| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
១៩. អាសីវិសវគ្គោ
19. Āsīvisavaggo
១. អាសីវិសោបមសុត្តវណ្ណនា
1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā
២៣៨. អាសីវិសវគ្គស្ស បឋមេ ភិក្ខូ អាមន្តេសីតិ ឯកចារិកទ្វិចារិកតិចារិកចតុចារិកបញ្ចចារិកេ សភាគវុត្តិនោ ការកេ យុត្តបយុត្តេ សព្ពេបិ ទុក្ខលក្ខណកម្មដ្ឋានិកេ បរិវារេត្វា និសិន្នេ យោគាវចរេ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ។ ឥទញ្ហិ សុត្តំ បុគ្គលជ្ឈាសយេន វុត្តំ។ បុគ្គលេសុបិ វិបញ្ចិតញ្ញូនំ ទិសាវាសិកានំ ទុក្ខលក្ខណកម្មដ្ឋានិកានំ ឧបដ្ឋានវេលាយ អាគន្ត្វា សត្ថារំ បរិវារេត្វា និសិន្នានំ វសេន វុត្តំ។ ឯវំ សន្តេបិ ឧគ្ឃដិតញ្ញូអាទីនំ ចតុន្នម្បិ បុគ្គលានំ បច្ចយភូតមេវេតំ។ ឧគ្ឃដិតញ្ញូ បុគ្គលោ ហិ ឥមស្ស សុត្តស្ស មាតិកានិក្ខេបេនេវ អរហត្តំ បាបុណិស្សតិ, វិបញ្ចិតញ្ញូ មាតិកាយ វិត្ថារភាជនេន, នេយ្យបុគ្គលោ ឥមមេវ សុត្តំ សជ្ឈាយន្តោ បរិបុច្ឆន្តោ យោនិសោ មនសិករោន្តោ កល្យាណមិត្តេ សេវន្តោ ភជន្តោ បយិរុបាសន្តោ អរហត្តំ បាបុណិស្សតិ។ បទបរមស្សេតំ សុត្តំ អនាគតេ វាសនា ភវិស្សតីតិ ឯវំ សព្ពេសម្បិ ឧបការភាវំ ញត្វា ភគវា សិនេរុំ ឧក្ខិបន្តោ វិយ អាកាសំ វិត្ថារេន្តោ វិយ ចក្កវាឡបព្ពតំ កម្បេន្តោ វិយ ច មហន្តេន ឧស្សាហេន សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេតិ ឥមំ អាសីវិសោបមសុត្តំ អារភិ។
238. Āsīvisavaggassa paṭhame bhikkhū āmantesīti ekacārikadvicārikaticārikacatucārikapañcacārike sabhāgavuttino kārake yuttapayutte sabbepi dukkhalakkhaṇakammaṭṭhānike parivāretvā nisinne yogāvacare bhikkhū āmantesi. Idañhi suttaṃ puggalajjhāsayena vuttaṃ. Puggalesupi vipañcitaññūnaṃ disāvāsikānaṃ dukkhalakkhaṇakammaṭṭhānikānaṃ upaṭṭhānavelāya āgantvā satthāraṃ parivāretvā nisinnānaṃ vasena vuttaṃ. Evaṃ santepi ugghaṭitaññūādīnaṃ catunnampi puggalānaṃ paccayabhūtamevetaṃ. Ugghaṭitaññū puggalo hi imassa suttassa mātikānikkhepeneva arahattaṃ pāpuṇissati, vipañcitaññū mātikāya vitthārabhājanena, neyyapuggalo imameva suttaṃ sajjhāyanto paripucchanto yoniso manasikaronto kalyāṇamitte sevanto bhajanto payirupāsanto arahattaṃ pāpuṇissati. Padaparamassetaṃ suttaṃ anāgate vāsanā bhavissatīti evaṃ sabbesampi upakārabhāvaṃ ñatvā bhagavā sineruṃ ukkhipanto viya ākāsaṃ vitthārento viya cakkavāḷapabbataṃ kampento viya ca mahantena ussāhena seyyathāpi, bhikkhaveti imaṃ āsīvisopamasuttaṃ ārabhi.
តត្ថ ចត្តារោ អាសីវិសាតិ កដ្ឋមុខោ, បូតិមុខោ, អគ្គិមុខោ, សត្ថមុខោតិ ឥមេ ចត្តារោ។ តេសុ កដ្ឋមុខេន ទដ្ឋស្ស សកលសរីរំ សុក្ខកដ្ឋំ វិយ ថទ្ធំ ហោតិ, សន្ធិបព្ពេសុ អធិមត្តំ អយសូលសមប្បិតំ វិយ តិដ្ឋតិ។ បូតិមុខេន ទដ្ឋស្ស បក្កបូតិបនសំ វិយ វិបុព្ពកភាវំ អាបជ្ជិត្វា បគ្ឃរតិ , ចង្គវារេ បក្ខិត្តឧទកំ វិយ ហោតិ។ អគ្គិមុខេន ទដ្ឋស្ស សកលសរីរំ ឈាយិត្វា ភស្មមុដ្ឋិ វិយ ថុសមុដ្ឋិ វិយ ច វិប្បកិរីយតិ។ សត្តមុខេន ទដ្ឋស្ស សកលសរីរំ ភិជ្ជតិ, អសនិបាតដ្ឋានំ វិយ មហានិខាទនេន ខតសន្ធិមុខំ វិយ ច ហោតិ។ ឯវំ វិសវសេន វិភត្តា ចត្តារោ អាសីវិសា។
Tattha cattāro āsīvisāti kaṭṭhamukho, pūtimukho, aggimukho, satthamukhoti ime cattāro. Tesu kaṭṭhamukhena daṭṭhassa sakalasarīraṃ sukkhakaṭṭhaṃ viya thaddhaṃ hoti, sandhipabbesu adhimattaṃ ayasūlasamappitaṃ viya tiṭṭhati. Pūtimukhena daṭṭhassa pakkapūtipanasaṃ viya vipubbakabhāvaṃ āpajjitvā paggharati , caṅgavāre pakkhittaudakaṃ viya hoti. Aggimukhena daṭṭhassa sakalasarīraṃ jhāyitvā bhasmamuṭṭhi viya thusamuṭṭhi viya ca vippakirīyati. Sattamukhena daṭṭhassa sakalasarīraṃ bhijjati, asanipātaṭṭhānaṃ viya mahānikhādanena khatasandhimukhaṃ viya ca hoti. Evaṃ visavasena vibhattā cattāro āsīvisā.
វិសវេគវិការេន បនេតេ សោឡស ហោន្តិ។ កដ្ឋមុខោ ហិ ទដ្ឋវិសោ, ទិដ្ឋវិសោ, ផុដ្ឋវិសោ, វាតវិសោតិ ចតុព្ពិធោ ហោតិ។ តេន ហិ ទដ្ឋម្បិ ទិដ្ឋម្បិ ផុដ្ឋម្បិ តស្ស វាតេន បហដម្បិ សរីរំ វុត្តប្បការេន ថទ្ធំ ហោតិ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោតិ។ ឯវំ វិសវេគវិការវសេន សោឡស ហោន្តិ។
Visavegavikārena panete soḷasa honti. Kaṭṭhamukho hi daṭṭhaviso, diṭṭhaviso, phuṭṭhaviso, vātavisoti catubbidho hoti. Tena hi daṭṭhampi diṭṭhampi phuṭṭhampi tassa vātena pahaṭampi sarīraṃ vuttappakārena thaddhaṃ hoti. Sesesupi eseva nayoti. Evaṃ visavegavikāravasena soḷasa honti.
បុន បុគ្គលបណ្ណត្តិវសេន ចតុសដ្ឋិ ហោន្តិ។ កថំ? កដ្ឋមុខេសុ តាវ ទដ្ឋវិសោ ច អាគតវិសោ នោ ឃោរវិសោ, ឃោរវិសោ នោ អាគតវិសោ, អាគតវិសោ ចេវ ឃោរវិសោ ច, នេវាគតវិសោ ន ឃោរវិសោតិ ចតុព្ពិធោ ហោតិ។ តត្ថ យស្ស វិសំ សម្បជ្ជលិតតិណុក្កាយ អគ្គិ វិយ សីឃំ អភិរុហិត្វា អក្ខីនិ គហេត្វា ខន្ធំ គហេត្វា សីសំ គហេត្វា ឋិតន្តិ វត្តព្ពតំ អាបជ្ជតិ មណិសប្បាទីនំ វិសំ វិយ, មន្តំ បន បរិវត្តេត្វា កណ្ណវាតំ ទត្វា ទណ្ឌកេន បហដមត្តេ ឱតរិត្វា ទដ្ឋដ្ឋានេយេវ តិដ្ឋតិ, អយំ អាគតវិសោ នោ ឃោរវិសោ នាម។ យស្ស បន វិសំ សណិកំ អភិរុហតិ, អារុឡ្ហារុឡ្ហដ្ឋានេ បន អយំ សីតឧទកំ វិយ ហោតិ ឧទកសប្បាទីនំ វិសំ វិយ, ទ្វាទសវស្សច្ចយេនាបិ កណ្ណបិដ្ឋិខន្ធបិដ្ឋិកាទីសុ គណ្ឌបិឡកាទិវសេន បញ្ញាយតិ, មន្តបរិវត្តនាទីសុ ច កយិរមានាសុ សីឃំ ន ឱតរតិ, អយំ ឃោរវិសោ នោ អាគតវិសោ នាម។ យស្ស បន វិសំ សីឃំ អភិរុហតិ, ន សីឃំ ឱតរតិ អនេឡកសប្បាទីនំ វិសំ វិយ, អយំ អាគតវិសោ ចេវ ឃោរវិសោ ច។ យស្ស បន វិសំ មន្ទំ ហោតិ, ឱតារិយមានម្បិ សុខេនេវ ឱតរតិ នីលសប្បធម្មនិសប្បាទីនំ វិសំ វិយ, អយំ នេវាគតវិសោ ន ឃោរវិសោ នាម។ ឥមិនា ឧបាយេន កដ្ឋមុខេ ទដ្ឋវិសាទយោ បូតិមុខាទីសុ ច ទដ្ឋវិសាទយោ វេទិតព្ពាតិ។ ឯវំ បុគ្គលបណ្ណត្តិវសេន ចតុសដ្ឋិ។
Puna puggalapaṇṇattivasena catusaṭṭhi honti. Kathaṃ? Kaṭṭhamukhesu tāva daṭṭhaviso ca āgataviso no ghoraviso, ghoraviso no āgataviso, āgataviso ceva ghoraviso ca, nevāgataviso na ghoravisoti catubbidho hoti. Tattha yassa visaṃ sampajjalitatiṇukkāya aggi viya sīghaṃ abhiruhitvā akkhīni gahetvā khandhaṃ gahetvā sīsaṃ gahetvā ṭhitanti vattabbataṃ āpajjati maṇisappādīnaṃ visaṃ viya, mantaṃ pana parivattetvā kaṇṇavātaṃ datvā daṇḍakena pahaṭamatte otaritvā daṭṭhaṭṭhāneyeva tiṭṭhati, ayaṃ āgataviso no ghoraviso nāma. Yassa pana visaṃ saṇikaṃ abhiruhati, āruḷhāruḷhaṭṭhāne pana ayaṃ sītaudakaṃ viya hoti udakasappādīnaṃ visaṃ viya, dvādasavassaccayenāpi kaṇṇapiṭṭhikhandhapiṭṭhikādīsu gaṇḍapiḷakādivasena paññāyati, mantaparivattanādīsu ca kayiramānāsu sīghaṃ na otarati, ayaṃ ghoraviso no āgataviso nāma. Yassa pana visaṃ sīghaṃ abhiruhati, na sīghaṃ otarati aneḷakasappādīnaṃ visaṃ viya, ayaṃ āgataviso ceva ghoraviso ca. Yassa pana visaṃ mandaṃ hoti, otāriyamānampi sukheneva otarati nīlasappadhammanisappādīnaṃ visaṃ viya, ayaṃ nevāgataviso na ghoraviso nāma. Iminā upāyena kaṭṭhamukhe daṭṭhavisādayo pūtimukhādīsu ca daṭṭhavisādayo veditabbāti. Evaṃ puggalapaṇṇattivasena catusaṭṭhi.
តេសុ ‘‘អណ្ឌជា នាគា’’តិអាទិនា (សំ. និ. ៣.៣៤២-៣៤៤) យោនិវសេន ឯកេកំ ចតុធា វិភជិត្វា ឆបណ្ណាសាធិកានិ ទ្វេ សតានិ ហោន្តិ។ តេ ជលជាថលជាតិ ទ្វិគុណិតា ទ្វាទសាធិកានិ បញ្ចសតានិ ហោន្តិ, តេ កាមរូបអកាមរូបានំ វសេន ទ្វិគុណិតា ចតុវីសាធិកសហស្សសង្ខា ហោន្តិ។ បុន គតមគ្គស្ស បដិលោមតោ សំខិប្បមានា កដ្ឋមុខាទិវសេន ចត្តារោវ ហោន្តីតិ។ តេ សន្ធាយ ភគវា ‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ចត្តារោ អាសីវិសា’’តិ អាហ។ កុលវសេន ហិ ឯតេ គហិតា។
Tesu ‘‘aṇḍajā nāgā’’tiādinā (saṃ. ni. 3.342-344) yonivasena ekekaṃ catudhā vibhajitvā chapaṇṇāsādhikāni dve satāni honti. Te jalajāthalajāti dviguṇitā dvādasādhikāni pañcasatāni honti, te kāmarūpaakāmarūpānaṃ vasena dviguṇitā catuvīsādhikasahassasaṅkhā honti. Puna gatamaggassa paṭilomato saṃkhippamānā kaṭṭhamukhādivasena cattārova hontīti. Te sandhāya bhagavā ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, cattāro āsīvisā’’ti āha. Kulavasena hi ete gahitā.
