១. អាសីវិសោបមសុត្តវណ្ណនា

1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā

២៣៨. យេ ភិក្ខូ តទា ភគវន្តំ បរិវារេត្វា និសិន្នា, តេសុ កេចិ ឯកវិហារិនោ, កេចិ អត្តទុតិយា, កេចិ អត្តតតិយា, កេចិ អត្តចតុត្ថា, កេចិ អត្តបញ្ចមា ហុត្វា អរញ្ញាយតនេសុ វិហរន្តីតិ វុត្តំ – ‘‘ឯកចារិក…បេ.… បញ្ចចារិកេ’’តិ។ សមានជ្ឈាសយតា សភាគវុត្តិនោ។ កម្មដ្ឋានានុយុញ្ជនស្ស ការកេ។ តតោ ឯវ តត្ថ យុត្តបយុត្តេ។ បុគ្គលជ្ឈាសយេន ការណភូតេន។ បច្ចយភូតន្តិ អបស្សយភូតំ។ ‘‘សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ’’តិ អារភិត្វា យាវ ‘‘តិណ្ណោ បារង្គតោ ថលេ តិដ្ឋតិ ព្រាហ្មណោ’’តិ អយំ មាតិកានិក្ខេបោ។ តេសំ មាតិកាយ វិត្ថារភាជនំ។ វាសនា ភវិស្សតីតិ វាសនាវហំ ភវិស្សតិ។ សិនេរុំ ឧក្ខិបន្តោ វិយាតិអាទិ ឥមិស្សា ទេសនាយ អនញ្ញសាធារណតាយ សុទុក្ករភាវទស្សនំ។

238. Ye bhikkhū tadā bhagavantaṃ parivāretvā nisinnā, tesu keci ekavihārino, keci attadutiyā, keci attatatiyā, keci attacatutthā, keci attapañcamā hutvā araññāyatanesu viharantīti vuttaṃ – ‘‘ekacārika…pe… pañcacārike’’ti. Samānajjhāsayatā sabhāgavuttino. Kammaṭṭhānānuyuñjanassa kārake. Tato eva tattha yuttapayutte. Puggalajjhāsayena kāraṇabhūtena. Paccayabhūtanti apassayabhūtaṃ. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave’’ti ārabhitvā yāva ‘‘tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti ayaṃ mātikānikkhepo. Tesaṃ mātikāya vitthārabhājanaṃ. Vāsanā bhavissatīti vāsanāvahaṃ bhavissati. Sineruṃ ukkhipanto viyātiādi imissā desanāya anaññasādhāraṇatāya sudukkarabhāvadassanaṃ.

មញ្ចដ្ឋេសុ មញ្ចសមញ្ញា វិយ មុខដ្ឋំ វិសំ ‘‘មុខ’’ន្តិ អធិប្បេតំ។ សុក្ខកដ្ឋសទិសភាវាបាទនតោ ‘‘កដ្ឋ’’ន្តិ វុច្ចតីតិ កដ្ឋំ មុខំ ឯតស្សាតិ កដ្ឋមុខោ, ទំសនាទិនា កដ្ឋសទិសភាវករោ សប្បោ។ អថ វា កដ្ឋសទិសភាវាបាទនតោ កដ្ឋំ វិសំ វា មុខេ ឯតស្សាតិ កដ្ឋមុខោ។ ឥមិនា នយេន សេសបទេសុបិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ឥមេ ចត្តារោតិ ឥមេ វិសកិច្ចភេទេន ចត្តារោ។ ឥទានិ តំ នេសំ វិសកិច្ចភេទំ ទស្សេតុំ ‘‘តេសូ’’តិអាទិ វុត្តំ។ អយសូលសមប្បិតំ វិយាតិ អព្ភន្តរេ អយសូលំ អនុប្បវេសិតំ វិយ។ បក្កបូតិបនសំ វិយាតិ បច្ចិត្វា កាលាតិក្កមេ កុថិតបនសផលំ វិយ។ ចង្គវារេតិ រជកានំ ខារបរិស្សាវនេ សុរាបរិស្សាវនេ វា។ អនវសេសំ ឆិជ្ជនេន អសនិបាតដ្ឋានំ វិយ។ មហានិខាទនេនាតិ មហន្តេន និខាទនេន។

Mañcaṭṭhesu mañcasamaññā viya mukhaṭṭhaṃ visaṃ ‘‘mukha’’nti adhippetaṃ. Sukkhakaṭṭhasadisabhāvāpādanato ‘‘kaṭṭha’’nti vuccatīti kaṭṭhaṃ mukhaṃ etassāti kaṭṭhamukho, daṃsanādinā kaṭṭhasadisabhāvakaro sappo. Atha vā kaṭṭhasadisabhāvāpādanato kaṭṭhaṃ visaṃ vā mukhe etassāti kaṭṭhamukho. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Ime cattāroti ime visakiccabhedena cattāro. Idāni taṃ nesaṃ visakiccabhedaṃ dassetuṃ ‘‘tesū’’tiādi vuttaṃ. Ayasūlasamappitaṃ viyāti abbhantare ayasūlaṃ anuppavesitaṃ viya. Pakkapūtipanasaṃ viyāti paccitvā kālātikkame kuthitapanasaphalaṃ viya. Caṅgavāreti rajakānaṃ khāraparissāvane surāparissāvane vā. Anavasesaṃ chijjanena asanipātaṭṭhānaṃ viya. Mahānikhādanenāti mahantena nikhādanena.

វិសវេគវិការេនាតិ វិសវេគគតេន វិការេន។ វាតេនាតិ តស្ស សប្បស្ស សរីរំ ផុសិត្វា ឧគ្គតវាតេន។ នាសវាតេ បន វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ បុគ្គលបណ្ណត្តិវសេនាតិ តេសំយេវ សោឡសន្នំ សប្បានំ អាគតវិសោតិអាទិបុគ្គលនាមស្ស វសេន ចតុសដ្ឋិ ហោន្តិ បច្ចេកំ ចតុព្ពិធភាវតោ។ អាគតវិសោតិ អាគច្ឆវិសោ, សីឃតរំ អភិរុហនវិសោតិ អត្ថោ។ ឃោរវិសោតិ កក្ខឡវិសោ, ទុត្តិកិច្ឆវិសោ។ អយំ សីតឧទកំ វិយ ហោតិ គាឡ្ហទុព្ពិនិម្មោចយភាវេន។ ឧទកសប្បោ ហិ ឃោរវិសោ ហោតិ យេវាតិ វុត្តំ – ‘‘ឧទកសប្បាទីនំ វិសំ វិយា’’តិ។ បញ្ញាយតីតិ គណ្ឌបិឡកាទិវសេន បញ្ញាយតិ។ អនេឡកសប្បោ នាម មហាអាសីវិសោ។ នីលសប្បោ នាម សាខវណ្ណោ រុក្ខគ្គាទីសុ វិចរណកសប្បោ។ ឥមិនា ឧបាយេនាតិ យោយំ កដ្ឋមុខេសុ ទដ្ឋវិសានំយេវ ‘‘អាគតវិសោ នោ ឃោរវិសោ’’តិអាទិនា ចតុព្ពិធភាវោ វុត្តោ, ឥមិនា ឧបាយេន។ កដ្ឋមុខេ ទដ្ឋវិសាទយោតិ កដ្ឋមុខេសុ ទដ្ឋវិសោ, ផុដ្ឋវិសោ, វាតវិភោតិ តយោ, បូតិមុខាទីសុ ច ទដ្ឋវិសាទយោ ចត្តារោ ចត្តារោ វេទិតព្ពោ។

Visavegavikārenāti visavegagatena vikārena. Vātenāti tassa sappassa sarīraṃ phusitvā uggatavātena. Nāsavāte pana vattabbameva natthi. Puggalapaṇṇattivasenāti tesaṃyeva soḷasannaṃ sappānaṃ āgatavisotiādipuggalanāmassa vasena catusaṭṭhi honti paccekaṃ catubbidhabhāvato. Āgatavisoti āgacchaviso, sīghataraṃ abhiruhanavisoti attho. Ghoravisoti kakkhaḷaviso, duttikicchaviso. Ayaṃ sītaudakaṃ viya hoti gāḷhadubbinimmocayabhāvena. Udakasappo hi ghoraviso hoti yevāti vuttaṃ – ‘‘udakasappādīnaṃ visaṃ viyā’’ti. Paññāyatīti gaṇḍapiḷakādivasena paññāyati. Aneḷakasappo nāma mahāāsīviso. Nīlasappo nāma sākhavaṇṇo rukkhaggādīsu vicaraṇakasappo. Iminā upāyenāti yoyaṃ kaṭṭhamukhesu daṭṭhavisānaṃyeva ‘‘āgataviso no ghoraviso’’tiādinā catubbidhabhāvo vutto, iminā upāyena. Kaṭṭhamukhe daṭṭhavisādayoti kaṭṭhamukhesu daṭṭhaviso, phuṭṭhaviso, vātavibhoti tayo, pūtimukhādīsu ca daṭṭhavisādayo cattāro cattāro veditabbo.

