Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ၃. အာသဝက္ခယသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    3. Āsavakkhayasuttavaṇṇanā

    ၁၀၂. တတိယေ ဇာနတောတိ ဇာနန္တသ္သ။ ပသ္သတောတိ ပသ္သန္တသ္သ။ ယဒိပိ ဣမာနိ ဒ္ဝေပိ ပဒာနိ ဧကတ္ထာနိ, ဗ္ယဉ္ဇနမေဝ နာနံ, ဧဝံ သန္တေပိ ‘‘ဇာနတော’’တိ ဉာဏလက္ခဏံ ဥပာဒာယ ပုဂ္ဂလံ နိဒ္ဒိသတိ။ ဇာနနလက္ခဏဉ္ဟိ ဉာဏံ။ ‘‘ပသ္သတော’’တိ ဉာဏပ္ပဘာဝံ ဥပာဒာယ။ ဒသ္သနပ္ပဘာဝဉ္ဟိ ဥပာဒာယ ဉာဏသမင္ဂီ ပုဂ္ဂလော စက္ခုမာ ဝိယ ပုဂ္ဂလော စက္ခုနာ ရူပာနိ, ဉာဏေန ဝိဝဋေ ဓမ္မေ ပသ္သတိ။ အထ ဝာ ဇာနတောတိ အနုဗောဓဉာဏေန ဇာနတော။ ပသ္သတောတိ ပဋိဝေဓဉာဏေန ပသ္သတော။ ပဋိလောမတော ဝာ ဒသ္သနမဂ္ဂေန ပသ္သတော, ဘာဝနာမဂ္ဂေန ဇာနတော။ ကေစိ ပန ‘‘ဉာတတီရဏပဟာနပရိညာဟိ ဇာနတော, သိခာပ္ပတ္တဝိပသ္သနာယ ပသ္သတော’’တိ ဝဒန္တိ။ အထ ဝာ ဒုက္ခံ ပရိညာဘိသမယေန ဇာနတော, နိရောဓံ သစ္ဆိကိရိယာဘိသမယေန ပသ္သတော။ တဒုဘယေ စ သတိ ပဟာနဘာဝနာဘိသမယာ သိဒ္ဓာ ဧဝ ဟောန္တီတိ စတုသစ္စာဘိသမယော ဝုတ္တော ဟောတိ။ ယဒာ စေတ္ထ ဝိပသ္သနာဉာဏံ အဓိပ္ပေတံ, တဒာ ‘‘ဇာနတော ပသ္သတော’’တိ ပဒာနံ ဟေတုအတ္ထဒီပနတာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ယဒာ ပန မဂ္ဂဉာဏံ အဓိပ္ပေတံ, တဒာ မဂ္ဂကိစ္စတ္ထဒီပနတာ။

    102. Tatiye jānatoti jānantassa. Passatoti passantassa. Yadipi imāni dvepi padāni ekatthāni, byañjanameva nānaṃ, evaṃ santepi ‘‘jānato’’ti ñāṇalakkhaṇaṃ upādāya puggalaṃ niddisati. Jānanalakkhaṇañhi ñāṇaṃ. ‘‘Passato’’ti ñāṇappabhāvaṃ upādāya. Dassanappabhāvañhi upādāya ñāṇasamaṅgī puggalo cakkhumā viya puggalo cakkhunā rūpāni, ñāṇena vivaṭe dhamme passati. Atha vā jānatoti anubodhañāṇena jānato. Passatoti paṭivedhañāṇena passato. Paṭilomato vā dassanamaggena passato, bhāvanāmaggena jānato. Keci pana ‘‘ñātatīraṇapahānapariññāhi jānato, sikhāppattavipassanāya passato’’ti vadanti. Atha vā dukkhaṃ pariññābhisamayena jānato, nirodhaṃ sacchikiriyābhisamayena passato. Tadubhaye ca sati pahānabhāvanābhisamayā siddhā eva hontīti catusaccābhisamayo vutto hoti. Yadā cettha vipassanāñāṇaṃ adhippetaṃ, tadā ‘‘jānato passato’’ti padānaṃ hetuatthadīpanatā daṭṭhabbā. Yadā pana maggañāṇaṃ adhippetaṃ, tadā maggakiccatthadīpanatā.