តត្ថ អាសីវិសាតិ អាសិត្តវិសាតិបិ អាសីវិសា, អសិតវិសាតិបិ អាសីវិសា, អសិសទិសវិសាតិបិ អាសីវិសា។ អាសិត្តវិសាតិ សកលកាយេ អាសិញ្ចិត្វា វិយ ឋបិតវិសា, បរស្ស ច អត្តនោ សរីរេ ច អាសិញ្ចនវិសាតិ អត្ថោ។ អសិតវិសាតិ យំ យំ ឯតេហិ អសិតំ ហោតិ បរិភុត្តំ, តំ តំ វិសមេវ សម្បជ្ជតិ, តស្មា អសិតំ វិសំ ហោតិ ឯតេសន្តិ អាសីវិសា។ អសិសទិសវិសាតិ អសិវិយ តិខិណំ បរមម្មច្ឆេទនសមត្ថំ វិសំ ឯតេសន្តិ អាសីវិសាតិ ឯវមេត្ថ វចនត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឧគ្គតេជាតិ ឧគ្គតតេជា ពលវតេជា។ ឃោរវិសាតិ ទុន្និម្មទ្ទនវិសា។
Tattha āsīvisāti āsittavisātipi āsīvisā, asitavisātipi āsīvisā, asisadisavisātipi āsīvisā. Āsittavisāti sakalakāye āsiñcitvā viya ṭhapitavisā, parassa ca attano sarīre ca āsiñcanavisāti attho. Asitavisāti yaṃ yaṃ etehi asitaṃ hoti paribhuttaṃ, taṃ taṃ visameva sampajjati, tasmā asitaṃ visaṃ hoti etesanti āsīvisā. Asisadisavisāti asiviya tikhiṇaṃ paramammacchedanasamatthaṃ visaṃ etesanti āsīvisāti evamettha vacanattho veditabbo. Uggatejāti uggatatejā balavatejā. Ghoravisāti dunnimmaddanavisā.
ឯវំ វទេយ្យុន្តិ បដិជគ្គាបនត្ថំ ឯវំ វទេយ្យុំ។ រាជានោ ហិ អាសីវិសេ គាហាបេត្វា – ‘‘តថារូបេ ចោរេ វា ឯតេហិ ឌំសាបេត្វា មារេស្សាម, នគរូបរោធកាលេ បរសេនាយ វា តំ ខិបិស្សាម, បរពលំ និម្មទ្ទេតុំ អសក្កោន្តា សុភោជនំ ភុញ្ជិត្វា វរសយនំ អារុយ្ហ ឯតេហិ អត្តានំ ឌំសាបេត្វា សត្តូនំ វសំ អនាគច្ឆន្តា អត្តនោ រុចិយា មរិស្សាមា’’តិ អាសីវិសេ ជគ្គាបេន្តិ។ តេ យំ ចោរំ សហសាវ មារេតុំ ន ឥច្ឆន្តិ, ‘‘ឯវមេតេ ទីឃរត្តំ ទុក្ខប្បត្តោ ហុត្វា មរិស្សន្តី’’តិ ឥច្ឆន្តា តំ បុរិសំ ឯវំ វទន្តិ ឥមេ តេ អម្ភោ បុរិស ចត្តារោ អាសីវិសាតិ។
Evaṃ vadeyyunti paṭijaggāpanatthaṃ evaṃ vadeyyuṃ. Rājāno hi āsīvise gāhāpetvā – ‘‘tathārūpe core vā etehi ḍaṃsāpetvā māressāma, nagarūparodhakāle parasenāya vā taṃ khipissāma, parabalaṃ nimmaddetuṃ asakkontā subhojanaṃ bhuñjitvā varasayanaṃ āruyha etehi attānaṃ ḍaṃsāpetvā sattūnaṃ vasaṃ anāgacchantā attano ruciyā marissāmā’’ti āsīvise jaggāpenti. Te yaṃ coraṃ sahasāva māretuṃ na icchanti, ‘‘evamete dīgharattaṃ dukkhappatto hutvā marissantī’’ti icchantā taṃ purisaṃ evaṃ vadanti ime te ambho purisa cattāro āsīvisāti.
តត្ថ កាលេន កាលន្តិ កាលេ កាលេ។ សំវេសេតព្ពាតិ និបជ្ជាបេតព្ពា។ អញ្ញតរោ វា អញ្ញតរោ វាតិ កដ្ឋមុខាទីសុ យោ កោចិ។ យំ តេ អម្ភោ បុរិស ករណីយំ, តំ ករោហីតិ ឥទំ អត្ថចរកស្ស វចនំ វេទិតព្ពំ។ តស្ស កិរ បុរិសស្ស ឯវំ អាសីវិសេ បដិបាទេត្វា ‘អយំ វោ ឧបដ្ឋាកោ’តិ ចតូសុ បេឡាសុ ឋបិតានំ អាសីវិសានំ អារោចេន្តិ។ អថេកោ និក្ខមិត្វា អាគម្ម តស្ស បុរិសស្ស ទក្ខិណបាទានុសារេន អភិរុហិត្វា ទក្ខិណហត្ថំ មណិពន្ធតោ បដ្ឋាយ វេឋេត្វា ទក្ខិណកណ្ណសោតមូលេ ផណំ កត្វា សុសូតិ ករោន្តោ និបជ្ជិ។ អបរោ វាមបាទានុសារេន អភិរុហិត្វា តថេវ វាមហត្ថំ វេឋេត្វា វាមកណ្ណសោតមូលេ ផណំ កត្វា សុសូតិ ករោន្តោ និបជ្ជិ, តតិយោ និក្ខមិត្វា អភិមុខំ អភិរុហិត្វា កុច្ឆិំ វេឋេត្វា គលវាដកមូលេ ផណំ កត្វា សុសូតិ ករោន្តោ និបជ្ជិ, ចតុត្ថោ បិដ្ឋិភាគេន អភិរុហិត្វា គីវំ វេឋេត្វា ឧបរិមុទ្ធនិ ផណំ ឋបេត្វា សុសូតិ ករោន្តោ និបជ្ជិ។
Tattha kālena kālanti kāle kāle. Saṃvesetabbāti nipajjāpetabbā. Aññataro vā aññataro vāti kaṭṭhamukhādīsu yo koci. Yaṃ te ambho purisa karaṇīyaṃ, taṃ karohīti idaṃ atthacarakassa vacanaṃ veditabbaṃ. Tassa kira purisassa evaṃ āsīvise paṭipādetvā ‘ayaṃ vo upaṭṭhāko’ti catūsu peḷāsu ṭhapitānaṃ āsīvisānaṃ ārocenti. Atheko nikkhamitvā āgamma tassa purisassa dakkhiṇapādānusārena abhiruhitvā dakkhiṇahatthaṃ maṇibandhato paṭṭhāya veṭhetvā dakkhiṇakaṇṇasotamūle phaṇaṃ katvā susūti karonto nipajji. Aparo vāmapādānusārena abhiruhitvā tatheva vāmahatthaṃ veṭhetvā vāmakaṇṇasotamūle phaṇaṃ katvā susūti karonto nipajji, tatiyo nikkhamitvā abhimukhaṃ abhiruhitvā kucchiṃ veṭhetvā galavāṭakamūle phaṇaṃ katvā susūti karonto nipajji, catuttho piṭṭhibhāgena abhiruhitvā gīvaṃ veṭhetvā uparimuddhani phaṇaṃ ṭhapetvā susūti karonto nipajji.
ឯវំ ចតូសុ អាសីវិសេសុ សរីរដ្ឋកេសុយេវ ជាតេសុ ឯកោ តស្ស បុរិសស្ស អត្ថចរកបុរិសោ តំ ទិស្វា ‘‘កិំ តេ, ភោ បុរិស, លទ្ធ’’ន្តិ, បុច្ឆិ។ តតោ តេន ‘‘ឥមេ មេ, ភោ, ហត្ថេសុ ហត្ថកដកំ វិយ ពាហាសុ កេយូរំ វិយ កុច្ឆិម្ហិ កុច្ឆិវេឋនសាដកោ វិយ កណ្ណេសុ កណ្ណចូឡិកា វិយ គលេ មុត្តាវលិយោ វិយ សីសេ សីសបសាធនំ វិយ កេចិ អលង្ការវិសេសា រញ្ញា ទិន្នា’’តិ វុត្តេ សោ អាហ – ‘‘ភោ អន្ធពាល, មា ឯវំ មញ្ញិត្ថ ‘រញ្ញា មេ តុដ្ឋេនេតំ បសាធនំ ទិន្ន’ន្តិ។ ត្វំ រញ្ញោ អាគុចារី ចោរោ, ឥមេ ច ចត្តារោ អាសីវិសា ទុរុបដ្ឋាហា ទុប្បដិជគ្គិយា, ឯកស្មិំ ឧដ្ឋាតុកាមេ ឯកោ ន្ហាយិតុកាមោ ហោតិ, ឯកស្មិំ ន្ហាយិតុកាមេ ឯកោ ភុញ្ជិតុកាមោ, ឯកស្មិំ ភុញ្ជិតុកាមេ ឯកោ និបជ្ជិតុកាមោ។ តេសុ យស្សេវ ឥច្ឆា ន បូរតិ, សោ តត្ថេវ ឌំសិត្វា មារេតី’’តិ។ អត្ថិ បន, ភោ, ឯវំ សន្តេ កោចិ សោត្ថិមគ្គោតិ? អាម, រាជបុរិសានំ វិក្ខិត្តភាវំ ញត្វា បលាយនំ សោត្ថិភាវោតិ វត្វា ‘‘យំ តេ ករណីយំ, តំ ករោហី’’តិ វទេយ្យ។
Evaṃ catūsu āsīvisesu sarīraṭṭhakesuyeva jātesu eko tassa purisassa atthacarakapuriso taṃ disvā ‘‘kiṃ te, bho purisa, laddha’’nti, pucchi. Tato tena ‘‘ime me, bho, hatthesu hatthakaṭakaṃ viya bāhāsu keyūraṃ viya kucchimhi kucchiveṭhanasāṭako viya kaṇṇesu kaṇṇacūḷikā viya gale muttāvaliyo viya sīse sīsapasādhanaṃ viya keci alaṅkāravisesā raññā dinnā’’ti vutte so āha – ‘‘bho andhabāla, mā evaṃ maññittha ‘raññā me tuṭṭhenetaṃ pasādhanaṃ dinna’nti. Tvaṃ rañño āgucārī coro, ime ca cattāro āsīvisā durupaṭṭhāhā duppaṭijaggiyā, ekasmiṃ uṭṭhātukāme eko nhāyitukāmo hoti, ekasmiṃ nhāyitukāme eko bhuñjitukāmo, ekasmiṃ bhuñjitukāme eko nipajjitukāmo. Tesu yasseva icchā na pūrati, so tattheva ḍaṃsitvā māretī’’ti. Atthi pana, bho, evaṃ sante koci sotthimaggoti? Āma, rājapurisānaṃ vikkhittabhāvaṃ ñatvā palāyanaṃ sotthibhāvoti vatvā ‘‘yaṃ te karaṇīyaṃ, taṃ karohī’’ti vadeyya.
តំ សុត្វា ឥតរោ ចតុន្នំ អាសីវិសានំ បមាទក្ខណំ រាជបុរិសេហិ ច បវិវិត្តំ ទិស្វា, វាមហត្ថេន ទក្ខិណហត្ថំ វេឋេត្វា, ទក្ខិណកណ្ណចូឡិកាយ ផណំ ឋបេត្វា, សយិតាសីវិសស្ស សរីរំ បរិមជ្ជន្តោ វិយ សណិកំ តំ អបនេត្វា, ឯតេនេវ ឧបាយេន សេសេបិ អបនេត្វា តេសំ ភីតោ បលាយេយ្យ។ អថ នំ តេ អាសីវិសា ‘‘អយំ អម្ហាកំ រញ្ញា ឧបដ្ឋាកោ ទិន្នោ’’តិ អនុពន្ធមានា អាគច្ឆេយ្យុំ។ ឥទំ សន្ធាយ អថ ខោ សោ, ភិក្ខវេ, បុរិសោ ភីតោ ចតុន្នំ អាសីវិសានំ…បេ.… បលាយេថាតិ វុត្តំ។
Taṃ sutvā itaro catunnaṃ āsīvisānaṃ pamādakkhaṇaṃ rājapurisehi ca pavivittaṃ disvā, vāmahatthena dakkhiṇahatthaṃ veṭhetvā, dakkhiṇakaṇṇacūḷikāya phaṇaṃ ṭhapetvā, sayitāsīvisassa sarīraṃ parimajjanto viya saṇikaṃ taṃ apanetvā, eteneva upāyena sesepi apanetvā tesaṃ bhīto palāyeyya. Atha naṃ te āsīvisā ‘‘ayaṃ amhākaṃ raññā upaṭṭhāko dinno’’ti anubandhamānā āgaccheyyuṃ. Idaṃ sandhāya atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ…pe… palāyethāti vuttaṃ.
តស្មិំ បន បុរិសេ ឯវំ អាគតមគ្គំ ឱលោកេត្វា ឱលោកេត្វា បលាយន្តេ រាជា ‘‘បលាតោ សោ បុរិសោ’’តិ សុត្វា ‘‘កោ នុ ខោ តំ អនុពន្ធិត្វា ឃាតេតុំ សក្ខិស្សតី’’តិ វិចិនន្តោ តស្សេវ បច្ចត្ថិកេ បញ្ច ជនេ លភិត្វា ‘‘គច្ឆថ នំ អនុពន្ធិត្វា ឃាតេថា’’តិ បេសេយ្យ។ អថស្ស អត្ថចរា បុរិសា តំ បវត្តិំ ញត្វា អារោចេយ្យុំ។ សោ ភិយ្យោសោមត្តាយ ភីតោ បលាយេថ។ ឥមមត្ថំ សន្ធាយ តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុន្តិអាទិ វុត្តំ។
Tasmiṃ pana purise evaṃ āgatamaggaṃ oloketvā oloketvā palāyante rājā ‘‘palāto so puriso’’ti sutvā ‘‘ko nu kho taṃ anubandhitvā ghātetuṃ sakkhissatī’’ti vicinanto tasseva paccatthike pañca jane labhitvā ‘‘gacchatha naṃ anubandhitvā ghātethā’’ti peseyya. Athassa atthacarā purisā taṃ pavattiṃ ñatvā āroceyyuṃ. So bhiyyosomattāya bhīto palāyetha. Imamatthaṃ sandhāya tamenaṃ evaṃ vadeyyuntiādi vuttaṃ.
ឆដ្ឋោ អន្តរចរោ វធកោតិ ‘‘បឋមំ អាសីវិសេហិ អនុពទ្ធោ ឥតោ ចិតោ ច តេ វញ្ចេន្តោ បលាយិ, ឥទានិ បញ្ចហិ បច្ចត្ថិកេហិ អនុពទ្ធោ សុដ្ឋុតរំ បលាយតិ, ន សក្កា សោ ឯវំ គហេតុំ, ឧបលាឡនាយ បន សក្កា, តស្មា ទហរកាលតោ បដ្ឋាយ ឯកតោ ខាទិត្វា ច បិវិត្វា ច សន្ថវំ អន្តរចរំ វធកមស្ស បេសេថា’’តិ អមច្ចេហិ វុត្តេន រញ្ញា បរិយេសិត្វា បេសិតោ អន្តរចរោ វធកោ។
Chaṭṭho antaracaro vadhakoti ‘‘paṭhamaṃ āsīvisehi anubaddho ito cito ca te vañcento palāyi, idāni pañcahi paccatthikehi anubaddho suṭṭhutaraṃ palāyati, na sakkā so evaṃ gahetuṃ, upalāḷanāya pana sakkā, tasmā daharakālato paṭṭhāya ekato khāditvā ca pivitvā ca santhavaṃ antaracaraṃ vadhakamassa pesethā’’ti amaccehi vuttena raññā pariyesitvā pesito antaracaro vadhako.
សោ បស្សេយ្យ សុញ្ញំ គាមន្តិ និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ បទំ ឃាយិត្វា ឃាយិត្វា វេគេនាគច្ឆន្តេ ចត្តារោ អាសីវិសេ បញ្ច វធកេ បច្ចត្ថិកេ ឆដ្ឋញ្ច អន្តរចរំ វធកំ ‘‘និវត្ត ភោ, មា បលាយិ, បុត្តទារេន សទ្ធិំ កាមេ បរិភុញ្ជន្តោ សុខំ វសិស្សសី’’តិ វត្វា អាគច្ឆន្តំ ទិស្វា, ភិយ្យោសោមត្តាយ យេន វា តេន វា បលាយន្តោ បច្ចន្តរដ្ឋេ អភិមុខគតំ ឯកំ ឆកុដិកំ សុញ្ញំ គាមំ បស្សេយ្យ។ រិត្តកញ្ញេវ បវិសេយ្យាតិ ធនធញ្ញមញ្ចបីឋាទីហិ វិរហិតត្តា រិត្តកញ្ញេវ បវិសេយ្យ។ តុច្ឆកំ សុញ្ញកន្តិ ឯតស្សេវ វេវចនំ។ បរិមសេយ្យាតិ ‘‘សចេ បានីយំ ភវិស្សតិ, បិវិស្សាមិ, សចេ ភត្តំ ភវិស្សតិ, ភុញ្ជិស្សាមី’’តិ ភាជនំ វិវរិត្វា ហត្ថំ អន្តោ បវេសេត្វា បរិមសេយ្យ។
So passeyya suññaṃ gāmanti nivattitvā olokento padaṃ ghāyitvā ghāyitvā vegenāgacchante cattāro āsīvise pañca vadhake paccatthike chaṭṭhañca antaracaraṃ vadhakaṃ ‘‘nivatta bho, mā palāyi, puttadārena saddhiṃ kāme paribhuñjanto sukhaṃ vasissasī’’ti vatvā āgacchantaṃ disvā, bhiyyosomattāya yena vā tena vā palāyanto paccantaraṭṭhe abhimukhagataṃ ekaṃ chakuṭikaṃ suññaṃ gāmaṃ passeyya. Rittakaññeva paviseyyāti dhanadhaññamañcapīṭhādīhi virahitattā rittakaññeva paviseyya. Tucchakaṃ suññakanti etasseva vevacanaṃ. Parimaseyyāti ‘‘sace pānīyaṃ bhavissati, pivissāmi, sace bhattaṃ bhavissati, bhuñjissāmī’’ti bhājanaṃ vivaritvā hatthaṃ anto pavesetvā parimaseyya.
តមេនំ ឯវំ វទេយ្យុន្តិ ឆន្នំ ឃរានំ ឯកឃរេបិ កិញ្ចិ អលភិត្វា គាមមជ្ឈេ ឯកោ សន្ទច្ឆាយោ រុក្ខោ អត្ថិ, តត្ថ វង្កផលកំ អត្ថតំ ទិស្វា, ‘‘ឥធ តាវ និសីទិស្សាមី’’តិ គន្ត្វា, តត្ថ និសិន្នំ មន្ទមន្ទេន វាតេន ពីជិយមានំ តត្តកមត្តម្បិ សុខំ សន្តតោ អស្សាទយមានំ, តមេនំ បុរិសំ កេចិទេវ អត្ថចរកា ពហិ បវត្តិំ ញត្វា អាគតា ឯវំ វទេយ្យុំ។ ឥទានិ អម្ភោ បុរិសាតិ អម្ភោ, បុរិស, ឥទានិ។ ចោរា គាមឃាតកាតិ ‘‘យទេវេត្ថ លភិស្សាម, តំ គណ្ហិស្សាម វា ឃាតេស្សាម វា’’តិ អាគតា ឆ គាមឃាតកចោរា។
Tamenaṃevaṃ vadeyyunti channaṃ gharānaṃ ekagharepi kiñci alabhitvā gāmamajjhe eko sandacchāyo rukkho atthi, tattha vaṅkaphalakaṃ atthataṃ disvā, ‘‘idha tāva nisīdissāmī’’ti gantvā, tattha nisinnaṃ mandamandena vātena bījiyamānaṃ tattakamattampi sukhaṃ santato assādayamānaṃ, tamenaṃ purisaṃ kecideva atthacarakā bahi pavattiṃ ñatvā āgatā evaṃ vadeyyuṃ. Idāni ambho purisāti ambho, purisa, idāni. Corā gāmaghātakāti ‘‘yadevettha labhissāma, taṃ gaṇhissāma vā ghātessāma vā’’ti āgatā cha gāmaghātakacorā.
ឧទកណ្ណវន្តិ គម្ភីរំ បុថុលំ ឧទកំ។ គម្ភីរម្បិ ហិ អបុថុលំ, បុថុលំ វា អគម្ភីរំ, ន អណ្ណវោតិ វុច្ចតិ, យម្បន គម្ភីរញ្ច បុថុលញ្ច, តស្សេវេតំ នាមំ។ សាសង្កំ សប្បដិភយន្តិ ចតុន្នំ អាសីវិសានំ បញ្ចន្នំ វធកានំ ឆដ្ឋស្ស អន្តរចរស្ស ឆន្នញ្ច គាមឃាតកចោរានំ វសេន សាសង្កំ សប្បដិភយំ។ ខេមំ អប្បដិភយន្តិ តេសំយេវ អាសីវិសាទីនំ អភាវេន ខេមញ្ច និព្ភយញ្ច វិចិត្រឧយ្យានវរំ ពហ្វន្នបានំ ទេវនគរសទិសំ។ ន ចស្ស នាវា សន្តារណីតិ ‘‘ឥមាយ នាវាយ ឱរិមតីរតោ បរតីរំ គមិស្សន្តី’’តិ ឯវំ ឋបិតា ច សន្តារណី នាវា ន ភវេយ្យ។ ឧត្តរសេតុ វាតិ រុក្ខសេតុ-ជង្ឃសេតុ-សកដសេតូនំ អញ្ញតរោ ឧត្តរសេតុ វា ន ភវេយ្យ។ តិដ្ឋតិ ព្រាហ្មណោតិ ន ខោ ឯស ព្រាហ្មណោ។ កស្មា នំ ព្រាហ្មណោតិ អាហ? ឯត្តកានំ បច្ចត្ថិកានំ ពាហិតត្តា, ទេសនំ វា វិនិវត្តេន្តោ ឯកំ ខីណាសវព្រាហ្មណំ ទស្សេតុម្បិ ឯវមាហ។
Udakaṇṇavanti gambhīraṃ puthulaṃ udakaṃ. Gambhīrampi hi aputhulaṃ, puthulaṃ vā agambhīraṃ, na aṇṇavoti vuccati, yampana gambhīrañca puthulañca, tassevetaṃ nāmaṃ. Sāsaṅkaṃ sappaṭibhayanti catunnaṃ āsīvisānaṃ pañcannaṃ vadhakānaṃ chaṭṭhassa antaracarassa channañca gāmaghātakacorānaṃ vasena sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ. Khemaṃ appaṭibhayanti tesaṃyeva āsīvisādīnaṃ abhāvena khemañca nibbhayañca vicitrauyyānavaraṃ bahvannapānaṃ devanagarasadisaṃ. Na cassa nāvā santāraṇīti ‘‘imāya nāvāya orimatīrato paratīraṃ gamissantī’’ti evaṃ ṭhapitā ca santāraṇī nāvā na bhaveyya. Uttarasetu vāti rukkhasetu-jaṅghasetu-sakaṭasetūnaṃ aññataro uttarasetu vā na bhaveyya. Tiṭṭhati brāhmaṇoti na kho esa brāhmaṇo. Kasmā naṃ brāhmaṇoti āha? Ettakānaṃ paccatthikānaṃ bāhitattā, desanaṃ vā vinivattento ekaṃ khīṇāsavabrāhmaṇaṃ dassetumpi evamāha.
តស្មិំ បន ឯវំ ឧត្តិណ្ណេ ចត្តារោ អាសីវិសា ‘‘ន លទ្ធោ វតាសិ អម្ហេហិ, អជ្ជ តេ មុរុមុរាយ ជីវិតំ ខាទិត្វា ឆឌ្ឌេយ្យាម’’។ បញ្ច បច្ចត្ថិកា ‘‘ន លទ្ធោ វតាសិ អម្ហេហិ, អជ្ជ តេ បរិវារេត្វា អង្គមង្គានិ ឆិន្ទិត្វា រញ្ញោ សន្តិកំ គតា សតំ វា សហស្សំ វា លភេយ្យាម’’។ ឆដ្ឋោ អន្តរចរោ ‘‘ន លទ្ធោ វតាសិ មយា, អជ្ជ តេ ផលិកវណ្ណេន អសិនា សីសំ ឆិន្ទិត្វា, សេនាបតិដ្ឋានំ លភិត្វា សម្បត្តិំ អនុភវេយ្យំ’’។ ឆ ចោរា ‘‘ន លទ្ធោ វតាសិ អម្ហេហិ, អជ្ជ តេ វិវិធានិ កម្មការណានិ ការេត្វា ពហុធនំ អាហរាបេស្សាមា’’តិ ចិន្តេត្វា, ឧទកណ្ណវំ ឱតរិតុំ អសក្កោន្តា រញ្ញោ អាណាយ កោបិតត្តា បរតោ គន្តុម្បិ អវិសហន្តា តត្ថេវ សុស្សិត្វា មរេយ្យុំ។
Tasmiṃ pana evaṃ uttiṇṇe cattāro āsīvisā ‘‘na laddho vatāsi amhehi, ajja te murumurāya jīvitaṃ khāditvā chaḍḍeyyāma’’. Pañca paccatthikā ‘‘na laddho vatāsi amhehi, ajja te parivāretvā aṅgamaṅgāni chinditvā rañño santikaṃ gatā sataṃ vā sahassaṃ vā labheyyāma’’. Chaṭṭho antaracaro ‘‘na laddho vatāsi mayā, ajja te phalikavaṇṇena asinā sīsaṃ chinditvā, senāpatiṭṭhānaṃ labhitvā sampattiṃ anubhaveyyaṃ’’. Cha corā ‘‘na laddho vatāsi amhehi, ajja te vividhāni kammakāraṇāni kāretvā bahudhanaṃ āharāpessāmā’’ti cintetvā, udakaṇṇavaṃ otarituṃ asakkontā rañño āṇāya kopitattā parato gantumpi avisahantā tattheva sussitvā mareyyuṃ.
ឧបមា ខោ ម្យាយន្តិ ឯត្ថ ឯវំ អាទិតោ បដ្ឋាយ ឱបម្មសំសន្ទនំ វេទិតព្ពំ – រាជា វិយ ហិ កម្មំ ទដ្ឋព្ពំ, រាជាបរាធិកបុរិសោ វិយ វដ្ដនិស្សិតោ បុថុជ្ជនោ។ ចត្តារោ អាសីវិសា វិយ ចត្តារិ មហាភូតានិ, រញ្ញោ តស្ស ចត្តារោ អាសីវិសេ បដិច្ឆាបិតកាលោ វិយ កម្មុនា បុថុជ្ជនស្ស បដិសន្ធិក្ខណេយេវ ចតុន្នំ មហាភូតានំ ទិន្នកាលោ។ ‘‘ឥមេសំ អាសីវិសានំ បមាទក្ខណេ រាជបុរិសានញ្ច វិវិត្តក្ខណេ និក្ខមិត្វា យំ តេ អម្ភោ, បុរិស, ករណីយំ, តំ ករោហី’’តិ វចនេន ‘‘បលាយស្សូ’’តិ វុត្តកាលោ វិយ សត្ថារា ឥមស្ស ភិក្ខុនោ មហាភូតកម្មដ្ឋានំ កថេត្វា ‘‘ឥមេសុ ចតូសុ មហាភូតេសុ និព្ពិន្ទ វិរជ្ជ, ឯវំ វដ្ដតោ បរិមុច្ចិស្សសី’’តិ កថិតកាលោ, តស្ស បុរិសស្ស អត្ថចរកវចនំ សុត្វា ចតុន្នំ អាសីវិសានំ បមាទក្ខណេ រាជបុរិសានញ្ច វិវិត្តក្ខណេ និក្ខមិត្វា យេន វា តេន វា បលាយនំ វិយ ឥមស្ស ភិក្ខុនោ សត្ថុ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ លភិត្វា មហាភូតាសីវិសេហិ បរិមុច្ចនត្ថាយ ញាណបលាយនេន បលាយនំ។
Upamā kho myāyanti ettha evaṃ ādito paṭṭhāya opammasaṃsandanaṃ veditabbaṃ – rājā viya hi kammaṃ daṭṭhabbaṃ, rājāparādhikapuriso viya vaṭṭanissito puthujjano. Cattāro āsīvisā viya cattāri mahābhūtāni, rañño tassa cattāro āsīvise paṭicchāpitakālo viya kammunā puthujjanassa paṭisandhikkhaṇeyeva catunnaṃ mahābhūtānaṃ dinnakālo. ‘‘Imesaṃ āsīvisānaṃ pamādakkhaṇe rājapurisānañca vivittakkhaṇe nikkhamitvā yaṃ te ambho, purisa, karaṇīyaṃ, taṃ karohī’’ti vacanena ‘‘palāyassū’’ti vuttakālo viya satthārā imassa bhikkhuno mahābhūtakammaṭṭhānaṃ kathetvā ‘‘imesu catūsu mahābhūtesu nibbinda virajja, evaṃ vaṭṭato parimuccissasī’’ti kathitakālo, tassa purisassa atthacarakavacanaṃ sutvā catunnaṃ āsīvisānaṃ pamādakkhaṇe rājapurisānañca vivittakkhaṇe nikkhamitvā yena vā tena vā palāyanaṃ viya imassa bhikkhuno satthu santike kammaṭṭhānaṃ labhitvā mahābhūtāsīvisehi parimuccanatthāya ñāṇapalāyanena palāyanaṃ.
ឥទានិ ចតុន្នេតំ មហាភូតានំ អធិវចនំ បថវីធាតុយា អាបោធាតុយាតិអាទីសុ ចតុមហាភូតកថា ច បញ្ចុបាទានក្ខន្ធកថា ច អាយតនកថា ច វិសុទ្ធិមគ្គេ វិត្ថារិតនយេនេវ វេទិតព្ពា។ ឯត្ថ ច កដ្ឋមុខអាសីវិសោ វិយ បថវីធាតុ ទដ្ឋព្ពា, បូតិមុខអគ្គិមុខសត្ថមុខា វិយ សេសធាតុយោ។ យថេវ ហិ កដ្ឋមុខេន ទដ្ឋស្ស សកលកាយោ ថទ្ធោ ហោតិ, ឯវំ បថវីធាតុបកោបេនាបិ។ យថា ច បូតិមុខាទីហិ ទដ្ឋស្ស បគ្ឃរតិ ចេវ ឈាយតិ ច ឆិជ្ជតិ ច, ឯវំ អាបោធាតុតេជោធាតុវាយោធាតុបកោបេនាបីតិ។ តេនាហុ អដ្ឋកថាចរិយា –
Idāni catunnetaṃ mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ pathavīdhātuyā āpodhātuyātiādīsu catumahābhūtakathā ca pañcupādānakkhandhakathā ca āyatanakathā ca visuddhimagge vitthāritanayeneva veditabbā. Ettha ca kaṭṭhamukhaāsīviso viya pathavīdhātu daṭṭhabbā, pūtimukhaaggimukhasatthamukhā viya sesadhātuyo. Yatheva hi kaṭṭhamukhena daṭṭhassa sakalakāyo thaddho hoti, evaṃ pathavīdhātupakopenāpi. Yathā ca pūtimukhādīhi daṭṭhassa paggharati ceva jhāyati ca chijjati ca, evaṃ āpodhātutejodhātuvāyodhātupakopenāpīti. Tenāhu aṭṭhakathācariyā –
‘‘បត្ថទ្ធោ ភវតី កាយោ, ទដ្ឋោ កដ្ឋមុខេន វា;
‘‘Patthaddho bhavatī kāyo, daṭṭho kaṭṭhamukhena vā;
បថវីធាតុបកោបេន, ហោតិ កដ្ឋមុខេវ សោ។
Pathavīdhātupakopena, hoti kaṭṭhamukheva so.
‘‘បូតិកោ ភវតី កាយោ, ទដ្ឋោ បូតិមុខេន វា;
‘‘Pūtiko bhavatī kāyo, daṭṭho pūtimukhena vā;
អាបោធាតុបកោបេន, ហោតិ បូតិមុខេវ សោ។
Āpodhātupakopena, hoti pūtimukheva so.
‘‘សន្តត្តោ ភវតី កាយោ, ទដ្ឋោ អគ្គិមុខេន វា;
‘‘Santatto bhavatī kāyo, daṭṭho aggimukhena vā;
តេជោធាតុបកោបេន, ហោតិ អគ្គិមុខេវ សោ។
Tejodhātupakopena, hoti aggimukheva so.
‘‘សញ្ឆិន្នោ ភវតី កាយោ, ទដ្ឋោ សត្ថមុខេន វា;
‘‘Sañchinno bhavatī kāyo, daṭṭho satthamukhena vā;
វាយោធាតុបកោបេន, ហោតិ សត្ថមុខេវ សោ’’តិ។ –
Vāyodhātupakopena, hoti satthamukheva so’’ti. –
ឯវំ តាវេត្ថ វិសេសតោ សទិសភាវោ វេទិតព្ពោ។
Evaṃ tāvettha visesato sadisabhāvo veditabbo.
អវិសេសតោ បន អាសយតោ វិសវេគវិការតោ អនត្ថគ្គហណតោ ទុរុបដ្ឋានតោ ទុរាសទតោ អកតញ្ញុតតោ អវិសេសការិតោ អនន្តទោសូបទ្ទវតោតិ ឥមេហិ ការណេហិ ឯតេសំ អាសីវិសសទិសតា វេទិតព្ពា។ តត្ថ អាសយតោតិ អាសីវិសានញ្ហិ វម្មិកោ អាសយោ, តត្ថេវ តេ វសន្តិ។ មហាភូតានម្បិ កាយវម្មិកោ អាសយោ ។ អាសីវិសានញ្ច រុក្ខសុសិរតិណបណ្ណគហនសង្ការដ្ឋានានិបិ អាសយោ។ ឯតេសុបិ ហិ តេ វសន្តិ។ មហាភូតានម្បិ កាយសុសិរំ កាយគហនំ កាយសង្ការដ្ឋានំ អាសយោតិ។ ឯវំ តាវ អាសយតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Avisesato pana āsayato visavegavikārato anatthaggahaṇato durupaṭṭhānato durāsadato akataññutato avisesakārito anantadosūpaddavatoti imehi kāraṇehi etesaṃ āsīvisasadisatā veditabbā. Tattha āsayatoti āsīvisānañhi vammiko āsayo, tattheva te vasanti. Mahābhūtānampi kāyavammiko āsayo . Āsīvisānañca rukkhasusiratiṇapaṇṇagahanasaṅkāraṭṭhānānipi āsayo. Etesupi hi te vasanti. Mahābhūtānampi kāyasusiraṃ kāyagahanaṃ kāyasaṅkāraṭṭhānaṃ āsayoti. Evaṃ tāva āsayato sadisatā veditabbā.
វិសវេគវិការតោតិ អាសីវិសា ហិ កុលវសេន កដ្ឋមុខាទិភេទតោ ចត្តារោ។ តត្ថ ឯកេកោ វិសវិការតោ វិភជ្ជមានោ ទដ្ឋវិសាទិវសេន ចតុព្ពិធោ ហោតិ។ មហាភូតានិបិ បច្ចត្តលក្ខណវសេន បថវីអាទិភេទតោ ចត្តារិ។ ឯត្ថ ឯកេកំ កម្មសមុដ្ឋានាទិវសេន ចតុព្ពិធំ ហោតិ។ ឯវំ វិសវេគវិការតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Visavegavikāratoti āsīvisā hi kulavasena kaṭṭhamukhādibhedato cattāro. Tattha ekeko visavikārato vibhajjamāno daṭṭhavisādivasena catubbidho hoti. Mahābhūtānipi paccattalakkhaṇavasena pathavīādibhedato cattāri. Ettha ekekaṃ kammasamuṭṭhānādivasena catubbidhaṃ hoti. Evaṃ visavegavikārato sadisatā veditabbā.
អនត្ថគ្គហណតោតិ អាសីវិសេ គណ្ហន្តា បញ្ច អនត្ថេ គណ្ហន្តិ – ទុគ្គន្ធំ គណ្ហន្តិ, អសុចិំ គណ្ហន្តិ, ព្យាធិំ គណ្ហន្តិ, វិសំ គណ្ហន្តិ, មរណំ គណ្ហន្តិ។ មហាភូតានិបិ គណ្ហន្តា បញ្ច អនត្ថេ គណ្ហន្តិ – ទុគ្គន្ធំ គណ្ហន្តិ, អសុចិំ គណ្ហន្តិ, ព្យាធិំ គណ្ហន្តិ, ជរំ គណ្ហន្តិ, មរណំ គណ្ហន្តិ។ តេនាហុ បោរាណា –
Anatthaggahaṇatoti āsīvise gaṇhantā pañca anatthe gaṇhanti – duggandhaṃ gaṇhanti, asuciṃ gaṇhanti, byādhiṃ gaṇhanti, visaṃ gaṇhanti, maraṇaṃ gaṇhanti. Mahābhūtānipi gaṇhantā pañca anatthe gaṇhanti – duggandhaṃ gaṇhanti, asuciṃ gaṇhanti, byādhiṃ gaṇhanti, jaraṃ gaṇhanti, maraṇaṃ gaṇhanti. Tenāhu porāṇā –
‘‘យេកេចិ សប្បំ គណ្ហន្តិ, មីឡ្ហលិត្តំ មហាវិសំ;
‘‘Yekeci sappaṃ gaṇhanti, mīḷhalittaṃ mahāvisaṃ;
បញ្ច គណ្ហន្តុនត្ថានិ, លោកេ សប្បាភិនន្ទិនោ។
Pañca gaṇhantunatthāni, loke sappābhinandino.
‘‘ទុគ្គន្ធំ អសុចិំ ព្យាធិំ, វិសំ មរណបញ្ចមំ;
‘‘Duggandhaṃ asuciṃ byādhiṃ, visaṃ maraṇapañcamaṃ;
អនត្ថា ហោន្តិ បញ្ចេតេ, មីឡ្ហលិត្តេ ភុជង្គមេ។
Anatthā honti pañcete, mīḷhalitte bhujaṅgame.
‘‘ឯវមេវំ អកុសលា, អន្ធពាលបុថុជ្ជនា;
‘‘Evamevaṃ akusalā, andhabālaputhujjanā;
បញ្ច គណ្ហន្តុនត្ថានិ, ភវេ ជាតាភិនន្ទិនោ។
Pañca gaṇhantunatthāni, bhave jātābhinandino.
‘‘ទុគ្គន្ធំ អសុចិំ ព្យាធិំ, ជរំ មរណបញ្ចមំ;
‘‘Duggandhaṃ asuciṃ byādhiṃ, jaraṃ maraṇapañcamaṃ;
អនត្ថា ហោន្តិ បញ្ចេតេ, មីឡ្ហលិត្តេវ បន្នគេ’’តិ។ –
Anatthā honti pañcete, mīḷhalitteva pannage’’ti. –
ឯវំ អនត្ថគ្គហណតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Evaṃ anatthaggahaṇato sadisatā veditabbā.
ទុរុបដ្ឋានតោតិ តេ អាសីវិសា ទុរុបដ្ឋានា, ឯកស្មិំ ឧដ្ឋាតុកាមេ ឯកោ ន្ហាយិតុកាមោ ហោតិ , តស្មិំ ន្ហាយិតុកាមេ អបរោ ភុញ្ជិតុកាមោ, តស្មិំ ភុញ្ជិតុកាមេ អញ្ញោ និបជ្ជិតុកាមោ ហោតិ។ តេសុ យស្ស យស្សេវ អជ្ឈាសយោ ន បូរតិ, សោ តត្ថេវ ឌំសិត្វា មារេតិ។ ឥមេហិ បន អាសីវិសេហិ ភូតានេវ ទុរុបដ្ឋានតរានិ។ បថវីធាតុយា ហិ ភេសជ្ជេ កយិរមានេ អាបោធាតុ កុប្បតិ, តស្សេវ ភេសជ្ជំ ករោន្តស្ស តេជោធាតូតិ ឯវំ ឯកិស្សា ភេសជ្ជេ កយិរមានេ អបរា កុប្បន្តីតិ។ ឯវំ ទុរុបដ្ឋានតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Durupaṭṭhānatoti te āsīvisā durupaṭṭhānā, ekasmiṃ uṭṭhātukāme eko nhāyitukāmo hoti , tasmiṃ nhāyitukāme aparo bhuñjitukāmo, tasmiṃ bhuñjitukāme añño nipajjitukāmo hoti. Tesu yassa yasseva ajjhāsayo na pūrati, so tattheva ḍaṃsitvā māreti. Imehi pana āsīvisehi bhūtāneva durupaṭṭhānatarāni. Pathavīdhātuyā hi bhesajje kayiramāne āpodhātu kuppati, tasseva bhesajjaṃ karontassa tejodhātūti evaṃ ekissā bhesajje kayiramāne aparā kuppantīti. Evaṃ durupaṭṭhānato sadisatā veditabbā.
ទុរាសទតោតិ ទុរាសទា ហិ អាសីវិសា, គេហស្ស បុរិមភាគេ អាសីវិសំ ទិស្វា បច្ឆិមភាគេន បលាយន្តិ, បច្ឆិមភាគេ ទិស្វា បុរិមភាគេន, គេហមជ្ឈេ ទិស្វា គព្ភំ បវិសន្តិ, គព្ភេ ទិស្វា មញ្ចបីឋំ អភិរុហន្តិ។ មហាភូតានិ តតោបិ ទុរាសទតរានិ។ តថារូបេន ហិ កុដ្ឋរោគេន ផុដ្ឋស្ស កណ្ណនាសាទីនិ ឆិន្ទិត្វា បតន្តិ, សរីរំ សម្ផុដតិ នីលមក្ខិកា បរិវារេន្តិ, សរីរគន្ធោ ទូរតោវ ឧព្ពាហតិ។ តំ បុរិសំ អក្កោសមានម្បិ បរិទេវមានម្បិ នេវ រោសវសេន, ន ការុញ្ញេន, ឧបសង្កមិតុំ សក្កោន្តិ, នាសិកំ បិទហិត្វា ខេឡំ បាតេន្តា ទូរតោវ នំ វិវជ្ជេន្តិ។ ឯវំ អញ្ញេសម្បិ ភគន្ទរកុច្ឆិរោគវាតរោគាទីនំ ពីភច្ឆជេគុច្ឆភាវករានញ្ច រោគានំ វសេន អយមេវត្ថោ វិភាវេតព្ពោតិ។ ឯវំ ទុរាសទតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Durāsadatoti durāsadā hi āsīvisā, gehassa purimabhāge āsīvisaṃ disvā pacchimabhāgena palāyanti, pacchimabhāge disvā purimabhāgena, gehamajjhe disvā gabbhaṃ pavisanti, gabbhe disvā mañcapīṭhaṃ abhiruhanti. Mahābhūtāni tatopi durāsadatarāni. Tathārūpena hi kuṭṭharogena phuṭṭhassa kaṇṇanāsādīni chinditvā patanti, sarīraṃ samphuṭati nīlamakkhikā parivārenti, sarīragandho dūratova ubbāhati. Taṃ purisaṃ akkosamānampi paridevamānampi neva rosavasena, na kāruññena, upasaṅkamituṃ sakkonti, nāsikaṃ pidahitvā kheḷaṃ pātentā dūratova naṃ vivajjenti. Evaṃ aññesampi bhagandarakucchirogavātarogādīnaṃ bībhacchajegucchabhāvakarānañca rogānaṃ vasena ayamevattho vibhāvetabboti. Evaṃ durāsadato sadisatā veditabbā.
អកតញ្ញុតតោតិ អាសីវិសា ហិ អកតញ្ញុនោ ហោន្តិ, ន្ហាបិយមានាបិ ភោជិយមានាបិ គន្ធមាលាទីហិ បូជិយមានាបិ បេឡាយំ បក្ខិបិត្វា បរិហរិយមានាបិ ឱតារមេវ គវេសន្តិ។ យត្ថ ឱតារំ លភន្តិ, តត្ថេវ នំ ឌំសិត្វា មារេន្តិ។ អាសីវិសេហិបិ មហាភូតានេវ អកតញ្ញុតរានិ។ ឯតេសញ្ហិ កតំ នាម នត្ថិ, សីតេន វា ឧណ្ហេន វា និម្មលេន ជលេន ន្ហាបិយមានានិបិ គន្ធមាលាទីហិ សក្ករិយមានានិបិ មុទុវត្ថមុទុសយនមុទុយានាទីហិ បរិហរិយមានានិបិ, វរភោជនំ ភោជិយមានានិបិ, វរបានំ បាយាបិយមានានិបិ ឱតារមេវ គវេសន្តិ។ យត្ថ ឱតារំ លភន្តិ, តត្ថេវ កុប្បិត្វា អនយព្យសនំ បាបេន្តីតិ។ ឯវំ អកតញ្ញុតតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Akataññutatoti āsīvisā hi akataññuno honti, nhāpiyamānāpi bhojiyamānāpi gandhamālādīhi pūjiyamānāpi peḷāyaṃ pakkhipitvā parihariyamānāpi otārameva gavesanti. Yattha otāraṃ labhanti, tattheva naṃ ḍaṃsitvā mārenti. Āsīvisehipi mahābhūtāneva akataññutarāni. Etesañhi kataṃ nāma natthi, sītena vā uṇhena vā nimmalena jalena nhāpiyamānānipi gandhamālādīhi sakkariyamānānipi muduvatthamudusayanamuduyānādīhi parihariyamānānipi, varabhojanaṃ bhojiyamānānipi, varapānaṃ pāyāpiyamānānipi otārameva gavesanti. Yattha otāraṃ labhanti, tattheva kuppitvā anayabyasanaṃ pāpentīti. Evaṃ akataññutato sadisatā veditabbā.
អវិសេសការិតោតិ អាសីវិសា ហិ ‘‘អយំ ខត្តិយោ វា ព្រាហ្មណោ វា វេស្សោ វា សុទ្ទោ វា គហដ្ឋោ វា បព្ពជិតោ វា’’តិ វិសេសំ ន ករោន្តិ, សម្បត្តសម្បត្តមេវ ឌំសិត្វា មារេន្តិ។ មហាភូតានិបិ ‘‘អយំ ខត្តិយោ វា ព្រាហ្មណោ វា វេស្សោ វា សុទ្ទោ វា គហដ្ឋោ វា បព្ពជិតោ វា ទេវោ វា មនុស្សោ វា មារោ វា ព្រហ្មា វា និគ្គុណោ វា សគុណោ វា’’តិ វិសេសំ ន ករោន្តិ ។ យទិ ហិ នេសំ ‘‘អយំ គុណវា’’តិ លជ្ជា ឧប្បជ្ជេយ្យ, សទេវកេ លោកេ អគ្គបុគ្គលេ តថាគតេ លជ្ជំ ឧប្បាទេយ្យុំ។ អថាបិ នេសំ ‘‘អយំ មហាបញ្ញោ អយំ មហិទ្ធិកោ អយំ ធុតវាទោ’’តិអាទិនា នយេន លជ្ជា ឧប្បជ្ជេយ្យ, ធម្មសេនាបតិសារិបុត្តត្ថេរាទីសុ លជ្ជំ ឧប្បាទេយ្យុំ។ អថាបិ នេសំ ‘‘អយំ និគ្គុណោ ទារុណោ ថទ្ធោ’’តិ ភយំ ឧប្បជ្ជេយ្យ, សទេវកេ លោកេ និគ្គុណថទ្ធទារុណានំ អគ្គស្ស ទេវទត្តស្ស ឆន្នំ វា សត្ថារានំ ភាយេយ្យុំ, ន ច លជ្ជន្តិ ន ច ភាយន្តិ, កុប្បិត្វា យំកិញ្ចិ អនយព្យសនំ អាបាទេន្តិយេវ។ ឯវំ អវិសេសការិតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Avisesakāritoti āsīvisā hi ‘‘ayaṃ khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā’’ti visesaṃ na karonti, sampattasampattameva ḍaṃsitvā mārenti. Mahābhūtānipi ‘‘ayaṃ khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā māro vā brahmā vā nigguṇo vā saguṇo vā’’ti visesaṃ na karonti . Yadi hi nesaṃ ‘‘ayaṃ guṇavā’’ti lajjā uppajjeyya, sadevake loke aggapuggale tathāgate lajjaṃ uppādeyyuṃ. Athāpi nesaṃ ‘‘ayaṃ mahāpañño ayaṃ mahiddhiko ayaṃ dhutavādo’’tiādinā nayena lajjā uppajjeyya, dhammasenāpatisāriputtattherādīsu lajjaṃ uppādeyyuṃ. Athāpi nesaṃ ‘‘ayaṃ nigguṇo dāruṇo thaddho’’ti bhayaṃ uppajjeyya, sadevake loke nigguṇathaddhadāruṇānaṃ aggassa devadattassa channaṃ vā satthārānaṃ bhāyeyyuṃ, na ca lajjanti na ca bhāyanti, kuppitvā yaṃkiñci anayabyasanaṃ āpādentiyeva. Evaṃ avisesakārito sadisatā veditabbā.
អនន្តទោសូបទ្ទវតោតិ អាសីវិសេ និស្សាយ ឧប្បជ្ជនកានញ្ហិ ទោសូបទ្ទវានំ បមាណំ នត្ថិ។ តថា ហេតេ ឌំសិត្វា កាណម្បិ ករោន្តិ ខុជ្ជម្បិ បីឋសប្បិម្បិ ឯកបក្ខលម្បីតិ ឯវំ អបរិមាណំ វិប្បការំ ទស្សេន្តិ។ ភូតានិបិ កុប្បិតានិ ន កាណាទិភាវេសុ ន កិញ្ចិ វិប្បការំ ន ករោន្តិ, អប្បមាណោ ឯតេសំ ទោសូបទ្ទវោតិ។ ឯវំ អនន្តទោសូបទ្ទវតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។
Anantadosūpaddavatoti āsīvise nissāya uppajjanakānañhi dosūpaddavānaṃ pamāṇaṃ natthi. Tathā hete ḍaṃsitvā kāṇampi karonti khujjampi pīṭhasappimpi ekapakkhalampīti evaṃ aparimāṇaṃ vippakāraṃ dassenti. Bhūtānipi kuppitāni na kāṇādibhāvesu na kiñci vippakāraṃ na karonti, appamāṇo etesaṃ dosūpaddavoti. Evaṃ anantadosūpaddavato sadisatā veditabbā.
ឥទានេត្ថ ចតុមហាភូតវសេន យាវ អរហត្តា កម្មដ្ឋានំ កថេតព្ពំ សិយា, តំ វិសុទ្ធិមគ្គេ ចតុធាតុវវត្ថាននិទ្ទេសេ កថិតមេវ។
Idānettha catumahābhūtavasena yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathetabbaṃ siyā, taṃ visuddhimagge catudhātuvavatthānaniddese kathitameva.
បញ្ច វធកា បច្ចត្ថិកាតិ ខោ ភិក្ខវេ បញ្ចន្នេតំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ អធិវចនន្តិ ឯត្ថ ទ្វីហិ អាការេហិ ខន្ធានំ វធកបច្ចត្ថិកសទិសតា វេទិតព្ពា។ ខន្ធា ហិ អញ្ញមញ្ញញ្ច វធេន្តិ, តេសុ ច សន្តេសុ វធោ នាម បញ្ញាយតិ។ កថំ? រូបំ តាវ រូបម្បិ វធេតិ អរូបម្បិ, តថា អរូបំ អរូបម្បិ វធេតិ រូបម្បិ។ កថំ? អយញ្ហិ បថវីធាតុ ភិជ្ជមានា ឥតរា តិស្សោ ធាតុយោ គហេត្វាវ ភិជ្ជតិ, អាបោធាតុអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ, ឯវំ តាវ រូបំ រូបមេវ វធេតិ។ រូបក្ខន្ធោ បន ភិជ្ជមានោ ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធេ គហេត្វាវ ភិជ្ជតិ, ឯវំ រូបំ អរូបម្បិ វធេតិ។ វេទនាក្ខន្ធោបិ ភិជ្ជមានោ សញ្ញាសង្ខារវិញ្ញាណក្ខន្ធេ គហេត្វាវ ភិជ្ជតិ។ សញ្ញាក្ខន្ធាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯវំ អរូបំ អរូបមេវ វធេតិ។ ចុតិក្ខណេ បន ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធា ភិជ្ជមានា វត្ថុរូបម្បិ គហេត្វាវ ភិជ្ជន្តិ, ឯវំ អរូបំ រូបម្បិ វធេតិ។ ឯវំ តាវ អញ្ញមញ្ញំ វធេន្តីតិ វធកា។ យត្ថ បន ខន្ធា អត្ថិ, តត្ថ ឆេទនភេទនវធពន្ធនាទយោ ហោន្តិ, ន អញ្ញត្ថាតិ។ ឯវំ ខន្ធេសុ សន្តេសុ វធោ បញ្ញាយតីតិបិ វធកា។
Pañca vadhakā paccatthikāti kho bhikkhave pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacananti ettha dvīhi ākārehi khandhānaṃ vadhakapaccatthikasadisatā veditabbā. Khandhā hi aññamaññañca vadhenti, tesu ca santesu vadho nāma paññāyati. Kathaṃ? Rūpaṃ tāva rūpampi vadheti arūpampi, tathā arūpaṃ arūpampi vadheti rūpampi. Kathaṃ? Ayañhi pathavīdhātu bhijjamānā itarā tisso dhātuyo gahetvāva bhijjati, āpodhātuādīsupi eseva nayo, evaṃ tāva rūpaṃ rūpameva vadheti. Rūpakkhandho pana bhijjamāno cattāro arūpakkhandhe gahetvāva bhijjati, evaṃ rūpaṃ arūpampi vadheti. Vedanākkhandhopi bhijjamāno saññāsaṅkhāraviññāṇakkhandhe gahetvāva bhijjati. Saññākkhandhādīsupi eseva nayo. Evaṃ arūpaṃ arūpameva vadheti. Cutikkhaṇe pana cattāro arūpakkhandhā bhijjamānā vatthurūpampi gahetvāva bhijjanti, evaṃ arūpaṃ rūpampi vadheti. Evaṃ tāva aññamaññaṃ vadhentīti vadhakā. Yattha pana khandhā atthi, tattha chedanabhedanavadhabandhanādayo honti, na aññatthāti. Evaṃ khandhesu santesu vadho paññāyatītipi vadhakā.
ឥទានិ បញ្ចក្ខន្ធេ រូបារូបវសេន ទ្វេ កោដ្ឋាសេ កត្វា, រូបវសេន វា នាមវសេន វា រូបបរិគ្គហំ អាទិំ កត្វា, យាវ អរហត្តា កម្មដ្ឋានំ កថេតព្ពំ សិយា តម្បិ វិសុទ្ធិមគ្គេ កថិតមេវ។
Idāni pañcakkhandhe rūpārūpavasena dve koṭṭhāse katvā, rūpavasena vā nāmavasena vā rūpapariggahaṃ ādiṃ katvā, yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathetabbaṃ siyā tampi visuddhimagge kathitameva.
ឆដ្ឋោ អន្តរចរោ វធកោ ឧក្ខិត្តាសិកោតិ ខោ, ភិក្ខវេ, នន្ទីរាគស្សេតំ អធិវចនន្តិ ឯត្ថ ទ្វីហាការេហិ នន្ទីរាគស្ស ឧក្ខិត្តាសិកវធកសទិសតា វេទិតព្ពា បញ្ញាសិរបាតនតោ ច យោនិសម្បដិបាទនតោ ច។ កថំ? ចក្ខុទ្វារស្មិញ្ហិ ឥដ្ឋារម្មណេ អាបាថគតេ តំ អារម្មណំ និស្សាយ លោភោ ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្តាវតា បញ្ញាសីសំ បតិតំ នាម ហោតិ, សោតទ្វារាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯវំ តាវ បញ្ញាសិរបាតនតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។ នន្ទីរាគោ បនេស អណ្ឌជាទិភេទា ចតស្សោ យោនិយោ ឧបនេតិ។ តស្ស យោនិឧបគមនមូលកានិ បញ្ចវីសតិ មហាភយានិ ទ្វត្តិំស កម្មការណានិ ច អាគតានេវ ហោន្តីតិ ឯវំ យោនិសម្បដិបាទនតោបិស្ស ឧក្ខិត្តាសិកវធកសទិសតា វេទិតព្ពា។
Chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsikoti kho, bhikkhave, nandīrāgassetaṃ adhivacananti ettha dvīhākārehi nandīrāgassa ukkhittāsikavadhakasadisatā veditabbā paññāsirapātanato ca yonisampaṭipādanato ca. Kathaṃ? Cakkhudvārasmiñhi iṭṭhārammaṇe āpāthagate taṃ ārammaṇaṃ nissāya lobho uppajjati, ettāvatā paññāsīsaṃ patitaṃ nāma hoti, sotadvārādīsupi eseva nayo. Evaṃ tāva paññāsirapātanato sadisatā veditabbā. Nandīrāgo panesa aṇḍajādibhedā catasso yoniyo upaneti. Tassa yoniupagamanamūlakāni pañcavīsati mahābhayāni dvattiṃsa kammakāraṇāni ca āgatāneva hontīti evaṃ yonisampaṭipādanatopissa ukkhittāsikavadhakasadisatā veditabbā.
ឥតិ នន្ទីរាគវសេនាបិ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ កម្មដ្ឋានំ កថិតមេវ ហោតិ។ កថំ? អយញ្ហិ នន្ទីរាគោ សង្ខារក្ខន្ធោ, តំ សង្ខារក្ខន្ធោតិ វវត្ថបេត្វា តំសម្បយុត្តា វេទនា វេទនាក្ខន្ធោ, សញ្ញា សញ្ញាក្ខន្ធោ, ចិត្តំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ, តេសំ វត្ថារម្មណំ រូបក្ខន្ធោតិ, ឯវំ បញ្ចក្ខន្ធេ វវត្ថបេតិ។ ឥទានិ តេ បញ្ចក្ខន្ធេ នាមរូបវសេន វវត្ថបេត្វា, តេសំ បច្ចយបរិយេសនតោ បដ្ឋាយ វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា, អនុបុព្ពេន ឯកោ អរហត្តំ បាបុណាតីតិ ឯវំ នន្ទីរាគវសេន កម្មដ្ឋានំ កថិតំ ហោតិ។
Iti nandīrāgavasenāpi ekassa bhikkhuno kammaṭṭhānaṃ kathitameva hoti. Kathaṃ? Ayañhi nandīrāgo saṅkhārakkhandho, taṃ saṅkhārakkhandhoti vavatthapetvā taṃsampayuttā vedanā vedanākkhandho, saññā saññākkhandho, cittaṃ viññāṇakkhandho, tesaṃ vatthārammaṇaṃ rūpakkhandhoti, evaṃ pañcakkhandhe vavatthapeti. Idāni te pañcakkhandhe nāmarūpavasena vavatthapetvā, tesaṃ paccayapariyesanato paṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā, anupubbena eko arahattaṃ pāpuṇātīti evaṃ nandīrāgavasena kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ hoti.
ឆន្នំ អជ្ឈត្តិកាយតនានំ សុញ្ញគាមេន សទិសតា បាឡិយំយេវ អាគតា។ អយំ បនេត្ថ កម្មដ្ឋាននយោ – យថា ច តេ ឆ ចោរា ឆកុដិកំ សុញ្ញំ គាមំ បវិសិត្វា អបរាបរំ វិចរន្តា កិញ្ចិ អលភិត្វា គាមេន អនត្ថិកា ហោន្តិ, ឯវមេវំ ភិក្ខុ ឆសុ អជ្ឈត្តិកាយតនេសុ អភិនិវិសិត្វា វិចិនន្តោ ‘‘អហ’’ន្តិ វា ‘‘មម’’ន្តិ វា គហេតព្ពំ កិញ្ចិ អទិស្វា តេហិ អនត្ថិកោ ហោតិ។ សោ ‘‘វិបស្សនំ បដ្ឋបេស្សាមី’’តិ ឧបាទារូបកម្មដ្ឋានវសេន ចក្ខុបសាទាទយោ បរិគ្គហេត្វា ‘‘អយំ រូបក្ខន្ធោ’’តិ វវត្ថបេតិ, មនាយតនំ ‘‘អរូបក្ខន្ធោ’’តិ។ ឥតិ សព្ពានិបេតានិ នាមញ្ចេវ រូបញ្ចាតិ នាមរូបវសេន វវត្ថបេត្វា, តេសំ បច្ចយំ បរិយេសិត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា , សង្ខារេ សម្មសន្តោ អនុបុព្ពេន អរហត្តេ បតិដ្ឋាតិ។ ឥទំ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ យាវ អរហត្តា កម្មដ្ឋានំ កថិតំ ហោតិ។
Channaṃ ajjhattikāyatanānaṃ suññagāmena sadisatā pāḷiyaṃyeva āgatā. Ayaṃ panettha kammaṭṭhānanayo – yathā ca te cha corā chakuṭikaṃ suññaṃ gāmaṃ pavisitvā aparāparaṃ vicarantā kiñci alabhitvā gāmena anatthikā honti, evamevaṃ bhikkhu chasu ajjhattikāyatanesu abhinivisitvā vicinanto ‘‘aha’’nti vā ‘‘mama’’nti vā gahetabbaṃ kiñci adisvā tehi anatthiko hoti. So ‘‘vipassanaṃ paṭṭhapessāmī’’ti upādārūpakammaṭṭhānavasena cakkhupasādādayo pariggahetvā ‘‘ayaṃ rūpakkhandho’’ti vavatthapeti, manāyatanaṃ ‘‘arūpakkhandho’’ti. Iti sabbānipetāni nāmañceva rūpañcāti nāmarūpavasena vavatthapetvā, tesaṃ paccayaṃ pariyesitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā , saṅkhāre sammasanto anupubbena arahatte patiṭṭhāti. Idaṃ ekassa bhikkhuno yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ hoti.
ឥទានិ ពាហិរានំ គាមឃាតកចោរេហិ សទិសតំ ទស្សេន្តោ ចោរា គាមឃាតកាតិ ខោតិអាទិមាហ។ តត្ថ មនាបាមនាបេសូតិ ករណត្ថេ ភុម្មំ, មនាបាមនាបេហីតិ អត្ថោ។ តត្ថ ចោរេសុ គាមំ ហនន្តេសុ បញ្ច កិច្ចានិ វត្តន្តិ – ចោរា តាវ គាមំ បរិវារេត្វា ឋិតា អគ្គិំ ទត្វា កដកដសទ្ទំ ឧដ្ឋាបេន្តិ, តតោ មនុស្សា ហត្ថសារំ គហេត្វា ពហិ និក្ខមន្តិ។ តតោ តេហិ សទ្ធិំ ភណ្ឌកស្ស ការណា ហត្ថបរាមាសំ ករោន្តិ។ កេចិ បនេត្ថ បហារំ បាបុណន្តិ, កេចិ បហារដ្ឋានេ បតន្តិ, អវសេសេ បន អរោគជនេ ពន្ធិត្វា អត្តនោ វសនដ្ឋានំ នេត្វា រជ្ជុពន្ធនាទីហិ ពន្ធិត្វា ទាសបរិភោគេន បរិភុញ្ជន្តិ។
Idāni bāhirānaṃ gāmaghātakacorehi sadisataṃ dassento corā gāmaghātakāti khotiādimāha. Tattha manāpāmanāpesūti karaṇatthe bhummaṃ, manāpāmanāpehīti attho. Tattha coresu gāmaṃ hanantesu pañca kiccāni vattanti – corā tāva gāmaṃ parivāretvā ṭhitā aggiṃ datvā kaṭakaṭasaddaṃ uṭṭhāpenti, tato manussā hatthasāraṃ gahetvā bahi nikkhamanti. Tato tehi saddhiṃ bhaṇḍakassa kāraṇā hatthaparāmāsaṃ karonti. Keci panettha pahāraṃ pāpuṇanti, keci pahāraṭṭhāne patanti, avasese pana arogajane bandhitvā attano vasanaṭṭhānaṃ netvā rajjubandhanādīhi bandhitvā dāsaparibhogena paribhuñjanti.
តត្ថ គាមឃាតកចោរានំ គាមំ បរិវារេត្វា អគ្គិទានំ វិយ ឆសុ ទ្វារេសុ អារម្មណេ អាបាថគតេ កិលេសបរិឡាហុប្បត្តិ វេទិតព្ពា, ហត្ថសារំ អាទាយ ពហិ និក្ខមនំ វិយ។ តង្ខណេ កុសលធម្មំ បហាយ អកុសលសមង្គិតា, ភណ្ឌកស្ស ការណា ហត្ថបរាមសនាបជ្ជនំ វិយ ទុក្កដទុព្ភាសិតបាចិត្តិយថុល្លច្ចយានំ អាបជ្ជនកាលោ, បហារលទ្ធកាលោ វិយ សង្ឃាទិសេសំ អាបជ្ជនកាលោ, បហារំ លទ្ធា បន បហារដ្ឋានេ បតិតកាលោ វិយ បារាជិកំ អាបជ្ជិត្វា អស្សមណកាលោ, អវសេសជនស្ស ពន្ធិត្វា វសនដ្ឋានំ នេត្វា ទាសបរិភោគេន បរិភុញ្ជនកាលោ វិយ តមេវ អារម្មណំ និស្សាយ សព្ពេសំ បស្សន្តានំយេវ ចូឡសីលមជ្ឈិមសីលមហាសីលានិ ភិន្ទិត្វា សិក្ខំ បច្ចក្ខាយ គិហិភាវំ អាបជ្ជនកាលោ។ តត្រស្ស បុត្តទារំ បោសេន្តស្ស សន្ទិដ្ឋិកោ ទុក្ខក្ខន្ធោ វេទិតព្ពោ, កាលំ កត្វា អបាយេ និព្ពត្តស្ស សម្បរាយិកោ។
Tattha gāmaghātakacorānaṃ gāmaṃ parivāretvā aggidānaṃ viya chasu dvāresu ārammaṇe āpāthagate kilesapariḷāhuppatti veditabbā, hatthasāraṃ ādāya bahi nikkhamanaṃ viya. Taṅkhaṇe kusaladhammaṃ pahāya akusalasamaṅgitā, bhaṇḍakassa kāraṇā hatthaparāmasanāpajjanaṃ viya dukkaṭadubbhāsitapācittiyathullaccayānaṃ āpajjanakālo, pahāraladdhakālo viya saṅghādisesaṃ āpajjanakālo, pahāraṃ laddhā pana pahāraṭṭhāne patitakālo viya pārājikaṃ āpajjitvā assamaṇakālo, avasesajanassa bandhitvā vasanaṭṭhānaṃ netvā dāsaparibhogena paribhuñjanakālo viya tameva ārammaṇaṃ nissāya sabbesaṃ passantānaṃyeva cūḷasīlamajjhimasīlamahāsīlāni bhinditvā sikkhaṃ paccakkhāya gihibhāvaṃ āpajjanakālo. Tatrassa puttadāraṃ posentassa sandiṭṭhiko dukkhakkhandho veditabbo, kālaṃ katvā apāye nibbattassa samparāyiko.
ឥមានិបិ ពាហិរាយតនានិ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ កម្មដ្ឋានវសេនេវ កថិតានិ។ ឯត្ថ ហិ រូបាទីនិ ចត្តារិ ឧបាទារូបានិ, ផោដ្ឋព្ពាយតនំ តិស្សោ ធាតុយោ, ធម្មាយតនេ អាបោធាតុយា សទ្ធិំ តា ចតស្សោតិ ឥមានិ ចត្តារិ ភូតានិ, តេសំ បរិច្ឆេទវសេន អាកាសធាតុ, លហុតាទិវសេន លហុតាទយោតិ ឯវមិទំ សព្ពម្បិ ភូតុបាទាយរូបំ រូបក្ខន្ធោ, តទារម្មណា វេទនាទយោ ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធា។ តត្ថ ‘‘រូបក្ខន្ធោ រូបំ, ចត្តារោ អរូបិនោ ខន្ធា នាម’’ន្តិ។ នាមរូបំ វវត្ថបេត្វា បុរិមនយេនេវ បដិបជ្ជន្តស្ស យាវ អរហត្តា កម្មដ្ឋានំ កថិតំ ហោតិ។
Imānipi bāhirāyatanāni ekassa bhikkhuno kammaṭṭhānavaseneva kathitāni. Ettha hi rūpādīni cattāri upādārūpāni, phoṭṭhabbāyatanaṃ tisso dhātuyo, dhammāyatane āpodhātuyā saddhiṃ tā catassoti imāni cattāri bhūtāni, tesaṃ paricchedavasena ākāsadhātu, lahutādivasena lahutādayoti evamidaṃ sabbampi bhūtupādāyarūpaṃ rūpakkhandho, tadārammaṇā vedanādayo cattāro arūpakkhandhā. Tattha ‘‘rūpakkhandho rūpaṃ, cattāro arūpino khandhā nāma’’nti. Nāmarūpaṃ vavatthapetvā purimanayeneva paṭipajjantassa yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ hoti.
ឱឃានន្តិ ឯត្ថ ទុរុត្តរណដ្ឋោ ឱឃដ្ឋោ។ ឯតេ ហិ ‘‘សីលសំវរំ បូរេត្វា អរហត្តំ បាបុណិស្សាមី’’តិ អជ្ឈាសយំ សមុដ្ឋាបេត្វា កល្យាណមិត្តេ និស្សាយ សម្មា វាយមន្តេន តរិតព្ពា, យេន វា តេន វា ទុរុត្តរា។ ឥមិនា ទុរុត្តរណដ្ឋេន ឱឃាតិ វុច្ចន្តិ។ តេបិ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ កម្មដ្ឋានវសេន កថិតា។ ចត្តារោបិ ហិ ឯតេ ឯកោ សង្ខារក្ខន្ធោ វាតិ។ សេសំ នន្ទីរាគេ វុត្តនយេនេវ យោជេត្វា វិត្ថារេតព្ពំ។
Oghānanti ettha duruttaraṇaṭṭho oghaṭṭho. Ete hi ‘‘sīlasaṃvaraṃ pūretvā arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti ajjhāsayaṃ samuṭṭhāpetvā kalyāṇamitte nissāya sammā vāyamantena taritabbā, yena vā tena vā duruttarā. Iminā duruttaraṇaṭṭhena oghāti vuccanti. Tepi ekassa bhikkhuno kammaṭṭhānavasena kathitā. Cattāropi hi ete eko saṅkhārakkhandho vāti. Sesaṃ nandīrāge vuttanayeneva yojetvā vitthāretabbaṃ.
សក្កាយស្សេតំ អធិវចនន្តិ, សក្កាយោបិ ហិ អាសីវិសាទីហិ ឧទកណ្ណវស្ស ឱរិមតីរំ វិយ ចតុមហាភូតាទីហិ សាសង្កោ សប្បដិភយោ, សោបិ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ កម្មដ្ឋានវសេនេវ កថិតោ។ សក្កាយោ ហិ តេភូមកបញ្ចក្ខន្ធា, តេ ច សមាសតោ នាមរូបមេវាតិ។ ឯវមេត្ថ នាមរូបវវត្ថានំ អាទិំ កត្វា យាវ អរហត្តា កម្មដ្ឋានំ វិត្ថារេតព្ពន្តិ។
Sakkāyassetaṃ adhivacananti, sakkāyopi hi āsīvisādīhi udakaṇṇavassa orimatīraṃ viya catumahābhūtādīhi sāsaṅko sappaṭibhayo, sopi ekassa bhikkhuno kammaṭṭhānavaseneva kathito. Sakkāyo hi tebhūmakapañcakkhandhā, te ca samāsato nāmarūpamevāti. Evamettha nāmarūpavavatthānaṃ ādiṃ katvā yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ vitthāretabbanti.
និព្ពានស្សេតំ អធិវចនន្តិ និព្ពានញ្ហិ ឧទកណ្ណវស្ស បារិមតីរំ វិយ ចតុមហាភូតាទីហិ ខេមំ អប្បដិភយំ។ វីរិយារម្ភស្សេតំ អធិវចនន្តិ ឯត្ថ ចិត្តកិរិយទស្សនត្ថំ ហេដ្ឋា វុត្តវាយាមមេវ វីរិយន្តិ គណ្ហិត្វា ទស្សេតិ។ តិណ្ណោ បារង្គតោតិ តរិត្វា បារំ គតោ។
Nibbānassetaṃ adhivacananti nibbānañhi udakaṇṇavassa pārimatīraṃ viya catumahābhūtādīhi khemaṃ appaṭibhayaṃ. Vīriyārambhassetaṃ adhivacananti ettha cittakiriyadassanatthaṃ heṭṭhā vuttavāyāmameva vīriyanti gaṇhitvā dasseti. Tiṇṇo pāraṅgatoti taritvā pāraṃ gato.
តត្ថ យថា សាសង្កឱរិមតីរេ ឋិតេន ឧទកណ្ណវំ តរិតុកាមេន កតិបាហំ វសិត្វា សណិកំ នាវំ សជ្ជេត្វា ឧទកកីឡំ កីឡន្តេន វិយ ន នាវា អភិរុហិតព្ពា។ ឯវំ ករោន្តោ ហិ អនារុឡ្ហោវ ព្យសនំ បាបុណាតិ។ ឯវមេវ កិលេសណ្ណវំ តរិតុកាមេន ‘‘តរុណោ តាវម្ហិ, មហល្លកកាលេ អដ្ឋង្គិកមគ្គកុល្លំ ពន្ធិស្សាមី’’តិ បបញ្ចោ ន កាតព្ពោ ។ ឯវំ ករោន្តោ ហិ មហល្លកកាលំ អបត្វាបិ វិនាសំ បាបុណាតិ, បត្វាបិ កាតុំ ន សក្កោតិ។ ភទ្ទេករត្តាទីនិ បន អនុស្សរិត្វា វេគេនេវ អយំ អរិយមគ្គកុល្លោ ពន្ធិតព្ពោ។
Tattha yathā sāsaṅkaorimatīre ṭhitena udakaṇṇavaṃ taritukāmena katipāhaṃ vasitvā saṇikaṃ nāvaṃ sajjetvā udakakīḷaṃ kīḷantena viya na nāvā abhiruhitabbā. Evaṃ karonto hi anāruḷhova byasanaṃ pāpuṇāti. Evameva kilesaṇṇavaṃ taritukāmena ‘‘taruṇo tāvamhi, mahallakakāle aṭṭhaṅgikamaggakullaṃ bandhissāmī’’ti papañco na kātabbo . Evaṃ karonto hi mahallakakālaṃ apatvāpi vināsaṃ pāpuṇāti, patvāpi kātuṃ na sakkoti. Bhaddekarattādīni pana anussaritvā vegeneva ayaṃ ariyamaggakullo bandhitabbo.
យថា ច កុល្លំ ពន្ធន្តស្ស ហត្ថបាទបារិបូរិ ឥច្ឆិតព្ពា។ កុណ្ឋបាទោ ហិ ខញ្ជបាទោ វា បតិដ្ឋាតុំ ន សក្កោតិ, ផណហត្ថកាទយោ តិណបណ្ណាទីនិ គហេតុំ ន សក្កោន្តិ។ ឯវមិមម្បិ អរិយមគ្គកុល្លំ ពន្ធន្តស្ស សីលបាទានញ្ចេវ សទ្ធាហត្ថស្ស ច បារិបូរិ ឥច្ឆិតព្ពា។ ន ហិ ទុស្សីលោ អស្សទ្ធោ សាសនេ អប្បតិដ្ឋិតោ បដិបត្តិំ អស្សទ្ទហន្តោ អរិយមគ្គកុល្លំ ពន្ធិតុំ សក្កោតិ។ យថា ច បរិបុណ្ណហត្ថបាទោបិ ទុព្ពលោ ព្យាធិបីឡិតោ កុល្លំ ពន្ធិតុំ ន សក្កោតិ, ថាមសម្បន្នោវ សក្កោតិ, ឯវំ សីលវា សទ្ធោបិ អលសោ កុសីតោ ឥមំ មគ្គកុល្លំ ពន្ធិតុំ ន សក្កោតិ , អារទ្ធវីរិយោវ សក្កោតីតិ ឥមំ ពន្ធិតុកាមេន អារទ្ធវីរិយេន ភវិតព្ពំ។ យថា សោ បុរិសោ កុល្លំ ពន្ធិត្វា តីរេ ឋត្វា យោជនវិត្ថារំ ឧទកណ្ណវំ ‘‘អយំ មយា បច្ចត្តបុរិសការំ និស្សាយ និត្ថរិតព្ពោ’’តិ មានសំ ពន្ធតិ, ឯវំ យោគិនាបិ ចង្កមា ឱរុយ្ហ ‘‘អជ្ជ មយា ចតុមគ្គវជ្ឈំ កិលេសណ្ណវំ តរិត្វា អរហត្តេ បតិដ្ឋាតព្ព’’ន្តិ មានសំ ពន្ធិតព្ពំ។
Yathā ca kullaṃ bandhantassa hatthapādapāripūri icchitabbā. Kuṇṭhapādo hi khañjapādo vā patiṭṭhātuṃ na sakkoti, phaṇahatthakādayo tiṇapaṇṇādīni gahetuṃ na sakkonti. Evamimampi ariyamaggakullaṃ bandhantassa sīlapādānañceva saddhāhatthassa ca pāripūri icchitabbā. Na hi dussīlo assaddho sāsane appatiṭṭhito paṭipattiṃ assaddahanto ariyamaggakullaṃ bandhituṃ sakkoti. Yathā ca paripuṇṇahatthapādopi dubbalo byādhipīḷito kullaṃ bandhituṃ na sakkoti, thāmasampannova sakkoti, evaṃ sīlavā saddhopi alaso kusīto imaṃ maggakullaṃ bandhituṃ na sakkoti , āraddhavīriyova sakkotīti imaṃ bandhitukāmena āraddhavīriyena bhavitabbaṃ. Yathā so puriso kullaṃ bandhitvā tīre ṭhatvā yojanavitthāraṃ udakaṇṇavaṃ ‘‘ayaṃ mayā paccattapurisakāraṃ nissāya nittharitabbo’’ti mānasaṃ bandhati, evaṃ yogināpi caṅkamā oruyha ‘‘ajja mayā catumaggavajjhaṃ kilesaṇṇavaṃ taritvā arahatte patiṭṭhātabba’’nti mānasaṃ bandhitabbaṃ.
យថា ច សោ បុរិសោ កុល្លំ និស្សាយ ឧទកណ្ណវំ តរន្តោ គាវុតមត្តំ គន្ត្វា និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘ឯកកោដ្ឋាសំ អតិក្កន្តោម្ហិ, អញ្ញេ តយោ សេសា’’តិ ជានាតិ, អបរម្បិ គាវុតមត្តំ គន្ត្វា និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘ទ្វេ អតិក្កន្តោម្ហិ, ទ្វេ សេសា’’តិ ជានាតិ, អបរម្បិ គាវុតមត្តំ គន្ត្វា និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘តយោ អតិក្កន្តោម្ហិ, ឯកោ សេសោ’’តិ ជានាតិ, តម្បិ អតិក្កម្ម និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘ចត្តារោបិ មេ កោដ្ឋសា អតិក្កន្តា’’តិ ជានាតិ, តញ្ច កុល្លំ បាទេន អក្កមិត្វា សោតាភិមុខំ ខិបិត្វា ឧត្តរិត្វា តីរេ តិដ្ឋតិ។ ឯវំ អយម្បិ ភិក្ខុ អរិយមគ្គកុល្លំ និស្សាយ កិលេសណ្ណវំ តរន្តោ សោតាបត្តិមគ្គេន បឋមមគ្គវជ្ឈេ កិលេសេ តរិត្វា មគ្គានន្តរេ ផលេ ឋិតោ បច្ចវេក្ខណញាណេន និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘ចតុមគ្គវជ្ឈានំ មេ កិលេសានំ ឯកោ កោដ្ឋាសោ បហីនោ , ឥតរេ តយោ សេសា’’តិ ជានាតិ។ បុន តថេវ ឥន្ទ្រិយពលពោជ្ឈង្គានិ សមោធានេត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោ សកទាគាមិមគ្គេន ទុតិយមគ្គវជ្ឈេ កិលេសេ តរិត្វា មគ្គានន្តរេ ផលេ ឋិតោ បច្ចវេក្ខណញាណេន និវត្តិត្វា, ឱលោកេន្តោ ‘‘ចតុមគ្គវជ្ឈានំ មេ កិលេសានំ ទ្វេ កោដ្ឋាសា បហីនា , ឥតរេ ទ្វេ សេសា’’តិ ជានាតិ។ បុន តថេវ ឥន្ទ្រិយពលពោជ្ឈង្គានិ សមោធានេត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោ អនាគាមិមគ្គេន តតិយមគ្គវជ្ឈេ កិលេសេ តរិត្វា មគ្គានន្តរេ ផលេ ឋិតោ បច្ចវេក្ខណញាណេន និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘ចតុមគ្គវជ្ឈានំ មេ កិលេសានំ តយោ កោដ្ឋាសា បហីនា, ឯកោ សេសោ’’តិ ជានាតិ។ បុន តថេវ ឥន្ទ្រិយពលពោជ្ឈង្គានិ សមោធានេត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោ អរហត្តមគ្គេន ចតុត្ថមគ្គវជ្ឈេ កិលេសេ តរិត្វា មគ្គានន្តរេ ផលេ ឋិតោ បច្ចវេក្ខណញាណេន និវត្តិត្វា ឱលោកេន្តោ ‘‘សព្ពកិលេសា មេ បហីនា’’តិ ជានាតិ។
Yathā ca so puriso kullaṃ nissāya udakaṇṇavaṃ taranto gāvutamattaṃ gantvā nivattitvā olokento ‘‘ekakoṭṭhāsaṃ atikkantomhi, aññe tayo sesā’’ti jānāti, aparampi gāvutamattaṃ gantvā nivattitvā olokento ‘‘dve atikkantomhi, dve sesā’’ti jānāti, aparampi gāvutamattaṃ gantvā nivattitvā olokento ‘‘tayo atikkantomhi, eko seso’’ti jānāti, tampi atikkamma nivattitvā olokento ‘‘cattāropi me koṭṭhasā atikkantā’’ti jānāti, tañca kullaṃ pādena akkamitvā sotābhimukhaṃ khipitvā uttaritvā tīre tiṭṭhati. Evaṃ ayampi bhikkhu ariyamaggakullaṃ nissāya kilesaṇṇavaṃ taranto sotāpattimaggena paṭhamamaggavajjhe kilese taritvā maggānantare phale ṭhito paccavekkhaṇañāṇena nivattitvā olokento ‘‘catumaggavajjhānaṃ me kilesānaṃ eko koṭṭhāso pahīno , itare tayo sesā’’ti jānāti. Puna tatheva indriyabalabojjhaṅgāni samodhānetvā saṅkhāre sammasanto sakadāgāmimaggena dutiyamaggavajjhe kilese taritvā maggānantare phale ṭhito paccavekkhaṇañāṇena nivattitvā, olokento ‘‘catumaggavajjhānaṃ me kilesānaṃ dve koṭṭhāsā pahīnā , itare dve sesā’’ti jānāti. Puna tatheva indriyabalabojjhaṅgāni samodhānetvā saṅkhāre sammasanto anāgāmimaggena tatiyamaggavajjhe kilese taritvā maggānantare phale ṭhito paccavekkhaṇañāṇena nivattitvā olokento ‘‘catumaggavajjhānaṃ me kilesānaṃ tayo koṭṭhāsā pahīnā, eko seso’’ti jānāti. Puna tatheva indriyabalabojjhaṅgāni samodhānetvā saṅkhāre sammasanto arahattamaggena catutthamaggavajjhe kilese taritvā maggānantare phale ṭhito paccavekkhaṇañāṇena nivattitvā olokento ‘‘sabbakilesā me pahīnā’’ti jānāti.
យថា សោ បុរិសោ តំ កុល្លំ សោតេ បវាហេត្វា ឧត្តរិត្វា ថលេ ឋិតោ នគរំ បវិសិត្វា ឧបរិបាសាទវរគតោ ‘‘ឯត្តកេន វតម្ហិ អនត្ថេន មុត្តោ’’តិ ឯកគ្គចិត្តោ តុដ្ឋមានសោ និសីទតិ, ឯវំ តស្មិំយេវ វា អាសនេ អញ្ញេសុ វា រត្តិដ្ឋានទិវាដ្ឋានាទីសុ យត្ថ កត្ថចិ និសិន្នោ ‘‘ឯត្តកេន វតម្ហិ អនត្ថេន មុត្តោ’’តិ និព្ពានារម្មណំ ផលសមាបត្តិំ អប្បេត្វា ឯកគ្គចិត្តោ តុដ្ឋមានសោ និសីទតិ។ ឥទំ វា សន្ធាយ វុត្តំ តិណ្ណោ បារង្គតោ ថលេ តិដ្ឋតិ ព្រាហ្មណោតិ ខោ, ភិក្ខវេ, អរហតោ ឯតំ អធិវចនន្តិ។ ឯវំ តាវេត្ថ នានាកម្មដ្ឋានានិ កថិតានិ, សមោធានេត្វា បន សព្ពានិបិ ឯកមេវ កត្វា ទស្សេតព្ពានិ។ ឯកំ កត្វា ទស្សេន្តេនាបិ បញ្ចក្ខន្ធវសេនេវ វិនិវត្តេតព្ពានិ។
Yathā so puriso taṃ kullaṃ sote pavāhetvā uttaritvā thale ṭhito nagaraṃ pavisitvā uparipāsādavaragato ‘‘ettakena vatamhi anatthena mutto’’ti ekaggacitto tuṭṭhamānaso nisīdati, evaṃ tasmiṃyeva vā āsane aññesu vā rattiṭṭhānadivāṭṭhānādīsu yattha katthaci nisinno ‘‘ettakena vatamhi anatthena mutto’’ti nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā ekaggacitto tuṭṭhamānaso nisīdati. Idaṃ vā sandhāya vuttaṃ tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇoti kho, bhikkhave, arahato etaṃ adhivacananti. Evaṃ tāvettha nānākammaṭṭhānāni kathitāni, samodhānetvā pana sabbānipi ekameva katvā dassetabbāni. Ekaṃ katvā dassentenāpi pañcakkhandhavaseneva vinivattetabbāni.
កថំ? ឯត្ថ ហិ ចត្តារិ មហាភូតានិ អជ្ឈត្តិកានិ បញ្ចាយតនានិ ពាហិរានិ បញ្ចាយតនានិ ធម្មាយតនេ បន្នរស សុខុមរូបានិ សក្កាយស្ស ឯកទេសោតិ អយំ រូបក្ខន្ធោ, មនាយតនំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ ធម្មាយតនេកទេសោ ចត្តារោ ឱឃា សក្កាយេកទេសោតិ ឥមេ ចត្តារោ អរូបិនោ ខន្ធា។ តត្ថ រូបក្ខន្ធោ រូបំ, ចត្តារោ អរូបិនោ ខន្ធា នាមន្តិ ឥទំ នាមរូបំ។ តស្ស នន្ទីរាគោ កាមោឃោ ភវោឃោ ធម្មាយតនេកទេសោ សក្កាយេកទេសោតិ ឥមេ បច្ចយា។ ឥតិ សប្បច្ចយំ នាមរូបំ វវត្ថបេតិ នាម។ សប្បច្ចយំ នាមរូបំ វវត្ថបេត្វា តិលក្ខណំ អារោបេត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោ អរហត្តំ បាបុណាតីតិ ឥទំ ឯកស្ស ភិក្ខុនោ និយ្យានមុខំ។
Kathaṃ? Ettha hi cattāri mahābhūtāni ajjhattikāni pañcāyatanāni bāhirāni pañcāyatanāni dhammāyatane pannarasa sukhumarūpāni sakkāyassa ekadesoti ayaṃ rūpakkhandho, manāyatanaṃ viññāṇakkhandho dhammāyatanekadeso cattāro oghā sakkāyekadesoti ime cattāro arūpino khandhā. Tattha rūpakkhandho rūpaṃ, cattāro arūpino khandhā nāmanti idaṃ nāmarūpaṃ. Tassa nandīrāgo kāmogho bhavogho dhammāyatanekadeso sakkāyekadesoti ime paccayā. Iti sappaccayaṃ nāmarūpaṃ vavatthapeti nāma. Sappaccayaṃ nāmarūpaṃ vavatthapetvā tilakkhaṇaṃ āropetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ pāpuṇātīti idaṃ ekassa bhikkhuno niyyānamukhaṃ.
តត្ថ ចត្តារោ មហាភូតា បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា អជ្ឈត្តិកពាហិរានិ ឯកាទសាយតនានិ ធម្មាយតនេកទេសោ ទិដ្ឋោឃោ អវិជ្ជោឃោ សក្កាយេកទេសោតិ ឥទំ ទុក្ខសច្ចំ, នន្ទីរាគោ ធម្មាយតនេកទេសោ កាមោឃោ ភវោឃោ សក្កាយេកទេសោតិ ឥទំ សមុទយសច្ចំ, បារិមតីរសង្ខាតំ និព្ពានំ និរោធសច្ចំ, អរិយមគ្គោ មគ្គសច្ចំ។ តត្ថ ទ្វេ សច្ចានិ វដ្ដំ, ទ្វេ វិវដ្ដំ, ទ្វេ លោកិយានិ, ទ្វេ លោកុត្តរានីតិ ចត្តារិ សច្ចានិ សោឡសហាការេហិ សដ្ឋិនយសហស្សេហិ វិភជិត្វា ទស្សេតព្ពានីតិ។ ទេសនាបរិយោសានេ វិបញ្ចិតញ្ញូ បញ្ចសតា ភិក្ខូ អរហត្តេ បតិដ្ឋហិំសុ។ សុត្តំ បន ទុក្ខលក្ខណវសេន កថិតំ។
Tattha cattāro mahābhūtā pañcupādānakkhandhā ajjhattikabāhirāni ekādasāyatanāni dhammāyatanekadeso diṭṭhogho avijjogho sakkāyekadesoti idaṃ dukkhasaccaṃ, nandīrāgo dhammāyatanekadeso kāmogho bhavogho sakkāyekadesoti idaṃ samudayasaccaṃ, pārimatīrasaṅkhātaṃ nibbānaṃ nirodhasaccaṃ, ariyamaggo maggasaccaṃ. Tattha dve saccāni vaṭṭaṃ, dve vivaṭṭaṃ, dve lokiyāni, dve lokuttarānīti cattāri saccāni soḷasahākārehi saṭṭhinayasahassehi vibhajitvā dassetabbānīti. Desanāpariyosāne vipañcitaññū pañcasatā bhikkhū arahatte patiṭṭhahiṃsu. Suttaṃ pana dukkhalakkhaṇavasena kathitaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អាសីវិសោបមសុត្តំ • 1. Āsīvisopamasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. អាសីវិសោបមសុត្តវណ្ណនា • 1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā
