| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya |
๔. อสฺสขฬุงฺกสุตฺตํ
4. Assakhaḷuṅkasuttaṃ
‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, อฎฺฐ อสฺสขฬุงฺกา อฎฺฐ จ อสฺสโทสา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉโต ปฎิกฺกมติ, ปิฎฺฐิโต รถํ ปวเตฺตติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม อสฺสโทโสฯ
‘‘Katame ca, bhikkhave, aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā? Idha, bhikkhave, ekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭikkamati, piṭṭhito rathaṃ pavatteti. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉา ลงฺฆติ, กุพฺพรํ หนติ, ติทณฺฑํ ภญฺชติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย อสฺสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghati, kubbaraṃ hanati, tidaṇḍaṃ bhañjati. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา รถีสาย สตฺถิํ อุสฺสชฺชิตฺวา รถีสํเยว อโชฺฌมทฺทติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย อสฺสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา อุมฺมคฺคํ คณฺหติ, อุพฺพฎุมํ รถํ กโรติฯ เอวรูโปปิ , ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุโตฺถ อสฺสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhati, ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti. Evarūpopi , bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, catuttho assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ลงฺฆติ ปุริมกายํ ปคฺคณฺหติ ปุริเม ปาเทฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปญฺจโม อสฺสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā laṅghati purimakāyaṃ paggaṇhati purime pāde. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา เนว อภิกฺกมติ โน ปฎิกฺกมติ ตเตฺถว ขีลฎฺฐายี ฐิโต โหติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, สตฺตโม อสฺสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, sattamo assadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปุริเม จ ปาเท สํหริตฺวา ปจฺฉิเม จ ปาเท สํหริตฺวา 9 ตเตฺถว จตฺตาโร ปาเท อภินิสีทติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ อสฺสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, อฎฺฐโม อสฺสโทโสฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, อฎฺฐ อสฺสขฬุงฺกา อฎฺฐ จ อสฺสโทสาฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṃharitvā pacchime ca pāde saṃharitvā 10 tattheva cattāro pāde abhinisīdati. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco assakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, aṭṭhamo assadoso. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā.
11 ‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, อฎฺฐ ปุริสขฬุงฺกา อฎฺฐ จ ปุริสโทสา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน ‘น สรามี’ติ อสติยา นิเพฺพเฐติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉโต ปฎิกฺกมติ, ปิฎฺฐิโต รถํ วเตฺตติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม ปุริสโทโสฯ
12 ‘‘Katame ca, bhikkhave, aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosā? Idha, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno ‘na sarāmī’ti asatiyā nibbeṭheti. Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭikkamati, piṭṭhito rathaṃ vatteti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว , ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน โจทกํเยว ปฎิปฺผรติ – ‘กิํ นุ โข ตุยฺหํ พาลสฺส อพฺยตฺตสฺส ภณิเตน! ตฺวมฺปิ นาม ภณิตพฺพํ มญฺญสี’ติ! เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉา ลงฺฆติ, กุพฺพรํ หนติ, ติทณฺฑํ ภญฺชติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave , bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakaṃyeva paṭippharati – ‘kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena! Tvampi nāma bhaṇitabbaṃ maññasī’ti! Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghati, kubbaraṃ hanati, tidaṇḍaṃ bhañjati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน โจทกเสฺสว ปจฺจาโรเปติ – ‘ตฺวํ โขสิ อิตฺถนฺนามํ อาปตฺติํ อาปโนฺน, ตฺวํ ตาว ปฐมํ ปฎิกโรหี’ติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา รถีสาย สตฺถิํ อุสฺสชฺชิตฺวา รถีสํเยว อโชฺฌมทฺทติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakasseva paccāropeti – ‘tvaṃ khosi itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno, tvaṃ tāva paṭhamaṃ paṭikarohī’ti. Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน อเญฺญนาญฺญํ ปฎิจรติ, พหิทฺธา กถํ อปนาเมติ, โกปญฺจ โทสญฺจ อปฺปจฺจยญฺจ ปาตุกโรติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา อุมฺมคฺคํ คณฺหติ, อุพฺพฎุมํ รถํ กโรติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุโตฺถ ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenāññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhati, ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, catuttho purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน สงฺฆมเชฺฌ พาหุวิเกฺขปํ กโรติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว , อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ลงฺฆติ, ปุริมกายํ ปคฺคณฺหติ ปุริเม ปาเท; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปญฺจโม ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno saṅghamajjhe bāhuvikkhepaṃ karoti. Seyyathāpi so, bhikkhave , assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā laṅghati, purimakāyaṃ paggaṇhati purime pāde; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน อนาทิยิตฺวา สงฺฆํ อนาทิยิตฺวา โจทกํ สาปตฺติโกว เยน กามํ ปกฺกมติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา อนาทิยิตฺวา สารถิํ อนาทิยิตฺวา ปโตทลฎฺฐิํ ทเนฺตหิ มุขาธานํ วิธํสิตฺวา เยน กามํ ปกฺกมติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ฉโฎฺฐ ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno anādiyitvā saṅghaṃ anādiyitvā codakaṃ sāpattikova yena kāmaṃ pakkamati. Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā anādiyitvā sārathiṃ anādiyitvā patodalaṭṭhiṃ dantehi mukhādhānaṃ vidhaṃsitvā yena kāmaṃ pakkamati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, chaṭṭho purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน ‘เนวาหํ อาปโนฺนมฺหิ, น ปนาหํ อาปโนฺนมฺหี’ติ โส ตุณฺหีภาเวน สงฺฆํ วิเหเฐติ 13ฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา เนว อภิกฺกมติ โน ปฎิกฺกมติ ตเตฺถว ขีลฎฺฐายี ฐิโต โหติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, สตฺตโม ปุริสโทโสฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno ‘nevāhaṃ āpannomhi, na panāhaṃ āpannomhī’ti so tuṇhībhāvena saṅghaṃ viheṭheti 14. Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyī ṭhito hoti; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, sattamo purisadoso.
‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ภิกฺขุํ อาปตฺติยา โจเทนฺติฯ โส ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ อาปตฺติยา โจทิยมาโน เอวมาห – ‘กิํ นุ โข ตุเมฺห อายสฺมโนฺต อติพาฬฺหํ มยิ พฺยาวฎา ยาว 15 อิทานาหํ สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺติสฺสามี’ติฯ โส สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺติตฺวา เอวมาห – ‘อิทานิ โข ตุเมฺห อายสฺมโนฺต อตฺตมนา โหถา’ติ? เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุโงฺก ‘เปหี’ติ วุโตฺต, วิโทฺธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปุริเม จ ปาเท สํหริตฺวา ปจฺฉิเม จ ปาเท สํหริตฺวา ตเตฺถว จตฺตาโร ปาเท อภินิสีทติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ปุคฺคลํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกโจฺจ ปุริสขฬุโงฺก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, อฎฺฐโม ปุริสโทโสฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, อฎฺฐ ปุริสขฬุงฺกา อฎฺฐ จ ปุริสโทสา’’ติฯ จตุตฺถํฯ
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti. So bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno evamāha – ‘kiṃ nu kho tumhe āyasmanto atibāḷhaṃ mayi byāvaṭā yāva 16 idānāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’ti. So sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā evamāha – ‘idāni kho tumhe āyasmanto attamanā hothā’ti? Seyyathāpi so, bhikkhave, assakhaḷuṅko ‘pehī’ti vutto, viddho samāno codito sārathinā purime ca pāde saṃharitvā pacchime ca pāde saṃharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati; tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmi. Evarūpopi, bhikkhave, idhekacco purisakhaḷuṅko hoti. Ayaṃ, bhikkhave, aṭṭhamo purisadoso. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosā’’ti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๔. อสฺสขฬุงฺกสุตฺตวณฺณนา • 4. Assakhaḷuṅkasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๓-๔. อสฺสาชานียสุตฺตาทิวณฺณนา • 3-4. Assājānīyasuttādivaṇṇanā
