| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๖. อสฺสชิสุตฺตํ
6. Assajisuttaṃ
๘๘. เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อสฺสชิ กสฺสปการาเม วิหรติ อาพาธิโก ทุกฺขิโต พาฬฺหคิลาโนฯ อถ โข อายสฺมา อสฺสชิ อุปฎฺฐาเก อามเนฺตสิ – ‘‘เอถ ตุเมฺห, อาวุโส, เยน ภควา เตนุปสงฺกมถ; อุปสงฺกมิตฺวา มม วจเนน ภควโต ปาเท สิรสา วนฺทถ – ‘อสฺสชิ, ภเนฺต, ภิกฺขุ อาพาธิโก ทุกฺขิโต พาฬฺหคิลาโนฯ โส ภควโต ปาเท สิรสา วนฺทตี’ติฯ เอวญฺจ วเทถ – ‘สาธุ กิร, ภเนฺต, ภควา เยน อสฺสชิ ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมตุ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’’ติฯ ‘‘เอวมาวุโส’’ติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต อสฺสชิสฺส ปฎิสฺสุตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อสฺสชิ, ภเนฺต, ภิกฺขุ อาพาธิโก…เป.… สาธุ กิร, ภเนฺต, ภควา เยน อสฺสชิ ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมตุ อนุกมฺปํ อุปาทายา’’ติฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวนฯ
88. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā assaji kassapakārāme viharati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā assaji upaṭṭhāke āmantesi – ‘‘etha tumhe, āvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamatha; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha – ‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadetha – ‘sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato assajissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘assaji, bhante, bhikkhu ābādhiko…pe… sādhu kira, bhante, bhagavā yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
อถ โข ภควา สายนฺหสมยํ ปฎิสลฺลานา วุฎฺฐิโต เยนายสฺมา อสฺสชิ เตนุปสงฺกมิฯ อทฺทสา โข อายสฺมา อสฺสชิ ภควนฺตํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํฯ ทิสฺวาน มญฺจเก สมโธสิฯ อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ อสฺสชิํ 1 เอตทโวจ – ‘‘อลํ, อสฺสชิ, มา ตฺวํ มญฺจเก สมโธสิฯ สนฺติมานิ อาสนานิ ปญฺญตฺตานิ, ตตฺถาหํ นิสีทิสฺสามี’’ติฯ นิสีทิ ภควา ปญฺญเตฺต อาสเนฯ นิสชฺช โข ภควา อายสฺมนฺตํ อสฺสชิํ เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ เต, อสฺสชิ, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ…เป.… ปฎิกฺกโมสานํ ปญฺญายติ โน อภิกฺกโม’’ติ?
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā assaji tenupasaṅkami. Addasā kho āyasmā assaji bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna mañcake samadhosi. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ 2 etadavoca – ‘‘alaṃ, assaji, mā tvaṃ mañcake samadhosi. Santimāni āsanāni paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kacci te, assaji, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ…pe… paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’ti?
‘‘น เม, ภเนฺต, ขมนียํ…เป.… อภิกฺกโมสานํ ปญฺญายติ โน ปฎิกฺกโม’’ติฯ ‘‘กจฺจิ เต, อสฺสชิ, น กิญฺจิ กุกฺกุจฺจํ น โกจิ วิปฺปฎิสาโร’’ติ? ‘‘ตคฺฆ เม, ภเนฺต, อนปฺปกํ กุกฺกุจฺจํ อนปฺปโก วิปฺปฎิสาโร’’ติฯ ‘‘กจฺจิ ปน ตํ, อสฺสชิ, อตฺตา สีลโต น อุปวทตี’’ติ? ‘‘น โข มํ, ภเนฺต, อตฺตา สีลโต อุปวทตี’’ติฯ ‘‘โน เจ กิร ตํ, อสฺสชิ, อตฺตา สีลโต อุปวทติ, อถ กิญฺจ เต กุกฺกุจฺจํ โก จ วิปฺปฎิสาโร’’ติ? ‘‘ปุเพฺพ ขฺวาหํ, ภเนฺต, เคลเญฺญ ปสฺสเมฺภตฺวา ปสฺสเมฺภตฺวา กายสงฺขาเร วิหรามิ, โสหํ สมาธิํ นปฺปฎิลภามิฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, ตํ สมาธิํ อปฺปฎิลภโต เอวํ โหติ – ‘โน จสฺสาหํ ปริหายามี’’’ติฯ ‘‘เย เต, อสฺสชิ, สมณพฺราหฺมณา สมาธิสารกา สมาธิสามญฺญา เตสํ ตํ สมาธิํ อปฺปฎิลภตํ เอวํ โหติ – ‘โน จสฺสุ มยํ ปริหายามา’’’ติฯ
‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ…pe… abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo’’ti. ‘‘Kacci te, assaji, na kiñci kukkuccaṃ na koci vippaṭisāro’’ti? ‘‘Taggha me, bhante, anappakaṃ kukkuccaṃ anappako vippaṭisāro’’ti. ‘‘Kacci pana taṃ, assaji, attā sīlato na upavadatī’’ti? ‘‘Na kho maṃ, bhante, attā sīlato upavadatī’’ti. ‘‘No ce kira taṃ, assaji, attā sīlato upavadati, atha kiñca te kukkuccaṃ ko ca vippaṭisāro’’ti? ‘‘Pubbe khvāhaṃ, bhante, gelaññe passambhetvā passambhetvā kāyasaṅkhāre viharāmi, sohaṃ samādhiṃ nappaṭilabhāmi. Tassa mayhaṃ, bhante, taṃ samādhiṃ appaṭilabhato evaṃ hoti – ‘no cassāhaṃ parihāyāmī’’’ti. ‘‘Ye te, assaji, samaṇabrāhmaṇā samādhisārakā samādhisāmaññā tesaṃ taṃ samādhiṃ appaṭilabhataṃ evaṃ hoti – ‘no cassu mayaṃ parihāyāmā’’’ti.
‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, อสฺสชิ, รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วา’’ติ? ‘‘อนิจฺจํ, ภเนฺต’’…เป.… วิญฺญาณํ …เป.… ตสฺมาติห…เป.… เอวํ ปสฺสํ…เป.… นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติฯ โส สุขํ เจ เวทนํ เวทยติ 3, สา ‘อนิจฺจา’ติ ปชานาติฯ ‘อนโชฺฌสิตา’ติ ปชานาติฯ ‘อนภินนฺทิตา’ติ ปชานาติฯ ทุกฺขํ เจ เวทนํ เวทยติ, สา ‘อนิจฺจา’ติ ปชานาติฯ ‘อนโชฺฌสิตา’ติ ปชานาติฯ ‘อนภินนฺทิตา’ติ ปชานาติฯ อทุกฺขมสุขํ เจ เวทนํ เวทยติ, สา ‘อนิจฺจา’ติ ปชานาติ…เป.… ‘อนภินนฺทิตา’ติ ปชานาติฯ โส สุขํ เจ เวทนํ เวทยติ , วิสํยุโตฺต นํ เวทยติ; ทุกฺขํ เจ เวทนํ เวทยติ, วิสํยุโตฺต นํ เวทยติ; อทุกฺขมสุขํ เจ เวทนํ เวทยติ, วิสํยุโตฺต นํ เวทยติฯ โส กายปริยนฺติกํ เจ เวทนํ เวทยมาโน ‘กายปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยามี’ติ ปชานาติฯ ชีวิตปริยนฺติกํ เจ เวทนํ เวทยมานาเอ ‘ชีวิตปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยามี’ติ ปชานาติฯ ‘กายสฺส เภทา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา อิเธว สพฺพเวทยิตานิ อนภินนฺทิตานิ สีตีภวิสฺสนฺตี’ติ ปชานาติฯ
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, assaji, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… viññāṇaṃ …pe… tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati 4, sā ‘aniccā’ti pajānāti. ‘Anajjhositā’ti pajānāti. ‘Anabhinanditā’ti pajānāti. Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti. ‘Anajjhositā’ti pajānāti. ‘Anabhinanditā’ti pajānāti. Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā ‘aniccā’ti pajānāti…pe… ‘anabhinanditā’ti pajānāti. So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati , visaṃyutto naṃ vedayati; dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati; adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati. So kāyapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Jīvitapariyantikaṃ ce vedanaṃ vedayamānāe ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.
‘‘เสยฺยถาปิ , อสฺสชิ, เตลญฺจ ปฎิจฺจ, วฎฺฎิญฺจ ปฎิจฺจ, เตลปฺปทีโป ฌาเยยฺย; ตเสฺสว เตลสฺส จ วฎฺฎิยา จ ปริยาทานา อนาหาโร นิพฺพาเยยฺยฯ เอวเมว โข, อสฺสชิ, ภิกฺขุ กายปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยมาโน ‘กายปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยามี’ติ ปชานาติฯ ชีวิตปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยมาโน ‘ชีวิตปริยนฺติกํ เวทนํ เวทยามี’ติ ปชานาติฯ ‘กายสฺส เภทา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา อิเธว สพฺพเวทยิตานิ อนภินนฺทิตานิ สีตีภวิสฺสนฺตี’ติ ปชานาตี’’ติฯ ฉฎฺฐํฯ
‘‘Seyyathāpi , assaji, telañca paṭicca, vaṭṭiñca paṭicca, telappadīpo jhāyeyya; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā anāhāro nibbāyeyya. Evameva kho, assaji, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. Jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānātī’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๖. อสฺสชิสุตฺตวณฺณนา • 6. Assajisuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๖. อสฺสชิสุตฺตวณฺณนา • 6. Assajisuttavaṇṇanā
