| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
12. ආසෙවනපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
12. Āsevanapaccayaniddesavaṇṇanā
12. ආසෙවනපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ පුරිමා පුරිමාති සබ්‌බනයෙසු සමනන්‌තරාතීතාව දට්‌ඨබ්‌බා. කස්‌මා පනෙත්‌ථ අනන්‌තරපච්‌චයෙ විය ‘‘පුරිමා පුරිමා කුසලා ධම්‌මා පච්‌ඡිමානං පච්‌ඡිමානං අබ්‍යාකතානං ධම්‌මාන’’න්‌තිආදිනා නයෙන භින්‌නජාතිකෙහි සද්‌ධිං නිද්‌දෙසො න කතොති? අත්‌තනො ගතිං ගාහාපෙතුං අසමත්‌ථතාය. භින්‌නජාතිකා හි භින්‌නජාතිකානං අරූපධම්‌මානං ආසෙවනගුණෙන පගුණබලවභාවං සාධයමානා අත්‌තනො කුසලාදිභාවසඞ්‌ඛාතං ගතිං ගාහාපෙතුං න සක්‌කොන්‌ති. තස්‌මා තෙහි සද්‌ධිං නිද්‌දෙසං අකත්‌වා යෙ යෙසං වාසනාසඞ්‌ඛාතෙන ආසෙවනෙන පගුණතරබලවතරභාවවිසිට්‌ඨං අත්‌තනො කුසලාදිභාවසඞ්‌ඛාතං ගතිං ගාහාපෙතුං සක්‌කොන්‌ති, තෙසං තෙහි සමානජාතිකෙහෙව සද්‌ධිං නිද්‌දෙසො කතොති වෙදිතබ්‌බො. අථ විපාකාබ්‍යාකතං කස්‌මා න ගහිතන්‌ති? ආසෙවනාභාවෙන. විපාකඤ්‌හි කම්‌මවසෙන විපාකභාවප්‌පත්‌තං කම්‌මපරිණාමිතං හුත්‌වා වත්‌තති නිරුස්‌සාහං දුබ්‌බලන්‌ති තං ආසෙවනගුණෙන අත්‌තනො සභාවං ගාහාපෙත්‌වා පරිභාවෙත්‌වා නෙව අඤ්‌ඤං විපාකං උප්‌පාදෙතුං සක්‌කොති, න පුරිමවිපාකානුභාවං ගහෙත්‌වා උප්‌පජ්‌ජිතුන්‌ති. කම්‌මවෙගක්‌ඛිත්‌තං පන පතිතං විය හුත්‌වා උප්‌පජ්‌ජතීති සබ්‌බථාපි විපාකෙ ආසෙවනං නත්‌ථීති ආසෙවනාභාවෙන විපාකං න ගහිතං. කුසලාකුසලකිරියානන්‌තරං උප්‌පජ්‌ජමානම්‌පි චෙතං කම්‌මපටිබද්‌ධවුත්‌තිතාය ආසෙවනගුණං න ගණ්‌හාතීති කුසලාදයොපිස්‌ස ආසෙවනපච්‌චයා න හොන්‌ති. අපිච නානාජාතිකත්‌තාපෙතෙ න හොන්‌තියෙව. භූමිතො පන ආරම්‌මණතො වා නානාජාතිකත්‌තං නාම නත්‌ථි. තස්‌මා කාමාවචරකුසලකිරියාමහග්‌ගතකුසලකිරියානම්‌පි, සඞ්‌ඛාරාරම්‌මණඤ්‌ච අනුලොමකුසලං නිබ්‌බානාරම්‌මණස්‌ස ගොත්‍රභුකුසලස්‌ස ආසෙවනපච්‌චයො හොතියෙවාති අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා. අයං පන ආසෙවනපච්‌චයො ජාතිතො තාව කුසලො අකුසලො කිරියාබ්‍යාකතොති තිධා ඨිතො. තත්‌ථ කුසලො භූමිතො කාමාවචරො රූපාවචරො අරූපාවචරොති තිවිධො හොති, අකුසලො කාමාවචරොව කිරියාබ්‍යාකතො කාමාවචරො රූපාවචරො අරූපාවචරොති තිවිධොව, ලොකුත්‌තරො ආසෙවනපච්‌චයො නාම නත්‌ථීති එවමෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
12. Āsevanapaccayaniddese purimā purimāti sabbanayesu samanantarātītāva daṭṭhabbā. Kasmā panettha anantarapaccaye viya ‘‘purimā purimā kusalā dhammā pacchimānaṃ pacchimānaṃ abyākatānaṃ dhammāna’’ntiādinā nayena bhinnajātikehi saddhiṃ niddeso na katoti? Attano gatiṃ gāhāpetuṃ asamatthatāya. Bhinnajātikā hi bhinnajātikānaṃ arūpadhammānaṃ āsevanaguṇena paguṇabalavabhāvaṃ sādhayamānā attano kusalādibhāvasaṅkhātaṃ gatiṃ gāhāpetuṃ na sakkonti. Tasmā tehi saddhiṃ niddesaṃ akatvā ye yesaṃ vāsanāsaṅkhātena āsevanena paguṇatarabalavatarabhāvavisiṭṭhaṃ attano kusalādibhāvasaṅkhātaṃ gatiṃ gāhāpetuṃ sakkonti, tesaṃ tehi samānajātikeheva saddhiṃ niddeso katoti veditabbo. Atha vipākābyākataṃ kasmā na gahitanti? Āsevanābhāvena. Vipākañhi kammavasena vipākabhāvappattaṃ kammapariṇāmitaṃ hutvā vattati nirussāhaṃ dubbalanti taṃ āsevanaguṇena attano sabhāvaṃ gāhāpetvā paribhāvetvā neva aññaṃ vipākaṃ uppādetuṃ sakkoti, na purimavipākānubhāvaṃ gahetvā uppajjitunti. Kammavegakkhittaṃ pana patitaṃ viya hutvā uppajjatīti sabbathāpi vipāke āsevanaṃ natthīti āsevanābhāvena vipākaṃ na gahitaṃ. Kusalākusalakiriyānantaraṃ uppajjamānampi cetaṃ kammapaṭibaddhavuttitāya āsevanaguṇaṃ na gaṇhātīti kusalādayopissa āsevanapaccayā na honti. Apica nānājātikattāpete na hontiyeva. Bhūmito pana ārammaṇato vā nānājātikattaṃ nāma natthi. Tasmā kāmāvacarakusalakiriyāmahaggatakusalakiriyānampi, saṅkhārārammaṇañca anulomakusalaṃ nibbānārammaṇassa gotrabhukusalassa āsevanapaccayo hotiyevāti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā. Ayaṃ pana āsevanapaccayo jātito tāva kusalo akusalo kiriyābyākatoti tidhā ṭhito. Tattha kusalo bhūmito kāmāvacaro rūpāvacaro arūpāvacaroti tividho hoti, akusalo kāmāvacarova kiriyābyākato kāmāvacaro rūpāvacaro arūpāvacaroti tividhova, lokuttaro āsevanapaccayo nāma natthīti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ කාමාවචරකුසලං අත්‌තනො අනන්‌තරස්‌ස කාමාවචරකුසලස්‌සෙව. යං පනෙත්‌ථ ඤාණසම්‌පයුත්‌තං, තං අත්‌තනා සදිසවෙදනස්‌ස රූපාවචරකුසලස්‌ස අරූපාවචරකුසලස්‌ස ලොකුත්‌තරකුසලස්‌සාති ඉමෙසං රාසීනං ආසෙවනපච්‌චයො හොති. රූපාවචරකුසලං පන රූපාවචරකුසලස්‌සෙව. අරූපාවචරකුසලං අරූපාවචරකුසලස්‌සෙව. අකුසලං පන අකුසලස්‌සෙව ආසෙවනපච්‌චයො හොති. කිරියතො පන කාමාවචරකිරියසඞ්‌ඛාතො තාව කාමාවචරකිරියස්‌සෙව. යො පනෙත්‌ථ ඤාණසම්‌පයුත්‌තො, සො අත්‌තනා සදිසවෙදනස්‌ස රූපාවචරකිරියස්‌ස අරූපාවචරකිරියස්‌සාති ඉමෙසං රාසීනං ආසෙවනපච්‌චයො හොති. රූපාවචරකිරියසඞ්‌ඛාතො පන රූපාවචරකිරියස්‌සෙව, අරූපාවචරකිරියසඞ්‌ඛාතො අරූපාවචරකිරියස්‌සෙව ආසෙවනපච්‌චයො හොති. විපාකො පන එකධම්‌මස්‌සාපි එකධම්‌මොපි වා කොචි විපාකස්‌ස ආසෙවනපච්‌චයො නත්‌ථීති එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Evaṃ bhinne panettha kāmāvacarakusalaṃ attano anantarassa kāmāvacarakusalasseva. Yaṃ panettha ñāṇasampayuttaṃ, taṃ attanā sadisavedanassa rūpāvacarakusalassa arūpāvacarakusalassa lokuttarakusalassāti imesaṃ rāsīnaṃ āsevanapaccayo hoti. Rūpāvacarakusalaṃ pana rūpāvacarakusalasseva. Arūpāvacarakusalaṃ arūpāvacarakusalasseva. Akusalaṃ pana akusalasseva āsevanapaccayo hoti. Kiriyato pana kāmāvacarakiriyasaṅkhāto tāva kāmāvacarakiriyasseva. Yo panettha ñāṇasampayutto, so attanā sadisavedanassa rūpāvacarakiriyassa arūpāvacarakiriyassāti imesaṃ rāsīnaṃ āsevanapaccayo hoti. Rūpāvacarakiriyasaṅkhāto pana rūpāvacarakiriyasseva, arūpāvacarakiriyasaṅkhāto arūpāvacarakiriyasseva āsevanapaccayo hoti. Vipāko pana ekadhammassāpi ekadhammopi vā koci vipākassa āsevanapaccayo natthīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
ආසෙවනපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Āsevanapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
