| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೬೯. ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
69. Āsayānusayañāṇaniddesavaṇṇanā
೧೧೩. ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಇಧ ತಥಾಗತೋತಿಆದಿ ಪಞ್ಚಧಾ ಠಪಿತೋ ನಿದ್ದೇಸೋ। ತತ್ಥ ಆಸಯಾನುಸಯಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ। ಚರಿತನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಂ ಕುಸಲಾಕುಸಲಂ ಕಮ್ಮಂ। ಅಧಿಮುತ್ತಿನ್ತಿ ಸಮ್ಪತಿ ಕುಸಲೇ ಅಕುಸಲೇ ವಾ ಚಿತ್ತವೋಸಗ್ಗೋ। ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬೇತಿ ಭಬ್ಬೇ ಚ ಅಭಬ್ಬೇ ಚ। ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಜಾಯನ್ತೀತಿ ಭಬ್ಬಾ। ವತ್ತಮಾನಸಮೀಪೇ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ। ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಜಾಯಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ ಭಬ್ಬಾ, ಭಾಜನಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇ ಅರಿಯಮಗ್ಗಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನಾ, ತೇ ಭಬ್ಬಾ। ವುತ್ತಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಅಭಬ್ಬಾ।
113. Āsayānusayañāṇaniddese idha tathāgatotiādi pañcadhā ṭhapito niddeso. Tattha āsayānusayā vuttatthā eva. Caritanti pubbe kataṃ kusalākusalaṃ kammaṃ. Adhimuttinti sampati kusale akusale vā cittavosaggo. Bhabbābhabbeti bhabbe ca abhabbe ca. Ariyāya jātiyā sambhavanti jāyantīti bhabbā. Vattamānasamīpe vattamānavacanaṃ. Bhavissanti jāyissantīti vā bhabbā, bhājanabhūtāti attho. Ye ariyamaggapaṭivedhassa anucchavikā upanissayasampannā, te bhabbā. Vuttapaṭipakkhā abhabbā.
ಕತಮೋ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯೋತಿಆದಿ ನಿದ್ದೇಸಸ್ಸ ಪಟಿನಿದ್ದೇಸೋ। ತತ್ಥ ಸಸ್ಸತೋತಿ ನಿಚ್ಚೋ। ಲೋಕೋತಿ ಅತ್ತಾ। ಇಧ ಸರೀರಂಯೇವ ನಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತಾ ಪನ ಇಧ ಪರತ್ಥ ಚ ಸೋಯೇವಾತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಸೋ ಹಿ ಸಯಂಯೇವ ಆಲೋಕೇತೀತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಲೋಕೋ’’ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಅಸಸ್ಸತೋತಿ ಅನಿಚ್ಚೋ। ಅತ್ತಾ ಸರೀರೇನೇವ ಸಹ ನಸ್ಸತೀತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಅನ್ತವಾತಿ ಪರಿತ್ತೇ ಕಸಿಣೇ ಝಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತಂಪರಿತ್ತಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಪರಿಯನ್ತೋ ಅತ್ತಾತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ಅನನ್ತವಾತಿ ನ ಅನ್ತವಾ ಅಪ್ಪಮಾಣೇ ಕಸಿಣೇ ಝಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ತಂಅಪ್ಪಮಾಣಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಪರಿಯನ್ತೋ ಅತ್ತಾತಿ ಮಞ್ಞನ್ತಿ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ಜೀವೋ ಚ ಸರೀರಞ್ಚ ತಂಯೇವ। ಜೀವೋತಿ ಅತ್ತಾ, ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ನಪುಂಸಕವಚನಂ ಕತಂ। ಸರೀರನ್ತಿ ರಾಸಟ್ಠೇನ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ಅಞ್ಞಂ ಜೀವಂ ಅಞ್ಞಂ ಸರೀರನ್ತಿ ಅಞ್ಞೋ ಜೀವೋ ಅಞ್ಞಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಖನ್ಧಾ ಇಧೇವ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ಸತ್ತೋ ಮರಣತೋ ಪರಂ ಹೋತಿ ವಿಜ್ಜತಿ ನ ನಸ್ಸತಿ। ‘‘ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ಚೇತ್ಥ ಸತ್ತಾಧಿವಚನನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ತಥಾಗತೋತಿ ಅರಹಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಇಮೇ ‘‘ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಪಕ್ಖೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ನ ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾತಿ ಖನ್ಧಾಪಿ ಇಧೇವ ನಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾಗತೋ ಚ ಮರಣತೋ ಪರಂ ನ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ ವಿನಸ್ಸತಿ। ಇಮೇ ‘‘ಹೋತೀ’’ತಿ ಪಕ್ಖೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಏವಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತೀತಿ ಇಮೇ ಏಕೇಕಪಕ್ಖಪರಿಗ್ಗಹೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಭಯಪಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತೀತಿ ಇಮೇ ಉಭಯಪಕ್ಖಪರಿಗ್ಗಹೇ ಉಭಯದೋಸಾಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಹೋತೀತಿ ಚ ನ ಹೋತಿ, ನೇವ ಹೋತೀತಿ ಚ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪಪಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ।
Katamo sattānaṃ āsayotiādi niddesassa paṭiniddeso. Tattha sassatoti nicco. Lokoti attā. Idha sarīraṃyeva nassati, attā pana idha parattha ca soyevāti maññanti. So hi sayaṃyeva āloketīti katvā ‘‘loko’’ti maññanti. Asassatoti anicco. Attā sarīreneva saha nassatīti maññanti. Antavāti paritte kasiṇe jhānaṃ uppādetvā taṃparittakasiṇārammaṇaṃ cittaṃ sapariyanto attāti maññanti. Anantavāti na antavā appamāṇe kasiṇe jhānaṃ uppādetvā taṃappamāṇakasiṇārammaṇaṃ cittaṃ apariyanto attāti maññanti. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti jīvo ca sarīrañca taṃyeva. Jīvoti attā, liṅgavipallāsena napuṃsakavacanaṃ kataṃ. Sarīranti rāsaṭṭhena khandhapañcakaṃ. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti añño jīvo aññaṃ khandhapañcakaṃ. Hoti tathāgato paraṃ maraṇāti khandhā idheva vinassanti, satto maraṇato paraṃ hoti vijjati na nassati. ‘‘Tathāgato’’ti cettha sattādhivacananti vadanti. Keci pana ‘‘tathāgatoti arahā’’ti vadanti. Ime ‘‘na hotī’’ti pakkhe dosaṃ disvā evaṃ gaṇhanti. Na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti khandhāpi idheva nassanti, tathāgato ca maraṇato paraṃ na hoti ucchijjati vinassati. Ime ‘‘hotī’’ti pakkhe dosaṃ disvā evaṃ gaṇhanti. Hoti ca na ca hotīti ime ekekapakkhapariggahe dosaṃ disvā ubhayapakkhaṃ gaṇhanti. Neva hoti na na hotīti ime ubhayapakkhapariggahe ubhayadosāpattiṃ disvā ‘‘hotīti ca na hoti, neva hotīti ca na hotī’’ti amarāvikkhepapakkhaṃ gaṇhanti.
ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾನಯೋ – ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋತಿ ವಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ದಸಹಾಕಾರೇಹಿ ದಿಟ್ಠಿಪಭೇದೋವ ವುತ್ತೋ। ತತ್ಥ ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋತಿ ಚ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಲೋಕೋತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಲೋಕೋ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕೋ’’ತಿ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಸಸ್ಸತನ್ತಿ ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಅಸಸ್ಸತೋತಿ ತಮೇವ ಲೋಕಂ ‘‘ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಛೇದಗ್ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಅನ್ತವಾತಿ ಪರಿತ್ತಕಸಿಣಲಾಭಿನೋ ಸುಪ್ಪಮತ್ತೇ ವಾ ಸರಾವಮತ್ತೇ ವಾ ಕಸಿಣೇ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಪವತ್ತಿತರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮೇ ‘‘ಲೋಕೋ’’ತಿ ಚ ಕಸಿಣಪರಿಚ್ಛೇದನ್ತೇನ ‘‘ಅನ್ತವಾ’’ತಿ ಚ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಅನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಸಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಪಿ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಪಿ। ವಿಪುಲಕಸಿಣಲಾಭಿನೋ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಕಸಿಣೇ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಪವತ್ತಿತರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮೇ ‘‘ಲೋಕೋ’’ತಿ ಚ ಕಸಿಣಪರಿಚ್ಛೇದನ್ತೇನ ‘‘ನ ಅನ್ತವಾ’’ತಿ ಚ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಅನನ್ತವಾ ಲೋಕೋ’’ತಿ ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಸಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಪಿ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಪಿ। ತಂ ಜೀವಂ ತಂ ಸರೀರನ್ತಿ ಭೇದನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸೇವ ‘‘ಜೀವ’’ನ್ತಿ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಸರೀರೇ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಮಾನೇ ಜೀವಮ್ಪಿ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಉಚ್ಛೇದಗ್ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ದುತಿಯಪದೇ ಸರೀರತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಸರೀರೇ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಮಾನೇಪಿ ಜೀವಂ ನ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಸಸ್ಸತಗ್ಗಹಣಾಕಾರಪ್ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ। ಹೋತಿ ತಥಾಗತೋತಿಆದೀಸು ‘‘ಸತ್ತೋ ತಥಾಗತೋ ನಾಮ, ಸೋ ಪರಂ ಮರಣಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹತೋ ಪಠಮಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ। ‘‘ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹತೋ ದುತಿಯಾ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ। ‘‘ಹೋತಿ ಚ ನ ಚ ಹೋತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹತೋ ತತಿಯಾ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ। ‘‘ನೇವ ಹೋತಿ ನ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಗಣ್ಹತೋ ಚತುತ್ಥಾ ಅಮರಾವಿಕ್ಖೇಪದಿಟ್ಠೀತಿ।
Ayaṃ panettha aṭṭhakathānayo – ‘‘sassato lokoti vā’’tiādīhi dasahākārehi diṭṭhipabhedova vutto. Tattha sassato lokoti ca khandhapañcakaṃ lokoti gahetvā ‘‘ayaṃ loko nicco dhuvo sabbakāliko’’ti gaṇhantassa sassatanti gahaṇākārappavattā diṭṭhi. Asassatoti tameva lokaṃ ‘‘ucchijjati vinassatī’’ti gaṇhantassa ucchedaggahaṇākārappavattā diṭṭhi. Antavāti parittakasiṇalābhino suppamatte vā sarāvamatte vā kasiṇe samāpannassa antosamāpattiyaṃ pavattitarūpārūpadhamme ‘‘loko’’ti ca kasiṇaparicchedantena ‘‘antavā’’ti ca gaṇhantassa ‘‘antavā loko’’ti gahaṇākārappavattā diṭṭhi. Sā sassatadiṭṭhipi hoti ucchedadiṭṭhipi. Vipulakasiṇalābhino pana tasmiṃ kasiṇe samāpannassa antosamāpattiyaṃ pavattitarūpārūpadhamme ‘‘loko’’ti ca kasiṇaparicchedantena ‘‘na antavā’’ti ca gaṇhantassa ‘‘anantavā loko’’ti gahaṇākārappavattā diṭṭhi. Sā sassatadiṭṭhipi hoti ucchedadiṭṭhipi. Taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti bhedanadhammassa sarīrasseva ‘‘jīva’’nti gahitattā ‘‘sarīre ucchijjamāne jīvampi ucchijjatī’’ti ucchedaggahaṇākārappavattā diṭṭhi. Dutiyapade sarīrato aññassa jīvassa gahitattā ‘‘sarīre ucchijjamānepi jīvaṃ na ucchijjatī’’ti sassataggahaṇākārappavattā diṭṭhi. Hoti tathāgatotiādīsu ‘‘satto tathāgato nāma, so paraṃ maraṇā hotī’’ti gaṇhato paṭhamā sassatadiṭṭhi. ‘‘Na hotī’’ti gaṇhato dutiyā ucchedadiṭṭhi. ‘‘Hoti ca na ca hotī’’ti gaṇhato tatiyā ekaccasassatadiṭṭhi. ‘‘Neva hoti na na hotī’’ti gaṇhato catutthā amarāvikkhepadiṭṭhīti.
ಇತೀತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯನಿದಸ್ಸನಂ। ಭವದಿಟ್ಠಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ವಾ ಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ವಾತಿ ಭವೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸಸ್ಸತೋ, ಸಸ್ಸತವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನದಿಟ್ಠಿ ಭವದಿಟ್ಠಿ, ಭವೋತಿ ದಿಟ್ಠೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಭವೋ ವುಚ್ಚತಿ ಉಚ್ಛೇದೋ , ಉಚ್ಛೇದವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನದಿಟ್ಠಿ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿ, ವಿಭವೋತಿ ದಿಟ್ಠೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ದಸವಿಧಾ ದಿಟ್ಠಿ ಭವದಿಟ್ಠಿ ಚ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿ ಚಾತಿ ದ್ವಿಧಾವ ಹೋತಿ। ತಾಸು ದ್ವೀಸು ಏಕೇಕಂ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ಅಪಸ್ಸಿತಾ ಅಲ್ಲೀನಾ ಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ।
Itīti vuttappakāradiṭṭhinissayanidassanaṃ. Bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisannissitā vāti bhavo vuccati sassato, sassatavasena uppajjamānadiṭṭhi bhavadiṭṭhi, bhavoti diṭṭhīti vuttaṃ hoti. Vibhavo vuccati ucchedo , ucchedavasena uppajjamānadiṭṭhi vibhavadiṭṭhi, vibhavoti diṭṭhīti vuttaṃ hoti. Vuttappakārā dasavidhā diṭṭhi bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi cāti dvidhāva hoti. Tāsu dvīsu ekekaṃ sannissitā apassitā allīnā sattā honti.
ಏತೇ ವಾ ಪನ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅಗ್ಗಿತೋ ವಾ ಉದಕತೋ ವಾ ಮಿಥುಭೇದಾ ವಾ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೨) ವಿಯ ವಾ-ಸದ್ದೋ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ। ಏತೇ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದವಸೇನ ದ್ವೇ ಪಕ್ಖೇ ಚ ನ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅನಲ್ಲೀಯಿತ್ವಾ ಪಹಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಅನುಲೋಮಿಕಾ ವಾ ಖನ್ತೀ’’ತಿ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋವ। ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸೂತಿ ಇಮೇಸಂ ಜರಾಮರಣಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಏವ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯಾನಂ ವಾ ಸಮೂಹೋ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾ। ಲಕ್ಖಣಂ ಪನೇತ್ಥ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ। ತೇ ತೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಹ ಸಮ್ಮಾ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ। ತಸ್ಸಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಯ ಚ ತೇಸು ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಚ ಧಮ್ಮೇಸು। ಅನುಲೋಮಿಕಾತಿ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಾನಂ ಅನುಲೋಮತೋ ಅನುಲೋಮಿಕಾ। ಖನ್ತೀತಿ ಞಾಣಂ। ಞಾಣಞ್ಹಿ ಖಮನತೋ ಖನ್ತಿ। ಪಟಿಲದ್ಧಾ ಹೋತೀತಿ ಸತ್ತೇಹಿ ಅಧಿಗತಾ ಹೋತಿ। ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಯ ಖನ್ತಿಯಾ ಉಚ್ಛೇದತ್ತಾನುಪಗಮೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯಸಾಮಗ್ಗಿಯಂ ಆಯತ್ತವುತ್ತಿತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯಾನುಪರಮದಸ್ಸನೇನ ಫಲಾನುಪರಮದಸ್ಸನತೋ। ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಖನ್ತಿಯಾ ಸಸ್ಸತತ್ತಾನುಪಗಮೋ ಹೋತಿ ಪಚ್ಚಯಸಾಮಗ್ಗಿಯಂ ನವನವಾನಂ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಂ ಉಪ್ಪಾದದಸ್ಸನತೋ। ಏವಮೇತೇ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮದಸ್ಸನೇನ ನ ಉಚ್ಛೇದೋ ನ ಸಸ್ಸತೋತಿ ಪವತ್ತಂ ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನಂ ‘‘ಅನುಲೋಮಿಕಾ ಖನ್ತೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಹಿ ತದುಭಯದಿಟ್ಠಿಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ ವುತ್ತಾ ಹೋತಿ। ಯಥಾಭೂತಂ ವಾ ಞಾಣನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಯಥಾಸಭಾವಂ ನೇಯ್ಯಂ। ತತ್ಥ ಪವತ್ತಞಾಣಮ್ಪಿ ವಿಸಯವೋಹಾರೇನ ‘‘ಯಥಾಭೂತಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಪನ ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾಪರಿಯನ್ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಹೇಟ್ಠಾ ಪನ ‘‘ಯಥಾಭೂತಞಾಣದಸ್ಸನ’’ನ್ತಿ ಭಯತೂಪಟ್ಠಾನಞಾಣಂ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾಭೂತಂ ವಾ ಞಾಣಂ ಸತ್ತೇಹಿ ಪಟಿಲದ್ಧಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Ete vā pana ubho ante anupagammāti ettha ‘‘aggito vā udakato vā mithubhedā vā’’tiādīsu (dī. ni. 2.152) viya vā-saddo samuccayattho. Ete vuttappakāre sassatucchedavasena dve pakkhe ca na upagantvā anallīyitvā pahāyāti attho. ‘‘Anulomikā vā khantī’’ti vikappatthova. Idappaccayatāpaṭiccasamuppannesūti imesaṃ jarāmaraṇādīnaṃ paccayā idappaccayā, idappaccayā eva idappaccayatā, idappaccayānaṃ vā samūho idappaccayatā. Lakkhaṇaṃ panettha saddasatthato pariyesitabbaṃ. Te te paccaye paṭicca saha sammā ca uppannā paṭiccasamuppannā. Tassā idappaccayatāya ca tesu paṭiccasamuppannesu ca dhammesu. Anulomikāti lokuttaradhammānaṃ anulomato anulomikā. Khantīti ñāṇaṃ. Ñāṇañhi khamanato khanti. Paṭiladdhā hotīti sattehi adhigatā hoti. Idappaccayatāya khantiyā ucchedattānupagamo hoti paccayuppannadhammānaṃ paccayasāmaggiyaṃ āyattavuttittā paccayānuparamadassanena phalānuparamadassanato. Paṭiccasamuppannesu dhammesu khantiyā sassatattānupagamo hoti paccayasāmaggiyaṃ navanavānaṃ paccayuppannadhammānaṃ uppādadassanato. Evamete ubho ante anupagamma paṭiccasamuppādapaṭiccasamuppannadhammadassanena na ucchedo na sassatoti pavattaṃ sammādassanaṃ ‘‘anulomikā khantī’’ti veditabbaṃ. Evañhi tadubhayadiṭṭhipaṭipakkhabhūtā sammādiṭṭhi vuttā hoti. Yathābhūtaṃ vā ñāṇanti yathābhūtaṃ yathāsabhāvaṃ neyyaṃ. Tattha pavattañāṇampi visayavohārena ‘‘yathābhūtañāṇa’’nti vuttaṃ. Taṃ pana saṅkhārupekkhāpariyantaṃ vipassanāñāṇaṃ idhādhippetaṃ. Heṭṭhā pana ‘‘yathābhūtañāṇadassana’’nti bhayatūpaṭṭhānañāṇaṃ vuttaṃ. Yathābhūtaṃ vā ñāṇaṃ sattehi paṭiladdhaṃ hotīti sambandho.
ಇದಾನಿ ‘‘ಸಸ್ಸತೋ ಲೋಕೋ’’ತಿಆದೀಹಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಪರಿಭಾವಿತಂ ‘‘ಏತೇ ವಾ ಪನಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪರಿಭಾವಿತಂ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಕಾಮಂ ಸೇವನ್ತಞ್ಞೇವಾ’’ತಿಆದೀಹಿ ಸೇಸಾಕುಸಲೇಹಿ ಸೇಸಕುಸಲೇಹಿ ಚ ಪರಿಭಾವಿತಂ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಕಾಮಂ ಸೇವನ್ತಂಯೇವ ಪುಗ್ಗಲಂ ತಥಾಗತೋ ಜಾನಾತೀತಿ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಸೇವನ್ತನ್ತಿ ಚ ಅಭಿಣ್ಹಸಮುದಾಚಾರವಸೇನ ಸೇವಮಾನಂ। ಪುಬ್ಬೇ ಆಸೇವಿತವಸೇನ ಕಿಲೇಸಕಾಮೋ ಗರು ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಾಮಗರುಕೋ। ತಥೇವ ಕಾಮೋ ಆಸಯೇ ಸನ್ತಾನೇ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಾಮಾಸಯೋ। ಸನ್ತಾನವಸೇನೇವ ಕಾಮೇ ಅಧಿಮುತ್ತೋ ಲಗ್ಗೋತಿ ಕಾಮಾಧಿಮುತ್ತೋ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದೀನಿ ವುತ್ತತ್ಥಾನೇವ। ಕಾಮಾದೀಹಿ ಚ ತೀಹಿ ಸೇಸಾಕುಸಲಾ, ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದೀಹಿ ತೀಹಿ ಸೇಸಕುಸಲಾ ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಅಯಂ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯೋ’’ತಿ ತಿಧಾ ವುತ್ತಂ ಸನ್ತಾನಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ।
Idāni ‘‘sassato loko’’tiādīhi micchādiṭṭhiparibhāvitaṃ ‘‘ete vā panā’’tiādīhi sammādiṭṭhiparibhāvitaṃ sattasantānaṃ dassetvā ‘‘kāmaṃ sevantaññevā’’tiādīhi sesākusalehi sesakusalehi ca paribhāvitaṃ sattasantānaṃ dasseti. Tattha kāmaṃ sevantaṃyeva puggalaṃ tathāgato jānātīti yojanā kātabbā. Sevantanti ca abhiṇhasamudācāravasena sevamānaṃ. Pubbe āsevitavasena kilesakāmo garu assāti kāmagaruko. Tatheva kāmo āsaye santāne assāti kāmāsayo. Santānavaseneva kāme adhimutto laggoti kāmādhimutto. Sesesupi eseva nayo. Nekkhammādīni vuttatthāneva. Kāmādīhi ca tīhi sesākusalā, nekkhammādīhi tīhi sesakusalā gahitāva hontīti veditabbā. ‘‘Ayaṃ sattānaṃ āsayo’’ti tidhā vuttaṃ santānameva dasseti.
ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾನಯೋ – ‘‘ಇತಿ ಭವದಿಟ್ಠಿಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಂ ವಾ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ। ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ ಹಿ ಏತ್ಥ ಭವದಿಟ್ಠೀತಿ ವುತ್ತಾ, ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ ಚ ವಿಭವದಿಟ್ಠೀತಿ। ಸಬ್ಬದಿಟ್ಠೀನಞ್ಹಿ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠೀಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸಬ್ಬೇಪಿಮೇ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ಸತ್ತಾ ಇಮಾವ ದ್ವೇ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ‘‘ದ್ವಯನಿಸ್ಸಿತೋ ಖ್ವಾಯಂ, ಕಚ್ಚಾನ, ಲೋಕೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅತ್ಥಿತಞ್ಚೇವ ನತ್ಥಿತಞ್ಚಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫)। ಏತ್ಥ ಹಿ ಅತ್ಥಿತಾತಿ ಸಸ್ಸತಂ। ನತ್ಥಿತಾತಿ ಉಚ್ಛೇದೋ। ಅಯಂ ತಾವ ವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಾನಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯೋ। ಇದಾನಿ ವಿವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಾನಂ ಸುದ್ಧಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏತೇ ವಾ ಪನ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಅನುಪಗಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ‘‘ಏತೇ ವಾ ಪನಾ’’ತಿ ಏತೇಯೇವ। ‘‘ಉಭೋ ಅನ್ತೇ’’ತಿ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಸಙ್ಖಾತೇ ದ್ವೇ ಅನ್ತೇ। ‘‘ಅನುಪಗಮ್ಮಾ’’ತಿ ನ ಅಲ್ಲೀಯಿತ್ವಾ। ‘‘ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಯ ಚೇವ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮೇಸು ಚ। ‘‘ಅನುಲೋಮಿಕಾ ಖನ್ತೀ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ। ‘‘ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಾ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೇ ಚೇವ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಏತೇ ಉಭೋ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದಅನ್ತೇ ಅನುಪಗನ್ತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪಟಿಲದ್ಧಾ, ಯಞ್ಚ ತತೋ ಉತ್ತರಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ, ಅಯಂ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯೋ। ಅಯಂ ವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಾನಞ್ಚ ವಿವಟ್ಟನಿಸ್ಸಿತಾನಞ್ಚ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯೋ ಇದಂ ವಸನಟ್ಠಾನನ್ತಿ। ಅಯಂ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸಮಾನಟ್ಠಕಥಾ।
Ayaṃ panettha aṭṭhakathānayo – ‘‘iti bhavadiṭṭhisannissitā vā’’ti evaṃ sassatadiṭṭhiṃ vā sannissitā. Sassatadiṭṭhi hi ettha bhavadiṭṭhīti vuttā, ucchedadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhīti. Sabbadiṭṭhīnañhi sassatucchedadiṭṭhīhi saṅgahitattā sabbepime diṭṭhigatikā sattā imāva dve diṭṭhiyo sannissitā honti. Vuttampi cetaṃ ‘‘dvayanissito khvāyaṃ, kaccāna, loko yebhuyyena atthitañceva natthitañcā’’ti (saṃ. ni. 2.15). Ettha hi atthitāti sassataṃ. Natthitāti ucchedo. Ayaṃ tāva vaṭṭanissitānaṃ puthujjanānaṃ sattānaṃ āsayo. Idāni vivaṭṭanissitānaṃ suddhasattānaṃ āsayaṃ dassetuṃ ‘‘ete vā pana ubho ante anupagammā’’tiādi vuttaṃ. Tattha ‘‘ete vā panā’’ti eteyeva. ‘‘Ubho ante’’ti sassatucchedasaṅkhāte dve ante. ‘‘Anupagammā’’ti na allīyitvā. ‘‘Idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesū’’ti idappaccayatāya ceva paṭiccasamuppannadhammesu ca. ‘‘Anulomikā khantī’’ti vipassanāñāṇaṃ. ‘‘Yathābhūtaṃ ñāṇa’’nti maggañāṇaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yā paṭiccasamuppāde ceva paṭiccasamuppannadhammesu ca ete ubho sassatucchedaante anupagantvā vipassanā paṭiladdhā, yañca tato uttari maggañāṇaṃ, ayaṃ sattānaṃ āsayo. Ayaṃ vaṭṭanissitānañca vivaṭṭanissitānañca sabbesampi sattānaṃ āsayo idaṃ vasanaṭṭhānanti. Ayaṃ ācariyānaṃ samānaṭṭhakathā.
ವಿತಣ್ಡವಾದೀ ಪನಾಹ ‘‘ಮಗ್ಗೋ ನಾಮ ವಾಸಂ ವಿದ್ಧಂಸೇನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ತ್ವಂ ಮಗ್ಗೋ ವಾಸೋತಿ ವದೇಸೀ’’ತಿ? ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘‘ತ್ವಂ ಅರಿಯವಾಸಭಾಣಕೋ ಹೋಸಿ ನ ಹೋಸೀ’’ತಿ? ಸಚೇ ‘‘ನ ಹೋಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ‘‘ತ್ವಂ ಅಭಾಣಕತಾಯ ನ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ‘‘ಭಾಣಕೋಸ್ಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ‘‘ಸುತ್ತಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಆಹರತಿ, ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲಂ। ನೋ ಚೇ ಆಹರತಿ, ಸಯಂ ಆಹರಿತಬ್ಬಂ ‘‘ದಸಯಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಾವಾಸಾ, ಯದರಿಯಾ ಆವಸಿಂಸು ವಾ ಆವಸನ್ತಿ ವಾ ಆವಸಿಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೧೯)। ಏತಞ್ಹಿ ಸುತ್ತಂ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಾಸಭಾವಂ ದೀಪೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸುಕಥಿತಮೇವೇತನ್ತಿ। ಇಮಂ ಪನ ಭಗವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಆಸಯಂ ಜಾನನ್ತೋ ಇಮೇಸಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಇಮೇಸಞ್ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಮಗ್ಗಞಾಣಾನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇಪಿ ಜಾನಾತಿ ಏವ। ತಸ್ಮಾಯೇವ ಚ ‘‘ಕಾಮಂ ಸೇವನ್ತಂಯೇವ ಜಾನಾತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ।
Vitaṇḍavādī panāha ‘‘maggo nāma vāsaṃ viddhaṃsento gacchati, tvaṃ maggo vāsoti vadesī’’ti? So vattabbo ‘‘tvaṃ ariyavāsabhāṇako hosi na hosī’’ti? Sace ‘‘na homī’’ti vadati, ‘‘tvaṃ abhāṇakatāya na jānāsī’’ti vattabbo. Sace ‘‘bhāṇakosmī’’ti vadati, ‘‘suttaṃ āharā’’ti vattabbo. Sace āharati, iccetaṃ kusalaṃ. No ce āharati, sayaṃ āharitabbaṃ ‘‘dasayime, bhikkhave, ariyāvāsā, yadariyā āvasiṃsu vā āvasanti vā āvasissanti vā’’ti (a. ni. 10.19). Etañhi suttaṃ maggassa vāsabhāvaṃ dīpeti. Tasmā sukathitamevetanti. Imaṃ pana bhagavā sattānaṃ āsayaṃ jānanto imesañca diṭṭhigatānaṃ imesañca vipassanāñāṇamaggañāṇānaṃ appavattikkhaṇepi jānāti eva. Tasmāyeva ca ‘‘kāmaṃ sevantaṃyeva jānātī’’tiādi vuttanti.
ಅನುಸಯನಿದ್ದೇಸೇ ಅನುಸಯಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಅನುಸಯಾ? ಅನುಸಯನಟ್ಠೇನ। ಕೋ ಏಸ ಅನುಸಯನಟ್ಠೋ ನಾಮಾತಿ? ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೋ। ಏತೇ ಹಿ ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಾನೇ ಅನುಸೇನ್ತಿ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನುಸಯಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅನುಸೇನ್ತೀತಿ ಅನುರೂಪಂ ಕಾರಣಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥಾಪಿ ಸಿಯಾ – ಅನುಸಯನಟ್ಠೋ ನಾಮ ಅಪ್ಪಹೀನಾಕಾರೋ, ಸೋ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಅನುಸಯಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ। ತತ್ರಿದಂ ಪಟಿವಚನಂ – ನ ಅಪ್ಪಹೀನಾಕಾರೋ, ಅನುಸಯೋತಿ ಪನ ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ ಥಾಮಗತಕಿಲೇಸೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೋ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಸಾರಮ್ಮಣೋ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ ಸಹೇತುಕೋ ಏಕನ್ತಾಕುಸಲೋ ಅತೀತೋಪಿ ಹೋತಿ ಅನಾಗತೋಪಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋಪಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವತ್ತುಂ ಯುಜ್ಜತೀತಿ। ತತ್ರಿದಂ ಪಮಾಣಂ – ಇಧೇವ ತಾವ ಅಭಿಸಮಯಕಥಾಯ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೨೧) ‘‘ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಸಯಾನಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭಾವಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ‘‘ಥಾಮಗತೋ ಅನುಸಯಂ ಪಜಹತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿಯಂ ಮೋಹಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ಅವಿಜ್ಜಾಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಜ್ಜಾಲಙ್ಗೀ ಮೋಹೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ, ಅಯಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಮೋಹೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೩೯೦) ಅಕುಸಲಚಿತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮೋಹಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಭಾವೋ ವುತ್ತೋ । ಕಥಾವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘‘ಅನುಸಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಅನುಸಯಾ ಅಹೇತುಕಾ ಅನುಸಯಾ ಚಿತ್ತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇ ವಾದಾ ಪಟಿಸೇಧಿತಾ। ಅನುಸಯಯಮಕೇ ಸತ್ತನ್ನಂ ಮಹಾವಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಾರೇ ‘‘ಯಸ್ಸ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದಿ (ಯಮ॰ ೨.ಅನುಸಯಯಮಕ.೩೦೦) ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನುಸೇನ್ತೀತಿ ಅನುರೂಪಂ ಕಾರಣಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಇಮಿನಾ ತನ್ತಿಪ್ಪಮಾಣೇನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಮ್ಪಿ ‘‘ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಸಾರಮ್ಮಣೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ಸುವುತ್ತಮೇವ। ಅನುಸಯೋ ಹಿ ನಾಮೇಸ ಪರಿನಿಪ್ಫನ್ನೋ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೋತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।
Anusayaniddese anusayāti kenaṭṭhena anusayā? Anusayanaṭṭhena. Ko esa anusayanaṭṭho nāmāti? Appahīnaṭṭho. Ete hi appahīnaṭṭhena tassa tassa santāne anusenti nāma. Tasmā ‘‘anusayā’’ti vuccanti. Anusentīti anurūpaṃ kāraṇaṃ labhitvā uppajjantīti attho. Athāpi siyā – anusayanaṭṭho nāma appahīnākāro, so ca uppajjatīti vattuṃ na yujjati, tasmā na anusayā uppajjantīti. Tatridaṃ paṭivacanaṃ – na appahīnākāro, anusayoti pana appahīnaṭṭhena thāmagatakileso vuccati. So cittasampayutto sārammaṇo sappaccayaṭṭhena sahetuko ekantākusalo atītopi hoti anāgatopi paccuppannopi, tasmā uppajjatīti vattuṃ yujjatīti. Tatridaṃ pamāṇaṃ – idheva tāva abhisamayakathāya (paṭi. ma. 3.21) ‘‘paccuppanne kilese pajahatī’’ti pucchaṃ katvā anusayānaṃ paccuppannabhāvassa atthitāya ‘‘thāmagato anusayaṃ pajahatī’’ti vuttaṃ. Dhammasaṅgaṇiyaṃ mohassa padabhājane ‘‘avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ, ayaṃ tasmiṃ samaye moho hotī’’ti (dha. sa. 390) akusalacittena saddhiṃ mohassa uppannabhāvo vutto . Kathāvatthusmiṃ ‘‘anusayā abyākatā anusayā ahetukā anusayā cittavippayuttā’’ti sabbe vādā paṭisedhitā. Anusayayamake sattannaṃ mahāvārānaṃ aññatarasmiṃ uppajjanavāre ‘‘yassa kāmarāgānusayo uppajjati, tassa paṭighānusayo uppajjatī’’tiādi (yama. 2.anusayayamaka.300) vuttaṃ. Tasmā ‘‘anusentīti anurūpaṃ kāraṇaṃ labhitvā uppajjantī’’ti yaṃ vuttaṃ, taṃ iminā tantippamāṇena yuttanti veditabbaṃ. Yampi ‘‘cittasampayutto sārammaṇo’’tiādi vuttaṃ, tampi suvuttameva. Anusayo hi nāmesa parinipphanno cittasampayutto akusaladhammoti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋತಿಆದೀಸು ಕಾಮರಾಗೋ ಚ ಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ ಅನುಸಯೋ ಚಾತಿ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ ಚೇತ್ಥ ಲೋಭಸಹಗತಚಿತ್ತೇಸು ಸಹಜಾತವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚ ಮನಾಪೇಸು ಅವಸೇಸಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮೇಸು ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಲೋಭೋ। ಪಟಿಘಾನುಸಯೋ ಚ ದೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಚಿತ್ತೇಸು ಸಹಜಾತವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚ ಅಮನಾಪೇಸು ಅವಸೇಸಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮೇಸು ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ದೋಸೋ। ಮಾನಾನುಸಯೋ ದಿಟ್ಠಿಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತಲೋಭಸಹಗತಚಿತ್ತೇಸು ಸಹಜಾತವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚ ದುಕ್ಖವೇದನಾವಜ್ಜೇಸು ಅವಸೇಸಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮೇಸು ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಧಮ್ಮೇಸು ಚ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಮಾನೋ। ದಿಟ್ಠಾನುಸಯೋ ಚತೂಸು ದಿಟ್ಠಿಗತಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಸು। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನುಸಯೋ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಹಗತೇ। ಅವಿಜ್ಜಾನುಸಯೋ ದ್ವಾದಸಸು ಅಕುಸಲಚಿತ್ತೇಸು ಸಹಜಾತವಸೇನ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚ। ತಯೋಪಿ ಅವಸೇಸತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮೇಸು ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ದಿಟ್ಠಿವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಮೋಹಾ। ಭವರಾಗಾನುಸಯೋ ಚತೂಸು ದಿಟ್ಠಿಗತವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಪಿ ಸಹಜಾತವಸೇನ ನ ವುತ್ತೋ, ಆರಮ್ಮಣವಸೇನೇವ ಪನ ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಧಮ್ಮೇಸು ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಲೋಭೋ ವುತ್ತೋ।
Kāmarāgānusayotiādīsu kāmarāgo ca so appahīnaṭṭhena anusayo cāti kāmarāgānusayo. Sesapadesupi eseva nayo. Kāmarāgānusayo cettha lobhasahagatacittesu sahajātavasena ārammaṇavasena ca manāpesu avasesakāmāvacaradhammesu ārammaṇavaseneva uppajjamāno lobho. Paṭighānusayo ca domanassasahagatacittesu sahajātavasena ārammaṇavasena ca amanāpesu avasesakāmāvacaradhammesu ārammaṇavaseneva uppajjamāno doso. Mānānusayo diṭṭhigatavippayuttalobhasahagatacittesu sahajātavasena ārammaṇavasena ca dukkhavedanāvajjesu avasesakāmāvacaradhammesu rūpārūpāvacaradhammesu ca ārammaṇavaseneva uppajjamāno māno. Diṭṭhānusayo catūsu diṭṭhigatasampayuttesu. Vicikicchānusayo vicikicchāsahagate. Avijjānusayo dvādasasu akusalacittesu sahajātavasena ārammaṇavasena ca. Tayopi avasesatebhūmakadhammesu ārammaṇavaseneva uppajjamānā diṭṭhivicikicchāmohā. Bhavarāgānusayo catūsu diṭṭhigatavippayuttesu uppajjamānopi sahajātavasena na vutto, ārammaṇavaseneva pana rūpārūpāvacaradhammesu uppajjamāno lobho vutto.
೧೧೪. ಇದಾನಿ ಯಥಾವುತ್ತಾನಂ ಅನುಸಯಾನಂ ಅನುಸಯನಟ್ಠಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಯಂ ಲೋಕೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪನ್ತಿ ಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪಿಯಜಾತಿಕಂ ಪಿಯಸಭಾವಂ। ಸಾತರೂಪನ್ತಿ ಸಾತಜಾತಿಕಂ ಅಸ್ಸಾದಪದಟ್ಠಾನಂ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ। ಏತ್ಥ ಸತ್ತಾನಂ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತೀತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಸತ್ತಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನಟ್ಠೇನ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೋ ಅನುಸೇತಿ। ‘‘ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪ’’ನ್ತಿ ಚ ಇಧ ಕಾಮಾವಚರಧಮ್ಮೋಯೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಯಥಾ ನಾಮ ಉದಕೇ ನಿಮುಗ್ಗಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಉಪರಿ ಚ ಸಮನ್ತಾ ಚ ಉದಕಮೇವ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ರಾಗುಪ್ಪತ್ತಿ ನಾಮ ಸತ್ತಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣಸಮಾಚಿಣ್ಣಾ। ತಥಾ ಅನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣೇ ಪಟಿಘುಪ್ಪತ್ತಿ। ಇತಿ ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ ಏವಂ ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಧಮ್ಮೇಸು। ಅವಿಜ್ಜಾನುಪತಿತಾತಿ ಕಾಮರಾಗಪಟಿಘಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ಅವಿಜ್ಜಾ ಅನುಪತಿತಾ ಅನುಗತಾ। ವಿಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಪಾಠೋ। ತದೇಕಟ್ಠೋತಿ ತಾಯ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಹಜೇಕಟ್ಠವಸೇನ ಏಕತೋ ಠಿತೋ। ಮಾನೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿ ಚ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚಾತಿ ನವವಿಧಮಾನೋ, ದ್ವಾಸಟ್ಠಿವಿಧಾ ದಿಟ್ಠಿ, ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ, ತದೇಕಟ್ಠೋ ಮಾನೋ ಚ ತದೇಕಟ್ಠಾ ದಿಟ್ಠಿ ಚ ತದೇಕಟ್ಠಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ದಟ್ಠಬ್ಬಾತಿ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಾ ಅವಗನ್ತಬ್ಬಾ। ತಯೋ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಬಹುವಚನಂ ಕತಂ। ಭವರಾಗಾನುಸಯೋ ಪನೇತ್ಥ ಕಾಮರಾಗಾನುಸಯೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
114. Idāni yathāvuttānaṃ anusayānaṃ anusayanaṭṭhānaṃ dassento yaṃ loketiādimāha. Tattha yaṃ loke piyarūpanti yaṃ imasmiṃ loke piyajātikaṃ piyasabhāvaṃ. Sātarūpanti sātajātikaṃ assādapadaṭṭhānaṃ iṭṭhārammaṇaṃ. Ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anusetīti etasmiṃ iṭṭhārammaṇe sattānaṃ appahīnaṭṭhena kāmarāgānusayo anuseti. ‘‘Piyarūpaṃ sātarūpa’’nti ca idha kāmāvacaradhammoyeva adhippeto. Yathā nāma udake nimuggassa heṭṭhā ca upari ca samantā ca udakameva hoti, evameva iṭṭhārammaṇe rāguppatti nāma sattānaṃ āciṇṇasamāciṇṇā. Tathā aniṭṭhārammaṇe paṭighuppatti. Iti imesu dvīsu dhammesūti evaṃ imesu dvīsu iṭṭhāniṭṭhārammaṇadhammesu. Avijjānupatitāti kāmarāgapaṭighasampayuttā hutvā ārammaṇakaraṇavasena avijjā anupatitā anugatā. Vicchedaṃ katvāpi pāṭho. Tadekaṭṭhoti tāya avijjāya sahajekaṭṭhavasena ekato ṭhito. Māno ca diṭṭhi ca vicikicchā cāti navavidhamāno, dvāsaṭṭhividhā diṭṭhi, aṭṭhavatthukā vicikicchā, tadekaṭṭho māno ca tadekaṭṭhā diṭṭhi ca tadekaṭṭhā vicikicchā cāti yojanā. Daṭṭhabbāti passitabbā avagantabbā. Tayo ekato katvā bahuvacanaṃ kataṃ. Bhavarāgānusayo panettha kāmarāgānusayeneva saṅgahitoti veditabbo.
ಚರಿತನಿದ್ದೇಸೇ ತೇರಸ ಚೇತನಾ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ದ್ವಾದಸ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ಚತಸ್ಸೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ತತ್ಥ ಕಾಮಾವಚರೋ ಪರಿತ್ತಭೂಮಕೋ। ಇತರೋ ಮಹಾಭೂಮಕೋ। ತೀಸುಪಿ ವಾ ಏತೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ಅಪ್ಪವಿಪಾಕೋ ಪರಿತ್ತಭೂಮಕೋ, ಮಹಾವಿಪಾಕೋ ಮಹಾಭೂಮಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Caritaniddese terasa cetanā puññābhisaṅkhāro. Dvādasa apuññābhisaṅkhāro. Catasso āneñjābhisaṅkhāro. Tattha kāmāvacaro parittabhūmako. Itaro mahābhūmako. Tīsupi vā etesu yo koci appavipāko parittabhūmako, mahāvipāko mahābhūmakoti veditabbo.
೧೧೫. ಅಧಿಮುತ್ತಿನಿದ್ದೇಸೇ ಸನ್ತೀತಿ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ। ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕಾತಿ ಲಾಮಕಜ್ಝಾಸಯಾ। ಪಣೀತಾಧಿಮುತ್ತಿಕಾತಿ ಕಲ್ಯಾಣಜ್ಝಾಸಯಾ। ಸೇವನ್ತೀತಿ ನಿಸ್ಸಯನ್ತಿ ಅಲ್ಲೀಯನ್ತಿ। ಭಜನ್ತೀತಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಪಯಿರುಪಾಸನ್ತೀತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾ ನ ಸೀಲವನ್ತೋ ಹೋನ್ತಿ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾ ಸೀಲವನ್ತೋ, ತೇ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇಪಿ ನ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ಸದಿಸೇ ಸಾರುಪ್ಪೇ ಭಿಕ್ಖೂಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಸಚೇಪಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾ ಸಾರುಪ್ಪಾ ಭಿಕ್ಖೂ, ಇತರೇ ಅಸಾರುಪ್ಪಾ, ತೇಪಿ ನ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯೇ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ಸದಿಸೇ ಹೀನಾಧಿಮುತ್ತಿಕೇಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ। ಏವಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ ಪನ ನ ಕೇವಲಂ ಏತರಹಿಯೇವ, ಅತೀತಾನಾಗತೇಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅತೀತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತೀತಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾನನ್ತಿ ಅತೀತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ, ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗತ್ಥೇ ವಾ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಇದಂ ಪನ ದುಸ್ಸೀಲಾನಂ ದುಸ್ಸೀಲಸೇವನಮೇವ, ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ಸೀಲವನ್ತಸೇವನಮೇವ, ದುಪ್ಪಞ್ಞಾನಂ ದುಪ್ಪಞ್ಞಸೇವನಮೇವ, ಪಞ್ಞವನ್ತಾನಂ ಪಞ್ಞವನ್ತಸೇವನಮೇವ ಕೋ ನಿಯಮೇತೀತಿ? ಅಜ್ಝಾಸಯಧಾತು ನಿಯಮೇತೀತಿ।
115. Adhimuttiniddese santīti saṃvijjanti. Hīnādhimuttikāti lāmakajjhāsayā. Paṇītādhimuttikāti kalyāṇajjhāsayā. Sevantīti nissayanti allīyanti. Bhajantīti upasaṅkamanti. Payirupāsantīti punappunaṃ upasaṅkamanti. Sace hi ācariyupajjhāyā na sīlavanto honti, antevāsikasaddhivihārikā sīlavanto, te attano ācariyupajjhāyepi na upasaṅkamanti, attano sadise sāruppe bhikkhūyeva upasaṅkamanti. Sacepi ācariyupajjhāyā sāruppā bhikkhū, itare asāruppā, tepi na ācariyupajjhāye upasaṅkamanti, attano sadise hīnādhimuttikeyeva upasaṅkamanti. Evaṃ upasaṅkamanaṃ pana na kevalaṃ etarahiyeva, atītānāgatepīti dassetuṃ atītampi addhānantiādimāha. Tattha atītampi addhānanti atītasmiṃ kāle, accantasaṃyogatthe vā upayogavacanaṃ. Sesaṃ uttānatthameva. Idaṃ pana dussīlānaṃ dussīlasevanameva, sīlavantānaṃ sīlavantasevanameva, duppaññānaṃ duppaññasevanameva, paññavantānaṃ paññavantasevanameva ko niyametīti? Ajjhāsayadhātu niyametīti.
ಭಬ್ಬಾಭಬ್ಬನಿದ್ದೇಸೇ ಛಡ್ಡೇತಬ್ಬೇ ಪಠಮಂ ನಿದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಪಚ್ಛಾ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ ಉದ್ದೇಸಸ್ಸ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಪಠಮಂ ಅಭಬ್ಬಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಉದ್ದೇಸೇ ಪನ ದ್ವನ್ದಸಮಾಸೇ ಅಚ್ಚಿತಸ್ಸ ಚ ಮನ್ದಕ್ಖರಸ್ಸ ಚ ಪದಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಪಾತಲಕ್ಖಣವಸೇನ ಭಬ್ಬಸದ್ದೋ ಪುಬ್ಬಂ ಪಯುತ್ತೋ। ಕಮ್ಮಾವರಣೇನಾತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮೇನ। ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾ। ಕಿಲೇಸಾವರಣೇನಾತಿ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಯಾ। ಇಮಾನಿ ದ್ವೇ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗಾನಂ ಆವರಣತೋ ಆವರಣಾನಿ। ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕಾದೀನಿ ಕಮ್ಮಾನಿಪಿ ಕಮ್ಮಾವರಣೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಾನಿ। ವಿಪಾಕಾವರಣೇನಾತಿ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ದುಹೇತುಕಾನಮ್ಪಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಪಟಿವೇಧೋ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ದುಹೇತುಕಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಪಿ ವಿಪಾಕಾವರಣಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಅಸ್ಸದ್ಧಾತಿ ಬುದ್ಧಾದೀಸು ಸದ್ಧಾರಹಿತಾ। ಅಚ್ಛನ್ದಿಕಾತಿ ಕತ್ತುಕಮ್ಯತಾಕುಸಲಚ್ಛನ್ದರಹಿತಾ। ಉತ್ತರಕುರುಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಚ್ಛನ್ದಿಕಟ್ಠಾನಂ ಪವಿಟ್ಠಾ। ದುಪ್ಪಞ್ಞಾತಿ ಭವಙ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಹೀನಾ। ಭವಙ್ಗಪಞ್ಞಾಯ ಪನ ಪರಿಪುಣ್ಣಾಯಪಿ ಯಸ್ಸ ಭವಙ್ಗಂ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ಪಾದಕಂ ನ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋಯೇವ ನಾಮ। ಅಭಬ್ಬಾ ನಿಯಾಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತನ್ತಿ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯಾಮಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಅಭಬ್ಬಾ। ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಸಮ್ಮಾ ಸಭಾವೋತಿ ಸಮ್ಮತ್ತಂ, ಸೋಯೇವ ಅನನ್ತರಫಲದಾನೇ, ಸಯಮೇವ ವಾ ಅಚಲಭಾವತೋ ನಿಯಾಮೋ, ತಂ ಓಕ್ಕಮಿತುಂ ಪವಿಸಿತುಂ ಅಭಬ್ಬಾ। ನ ಕಮ್ಮಾವರಣೇನಾತಿಆದೀನಿ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾನೀತಿ।
Bhabbābhabbaniddese chaḍḍetabbe paṭhamaṃ niddisitvā gahetabbe pacchā niddisituṃ uddesassa uppaṭipāṭiyā paṭhamaṃ abhabbā niddiṭṭhā. Uddese pana dvandasamāse accitassa ca mandakkharassa ca padassa pubbanipātalakkhaṇavasena bhabbasaddo pubbaṃ payutto. Kammāvaraṇenāti pañcavidhena ānantariyakammena. Samannāgatāti samaṅgībhūtā. Kilesāvaraṇenāti niyatamicchādiṭṭhiyā. Imāni dve saggamaggānaṃ āvaraṇato āvaraṇāni. Bhikkhunīdūsakādīni kammānipi kammāvaraṇeneva saṅgahitāni. Vipākāvaraṇenāti ahetukapaṭisandhiyā. Yasmā pana duhetukānampi ariyamaggapaṭivedho natthi, tasmā duhetukā paṭisandhipi vipākāvaraṇamevāti veditabbā, assaddhāti buddhādīsu saddhārahitā. Acchandikāti kattukamyatākusalacchandarahitā. Uttarakurukā manussā acchandikaṭṭhānaṃ paviṭṭhā. Duppaññāti bhavaṅgapaññāya parihīnā. Bhavaṅgapaññāya pana paripuṇṇāyapi yassa bhavaṅgaṃ lokuttarassa pādakaṃ na hoti, sopi duppaññoyeva nāma. Abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattanti kusalesu dhammesu sammattaniyāmasaṅkhātaṃ ariyamaggaṃ okkamituṃ abhabbā. Ariyamaggo hi sammā sabhāvoti sammattaṃ, soyeva anantaraphaladāne, sayameva vā acalabhāvato niyāmo, taṃ okkamituṃ pavisituṃ abhabbā. Na kammāvaraṇenātiādīni vuttavipariyāyeneva veditabbānīti.
ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Āsayānusayañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೬೯. ಆಸಯಾನುಸಯಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 69. Āsayānusayañāṇaniddeso