    အာသဝာနံ ခယန္တိ ‘‘ဇာနတော, အဟံ ဘိက္ခဝေ, ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယံ ဝဒာမီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၁၅; သံ. နိ. ၃.၁၀၁; ၅.၁၀၉၅) ဧဝမာဂတေ သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယေ ‘‘အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိ’’န္တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၄၃၈) စ သုတ္တပဒေသု အာသဝာနံ ပဟာနံ အစ္စန္တက္ခယော အသမုပ္ပာဒော ခီဏာကာရော နတ္ထိဘာဝော ‘‘အာသဝက္ခယော’’တိ ဝုတ္တော။ ‘‘အာသဝာနံ ခယာ သမဏော ဟောတီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၄၃၈) ဖလံ။

    Āsavānaṃkhayanti ‘‘jānato, ahaṃ bhikkhave, passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) evamāgate sabbāsavasaṃvarapariyāye ‘‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimutti’’ntiādīsu (ma. ni. 1.438) ca suttapadesu āsavānaṃ pahānaṃ accantakkhayo asamuppādo khīṇākāro natthibhāvo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto. ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘ပရဝဇ္ဇာနုပသ္သိသ္သ၊ နိစ္စံ ဥဇ္ဈာနသညိနော။

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    အာသဝာ တသ္သ ဝဍ္ဎန္တိ၊ အာရာ သော အာသဝက္ခယာ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၂၅၃)။ –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. (dha. pa. 253); –

    အာဒီသု နိဗ္ဗာနံ။

    Ādīsu nibbānaṃ.

    ‘‘သေခသ္သ သိက္ခမာနသ္သ၊ ဥဇုမဂ္ဂာနုသာရိနော။

    ‘‘Sekhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ခယသ္မိံ ပဌမံ ဉာဏံ၊ တတော အညာ အနန္တရာ။

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā;

    တတော အညာဝိမုတ္တသ္သ၊ ဉာဏံ ဝေ ဟောတိ တာဒိနော’’တိ။ (အ. နိ. ၃.၈၆; ဣတိဝု. ၆၂) –

    Tato aññāvimuttassa, ñāṇaṃ ve hoti tādino’’ti. (a. ni. 3.86; itivu. 62) –

    ဧဝမာဂတေ ဣန္ဒ္ရိယသုတ္တေ ဣဓ စ မဂ္ဂော ‘‘အာသဝက္ခယော’’တိ ဝုတ္တော။ တသ္မာ ယထာဝုတ္တနယေန ဇာနန္တသ္သ ပသ္သန္တသ္သ အဟံ အရိယမဂ္ဂာဓိဂမံ ဝဒာမီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နော အဇာနတော နော အပသ္သတောတိ ယော ပန န ဇာနာတိ န ပသ္သတိ, တသ္သ နော ဝဒာမီတိ အတ္ထော။ ဧတေန ယေ အဇာနတော အပသ္သတောပိ သံသာရသုဒ္ဓိံ ဝဒန္တိ, တေ ပဋိက္ခိပတိ။ ပုရိမေန ဝာ ပဒဒ္ဝယေန ဥပာယော ဝုတ္တော, ဣမိနာ အနုပာယပဋိသေဓော။ သင္ခေပေန စေတ္ထ ဉာဏံ အာသဝက္ခယကရံ, သေသံ တသ္သ ပရိက္ခာရောတိ ဒသ္သေတိ။

    Evamāgate indriyasutte idha ca maggo ‘‘āsavakkhayo’’ti vutto. Tasmā yathāvuttanayena jānantassa passantassa ahaṃ ariyamaggādhigamaṃ vadāmīti vuttaṃ hoti. Noajānato no apassatoti yo pana na jānāti na passati, tassa no vadāmīti attho. Etena ye ajānato apassatopi saṃsārasuddhiṃ vadanti, te paṭikkhipati. Purimena vā padadvayena upāyo vutto, iminā anupāyapaṭisedho. Saṅkhepena cettha ñāṇaṃ āsavakkhayakaraṃ, sesaṃ tassa parikkhāroti dasseti.

    ဣဒာနိ ယံ ဇာနတော ယံ ပသ္သတော အာသဝက္ခယော ဟောတိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော’’တိ ပုစ္ဆံ အာရဘိ။ တတ္ထ ဇာနနာ ဗဟုဝိဓာ။ ဒဗ္ဗဇာတိကော ဧဝ ဟိ ကောစိ ဘိက္ခု ဆတ္တံ ကာတုံ ဇာနာတိ, ကောစိ စီဝရာဒီနံ အညတရံ, တသ္သ ဤဒိသာနိ ကမ္မာနိ ဝတ္တသီသေ ဌတ္ဝာ ကရောန္တသ္သ သာ ဇာနနာ ‘‘မဂ္ဂဖလာနံ ပဒဋ္ဌာနံ န ဟောတီ’’တိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ယော ပန သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒီနိ ကာတုံ ဇာနာတိ, တသ္သေဝံ ဇာနတော အာသဝာ ဝဍ္ဎန္တိယေဝ။ တသ္မာ ယံ ဇာနတော ယံ ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတိ, တဒေဝ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိ။ တတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနံ, တံ ဟေဋ္ဌာ ယောနိသောမနသိကာရသုတ္တေ သင္ခေပတော ဝုတ္တမေဝ။

    Idāni yaṃ jānato yaṃ passato āsavakkhayo hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘kiñca, bhikkhave, jānato’’ti pucchaṃ ārabhi. Tattha jānanā bahuvidhā. Dabbajātiko eva hi koci bhikkhu chattaṃ kātuṃ jānāti, koci cīvarādīnaṃ aññataraṃ, tassa īdisāni kammāni vattasīse ṭhatvā karontassa sā jānanā ‘‘maggaphalānaṃ padaṭṭhānaṃ na hotī’’ti na vattabbā. Yo pana sāsane pabbajitvā vejjakammādīni kātuṃ jānāti, tassevaṃ jānato āsavā vaḍḍhantiyeva. Tasmā yaṃ jānato yaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti, tadeva dassento āha ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādi. Tattha yaṃ vattabbaṃ catusaccakammaṭṭhānaṃ, taṃ heṭṭhā yonisomanasikārasutte saṅkhepato vuttameva.

    တတ္ထ ပန ‘‘ယောနိသော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မနသိ ကရောန္တော အကုသလံ ပဇဟတိ, ကုသလံ ဘာဝေတီ’’တိ (ဣတိဝု. ၁၆) အာဂတတ္တာ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတီ’’တိအာဒိနာ အတ္ထဝိဘာဝနာ ကတာ။ ဣဓ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတော ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတီ’’တိ (မ. နိ. ၁.၁၅; သံ. နိ. ၃.၁၀၁; ၅.၁၀၉၅) အာဂတတ္တာ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ပရိညာပဋိဝေဓဝသေန ပရိညာဘိသမယဝသေန မဂ္ဂဉာဏေန ဇာနတော ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ယောဇေတဗ္ဗံ။ အာသဝေသု စ ပဌမမဂ္ဂေန ဒိဋ္ဌာသဝော ခီယတိ, တတိယမဂ္ဂေန ကာမာသဝော, စတုတ္ထမဂ္ဂေန ဘဝာသဝော အဝိဇ္ဇာသဝော စ ခီယတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Tattha pana ‘‘yoniso, bhikkhave, bhikkhu manasi karonto akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’ti (itivu. 16) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādinā atthavibhāvanā katā. Idha ‘‘idaṃ dukkhanti, bhikkhave, jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’ti (ma. ni. 1.15; saṃ. ni. 3.101; 5.1095) āgatattā ‘‘idaṃ dukkhanti pariññāpaṭivedhavasena pariññābhisamayavasena maggañāṇena jānato passato āsavānaṃ khayo hotī’’tiādinā nayena yojetabbaṃ. Āsavesu ca paṭhamamaggena diṭṭhāsavo khīyati, tatiyamaggena kāmāsavo, catutthamaggena bhavāsavo avijjāsavo ca khīyatīti veditabbo.

    ဂာထာသု ဝိမုတ္တိဉာဏန္တိ ဝိမုတ္တိယံ နိဗ္ဗာနေ ဖလေ စ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏံ။ ဥတ္တမန္တိ ဥတ္တမဓမ္မာရမ္မဏတ္တာ ဥတ္တမံ။ ခယေ ဉာဏန္တိ အာသဝာနံ သံယောဇနာနဉ္စ ခယေ ခယကရေ အရိယမဂ္ဂေ ဉာဏံ။ ‘‘ခီဏာ သံယောဇနာ ဣတိ ဉာဏ’’န္တိ ဣဓာပိ အာနေတ္ဝာ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တေန ပဟီနကိလေသပစ္စဝေက္ခဏံ ဒသ္သေတိ။ ဧဝမေတ္ထ စတ္တာရိပိ ပစ္စဝေက္ခဏဉာဏာနိ ဝုတ္တာနိ ဟောန္တိ ။ အဝသိဋ္ဌကိလေသပစ္စဝေက္ခဏာ ဟိ ဣဓ နတ္ထိ အရဟတ္တဖလာဓိဂမသ္သ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ ယထာ စေတ္ထ ဇာနတော ပသ္သတောတိ နိဗ္ဗာနာဓိဂမေန သမ္မာဒိဋ္ဌိကိစ္စံ အဓိကံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ, ဧဝံ သမ္မပ္ပဓာနကိစ္စမ္ပိ အဓိကမေဝ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ ဒသ္သေန္တော ‘‘န တ္ဝေဝိဒံ ကုသီတေနာ’’တိ ဩသာနဂာထမာဟ။

    Gāthāsu vimuttiñāṇanti vimuttiyaṃ nibbāne phale ca paccavekkhaṇañāṇaṃ. Uttamanti uttamadhammārammaṇattā uttamaṃ. Khaye ñāṇanti āsavānaṃ saṃyojanānañca khaye khayakare ariyamagge ñāṇaṃ. ‘‘Khīṇā saṃyojanā iti ñāṇa’’nti idhāpi ānetvā sambandhitabbaṃ. Tena pahīnakilesapaccavekkhaṇaṃ dasseti. Evamettha cattāripi paccavekkhaṇañāṇāni vuttāni honti . Avasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇā hi idha natthi arahattaphalādhigamassa adhippetattā. Yathā cettha jānato passatoti nibbānādhigamena sammādiṭṭhikiccaṃ adhikaṃ katvā vuttaṃ, evaṃ sammappadhānakiccampi adhikameva icchitabbanti dassento ‘‘na tvevidaṃ kusītenā’’ti osānagāthamāha.

    တတ္ထ န တ္ဝေဝိဒန္တိ န တု ဧဝ ဣဒံ။ တုသဒ္ဒော နိပာတမတ္တံ။ ဗာလေနမဝိဇာနတာတိ ကာရော ပဒသန္ဓိကရော။ အယဉ္ဟေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – ဣဒံ သေက္ခမဂ္ဂေန အသေက္ခမဂ္ဂေန စ ပတ္တဗ္ဗံ အဘိဇ္ဈာကာယဂန္ထာဒိသဗ္ဗဂန္ထာနံ ပမောစနံ ပမောစနသ္သ နိမိတ္တဘူတံ နိဗ္ဗာနံ ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိနာ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ယထာဘူတံ အဝိဇာနတာ တတော ဧဝ ဗာလေန အဝိဒ္ဒသုနာ ယထာ အဓိဂန္တုံ န သက္ကာ, ဧဝံ ကုသီတေန နိဗ္ဗီရိယေနာပိ, တသ္မာ တဒဓိဂမာယ အာရဒ္ဓဝီရိယေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သာယံ ဓမ္မော, နော ကုသီတသ္သ’’ (ဒီ. နိ. ၃.၃၅၈)။

    Tattha na tvevidanti na tu eva idaṃ. Tusaddo nipātamattaṃ. Bālenamavijānatāti makāro padasandhikaro. Ayañhettha saṅkhepattho – idaṃ sekkhamaggena asekkhamaggena ca pattabbaṃ abhijjhākāyaganthādisabbaganthānaṃ pamocanaṃ pamocanassa nimittabhūtaṃ nibbānaṃ ‘‘idaṃ dukkha’’ntiādinā cattāri saccāni yathābhūtaṃ avijānatā tato eva bālena aviddasunā yathā adhigantuṃ na sakkā, evaṃ kusītena nibbīriyenāpi, tasmā tadadhigamāya āraddhavīriyena bhavitabbanti. Tenāha bhagavā ‘‘āraddhavīriyassāyaṃ dhammo, no kusītassa’’ (dī. ni. 3.358).

    ‘‘အာရမ္ဘထ နိက္ကမထ၊ ယုဉ္ဇထ ဗုဒ္ဓသာသနေ။

    ‘‘Ārambhatha nikkamatha, yuñjatha buddhasāsane;

    ဓုနာထ မစ္စုနော သေနံ၊ နဠာဂာရံဝ ကုဉ္ဇရော’’တိ။ (သံ. နိ. ၁.၁၈၅; နေတ္တိ. ၂၉; မိ. ပ. ၅.၁.၄)။

    Dhunātha maccuno senaṃ, naḷāgāraṃva kuñjaro’’ti. (saṃ. ni. 1.185; netti. 29; mi. pa. 5.1.4);

    တတိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၃. အာသဝက္ခယသုတ္တံ • 3. Āsavakkhayasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact