Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౧౨౬] ౬. అసిలక్ఖణజాతకవణ్ణనా

    [126] 6. Asilakkhaṇajātakavaṇṇanā

    తథేవేకస్స కల్యాణన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో కోసలరఞ్ఞో అసిలక్ఖణపాఠకం బ్రాహ్మణం ఆరబ్భ కథేసి. సో కిర కమ్మారేహి రఞ్ఞో అసీనం ఆహటకాలే అసిం ఉపసిఙ్ఘిత్వా అసిలక్ఖణం ఉదాహరతి. సో యేసం హత్థతో లాభం లభతి, తేసం అసిం ‘‘లక్ఖణసమ్పన్నో మఙ్గలసంయుత్తో’’తి వదతి. యేసం హత్థతో లాభం న లభతి, తేసం అసిం ‘‘అవలక్ఖణో’’తి గరహతి. అథేకో కమ్మారో అసిం కత్వా కోసియం సుఖుమం మరిచచుణ్ణం పక్ఖిపిత్వా రఞ్ఞో అసిం ఆహరి. రాజా బ్రాహ్మణం పక్కోసాపేత్వా ‘‘అసిం వీమంసా’’తి ఆహ. బ్రాహ్మణస్స అసిం ఆకడ్ఢిత్వా ఉపసిఙ్ఘన్తస్స మరిచచుణ్ణాని నాసం పవిసిత్వా ఖిపితుకామతం ఉప్పాదేసుం. తస్స ఖిపన్తస్స నాసికా అసిధారాయ పటిహతా ద్విధా ఛిజ్జి. తస్సేవం నాసికాయ ఛిన్నభావో భిక్ఖుసఙ్ఘే పాకటో జాతో. అథేకదివసం ధమ్మసభాయం భిక్ఖూ కథం సముట్ఠాపేసుం ‘‘ఆవుసో, రఞ్ఞో కిర అసిలక్ఖణపాఠకో అసిం ఉపసిఙ్ఘన్తో నాసికం ఛిన్దాపేసీ’’తి. సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇదానేవ సో బ్రాహ్మణో అసిం ఉపసిఙ్ఘన్తో నాసికాఛేదం పత్తో, పుబ్బేపి పత్తోయేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Tathevekassa kalyāṇanti idaṃ satthā jetavane viharanto kosalarañño asilakkhaṇapāṭhakaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira kammārehi rañño asīnaṃ āhaṭakāle asiṃ upasiṅghitvā asilakkhaṇaṃ udāharati. So yesaṃ hatthato lābhaṃ labhati, tesaṃ asiṃ ‘‘lakkhaṇasampanno maṅgalasaṃyutto’’ti vadati. Yesaṃ hatthato lābhaṃ na labhati, tesaṃ asiṃ ‘‘avalakkhaṇo’’ti garahati. Atheko kammāro asiṃ katvā kosiyaṃ sukhumaṃ maricacuṇṇaṃ pakkhipitvā rañño asiṃ āhari. Rājā brāhmaṇaṃ pakkosāpetvā ‘‘asiṃ vīmaṃsā’’ti āha. Brāhmaṇassa asiṃ ākaḍḍhitvā upasiṅghantassa maricacuṇṇāni nāsaṃ pavisitvā khipitukāmataṃ uppādesuṃ. Tassa khipantassa nāsikā asidhārāya paṭihatā dvidhā chijji. Tassevaṃ nāsikāya chinnabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, rañño kira asilakkhaṇapāṭhako asiṃ upasiṅghanto nāsikaṃ chindāpesī’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva so brāhmaṇo asiṃ upasiṅghanto nāsikāchedaṃ patto, pubbepi pattoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే తస్స అసిలక్ఖణపాఠకో బ్రాహ్మణో అహోసీతి సబ్బం పచ్చుప్పన్నవత్థుసదిసమేవ. రాజా పన తస్స వేజ్జే దత్వా నాసికాకోటిం ఫాసుకం కారాపేత్వా లాఖాయ పటినాసికం కారేత్వా పున తం ఉపట్ఠాకమేవ అకాసి. బారాణసిరఞ్ఞో పన పుత్తో నత్థి, ఏకా ధీతా చేవ భాగినేయ్యో చ అహేసుం. సో ఉభోపి తే అత్తనో సన్తికేయేవ వడ్ఢాపేసి. తే ఏకతో వడ్ఢన్తా అఞ్ఞమఞ్ఞం పటిబద్ధచిత్తా అహేసుం. రాజాపి అమచ్చే పక్కోసాపేత్వా ‘‘మయ్హం భాగినేయ్యోపి ఇమస్స రజ్జస్స సామికోవ, ధీతరం ఏతస్సేవ దత్వా అభిసేకమస్స కరోమీ’’తి వత్వా పున చిన్తేసి ‘‘మయ్హం భాగినేయ్యో సబ్బథాపి ఞాతకోయేవ, ఏతస్స అఞ్ఞం రాజధీతరం ఆనేత్వా అభిసేకం కత్వా ధీతరం అఞ్ఞస్స రఞ్ఞో దస్సామి, ఏవం నో ఞాతకా బహూ భవిస్సన్తి, ద్విన్నమ్పి రజ్జానం మయమేవ సామికా భవిస్సామా’’తి. సో అమచ్చేహి సద్ధిం సమ్మన్తేత్వా ‘‘ఉభోపేతే విసుం కాతుం వట్టతీ’’తి భాగినేయ్యం అఞ్ఞస్మిం నివేసనే, ధీతరం అఞ్ఞస్మిం వాసేసి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa asilakkhaṇapāṭhako brāhmaṇo ahosīti sabbaṃ paccuppannavatthusadisameva. Rājā pana tassa vejje datvā nāsikākoṭiṃ phāsukaṃ kārāpetvā lākhāya paṭināsikaṃ kāretvā puna taṃ upaṭṭhākameva akāsi. Bārāṇasirañño pana putto natthi, ekā dhītā ceva bhāgineyyo ca ahesuṃ. So ubhopi te attano santikeyeva vaḍḍhāpesi. Te ekato vaḍḍhantā aññamaññaṃ paṭibaddhacittā ahesuṃ. Rājāpi amacce pakkosāpetvā ‘‘mayhaṃ bhāgineyyopi imassa rajjassa sāmikova, dhītaraṃ etasseva datvā abhisekamassa karomī’’ti vatvā puna cintesi ‘‘mayhaṃ bhāgineyyo sabbathāpi ñātakoyeva, etassa aññaṃ rājadhītaraṃ ānetvā abhisekaṃ katvā dhītaraṃ aññassa rañño dassāmi, evaṃ no ñātakā bahū bhavissanti, dvinnampi rajjānaṃ mayameva sāmikā bhavissāmā’’ti. So amaccehi saddhiṃ sammantetvā ‘‘ubhopete visuṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti bhāgineyyaṃ aññasmiṃ nivesane, dhītaraṃ aññasmiṃ vāsesi.

    తే సోళసవస్సుద్దేసికభావం పత్తా అతివియ పటిబద్ధచిత్తా అహేసుం. రాజకుమారో ‘‘కేన ను ఖో ఉపాయేన మాతులధీతరం రాజగేహా నీహరాపేతుం సక్కా భవేయ్యా’’తి చిన్తేన్తో ‘‘అత్థేకో ఉపాయో’’తి మహాఇక్ఖణికం పక్కోసాపేత్వా తస్సా సహస్సభణ్డికం దత్వా ‘‘కిం మయా కత్తబ్బ’’న్తి వుత్తే ‘‘అమ్మ, తయి కరోన్తియా అనిప్ఫత్తి నామ నత్థి, కిఞ్చిదేవ కారణం వత్వా యథా మమ మాతులో రాజా ధీతరం అన్తోగేహా నీహరాపేతి, తథా కరోహీ’’తి ఆహ. సాధు, సామి, అహం రాజానం ఉపసఙ్కమిత్వా ఏవం వక్ఖామి ‘‘దేవ, రాజధీతాయ ఉపరి కాళకణ్ణీ అత్థి, ఏత్తకం కాలం నివత్తిత్వా ఓలోకేన్తోపి నత్థి, అహం రాజధీతరం అసుకదివసే నామ రథం ఆరోపేత్వా బహుఆవుధహత్థే పురిసే ఆదాయ మహన్తేన పరివారేన సుసానం గన్త్వా మణ్డలపీఠికాయ హేట్ఠామఞ్చే మతమనుస్సం నిపజ్జాపేత్వా ఉపరిమఞ్చే రాజధీతరం ఠపేత్వా గన్ధోదకఘటానం అట్ఠుత్తరసతేన న్హాపేత్వా కాళకణ్ణిం పవాహేస్సామీ’’తి ఏవం వత్వా రాజధీతరం సుసానం నేస్సామి, త్వం అమ్హాకం తత్థ గమనదివసే అమ్హేహి పురేతరమేవ థోకం మరిచచుణ్ణం ఆదాయ ఆవుధహత్థేహి అత్తనో మనుస్సేహి పరివుతో రథం అభిరుయ్హ సుసానం గన్త్వా రథం సుసానద్వారే ఏకపదేసే ఠపేత్వా ఆవుధహత్థే మనుస్సే సుసానవనం పేసేత్వా సయం సుసానే మణ్డలపీఠికం పసారేత్వా మతకో వియ పటికుజ్జో హుత్వా నిపజ్జ. అహం తత్థ ఆగన్త్వా తవ ఉపరి మఞ్చకం అత్థరిత్వా రాజధీతరం ఉక్ఖిపిత్వా మఞ్చే సయాపేస్సామి, త్వం తస్మిం ఖణే మరిచచుణ్ణం నాసికాయ పక్ఖిపిత్వా ద్వే తయో వారే ఖిపేయ్యాసి. తయా ఖిపితకాలే మయం రాజధీతరం పహాయ పలాయిస్సామ. అథ త్వం రాజధీతరం సీసం న్హాపేత్వా సయమ్పి సీసం న్హాయిత్వా తం ఆదాయ అత్తనో నివేసనం గచ్ఛేయ్యాసీతి. సో ‘‘సాధు సున్దరో ఉపాయో’’తి సమ్పటిచ్ఛి.

    Te soḷasavassuddesikabhāvaṃ pattā ativiya paṭibaddhacittā ahesuṃ. Rājakumāro ‘‘kena nu kho upāyena mātuladhītaraṃ rājagehā nīharāpetuṃ sakkā bhaveyyā’’ti cintento ‘‘attheko upāyo’’ti mahāikkhaṇikaṃ pakkosāpetvā tassā sahassabhaṇḍikaṃ datvā ‘‘kiṃ mayā kattabba’’nti vutte ‘‘amma, tayi karontiyā anipphatti nāma natthi, kiñcideva kāraṇaṃ vatvā yathā mama mātulo rājā dhītaraṃ antogehā nīharāpeti, tathā karohī’’ti āha. Sādhu, sāmi, ahaṃ rājānaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vakkhāmi ‘‘deva, rājadhītāya upari kāḷakaṇṇī atthi, ettakaṃ kālaṃ nivattitvā olokentopi natthi, ahaṃ rājadhītaraṃ asukadivase nāma rathaṃ āropetvā bahuāvudhahatthe purise ādāya mahantena parivārena susānaṃ gantvā maṇḍalapīṭhikāya heṭṭhāmañce matamanussaṃ nipajjāpetvā uparimañce rājadhītaraṃ ṭhapetvā gandhodakaghaṭānaṃ aṭṭhuttarasatena nhāpetvā kāḷakaṇṇiṃ pavāhessāmī’’ti evaṃ vatvā rājadhītaraṃ susānaṃ nessāmi, tvaṃ amhākaṃ tattha gamanadivase amhehi puretarameva thokaṃ maricacuṇṇaṃ ādāya āvudhahatthehi attano manussehi parivuto rathaṃ abhiruyha susānaṃ gantvā rathaṃ susānadvāre ekapadese ṭhapetvā āvudhahatthe manusse susānavanaṃ pesetvā sayaṃ susāne maṇḍalapīṭhikaṃ pasāretvā matako viya paṭikujjo hutvā nipajja. Ahaṃ tattha āgantvā tava upari mañcakaṃ attharitvā rājadhītaraṃ ukkhipitvā mañce sayāpessāmi, tvaṃ tasmiṃ khaṇe maricacuṇṇaṃ nāsikāya pakkhipitvā dve tayo vāre khipeyyāsi. Tayā khipitakāle mayaṃ rājadhītaraṃ pahāya palāyissāma. Atha tvaṃ rājadhītaraṃ sīsaṃ nhāpetvā sayampi sīsaṃ nhāyitvā taṃ ādāya attano nivesanaṃ gaccheyyāsīti. So ‘‘sādhu sundaro upāyo’’ti sampaṭicchi.

    సాపి గన్త్వా రఞ్ఞో తమత్థం ఆరోచేసి, రాజాపి సమ్పటిచ్ఛి. రాజధీతాయపి తం అన్తరం ఆచిక్ఖి, సాపి సమ్పటిచ్ఛి. సా నిక్ఖమనదివసే కుమారస్స సఞ్ఞం దత్వా మహన్తేన పరివారేన సుసానం గచ్ఛన్తీ ఆరక్ఖమనుస్సానం భయజననత్థం ఆహ – ‘‘మయా రాజధీతాయ మఞ్చే ఠపితకాలే హేట్ఠామఞ్చే మతపురిసో ఖిపిస్సతి, ఖిపిత్వా చ హేట్ఠామఞ్చా నిక్ఖమిత్వా యం పఠమం పస్సిస్సతి , తమేవ గహేస్సతి, అప్పమత్తా భవేయ్యాథా’’తి. రాజకుమారో పురేతరం గన్త్వా వుత్తనయేనేవ తత్థ నిపజ్జి. మహాఇక్ఖణికా రాజధీతరం ఉక్ఖిపిత్వా మణ్డలపీఠికాఠానం గచ్ఛన్తీ ‘‘మా భాయీ’’తి సఞ్ఞాపేత్వా మఞ్చే ఠపేసి. తస్మిం ఖణే కుమారో మరిచచుణ్ణం నాసాయ పక్ఖిపిత్వా ఖిపి. తేన ఖిపితమత్తేయేవ మహాఇక్ఖణికా రాజధీతరం పహాయ మహారవం రవమానా సబ్బపఠమం పలాయి, తస్సా పలాతకాలతో పట్ఠాయ ఏకోపి ఠాతుం సమత్థో నామ నాహోసి, గహితగహితాని ఆవుధాని ఛడ్డేత్వా సబ్బే పలాయింసు. కుమారో యథాసమ్మన్తితం సబ్బం కత్వా రాజధీతరం ఆదాయ అత్తనో నివేసనం అగమాసి.

    Sāpi gantvā rañño tamatthaṃ ārocesi, rājāpi sampaṭicchi. Rājadhītāyapi taṃ antaraṃ ācikkhi, sāpi sampaṭicchi. Sā nikkhamanadivase kumārassa saññaṃ datvā mahantena parivārena susānaṃ gacchantī ārakkhamanussānaṃ bhayajananatthaṃ āha – ‘‘mayā rājadhītāya mañce ṭhapitakāle heṭṭhāmañce matapuriso khipissati, khipitvā ca heṭṭhāmañcā nikkhamitvā yaṃ paṭhamaṃ passissati , tameva gahessati, appamattā bhaveyyāthā’’ti. Rājakumāro puretaraṃ gantvā vuttanayeneva tattha nipajji. Mahāikkhaṇikā rājadhītaraṃ ukkhipitvā maṇḍalapīṭhikāṭhānaṃ gacchantī ‘‘mā bhāyī’’ti saññāpetvā mañce ṭhapesi. Tasmiṃ khaṇe kumāro maricacuṇṇaṃ nāsāya pakkhipitvā khipi. Tena khipitamatteyeva mahāikkhaṇikā rājadhītaraṃ pahāya mahāravaṃ ravamānā sabbapaṭhamaṃ palāyi, tassā palātakālato paṭṭhāya ekopi ṭhātuṃ samattho nāma nāhosi, gahitagahitāni āvudhāni chaḍḍetvā sabbe palāyiṃsu. Kumāro yathāsammantitaṃ sabbaṃ katvā rājadhītaraṃ ādāya attano nivesanaṃ agamāsi.

    ఇక్ఖణికా గన్త్వా తం కారణం రఞ్ఞో ఆరోచేసి. రాజా ‘‘పకతియాపి సా మయా తస్సేవత్థాయ పుట్ఠా, పాయాసే ఛడ్డితసప్పి వియ జాత’’న్తి సమ్పటిచ్ఛిత్వా అపరభాగే భాగినేయ్యస్స రజ్జం దత్వా ధీతరం మహాదేవిం కారేసి. సో తాయ సద్ధిం సమగ్గవాసం వసమానో ధమ్మేన రజ్జం కారేసి. సోపి అసిలక్ఖణపాఠకో తస్సేవ ఉపట్ఠాకో అహోసి. తస్సేకదివసం రాజూపట్ఠానం ఆగన్త్వా పటిసూరియం ఠత్వా ఉపట్ఠహన్తస్స లాఖా విలీయి, పటినాసికా భూమియం పతి. సో లజ్జాయ అధోముఖో అట్ఠాసి. అథ నం రాజా పరిహసన్తో ‘‘ఆచరియ, మా చిన్తయిత్థ, ఖిపితం నామ ఏకస్స కల్యాణం హోతి, ఏకస్స పాపకం. తుమ్హేహి ఖిపితేన నాసికా ఛిజ్జీయిత్థ, మయం పన ఖిపన్తా మాతులధీతరం లభిత్వా రజ్జం పాపుణిమ్హా’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –

    Ikkhaṇikā gantvā taṃ kāraṇaṃ rañño ārocesi. Rājā ‘‘pakatiyāpi sā mayā tassevatthāya puṭṭhā, pāyāse chaḍḍitasappi viya jāta’’nti sampaṭicchitvā aparabhāge bhāgineyyassa rajjaṃ datvā dhītaraṃ mahādeviṃ kāresi. So tāya saddhiṃ samaggavāsaṃ vasamāno dhammena rajjaṃ kāresi. Sopi asilakkhaṇapāṭhako tasseva upaṭṭhāko ahosi. Tassekadivasaṃ rājūpaṭṭhānaṃ āgantvā paṭisūriyaṃ ṭhatvā upaṭṭhahantassa lākhā vilīyi, paṭināsikā bhūmiyaṃ pati. So lajjāya adhomukho aṭṭhāsi. Atha naṃ rājā parihasanto ‘‘ācariya, mā cintayittha, khipitaṃ nāma ekassa kalyāṇaṃ hoti, ekassa pāpakaṃ. Tumhehi khipitena nāsikā chijjīyittha, mayaṃ pana khipantā mātuladhītaraṃ labhitvā rajjaṃ pāpuṇimhā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ౧౨౬.

    126.

    ‘‘తథేవేకస్స కల్యాణం, తథేవేకస్స పాపకం;

    ‘‘Tathevekassa kalyāṇaṃ, tathevekassa pāpakaṃ;

    తస్మా సబ్బం న కల్యాణం, సబ్బం వాపి న పాపక’’న్తి.

    Tasmā sabbaṃ na kalyāṇaṃ, sabbaṃ vāpi na pāpaka’’nti.

    తత్థ తథేవేకస్సాతి తదేవేకస్స. అయమేవ వా పాఠో. దుతియపదేపి ఏసేవ నయో.

    Tattha tathevekassāti tadevekassa. Ayameva vā pāṭho. Dutiyapadepi eseva nayo.

    ఇతి సో ఇమాయ గాథాయ తం కారణం ఆహరిత్వా దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా యథాకమ్మం గతో.

    Iti so imāya gāthāya taṃ kāraṇaṃ āharitvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.

    సత్థా ఇమాయ దేసనాయ లోకసమ్మతానం కల్యాణపాపకానం అనేకంసికభావం పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా అసిలక్ఖణపాఠకోవ ఏతరహి అసిలక్ఖణపాఠకో, భాగినేయ్యరాజా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imāya desanāya lokasammatānaṃ kalyāṇapāpakānaṃ anekaṃsikabhāvaṃ pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā asilakkhaṇapāṭhakova etarahi asilakkhaṇapāṭhako, bhāgineyyarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    అసిలక్ఖణజాతకవణ్ణనా ఛట్ఠా.

    Asilakkhaṇajātakavaṇṇanā chaṭṭhā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౨౬. అసిలక్ఖణజాతకం • 126. Asilakkhaṇajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact