| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੧੯. ਆਸੀવਿਸવਗ੍ਗੋ
19. Āsīvisavaggo
੧. ਆਸੀવਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā
੨੩੮. ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਦਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਸੁ ਕੇਚਿ ਏਕવਿਹਾਰਿਨੋ, ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਾ, ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਤਤਤਿਯਾ, ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥਾ, ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਤਪਞ੍ਚਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਕਚਾਰਿਕ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਚਾਰਿਕੇ’’ਤਿ। ਸਮਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਨੋ। ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਰਕੇ। ਤਤੋ ਏવ ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤੇ। ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ। ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਪਸ੍ਸਯਭੂਤਂ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਯਾવ ‘‘ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾਨਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਤੇਸਂ ਮਾਤਿਕਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਭਾਜਨਂ। વਾਸਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વਾਸਨਾવਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਿਨੇਰੁਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯਾਤਿਆਦਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਭਾવਦਸ੍ਸਨਂ।
238. Ye bhikkhū tadā bhagavantaṃ parivāretvā nisinnā, tesu keci ekavihārino, keci attadutiyā, keci attatatiyā, keci attacatutthā, keci attapañcamā hutvā araññāyatanesu viharantīti vuttaṃ – ‘‘ekacārika…pe… pañcacārike’’ti. Samānajjhāsayatā sabhāgavuttino. Kammaṭṭhānānuyuñjanassa kārake. Tato eva tattha yuttapayutte. Puggalajjhāsayena kāraṇabhūtena. Paccayabhūtanti apassayabhūtaṃ. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave’’ti ārabhitvā yāva ‘‘tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti ayaṃ mātikānikkhepo. Tesaṃ mātikāya vitthārabhājanaṃ. Vāsanā bhavissatīti vāsanāvahaṃ bhavissati. Sineruṃ ukkhipanto viyātiādi imissā desanāya anaññasādhāraṇatāya sudukkarabhāvadassanaṃ.
ਮਞ੍ਚਟ੍ਠੇਸੁ ਮਞ੍ਚਸਮਞ੍ਞਾ વਿਯ ਮੁਖਟ੍ਠਂ વਿਸਂ ‘‘ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਸਦਿਸਭਾવਾਪਾਦਨਤੋ ‘‘ਕਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕਟ੍ਠਂ ਮੁਖਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਟ੍ਠਮੁਖੋ, ਦਂਸਨਾਦਿਨਾ ਕਟ੍ਠਸਦਿਸਭਾવਕਰੋ ਸਪ੍ਪੋ। ਅਥ વਾ ਕਟ੍ਠਸਦਿਸਭਾવਾਪਾਦਨਤੋ ਕਟ੍ਠਂ વਿਸਂ વਾ ਮੁਖੇ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਟ੍ਠਮੁਖੋ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਇਮੇ વਿਸਕਿਚ੍ਚਭੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨੇਸਂ વਿਸਕਿਚ੍ਚਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਸੂਲਸਮਪ੍ਪਿਤਂ વਿਯਾਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਯਸੂਲਂ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸਿਤਂ વਿਯ। ਪਕ੍ਕਪੂਤਿਪਨਸਂ વਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕੁਥਿਤਪਨਸਫਲਂ વਿਯ। ਚਙ੍ਗવਾਰੇਤਿ ਰਜਕਾਨਂ ਖਾਰਪਰਿਸ੍ਸਾવਨੇ ਸੁਰਾਪਰਿਸ੍ਸਾવਨੇ વਾ। ਅਨવਸੇਸਂ ਛਿਜ੍ਜਨੇਨ ਅਸਨਿਪਾਤਟ੍ਠਾਨਂ વਿਯ। ਮਹਾਨਿਖਾਦਨੇਨਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਨਿਖਾਦਨੇਨ।
Mañcaṭṭhesu mañcasamaññā viya mukhaṭṭhaṃ visaṃ ‘‘mukha’’nti adhippetaṃ. Sukkhakaṭṭhasadisabhāvāpādanato ‘‘kaṭṭha’’nti vuccatīti kaṭṭhaṃ mukhaṃ etassāti kaṭṭhamukho, daṃsanādinā kaṭṭhasadisabhāvakaro sappo. Atha vā kaṭṭhasadisabhāvāpādanato kaṭṭhaṃ visaṃ vā mukhe etassāti kaṭṭhamukho. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Ime cattāroti ime visakiccabhedena cattāro. Idāni taṃ nesaṃ visakiccabhedaṃ dassetuṃ ‘‘tesū’’tiādi vuttaṃ. Ayasūlasamappitaṃ viyāti abbhantare ayasūlaṃ anuppavesitaṃ viya. Pakkapūtipanasaṃ viyāti paccitvā kālātikkame kuthitapanasaphalaṃ viya. Caṅgavāreti rajakānaṃ khāraparissāvane surāparissāvane vā. Anavasesaṃ chijjanena asanipātaṭṭhānaṃ viya. Mahānikhādanenāti mahantena nikhādanena.
વਿਸવੇਗવਿਕਾਰੇਨਾਤਿ વਿਸવੇਗਗਤੇਨ વਿਕਾਰੇਨ। વਾਤੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਤવਾਤੇਨ। ਨਾਸવਾਤੇ ਪਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਪੁਗ੍ਗਲਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਸੇਨਾਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਸਪ੍ਪਾਨਂ ਆਗਤવਿਸੋਤਿਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਨਾਮਸ੍ਸ વਸੇਨ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾવਤੋ। ਆਗਤવਿਸੋਤਿ ਆਗਚ੍ਛવਿਸੋ, ਸੀਘਤਰਂ ਅਭਿਰੁਹਨવਿਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਘੋਰવਿਸੋਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼વਿਸੋ, ਦੁਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਛવਿਸੋ। ਅਯਂ ਸੀਤਉਦਕਂ વਿਯ ਹੋਤਿ ਗਾਲ਼੍ਹਦੁਬ੍ਬਿਨਿਮ੍ਮੋਚਯਭਾવੇਨ। ਉਦਕਸਪ੍ਪੋ ਹਿ ਘੋਰવਿਸੋ ਹੋਤਿ ਯੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਦਕਸਪ੍ਪਾਦੀਨਂ વਿਸਂ વਿਯਾ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਗਣ੍ਡਪਿਲ਼ਕਾਦਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਅਨੇਲ਼ਕਸਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਮਹਾਆਸੀવਿਸੋ। ਨੀਲਸਪ੍ਪੋ ਨਾਮ ਸਾਖવਣ੍ਣੋ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗਾਦੀਸੁ વਿਚਰਣਕਸਪ੍ਪੋ। ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਯੋਯਂ ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਸੁ ਦਟ੍ਠવਿਸਾਨਂਯੇવ ‘‘ਆਗਤવਿਸੋ ਨੋ ਘੋਰવਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ। ਕਟ੍ਠਮੁਖੇ ਦਟ੍ਠવਿਸਾਦਯੋਤਿ ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਸੁ ਦਟ੍ਠવਿਸੋ, ਫੁਟ੍ਠવਿਸੋ, વਾਤવਿਭੋਤਿ ਤਯੋ, ਪੂਤਿਮੁਖਾਦੀਸੁ ਚ ਦਟ੍ਠવਿਸਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Visavegavikārenāti visavegagatena vikārena. Vātenāti tassa sappassa sarīraṃ phusitvā uggatavātena. Nāsavāte pana vattabbameva natthi. Puggalapaṇṇattivasenāti tesaṃyeva soḷasannaṃ sappānaṃ āgatavisotiādipuggalanāmassa vasena catusaṭṭhi honti paccekaṃ catubbidhabhāvato. Āgatavisoti āgacchaviso, sīghataraṃ abhiruhanavisoti attho. Ghoravisoti kakkhaḷaviso, duttikicchaviso. Ayaṃ sītaudakaṃ viya hoti gāḷhadubbinimmocayabhāvena. Udakasappo hi ghoraviso hoti yevāti vuttaṃ – ‘‘udakasappādīnaṃ visaṃ viyā’’ti. Paññāyatīti gaṇḍapiḷakādivasena paññāyati. Aneḷakasappo nāma mahāāsīviso. Nīlasappo nāma sākhavaṇṇo rukkhaggādīsu vicaraṇakasappo. Iminā upāyenāti yoyaṃ kaṭṭhamukhesu daṭṭhavisānaṃyeva ‘‘āgataviso no ghoraviso’’tiādinā catubbidhabhāvo vutto, iminā upāyena. Kaṭṭhamukhe daṭṭhavisādayoti kaṭṭhamukhesu daṭṭhaviso, phuṭṭhaviso, vātavibhoti tayo, pūtimukhādīsu ca daṭṭhavisādayo cattāro cattāro veditabbo.
ਏਕੇਕਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਯੋ ਏਕੇਕਂ। ਚਤੁਧਾਤਿ ਅਣ੍ਡਜਾਦਿવਿਭਾਗੇਨ ਚਤੁਧਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ। ਛਪਣ੍ਣਾਸਾਨੀਤਿ ਛਪਣ੍ਣਾਸਾਧਿਕਾਨਿ। ਗਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਾਗਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਸਂਖਿਪ੍ਪਮਾਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕੁਲવਸੇਨਾਤਿ ਕਟ੍ਠਮੁਖਾਦਿਜਾਤਿવਸੇਨ।
Ekekanti catusaṭṭhiyo ekekaṃ. Catudhāti aṇḍajādivibhāgena catudhā vibhajitvā. Chapaṇṇāsānīti chapaṇṇāsādhikāni. Gatamaggassāti yathāvuttasaṅkhyāgatamaggassa paṭilomato saṃkhippamānā anukkamena cattārova honti. Kulavasenāti kaṭṭhamukhādijātivasena.
ਸਕਲਕਾਯੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ વਿਯ ਠਪਿਤવਿਸਾਤਿ ਹਿ ਤੇਸਂ ਫੁਟ੍ਠવਿਸਤਾ, વਾਤવਿਸਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਸਿਤ੍ਤવਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਸੀવਿਸਸਦ੍ਦੇ વਚਨਤ੍ਥੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਉਗ੍ਗਤਤੇਜਾਤਿ ਉਦਗ੍ਗਤੇਜਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਤੇਜੇਨ ਨੇਸਂ ਕੁਰੂਰਦਬ੍ਬਤਾ વਾ। ਦੁਨ੍ਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨવਿਸਾਤਿ ਮਨ੍ਤਾਗਦੇਹਿ ਅਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੀਯવਿਸਾ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀવਿਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇਤ੍ਥ ਅવਸੇਸਪਾਲ਼ਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
Sakalakāye āsiñcitvā viya ṭhapitavisāti hi tesaṃ phuṭṭhavisatā, vātavisatā vuccati. Evanti ‘‘āsittavisā’’tiādinā. Etthāti āsīvisasadde vacanattho niruttinayena veditabbo. Uggatatejāti udaggatejā, attano visatejena nesaṃ kurūradabbatā vā. Dunnimmaddanavisāti mantāgadehi animmaddanīyavisā. Cattāro āsīvisāti ettha iti-saddo ādiattho. Tenettha avasesapāḷiṃ saṅgaṇhāti.
ਆਸੀવਿਸੇਸੂਤਿ ਇਮੇ ਆਸੀવਿਸਾ ਦਟ੍ਠવਿਸਾ ਏવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਰੀਰਟ੍ਠਕੇਸੁਯੇવਾਤਿ ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਤੇਸਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਆਯੁਸੇਸਸ੍ਸ ਚ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਂ ਨ ਦਂਸਿਂਸੂਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪੁਚ੍ਛਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪવੇਦੇਤੁਕਾਮੋ। ਦੁਰੁਪਟ੍ਠਾਹਾਤਿ ਦੁਰੁਪਟ੍ਠਾਨਾ। ਸੋਤ੍ਥਿਮਗ੍ਗੋਤਿ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋ।
Āsīvisesūti ime āsīvisā daṭṭhavisā evāti veditabbā. Sarīraṭṭhakesuyevāti tena purisena tesaṃ kassaci aniṭṭhassa akatattā āyusesassa ca vijjamānattā naṃ na daṃsiṃsūti daṭṭhabbaṃ. Pucchi yathābhūtaṃ pavedetukāmo. Durupaṭṭhāhāti durupaṭṭhānā. Sotthimaggoti sotthibhāvassa upāyo.
ਅਨ੍ਤਰਚਰੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਂ ਚਰੋ ਸੁਖਸਤ੍ਤੁ વਿਸ੍ਸਾਸਘਾਤੀ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਧਕੋ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਾਸਂ ਪੇਸਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਠਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਮੁਖਗਤਂ વਿਯ ਅਭਿਮੁਖਗਤਂ। ਈਦਿਸੀਪਿ ਹਿ વਚੋਯੁਤ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਨਿਰੂਪੀਯਤਿ ਸਨ੍ਤਿਯਂ ਪੁਰਿਸਂ ਠਪੇਤੀਤਿ વਿਯ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਮੁਖਗਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਙ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਂ ਫਲਕਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਥਤਂ।
Antaracaroti antaraṃ caro sukhasattu vissāsaghātī. Tenāha ‘‘vadhako’’ti. Idāni tāsaṃ pesane kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭhama’’ntiādi vuttaṃ. Abhimukhagataṃ viya abhimukhagataṃ. Īdisīpi hi vacoyutti loke nirūpīyati santiyaṃ purisaṃ ṭhapetīti viya. Tasmā abhimukhagatanti abhimukhaṃ tena sampattanti attho. Vaṅkasaṇṭhānaṃ phalakaṃ rukkhamūle āgatāgatānaṃ nisīdanatthāya atthataṃ.
ਅਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਨ੍ਤਾਰੇਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਨ੍ਤਾਰਣੀ। ਓਰਿਮਤੀਰਤੋ ਉਤ੍ਤਰਣਾਯ ਸੇਤੁ ਉਤ੍ਤਰਸੇਤੁ। ਏਕੇਨ ਦ੍વੀਹਿ વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਰੁਕ੍ਖਮਯੋ ਸੇਤੁ ਰੁਕ੍ਖਸੇਤੁ। ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥੇਨ ਗਮਨਯੋਗ੍ਗੋ ਸੇਤੁ ਜਙ੍ਘਸੇਤੁ। ਸਕਟੇਨ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ ਸਕਟਸੇਤੁ। ਨ ਖੋ ਏਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ। ਤਦਤ੍ਥੋ ਪਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਬਾਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਦੇਸਨਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਦੇਸਨਂ। વਿਨਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਤਿ ਪਟਿਸਂਹਰਨ੍ਤੋ। ਨ ਲਦ੍ਧੋ વਤਾਸੀਤਿ ਨ ਲਦ੍ਧੋ વਤ ਆਸਿ।
Arittahattho puriso santāreti etāyāti santāraṇī. Orimatīrato uttaraṇāya setu uttarasetu. Ekena dvīhi vā gantabbo rukkhamayo setu rukkhasetu. Jaṅghasatthena gamanayoggo setu jaṅghasetu. Sakaṭena gantuṃ sakkuṇeyyo sakaṭasetu. Na kho esa brāhmaṇo paramatthato. Tadattho pana ekadesena sambhavatīti tathā vuttanti dassento ‘‘ettakānaṃ paccatthikānaṃ bāhitattā’’ti āha. Desananti uddesadesanaṃ. Vinivattentoti paṭisaṃharanto. Na laddho vatāsīti na laddho vata āsi.
ਰਾਜਾ વਿਯ ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ વਤ੍ਤਾਪਨਤੋ। ਰਾਜਾ…ਪੇ॰… ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਾਪਰਾਧਤਾਯ। ਞਾਣਪਲਾਯਨੇਨਾਤਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਿਰਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਤਾવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞਾਣਪਲਾਯਨੇ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਿਦ੍ਧੇਨੇવ ਞਾਣਪਲਾਯਨੇਨ। ਏવਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ।
Rājā viya kammaṃ sattesu issariyassa vattāpanato. Rājā…pe… puthujjano vaṭṭadukkhasaṅkhātāparādhatāya. Ñāṇapalāyanenāti mahābhūtehi nibbinditvā virajjitvā vimuccitukāmatāvasena uppannañāṇapalāyane maggādhigamasiddheneva ñāṇapalāyanena. Evañhettha upamāsaṃsandanaṃ matthakaṃ pāpitameva hoti.
ਯਥੇવ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕਦੇਸਨਾਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਂ વਚਨੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਭવਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਨ વਾਤਿ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਮਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਨ ਸਪ੍ਪੇਨ ਦਟ੍ਠੋ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਪਥવੀਧਾਤੁਪ੍ਪਕੋਪੇਨ ਸੋ ਕਾਯੋ ਕਟ੍ਠਮੁਖੇવ ਹੋਤਿ, ਕਟ੍ਠਮੁਖਗਤੋ વਿਯ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવਧਾਰਣਤ੍ਥੋ। ਸੋ ‘‘ਪਥવੀਧਾਤੁਪਕੋਪੇਨ વਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਨ ਦਟ੍ਠੋਪਿ ਕਾਯੋ ਪਥવੀਧਾਤੁਪ੍ਪਕੋਪੇਨੇવ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਥવੀਧਾਤੁਯਾ ਅવਿਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਕਾਯੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਕਟ੍ਠਮੁਖਗਤੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ। વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਾ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਕਟ੍ਠਮੁਖੇਨ ਦਟ੍ਠੋ ਕਾਯੋ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ વਾ, ਨ વਾ ਮਨ੍ਤਾਗਦવਸੇਨ। ਪਥવੀਧਾਤੁਪ੍ਪਕੋਪੇਨ ਪਨ ਮਨ੍ਤਾਗਦਰਹਿਤੋ ਸੋ ਕਾਯੋ ਕਟ੍ਠਮੁਖਗਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ ਏਕਨ੍ਤਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੋਤਿ ਪਕਤਿਕਾਯੋ। ਪੂਤਿਕੋਤਿ ਕੁਥਿਤੋ। ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਤ੍ਤੋ ਮਹਾਦਾਹਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਛਿਨ੍ਨੋ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਭੂਤੋ। ਯਦਾ ਕਾਯੋ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧਾਦਿਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਪੁਰਿਸੋ ਕਟ੍ਠਮੁਖਾਦਿਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਮੁਖੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Yatheva hītiādinā ekadesanāsamudāyassa nidassanaṃ āraddhaṃ. Yathāvuttavacanaṃ aṭṭhakathācariyānaṃ vacanena samattheti ‘‘patthaddho bhavatī’’tiādinā. Tattha kaṭṭhamukhena vāti vā-saddo upamattho. Yathā kaṭṭhamukhena sappena daṭṭho patthaddho hoti, evaṃ pathavīdhātuppakopena so kāyo kaṭṭhamukheva hoti, kaṭṭhamukhagato viya patthaddho hotīti attho. Atha vā vā-saddo avadhāraṇattho. So ‘‘pathavīdhātupakopena vā’’ti evaṃ ānetvā sambandhitabbo. Ayañhettha attho – kaṭṭhamukhena daṭṭhopi kāyo pathavīdhātuppakopeneva patthaddho hoti, tasmā pathavīdhātuyā aviyutto so kāyo sabbadā kaṭṭhamukhagato viya hotīti. Vā-saddo vā aniyamattho. Tatrāyamattho – kaṭṭhamukhena daṭṭho kāyo patthaddho hoti vā, na vā mantāgadavasena. Pathavīdhātuppakopena pana mantāgadarahito so kāyo kaṭṭhamukhagato viya hoti ekantapatthaddhoti. Tattha kāyoti pakatikāyo. Pūtikoti kuthito. Santattoti sabbaso tatto mahādāhappatto. Sañchinnoti sabbaso chinno cuṇṇavicuṇṇabhūto. Yadā kāyo patthaddhādibhāvappatto hoti, tadā puriso kaṭṭhamukhādisappassa mukhe vattamāno viya hotīti attho.
વਿਸੇਸਤੋਤਿ ਕਟ੍ਠਮੁਖਾਦਿવਿਸੇਸਤੋ ਚ ਪਥવੀਆਦਿવਿਸੇਸਤੋ ਚ। ਅਨਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਤੋਤਿਆਦਿ ਅਚੇਤਨੇਸੁਪਿ ਭੂਤੇਸੁ ਸਚੇਤਨੇਸੁ વਿਯ ਅਨਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਦਜਨਨਤ੍ਥਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਸਯਤੋਤਿ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ। ਸਦਿਸਤਾਤਿ વਮ੍ਮਿਕਾਸਯਸੁਸਿਰਗਹਨਸਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨਾਸਯਤਾਯ ਚ ਸਦਿਸਤਾ।
Visesatoti kaṭṭhamukhādivisesato ca pathavīādivisesato ca. Anatthaggahaṇatotiādi acetanesupi bhūtesu sacetanesu viya anatthādīnaṃ paccakkhatāya nibbedajananatthaṃ āraddhaṃ. Tattha āsayatoti pavattiṭṭhānato. Etesanti mahābhūtānaṃ. Sadisatāti vammikāsayasusiragahanasaṅkāraṭṭhānāsayatāya ca sadisatā.
ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣવਸੇਨਾਤਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ। ਪਥવੀਆਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾવਾਦਿ, ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾવਾਪਾਦਨਾਦਿਨਾ વਿਕਾਰੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ વਿਸવੇਗવਿਕਾਰਤੋ ਸਦਿਸਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Paccattalakkhaṇavasenāti visuṃ visuṃ lakkhaṇavasena. Pathavīādīnaṃ kakkhaḷabhāvādi, taṃsamaṅgino puggalassa kakkhaḷabhāvāpādanādinā vikāruppādanato visavegavikārato sadisatā veditabbā.
ਅਨਤ੍ਥਾਤਿ ਬ੍ਯਸਨਾ। ਬ੍ਯਾਧਿਨ੍ਤਿ ਕੁਟ੍ਠਾਦਿਬ੍ਯਾਧਿਂ। ਭવੇ ਜਾਤਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੋਤਿ ਭવੇਸੁ ਜਾਤਿਯਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਸੀਲਾ। ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰੇ ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾ ਨਾਮ ਮਹਾਭੂਤਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾ ਏવ।
Anatthāti byasanā. Byādhinti kuṭṭhādibyādhiṃ. Bhave jātābhinandinoti bhavesu jātiyā abhinandanasīlā. Pañcavokāre hi jātiyā abhinandanā nāma mahābhūtābhinandanā eva.
ਦੁਰੁਪਟ੍ਠਾਨਤਰਾਨੀਤਿ ਦੁਪ੍ਪਟਿਕਾਰਤਰਾਨਿ। ਦੁਰਾਸਦਾਤਿ ਦੁਰੁਪਸਙ੍ਕਮਨਾ। ‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਜਾਨਾਮ ਕਮ੍ਮਨਾਮਾਨਿ, ਉਪਕਾਰਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਨਨ੍ਤਦੋਸੂਪਦ੍ਦવਤੋਤਿ ਅਪਰਿਮਾਣਦੋਸੂਪਦ੍ਦવਹੇਤੁਤੋ। ਏਕਪਕ੍ਖਲਨ੍ਤਿ ਏਕਦੁਕ੍ਖਂ।
Durupaṭṭhānatarānīti duppaṭikāratarāni. Durāsadāti durupasaṅkamanā. ‘‘Upaṭṭhāmī’’ti upasaṅkamituṃ na sakkonti. Parijānāma kammanāmāni, upakārā nāma natthi. Anantadosūpaddavatoti aparimāṇadosūpaddavahetuto. Ekapakkhalanti ekadukkhaṃ.
ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਕਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ। વਤ੍ਥੁਰੂਪਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰੇ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅવਟ੍ਠਾਨਾਭਾવਤੋ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ਲੋਭੁਪ੍ਪਾਦਨਮਤ੍ਤੇਨ। ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਂ ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਤਿ ਚ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਞ੍ਞਾਸੀਸਂ ਪਤਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਯੋਨਿਯੋ ਉਪਨੇਤਿ ਤਦੁਪਗਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਾવੇ। ‘‘ਜਾਤਿਭਯਂ, ਜਰਾਭਯਂ, ਮਰਣਭਯਂ, ਚੋਰਭਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਮਹਾਭਯਾਨਿ, ‘‘ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤਾਨਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਨਿ ਆਗਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਮવਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ। ਨਨ੍ਦੀਰਾਗੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।
Rūpakkhandhobhijjamāno cattāro arūpakkhandhe gahetvāva bhijjati arūpakkhandhānaṃ ekanirodhattā. Vatthurūpampi gahetvāva bhijjanti pañcavokāre arūpakkhandhesu bhinnesu rūpakkhandhassa avaṭṭhānābhāvato. Ettāvatāti lobhuppādanamattena. Paññā nāma attabhāve uttamaṅgaṃ paññuttarattā kusaladhammānaṃ, sati ca kilesuppattiyaṃ paññāya anuppajjanato vuttaṃ – ‘‘ettāvatā paññāsīsaṃ patitaṃ nāma hotī’’ti. Yoniyo upaneti tadupagassa kammapaccayassa bhāve. ‘‘Jātibhayaṃ, jarābhayaṃ, maraṇabhayaṃ, corabhaya’’ntiādinā āgatāni pañcavīsati mahābhayāni, ‘‘hatthampi chindatī’’tiādinā āgatāni dvattiṃsa kammakāraṇāni āgatāneva honti kāraṇassa samavaṭṭhitattā. Nandīrāgo saṅkhārakkhandhoti saṅkhārakkhandhapariyāpannattā vuttaṃ.
ਪਾਲ਼ਿਯਂਯੇવ ਆਗਤਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਚੇਪਿ ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਭਿਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੇ ਚੋਰਾਨਂ ਗਯ੍ਹੂਪਗਸ੍ਸ ਅਲਾਭવਚਨੇਨੇવ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਸਰਣਸ੍ਸ ਅਲਾਭੋ વੁਤ੍ਤੋ ਏવ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਪੁਰਿਸਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚੋਰਾ ਪਨ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨਿਯਾ। ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿવੇਸਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨવਸੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਾਦਾਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਸੇਨਾ’’ਤਿ।
Pāḷiyaṃyeva āgatā ‘‘cakkhuto cepi naṃ, bhikkhave’’tiādinā. Kiñci alabhitvāti tasmiṃ suññagāme corānaṃ gayhūpagassa alābhavacaneneva tassa purisassa attano paṭisaraṇassa alābho vutto eva hotīti na uddhaṭo, purisaṭṭhāniyo bhikkhu, corā pana bāhirāyatanaṭṭhāniyā. Abhinivisitvāti vipassanābhinivesaṃ katvā. Ajjhattikāyatanavasena desanāya āgatattā vuttaṃ ‘‘upādārūpakammaṭṭhānavasenā’’ti.
ਬਾਹਿਰਾਨਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਾਨਂ। ਪਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਚੋਰੇਹਿ ਤਦਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ। ਹਤ੍ਥਸਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸਾਰਭਣ੍ਡਂ। ਪਾਤਨਾਦਿવਸੇਨ ਹਤ੍ਥਪਰਾਮਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਪਹਾਰਠਾਨੇਤਿ ਪਹਟਟ੍ਠਾਨੇ। ਠਾਨਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏવ ਖਣੇਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਾવਹਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਂ ਪਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾવਹੇਨ ਅਕੁਸਲੇਨ ਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਸੁਖਾવਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਹਾਯ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਂ વਿਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ। ਹਤ੍ਥਪਰਾ…ਪੇ॰… ਆਪਜ੍ਜਨਕਾਲੋ ਗੁਣਸਰੀਰਸ੍ਸ ਤਦਾ ਪਮਾਦੇਨ ਬਾਧਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਹਾਰ…ਪੇ॰… ਕਾਲੋ ਤਤੋ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਗੁਣਸਰੀਰਸ੍ਸ ਬਾਧਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਹਾਰਂ…ਪੇ॰… ਅਸ੍ਸਮਣਕਾਲੋ ਗੁਣਸਰੀਰਸ੍ਸ ਮਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ। ਅવਸੇਸਜਨਸ੍ਸ ਦਾਸਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਗਿਹਿਭਾવਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਯਂ ‘‘ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮੇવ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Bāhirānanti bāhirāyatanānaṃ. Pañca kiccānīti corehi tadā kātabbāni pañca kiccāni. Hatthasāranti attano santake hatthehi gahetabbasārabhaṇḍaṃ. Pātanādivasena hatthaparāmāsaṃ karonti. Pahāraṭhāneti pahaṭaṭṭhāne. Ṭhānaso tasmiṃ eva khaṇeti vadanti. Attano sukhāvahaṃ kusaladhammaṃ pahāya dukkhāvahena akusalena samaṅgitā sukhāvahaṃ bhaṇḍaṃ pahāya bahi nikkhamanaṃ viyāti vuttaṃ sukhanissayattā tassa. Hatthaparā…pe… āpajjanakālo guṇasarīrassa tadā pamādena bādhitattā. Pahāra…pe… kālo tato daḷhataraṃ guṇasarīrassa bādhitattā. Pahāraṃ…pe… assamaṇakālo guṇasarīrassa maraṇappattisadisattā. Avasesajanassa dāsaparibhogena paribhuñjitabbatā aññathattappattigihibhāvāpattiyā nidassanabhāvena vuttā. Yaṃ ‘‘chasu dvāresu ārammaṇe āpāthagate’’ti vuttaṃ, tameva ārammaṇaṃ nissāya samparāyiko dukkhakkhandho veditabboti yojanā.
ਰੂਪਾਦੀਨੀਤਿ ਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਾਨਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਭੂਤੁਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ। ਲਹੁਤਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ ਤੇਸਂ ਲਹੁਤਾਦਿવਸੇਨ। ਦੁਰੁਤ੍ਤਰਣਟ੍ਠੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾવੋ ਓਘਟ੍ਠੋ। વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ। ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ। ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। વੁਤ੍ਤવਾਯਾਮਮੇવਾਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ’’ਤਿ ਯੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤੋ। ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਾਦੀਨੀਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਕਿਚ੍ਚਂ ਆਤਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੨, ੨੭੫, ੨੭੬) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ।
Rūpādīnīti rūpasaddagandharasāni. Tesanti yathāvuttabhūtupādārūpānaṃ. Lahutādivasenāti tesaṃ lahutādivasena. Duruttaraṇaṭṭhoti uttarituṃ asakkuṇeyyabhāvo oghaṭṭho. Vuttanayenāti ‘‘sampayuttā vedanā vedanākkhandho’’tiādinā vuttanayena. Catumahābhūtādīhīti ādisaddena upādānakkhandhādīnaṃ gahaṇaṃ. Cittakiriyadassanatthanti cittapayogadassanatthaṃ. Vuttavāyāmamevāti ‘‘sammāvāyāmo’’ti yo ariyamagge vutto. Bhaddekarattādīnīti ‘‘ajjeva kiccaṃ ātappa’’ntiādinā (ma. ni. 3.272, 275, 276) vuttāni bhaddekarattasuttādīni.
ਕੁਣ੍ਠਪਾਦੋਤਿ ਛਿਨ੍ਨਪਾਦੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਗਤਿવਿਕਲੋ। ਮਾਨਸਂ ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਬਨ੍ਧਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਓਘੁਤ੍ਤਰਨੁਪਾਯੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਨਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਚਿਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨਂ।
Kuṇṭhapādoti chinnapādova hutvā gativikalo. Mānasaṃ bandhatīti tasmiṃ citte kiccaṃ nibandhati. ‘‘Ayaṃ ariyamaggo mayhaṃ oghuttaranupāyo’’ti tattha cittassa sanniṭṭhānaṃ puna tattha pavattanaṃ vīriyārambho cittabandhanaṃ.
ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਇਮੇ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਾਦਯੋ ਤਣ੍ਹਾવਿਜ੍ਜਾਦਯੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਨਿਬ੍ਬਾਨਤਣ੍ਹਾવਜ੍ਜੋ ਇਧ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋਤਿ ਚ। ਸੋਲ਼ਸਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਪੀਲ਼ਨਾਦੀਹਿ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤਨਯੇਨ ਸਟ੍ਠਿਨਯਸਹਸ੍ਸੇਹਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ…ਪੇ॰… ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੂਤਿ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ ਏવੇਤ੍ਥ ਗਹਣવਸੇਨ ਅਧਿਗਤવਿਸੇਸਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਾ। ਤੇ ਹਿ ਤਦਾ ਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਭਾવੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ। ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਨਂ ਪਨ ਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤੋਤਿ।
Tassa nāmarūpassa ime nandīrāgādayo taṇhāvijjādayoti katvā paccayo dhammāyatanekadeso. Ariyamagganibbānataṇhāvajjo idha dhammāyatanekadesoti ca. Soḷasahākārehīti pīḷanādīhi soḷasahi ākārehi. Satipaṭṭhānavibhaṅge āgatanayena saṭṭhinayasahassehi. Desanāpariyosāne…pe… patiṭṭhahiṃsūti vipañcitaññū evettha gahaṇavasena adhigatavisesā paricchinditā. Te hi tadā dhammapaṭiggāhakabhāvena satthu santike sannisinnā. Ugghaṭitaññūnaṃ pana neyyānañca visesādhigamo aṭṭhakathāyaṃ na ruḷhoti idha na gahitoti.
ਆਸੀવਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Āsīvisopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਆਸੀવਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Āsīvisopamasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਆਸੀવਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Āsīvisopamasuttavaṇṇanā
