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियस्स अञ्ञिन्द्रियस्स अञ्ञाताविन्द्रियस्स।
107. Kathaṃ catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ? Katamesaṃ tiṇṇannaṃ indriyānaṃ? Anaññātaññassāmītindriyassa aññindriyassa aññātāvindriyassa.
अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियं कति ठानानि गच्छति, अञ्ञिन्द्रियं कति ठानानि गच्छति, अञ्ञाताविन्द्रियं कति ठानानि गच्छति? अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियं एकं ठानं गच्छति – सोतापत्तिमग्गं। अञ्ञिन्द्रियं छ ठानानि गच्छति – सोतापत्तिफलं , सकदागामिमग्गं , सकदागामिफलं, अनागामिमग्गं, अनागामिफलं, अरहत्तमग्गं। अञ्ञाताविन्द्रियं एकं ठानं गच्छति – अरहत्तफलं।
Anaññātaññassāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññātāvindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati? Anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – sotāpattimaggaṃ. Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati – sotāpattiphalaṃ , sakadāgāmimaggaṃ , sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattamaggaṃ. Aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – arahattaphalaṃ.
सोतापत्तिमग्गक्खणे अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियस्स सद्धिन्द्रियं अधिमोक्खपरिवारं होति, वीरियिन्द्रियं पग्गहपरिवारं होति, सतिन्द्रियं उपट्ठानपरिवारं होति, समाधिन्द्रियं अविक्खेपपरिवारं होति, पञ्ञिन्द्रियं दस्सनपरिवारं होति, मनिन्द्रियं विजाननपरिवारं होति, सोमनस्सिन्द्रियं अभिसन्दनपरिवारं होति, जीवितिन्द्रियं पवत्तसन्तताधिपतेय्यपरिवारं होति। सोतापत्तिमग्गक्खणे जाता धम्मा ठपेत्वा चित्तसमुट्ठानं रूपं सब्बेव कुसला होन्ति, सब्बेव अनासवा होन्ति, सब्बेव निय्यानिका होन्ति, सब्बेव अपचयगामिनो होन्ति, सब्बेव लोकुत्तरा होन्ति, सब्बेव निब्बानारम्मणा होन्ति। सोतापत्तिमग्गक्खणे अनञ्ञातञ्ञस्सामीतिन्द्रियस्स इमानि अट्ठिन्द्रियानि सहजातपरिवारा होन्ति, अञ्ञमञ्ञपरिवारा होन्ति, निस्सयपरिवारा होन्ति, सम्पयुत्तपरिवारा होन्ति, सहगता होन्ति, सहजाता होन्ति, संसट्ठा होन्ति, सम्पयुत्ता होन्ति। तेव तस्स आकारा चेव होन्ति परिवारा च।
Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
सोतापत्तिफलक्खणे अञ्ञिन्द्रियस्स सद्धिन्द्रियं अधिमोक्खपरिवारं होति, वीरियिन्द्रियं पग्गहपरिवारं होति, सतिन्द्रियं उपट्ठानपरिवारं होति, समाधिन्द्रियं अविक्खेपपरिवारं होति, पञ्ञिन्द्रियं दस्सनपरिवारं होति, मनिन्द्रियं विजाननपरिवारं होति, सोमनस्सिन्द्रियं अभिसन्दनपरिवारं होति, जीवितिन्द्रियं पवत्तसन्तताधिपतेय्यपरिवारं होति। सोतापत्तिफलक्खणे जाता धम्मा सब्बेव अब्याकता होन्ति, ठपेत्वा चित्तसमुट्ठानं रूपं सब्बेव अनासवा होन्ति, सब्बेव लोकुत्तरा होन्ति, सब्बेव निब्बानारम्मणा होन्ति। सोतापत्तिफलक्खणे अञ्ञिन्द्रियस्स इमानि अट्ठिन्द्रियानि सहजातपरिवारा होन्ति, अञ्ञमञ्ञपरिवारा होन्ति, निस्सयपरिवारा होन्ति, सम्पयुत्तपरिवारा होन्ति, सहगता होन्ति, सहजाता होन्ति, संसट्ठा होन्ति, सम्पयुत्ता होन्ति। तेव तस्स आकारा चेव होन्ति परिवारा च।
Sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Sotāpattiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
सकदागामिमग्गक्खणे …पे॰… सकदागामिफलक्खणे…पे॰… अनागामिमग्गक्खणे…पे॰… अनागामिफलक्खणे…पे॰… अरहत्तमग्गक्खणे अञ्ञिन्द्रियस्स सद्धिन्द्रियं अधिमोक्खपरिवारं होति…पे॰… जीवितिन्द्रियं पवत्तसन्तताधिपतेय्यपरिवारं होति। अरहत्तमग्गक्खणे जाता धम्मा ठपेत्वा चित्तसमुट्ठानं रूपं सब्बेव कुसला होन्ति, सब्बेव अनासवा होन्ति, सब्बेव निय्यानिका होन्ति, सब्बेव अपचयगामिनो होन्ति, सब्बेव लोकुत्तरा होन्ति, सब्बेव निब्बानारम्मणा होन्ति। अरहत्तमग्गक्खणे अञ्ञिन्द्रियस्स इमानि अट्ठिन्द्रियानि सहजातपरिवारा होन्ति, अञ्ञमञ्ञपरिवारा होन्ति, निस्सयपरिवारा होन्ति, सम्पयुत्तपरिवारा होन्ति, सहगता होन्ति, सहजाता होन्ति, संसट्ठा होन्ति, सम्पयुत्ता होन्ति। तेव तस्स आकारा चेव होन्ति परिवारा च।
Sakadāgāmimaggakkhaṇe …pe… sakadāgāmiphalakkhaṇe…pe… anāgāmimaggakkhaṇe…pe… anāgāmiphalakkhaṇe…pe… arahattamaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti…pe… jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattamaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattamaggakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
अरहत्तफलक्खणे अञ्ञाताविन्द्रियस्स सद्धिन्द्रियं अधिमोक्खपरिवारं होति, वीरियिन्द्रियं पग्गहपरिवारं होति, सतिन्द्रियं उपट्ठानपरिवारं होति, समाधिन्द्रियं अविक्खेपपरिवारं होति, पञ्ञिन्द्रियं दस्सनपरिवारं होति, मनिन्द्रियं विजाननपरिवारं होति, सोमनस्सिन्द्रियं अभिसन्दनपरिवारं होति, जीवितिन्द्रियं पवत्तसन्तताधिपतेय्यपरिवारं होति। अरहत्तफलक्खणे जाता धम्मा सब्बेव अब्याकता होन्ति, ठपेत्वा चित्तसमुट्ठानं रूपं सब्बेव अनासवा होन्ति, सब्बेव लोकुत्तरा होन्ति, सब्बेव निब्बानारम्मणा होन्ति। अरहत्तफलक्खणे अञ्ञाताविन्द्रियस्स इमानि अट्ठिन्द्रियानि सहजातपरिवारा होन्ति, अञ्ञमञ्ञपरिवारा होन्ति, निस्सयपरिवारा होन्ति, सम्पयुत्तपरिवारा होन्ति, सहगता होन्ति, सहजाता होन्ति, संसट्ठा होन्ति, सम्पयुत्ता होन्ति। तेव तस्स आकारा चेव होन्ति परिवारा च। इति इमानि अट्ठट्ठकानि चतुसट्ठि होन्ति।
Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti. Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti. Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti. Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca. Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.
आसवाति कतमे ते आसवा? कामासवो, भवासवो, दिट्ठासवो, अविज्जासवो। कत्थेते आसवा खीयन्ति? सोतापत्तिमग्गेन अनवसेसो दिट्ठासवो खीयति, अपायगमनीयो कामासवो खीयति, अपायगमनीयो भवासवो खीयति, अपायगमनीयो अविज्जासवो खीयति। एत्थेते आसवा खीयन्ति। सकदागामिमग्गेन ओळारिको कामासवो खीयति, तदेकट्ठो भवासवो खीयति, तदेकट्ठो अविज्जासवो खीयति। एत्थेते आसवा खीयन्ति। अनागामिमग्गेन अनवसेसो कामासवो खीयति, तदेकट्ठो भवासवो खीयति, तदेकट्ठो अविज्जासवो खीयति। एत्थेते आसवा खीयन्ति। अरहत्तमग्गेन अनवसेसो भवासवो खीयति, अनवसेसो अविज्जासवो खीयति। एत्थेते आसवा खीयन्ति। तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘चतुसट्ठिया आकारेहि तिण्णन्नं इन्द्रियानं वसिभावता पञ्ञा आसवानं खये ञाणं’’।
Āsavāti katame te āsavā? Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo. Katthete āsavā khīyanti? Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti. Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti. Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti. Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati. Etthete āsavā khīyanti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ’’.
आसवक्खयञाणनिद्देसो पञ्चपञ्ञासमो।
Āsavakkhayañāṇaniddeso pañcapaññāsamo.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ५५. आसवक्खयञाणनिद्देसवण्णना • 55. Āsavakkhayañāṇaniddesavaṇṇanā