ឯកេកន្តិ ចតុសដ្ឋិយោ ឯកេកំ។ ចតុធាតិ អណ្ឌជាទិវិភាគេន ចតុធា វិភជិត្វា។ ឆបណ្ណាសានីតិ ឆបណ្ណាសាធិកានិ។ គតមគ្គស្សាតិ យថាវុត្តសង្ខ្យាគតមគ្គស្ស បដិលោមតោ សំខិប្បមានា អនុក្កមេន ចត្តារោវ ហោន្តិ។ កុលវសេនាតិ កដ្ឋមុខាទិជាតិវសេន។

Ekekanti catusaṭṭhiyo ekekaṃ. Catudhāti aṇḍajādivibhāgena catudhā vibhajitvā. Chapaṇṇāsānīti chapaṇṇāsādhikāni. Gatamaggassāti yathāvuttasaṅkhyāgatamaggassa paṭilomato saṃkhippamānā anukkamena cattārova honti. Kulavasenāti kaṭṭhamukhādijātivasena.

សកលកាយេ អាសិញ្ចិត្វា វិយ ឋបិតវិសាតិ ហិ តេសំ ផុដ្ឋវិសតា, វាតវិសតា វុច្ចតិ។ ឯវន្តិ ‘‘អាសិត្តវិសា’’តិអាទិនា។ ឯត្ថាតិ អាសីវិសសទ្ទេ វចនត្ថោ និរុត្តិនយេន វេទិតព្ពោ។ ឧគ្គតតេជាតិ ឧទគ្គតេជា, អត្តនោ វិសតេជេន នេសំ កុរូរទព្ពតា វា។ ទុន្និម្មទ្ទនវិសាតិ មន្តាគទេហិ អនិម្មទ្ទនីយវិសា។ ចត្តារោ អាសីវិសាតិ ឯត្ថ ឥតិ-សទ្ទោ អាទិអត្ថោ។ តេនេត្ថ អវសេសបាឡិំ សង្គណ្ហាតិ។

Sakalakāye āsiñcitvā viya ṭhapitavisāti hi tesaṃ phuṭṭhavisatā, vātavisatā vuccati. Evanti ‘‘āsittavisā’’tiādinā. Etthāti āsīvisasadde vacanattho niruttinayena veditabbo. Uggatatejāti udaggatejā, attano visatejena nesaṃ kurūradabbatā vā. Dunnimmaddanavisāti mantāgadehi animmaddanīyavisā. Cattāro āsīvisāti ettha iti-saddo ādiattho. Tenettha avasesapāḷiṃ saṅgaṇhāti.

អាសីវិសេសូតិ ឥមេ អាសីវិសា ទដ្ឋវិសា ឯវាតិ វេទិតព្ពា។ សរីរដ្ឋកេសុយេវាតិ តេន បុរិសេន តេសំ កស្សចិ អនិដ្ឋស្ស អកតត្តា អាយុសេសស្ស ច វិជ្ជមានត្តា នំ ន ទំសិំសូតិ ទដ្ឋព្ពំ។ បុច្ឆិ យថាភូតំ បវេទេតុកាមោ។ ទុរុបដ្ឋាហាតិ ទុរុបដ្ឋានា។ សោត្ថិមគ្គោតិ សោត្ថិភាវស្ស ឧបាយោ។

Āsīvisesūti ime āsīvisā daṭṭhavisā evāti veditabbā. Sarīraṭṭhakesuyevāti tena purisena tesaṃ kassaci aniṭṭhassa akatattā āyusesassa ca vijjamānattā naṃ na daṃsiṃsūti daṭṭhabbaṃ. Pucchi yathābhūtaṃ pavedetukāmo. Durupaṭṭhāhāti durupaṭṭhānā. Sotthimaggoti sotthibhāvassa upāyo.

អន្តរចរោតិ អន្តរំ ចរោ សុខសត្តុ វិស្សាសឃាតី។ តេនាហ ‘‘វធកោ’’តិ។ ឥទានិ តាសំ បេសនេ ការណំ ទស្សេតុំ ‘‘បឋម’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ អភិមុខគតំ វិយ អភិមុខគតំ។ ឦទិសីបិ ហិ វចោយុត្តិ លោកេ និរូបីយតិ សន្តិយំ បុរិសំ ឋបេតីតិ វិយ។ តស្មា អភិមុខគតន្តិ អភិមុខំ តេន សម្បត្តន្តិ អត្ថោ។ វង្កសណ្ឋានំ ផលកំ រុក្ខមូលេ អាគតាគតានំ និសីទនត្ថាយ អត្ថតំ។

Antaracaroti antaraṃ caro sukhasattu vissāsaghātī. Tenāha ‘‘vadhako’’ti. Idāni tāsaṃ pesane kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭhama’’ntiādi vuttaṃ. Abhimukhagataṃ viya abhimukhagataṃ. Īdisīpi hi vacoyutti loke nirūpīyati santiyaṃ purisaṃ ṭhapetīti viya. Tasmā abhimukhagatanti abhimukhaṃ tena sampattanti attho. Vaṅkasaṇṭhānaṃ phalakaṃ rukkhamūle āgatāgatānaṃ nisīdanatthāya atthataṃ.

អរិត្តហត្ថោ បុរិសោ សន្តារេតិ ឯតាយាតិ សន្តារណី។ ឱរិមតីរតោ ឧត្តរណាយ សេតុ ឧត្តរសេតុ។ ឯកេន ទ្វីហិ វា គន្តព្ពោ រុក្ខមយោ សេតុ រុក្ខសេតុ។ ជង្ឃសត្ថេន គមនយោគ្គោ សេតុ ជង្ឃសេតុ។ សកដេន គន្តុំ សក្កុណេយ្យោ សកដសេតុ។ ន ខោ ឯស ព្រាហ្មណោ បរមត្ថតោ។ តទត្ថោ បន ឯកទេសេន សម្ភវតីតិ តថា វុត្តន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘ឯត្តកានំ បច្ចត្ថិកានំ ពាហិតត្តា’’តិ អាហ។ ទេសនន្តិ ឧទ្ទេសទេសនំ។ វិនិវត្តេន្តោតិ បដិសំហរន្តោ។ ន លទ្ធោ វតាសីតិ ន លទ្ធោ វត អាសិ។

Arittahattho puriso santāreti etāyāti santāraṇī. Orimatīrato uttaraṇāya setu uttarasetu. Ekena dvīhi vā gantabbo rukkhamayo setu rukkhasetu. Jaṅghasatthena gamanayoggo setu jaṅghasetu. Sakaṭena gantuṃ sakkuṇeyyo sakaṭasetu. Na kho esa brāhmaṇo paramatthato. Tadattho pana ekadesena sambhavatīti tathā vuttanti dassento ‘‘ettakānaṃ paccatthikānaṃ bāhitattā’’ti āha. Desananti uddesadesanaṃ. Vinivattentoti paṭisaṃharanto. Na laddho vatāsīti na laddho vata āsi.

រាជា វិយ កម្មំ សត្តេសុ ឥស្សរិយស្ស វត្តាបនតោ។ រាជា…បេ.… បុថុជ្ជនោ វដ្ដទុក្ខសង្ខាតាបរាធតាយ។ ញាណបលាយនេនាតិ មហាភូតេហិ និព្ពិន្ទិត្វា វិរជ្ជិត្វា វិមុច្ចិតុកាមតាវសេន ឧប្បន្នញាណបលាយនេ មគ្គាធិគមសិទ្ធេនេវ ញាណបលាយនេន។ ឯវញ្ហេត្ថ ឧបមាសំសន្ទនំ មត្ថកំ បាបិតមេវ ហោតិ។

Rājā viya kammaṃ sattesu issariyassa vattāpanato. Rājā…pe… puthujjano vaṭṭadukkhasaṅkhātāparādhatāya. Ñāṇapalāyanenāti mahābhūtehi nibbinditvā virajjitvā vimuccitukāmatāvasena uppannañāṇapalāyane maggādhigamasiddheneva ñāṇapalāyanena. Evañhettha upamāsaṃsandanaṃ matthakaṃ pāpitameva hoti.

យថេវ ហីតិអាទិនា ឯកទេសនាសមុទាយស្ស និទស្សនំ អារទ្ធំ។ យថាវុត្តវចនំ អដ្ឋកថាចរិយានំ វចនេន សមត្ថេតិ ‘‘បត្ថទ្ធោ ភវតី’’តិអាទិនា។ តត្ថ កដ្ឋមុខេន វាតិ វា-សទ្ទោ ឧបមត្ថោ។ យថា កដ្ឋមុខេន សប្បេន ទដ្ឋោ បត្ថទ្ធោ ហោតិ, ឯវំ បថវីធាតុប្បកោបេន សោ កាយោ កដ្ឋមុខេវ ហោតិ, កដ្ឋមុខគតោ វិយ បត្ថទ្ធោ ហោតីតិ អត្ថោ។ អថ វា វា-សទ្ទោ អវធារណត្ថោ។ សោ ‘‘បថវីធាតុបកោបេន វា’’តិ ឯវំ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពោ។ អយញ្ហេត្ថ អត្ថោ – កដ្ឋមុខេន ទដ្ឋោបិ កាយោ បថវីធាតុប្បកោបេនេវ បត្ថទ្ធោ ហោតិ, តស្មា បថវីធាតុយា អវិយុត្តោ សោ កាយោ សព្ពទា កដ្ឋមុខគតោ វិយ ហោតីតិ។ វា-សទ្ទោ វា អនិយមត្ថោ។ តត្រាយមត្ថោ – កដ្ឋមុខេន ទដ្ឋោ កាយោ បត្ថទ្ធោ ហោតិ វា, ន វា មន្តាគទវសេន។ បថវីធាតុប្បកោបេន បន មន្តាគទរហិតោ សោ កាយោ កដ្ឋមុខគតោ វិយ ហោតិ ឯកន្តបត្ថទ្ធោតិ។ តត្ថ កាយោតិ បកតិកាយោ។ បូតិកោតិ កុថិតោ។ សន្តត្តោតិ សព្ពសោ តត្តោ មហាទាហប្បត្តោ។ សញ្ឆិន្នោតិ សព្ពសោ ឆិន្នោ ចុណ្ណវិចុណ្ណភូតោ។ យទា កាយោ បត្ថទ្ធាទិភាវប្បត្តោ ហោតិ, តទា បុរិសោ កដ្ឋមុខាទិសប្បស្ស មុខេ វត្តមានោ វិយ ហោតីតិ អត្ថោ។

Yatheva hītiādinā ekadesanāsamudāyassa nidassanaṃ āraddhaṃ. Yathāvuttavacanaṃ aṭṭhakathācariyānaṃ vacanena samattheti ‘‘patthaddho bhavatī’’tiādinā. Tattha kaṭṭhamukhena vāti vā-saddo upamattho. Yathā kaṭṭhamukhena sappena daṭṭho patthaddho hoti, evaṃ pathavīdhātuppakopena so kāyo kaṭṭhamukheva hoti, kaṭṭhamukhagato viya patthaddho hotīti attho. Atha vā vā-saddo avadhāraṇattho. So ‘‘pathavīdhātupakopena vā’’ti evaṃ ānetvā sambandhitabbo. Ayañhettha attho – kaṭṭhamukhena daṭṭhopi kāyo pathavīdhātuppakopeneva patthaddho hoti, tasmā pathavīdhātuyā aviyutto so kāyo sabbadā kaṭṭhamukhagato viya hotīti. Vā-saddo vā aniyamattho. Tatrāyamattho – kaṭṭhamukhena daṭṭho kāyo patthaddho hoti vā, na vā mantāgadavasena. Pathavīdhātuppakopena pana mantāgadarahito so kāyo kaṭṭhamukhagato viya hoti ekantapatthaddhoti. Tattha kāyoti pakatikāyo. Pūtikoti kuthito. Santattoti sabbaso tatto mahādāhappatto. Sañchinnoti sabbaso chinno cuṇṇavicuṇṇabhūto. Yadā kāyo patthaddhādibhāvappatto hoti, tadā puriso kaṭṭhamukhādisappassa mukhe vattamāno viya hotīti attho.

វិសេសតោតិ កដ្ឋមុខាទិវិសេសតោ ច បថវីអាទិវិសេសតោ ច។ អនត្ថគ្គហណតោតិអាទិ អចេតនេសុបិ ភូតេសុ សចេតនេសុ វិយ អនត្ថាទីនំ បច្ចក្ខតាយ និព្ពេទជននត្ថំ អារទ្ធំ។ តត្ថ អាសយតោតិ បវត្តិដ្ឋានតោ។ ឯតេសន្តិ មហាភូតានំ។ សទិសតាតិ វម្មិកាសយសុសិរគហនសង្ការដ្ឋានាសយតាយ ច សទិសតា។

Visesatoti kaṭṭhamukhādivisesato ca pathavīādivisesato ca. Anatthaggahaṇatotiādi acetanesupi bhūtesu sacetanesu viya anatthādīnaṃ paccakkhatāya nibbedajananatthaṃ āraddhaṃ. Tattha āsayatoti pavattiṭṭhānato. Etesanti mahābhūtānaṃ. Sadisatāti vammikāsayasusiragahanasaṅkāraṭṭhānāsayatāya ca sadisatā.

បច្ចត្តលក្ខណវសេនាតិ វិសុំ វិសុំ លក្ខណវសេន។ បថវីអាទីនំ កក្ខឡភាវាទិ, តំសមង្គិនោ បុគ្គលស្ស កក្ខឡភាវាបាទនាទិនា វិការុប្បាទនតោ វិសវេគវិការតោ សទិសតា វេទិតព្ពា។

Paccattalakkhaṇavasenāti visuṃ visuṃ lakkhaṇavasena. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷabhāvādi, taṃsamaṅgino puggalassa kakkhaḷabhāvāpādanādinā vikāruppādanato visavegavikārato sadisatā veditabbā.

អនត្ថាតិ ព្យសនា។ ព្យាធិន្តិ កុដ្ឋាទិព្យាធិំ។ ភវេ ជាតាភិនន្ទិនោតិ ភវេសុ ជាតិយា អភិនន្ទនសីលា។ បញ្ចវោការេ ហិ ជាតិយា អភិនន្ទនា នាម មហាភូតាភិនន្ទនា ឯវ។

Anatthāti byasanā. Byādhinti kuṭṭhādibyādhiṃ. Bhave jātābhinandinoti bhavesu jātiyā abhinandanasīlā. Pañcavokāre hi jātiyā abhinandanā nāma mahābhūtābhinandanā eva.

ទុរុបដ្ឋានតរានីតិ ទុប្បដិការតរានិ។ ទុរាសទាតិ ទុរុបសង្កមនា។ ‘‘ឧបដ្ឋាមី’’តិ ឧបសង្កមិតុំ ន សក្កោន្តិ។ បរិជានាម កម្មនាមានិ, ឧបការា នាម នត្ថិ។ អនន្តទោសូបទ្ទវតោតិ អបរិមាណទោសូបទ្ទវហេតុតោ។ ឯកបក្ខលន្តិ ឯកទុក្ខំ។

Durupaṭṭhānatarānīti duppaṭikāratarāni. Durāsadāti durupasaṅkamanā. ‘‘Upaṭṭhāmī’’ti upasaṅkamituṃ na sakkonti. Parijānāma kammanāmāni, upakārā nāma natthi. Anantadosūpaddavatoti aparimāṇadosūpaddavahetuto. Ekapakkhalanti ekadukkhaṃ.

រូបក្ខន្ធោ ភិជ្ជមានោ ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធេ គហេត្វាវ ភិជ្ជតិ អរូបក្ខន្ធានំ ឯកនិរោធត្តា។ វត្ថុរូបម្បិ គហេត្វាវ ភិជ្ជន្តិ បញ្ចវោការេ អរូបក្ខន្ធេសុ ភិន្នេសុ រូបក្ខន្ធស្ស អវដ្ឋានាភាវតោ។ ឯត្តាវតាតិ លោភុប្បាទនមត្តេន។ បញ្ញា នាម អត្តភាវេ ឧត្តមង្គំ បញ្ញុត្តរត្តា កុសលធម្មានំ, សតិ ច កិលេសុប្បត្តិយំ បញ្ញាយ អនុប្បជ្ជនតោ វុត្តំ – ‘‘ឯត្តាវតា បញ្ញាសីសំ បតិតំ នាម ហោតី’’តិ។ យោនិយោ ឧបនេតិ តទុបគស្ស កម្មបច្ចយស្ស ភាវេ។ ‘‘ជាតិភយំ, ជរាភយំ, មរណភយំ, ចោរភយ’’ន្តិអាទិនា អាគតានិ បញ្ចវីសតិ មហាភយានិ, ‘‘ហត្ថម្បិ ឆិន្ទតី’’តិអាទិនា អាគតានិ ទ្វត្តិំស កម្មការណានិ អាគតានេវ ហោន្តិ ការណស្ស សមវដ្ឋិតត្តា។ នន្ទីរាគោ សង្ខារក្ខន្ធោតិ សង្ខារក្ខន្ធបរិយាបន្នត្តា វុត្តំ។

Rūpakkhandhobhijjamāno cattāro arūpakkhandhe gahetvāva bhijjati arūpakkhandhānaṃ ekanirodhattā. Vatthurūpampi gahetvāva bhijjanti pañcavokāre arūpakkhandhesu bhinnesu rūpakkhandhassa avaṭṭhānābhāvato. Ettāvatāti lobhuppādanamattena. Paññā nāma attabhāve uttamaṅgaṃ paññuttarattā kusaladhammānaṃ, sati ca kilesuppattiyaṃ paññāya anuppajjanato vuttaṃ – ‘‘ettāvatā paññāsīsaṃ patitaṃ nāma hotī’’ti. Yoniyo upaneti tadupagassa kammapaccayassa bhāve. ‘‘Jātibhayaṃ, jarābhayaṃ, maraṇabhayaṃ, corabhaya’’ntiādinā āgatāni pañcavīsati mahābhayāni, ‘‘hatthampi chindatī’’tiādinā āgatāni dvattiṃsa kammakāraṇāni āgatāneva honti kāraṇassa samavaṭṭhitattā. Nandīrāgo saṅkhārakkhandhoti saṅkhārakkhandhapariyāpannattā vuttaṃ.

បាឡិយំយេវ អាគតា ‘‘ចក្ខុតោ ចេបិ នំ, ភិក្ខវេ’’តិអាទិនា។ កិញ្ចិ អលភិត្វាតិ តស្មិំ សុញ្ញគាមេ ចោរានំ គយ្ហូបគស្ស អលាភវចនេនេវ តស្ស បុរិសស្ស អត្តនោ បដិសរណស្ស អលាភោ វុត្តោ ឯវ ហោតីតិ ន ឧទ្ធដោ, បុរិសដ្ឋានិយោ ភិក្ខុ, ចោរា បន ពាហិរាយតនដ្ឋានិយា។ អភិនិវិសិត្វាតិ វិបស្សនាភិនិវេសំ កត្វា។ អជ្ឈត្តិកាយតនវសេន ទេសនាយ អាគតត្តា វុត្តំ ‘‘ឧបាទារូបកម្មដ្ឋានវសេនា’’តិ។

Pāḷiyaṃyeva āgatā ‘‘cakkhuto cepi naṃ, bhikkhave’’tiādinā. Kiñci alabhitvāti tasmiṃ suññagāme corānaṃ gayhūpagassa alābhavacaneneva tassa purisassa attano paṭisaraṇassa alābho vutto eva hotīti na uddhaṭo, purisaṭṭhāniyo bhikkhu, corā pana bāhirāyatanaṭṭhāniyā. Abhinivisitvāti vipassanābhinivesaṃ katvā. Ajjhattikāyatanavasena desanāya āgatattā vuttaṃ ‘‘upādārūpakammaṭṭhānavasenā’’ti.

ពាហិរានន្តិ ពាហិរាយតនានំ។ បញ្ច កិច្ចានីតិ ចោរេហិ តទា កាតព្ពានិ បញ្ច កិច្ចានិ។ ហត្ថសារន្តិ អត្តនោ សន្តកេ ហត្ថេហិ គហេតព្ពសារភណ្ឌំ។ បាតនាទិវសេន ហត្ថបរាមាសំ ករោន្តិ។ បហារឋានេតិ បហដដ្ឋានេ។ ឋានសោ តស្មិំ ឯវ ខណេតិ វទន្តិ។ អត្តនោ សុខាវហំ កុសលធម្មំ បហាយ ទុក្ខាវហេន អកុសលេន សមង្គិតា សុខាវហំ ភណ្ឌំ បហាយ ពហិ និក្ខមនំ វិយាតិ វុត្តំ សុខនិស្សយត្តា តស្ស។ ហត្ថបរា…បេ.… អាបជ្ជនកាលោ គុណសរីរស្ស តទា បមាទេន ពាធិតត្តា។ បហារ…បេ.… កាលោ តតោ ទឡ្ហតរំ គុណសរីរស្ស ពាធិតត្តា។ បហារំ…បេ.… អស្សមណកាលោ គុណសរីរស្ស មរណប្បត្តិសទិសត្តា។ អវសេសជនស្ស ទាសបរិភោគេន បរិភុញ្ជិតព្ពតា អញ្ញថត្តប្បត្តិគិហិភាវាបត្តិយា និទស្សនភាវេន វុត្តា។ យំ ‘‘ឆសុ ទ្វារេសុ អារម្មណេ អាបាថគតេ’’តិ វុត្តំ, តមេវ អារម្មណំ និស្សាយ សម្បរាយិកោ ទុក្ខក្ខន្ធោ វេទិតព្ពោតិ យោជនា។

Bāhirānanti bāhirāyatanānaṃ. Pañca kiccānīti corehi tadā kātabbāni pañca kiccāni. Hatthasāranti attano santake hatthehi gahetabbasārabhaṇḍaṃ. Pātanādivasena hatthaparāmāsaṃ karonti. Pahāraṭhāneti pahaṭaṭṭhāne. Ṭhānaso tasmiṃ eva khaṇeti vadanti. Attano sukhāvahaṃ kusaladhammaṃ pahāya dukkhāvahena akusalena samaṅgitā sukhāvahaṃ bhaṇḍaṃ pahāya bahi nikkhamanaṃ viyāti vuttaṃ sukhanissayattā tassa. Hatthaparā…pe… āpajjanakālo guṇasarīrassa tadā pamādena bādhitattā. Pahāra…pe… kālo tato daḷhataraṃ guṇasarīrassa bādhitattā. Pahāraṃ…pe… assamaṇakālo guṇasarīrassa maraṇappattisadisattā. Avasesajanassa dāsaparibhogena paribhuñjitabbatā aññathattappattigihibhāvāpattiyā nidassanabhāvena vuttā. Yaṃ ‘‘chasu dvāresu ārammaṇe āpāthagate’’ti vuttaṃ, tameva ārammaṇaṃ nissāya samparāyiko dukkhakkhandho veditabboti yojanā.

រូបាទីនីតិ រូបសទ្ទគន្ធរសានិ។ តេសន្តិ យថាវុត្តភូតុបាទារូបានំ។ លហុតាទិវសេនាតិ តេសំ លហុតាទិវសេន។ ទុរុត្តរណដ្ឋោតិ ឧត្តរិតុំ អសក្កុណេយ្យភាវោ ឱឃដ្ឋោ។ វុត្តនយេនាតិ ‘‘សម្បយុត្តា វេទនា វេទនាក្ខន្ធោ’’តិអាទិនា វុត្តនយេន។ ចតុមហាភូតាទីហីតិ អាទិសទ្ទេន ឧបាទានក្ខន្ធាទីនំ គហណំ។ ចិត្តកិរិយទស្សនត្ថន្តិ ចិត្តបយោគទស្សនត្ថំ។ វុត្តវាយាមមេវាតិ ‘‘សម្មាវាយាមោ’’តិ យោ អរិយមគ្គេ វុត្តោ។ ភទ្ទេករត្តាទីនីតិ ‘‘អជ្ជេវ កិច្ចំ អាតប្ប’’ន្តិអាទិនា (ម. និ. ៣.២៧២, ២៧៥, ២៧៦) វុត្តានិ ភទ្ទេករត្តសុត្តាទីនិ។

Rūpādīnīti rūpasaddagandharasāni. Tesanti yathāvuttabhūtupādārūpānaṃ. Lahutādivasenāti tesaṃ lahutādivasena. Duruttaraṇaṭṭhoti uttarituṃ asakkuṇeyyabhāvo oghaṭṭho. Vuttanayenāti ‘‘sampayuttā vedanā vedanākkhandho’’tiādinā vuttanayena. Catumahābhūtādīhīti ādisaddena upādānakkhandhādīnaṃ gahaṇaṃ. Cittakiriyadassanatthanti cittapayogadassanatthaṃ. Vuttavāyāmamevāti ‘‘sammāvāyāmo’’ti yo ariyamagge vutto. Bhaddekarattādīnīti ‘‘ajjeva kiccaṃ ātappa’’ntiādinā (ma. ni. 3.272, 275, 276) vuttāni bhaddekarattasuttādīni.

កុណ្ឋបាទោតិ ឆិន្នបាទោវ ហុត្វា គតិវិកលោ។ មានសំ ពន្ធតីតិ តស្មិំ ចិត្តេ កិច្ចំ និពន្ធតិ។ ‘‘អយំ អរិយមគ្គោ មយ្ហំ ឱឃុត្តរនុបាយោ’’តិ តត្ថ ចិត្តស្ស សន្និដ្ឋានំ បុន តត្ថ បវត្តនំ វីរិយារម្ភោ ចិត្តពន្ធនំ។

Kuṇṭhapādoti chinnapādova hutvā gativikalo. Mānasaṃ bandhatīti tasmiṃ citte kiccaṃ nibandhati. ‘‘Ayaṃ ariyamaggo mayhaṃ oghuttaranupāyo’’ti tattha cittassa sanniṭṭhānaṃ puna tattha pavattanaṃ vīriyārambho cittabandhanaṃ.

តស្ស នាមរូបស្ស ឥមេ នន្ទីរាគាទយោ តណ្ហាវិជ្ជាទយោតិ កត្វា បច្ចយោ ធម្មាយតនេកទេសោ។ អរិយមគ្គនិព្ពានតណ្ហាវជ្ជោ ឥធ ធម្មាយតនេកទេសោតិ ច។ សោឡសហាការេហីតិ បីឡនាទីហិ សោឡសហិ អាការេហិ។ សតិបដ្ឋានវិភង្គេ អាគតនយេន សដ្ឋិនយសហស្សេហិ។ ទេសនាបរិយោសានេ…បេ.… បតិដ្ឋហិំសូតិ វិបញ្ចិតញ្ញូ ឯវេត្ថ គហណវសេន អធិគតវិសេសា បរិច្ឆិន្ទិតា។ តេ ហិ តទា ធម្មបដិគ្គាហកភាវេន សត្ថុ សន្តិកេ សន្និសិន្នា។ ឧគ្ឃដិតញ្ញូនំ បន នេយ្យានញ្ច វិសេសាធិគមោ អដ្ឋកថាយំ ន រុឡ្ហោតិ ឥធ ន គហិតោតិ។

Tassa nāmarūpassa ime nandīrāgādayo taṇhāvijjādayoti katvā paccayo dhammāyatanekadeso. Ariyamagganibbānataṇhāvajjo idha dhammāyatanekadesoti ca. Soḷasahākārehīti pīḷanādīhi soḷasahi ākārehi. Satipaṭṭhānavibhaṅge āgatanayena saṭṭhinayasahassehi. Desanāpariyosāne…pe… patiṭṭhahiṃsūti vipañcitaññū evettha gahaṇavasena adhigatavisesā paricchinditā. Te hi tadā dhammapaṭiggāhakabhāvena satthu santike sannisinnā. Ugghaṭitaññūnaṃ pana neyyānañca visesādhigamo aṭṭhakathāyaṃ na ruḷhoti idha na gahitoti.

អាសីវិសោបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Āsīvisopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ២. រថោបមសុត្តវណ្ណនា • 2. Rathopamasuttavaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. អាសីវិសោបមសុត្តំ • 1. Āsīvisopamasuttaṃ

អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. អាសីវិសោបមសុត្តវណ្ណនា • 1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact