| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
3. අස්‌සලායනසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Assalāyanasuttavaṇṇanā
401. අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිසිට්‌ඨත්‌තා විසදිසං රජ්‌ජං විරජ්‌ජං, විරජ්‌ජතො ආගතා, තත්‌ථ ජාතාති වා වෙරජ්‌ජකා, එවං ජාතා ඛො පන තෙ, යස්‌මා වත්‌ථාභරණාදිවිභාගෙන නානප්‌පකාරා හොන්‌ති, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘නානාවෙරජ්‌ජකාන’’න්‌ති. අට්‌ඨකථායං පන වෙරජ්‌ජස්‌සෙව වසෙන නානප්‌පකාරතා වුත්‌තා. යඤ්‌ඤුපාසනාදිනාති යඤ්‌ඤානුභවනමන්‌තජ්‌ඣෙනදක්‌ඛිණපරියෙසනාදිනා. චතුවණ්‌ණසාධාරණන්‌ති ඛත්‌තියාදීනං චතුන්‌නං වණ්‌ණානං සාධාරණං සංසාරසුද්‌ධිපාපතස්‌සනං. න්‌හානසුද්‌ධියාති තිත්‌ථසමුද්‌දඛාතෙසු මන්‌තජප්‌පනපුබ්‌බකං සායංතතියඋදකොරොහනාදින්‌හානසුද්‌ධියා. භාවනාසුද්‌ධියාති පරමජොතිභූතාය පුරිසභාවනාසඞ්‌ඛාතාය සුද්‌ධියා. වාපිතසිරොති ඔරොපිතකෙසො. තමෙව හි සිරො වාපිතන්‌ති වුච්‌චති.
401. Aññamaññavisiṭṭhattā visadisaṃ rajjaṃ virajjaṃ, virajjato āgatā, tattha jātāti vā verajjakā, evaṃ jātā kho pana te, yasmā vatthābharaṇādivibhāgena nānappakārā honti, tasmā vuttaṃ ‘‘nānāverajjakāna’’nti. Aṭṭhakathāyaṃ pana verajjasseva vasena nānappakāratā vuttā. Yaññupāsanādināti yaññānubhavanamantajjhenadakkhiṇapariyesanādinā. Catuvaṇṇasādhāraṇanti khattiyādīnaṃ catunnaṃ vaṇṇānaṃ sādhāraṇaṃ saṃsārasuddhipāpatassanaṃ. Nhānasuddhiyāti titthasamuddakhātesu mantajappanapubbakaṃ sāyaṃtatiyaudakorohanādinhānasuddhiyā. Bhāvanāsuddhiyāti paramajotibhūtāya purisabhāvanāsaṅkhātāya suddhiyā. Vāpitasiroti oropitakeso. Tameva hi siro vāpitanti vuccati.
සභාවවාදීති යථාභූතවාදී. පබ්‌බජන්‌තාති බ්‍රාහ්‌මණපබ්‌බජ්‌ජං උපගච්‌ඡන්‌තා, තස්‌මා බ්‍රාහ්‌මණානං පබ්‌බජ්‌ජාවිධානං සික්‌ඛන්‌තෙන භොතා ‘‘බ්‍රාහ්‌මණාව සුජ්‌ඣන්‌ති, නො අබ්‍රාහ්‌මණා’’ති අයං විධි සහෙතුකො සඋපාදානො සක්‌කච්‌චං උග්‌ගහිතො, තස්‌මා තුය්‌හං පරාජයො නත්‌ථි…පෙ.… එවමාහංසු.
Sabhāvavādīti yathābhūtavādī. Pabbajantāti brāhmaṇapabbajjaṃ upagacchantā, tasmā brāhmaṇānaṃ pabbajjāvidhānaṃ sikkhantena bhotā ‘‘brāhmaṇāva sujjhanti, no abrāhmaṇā’’ti ayaṃ vidhi sahetuko saupādāno sakkaccaṃ uggahito, tasmā tuyhaṃ parājayo natthi…pe… evamāhaṃsu.
402. ලද්‌ධිභින්‌දනත්‌ථන්‌ති ‘‘බ්‍රාහ්‌මණාව බ්‍රහ්‌මුනො පුත්‌තා ඔරසා මුඛතො ජාතා බ්‍රහ්‌මජා’’ති එවං පවත්‌තලද්‌ධියා විනිවෙඨනත්‌ථං. පුත්‌තපටිලාභත්‌ථායාති ‘‘එවං මයං පෙත්‌තිකං ඉණධාරං සොධෙය්‍යාමා’’ති ලද්‌ධියං ඨත්‌වා පුත්‌තපටිලාභත්‌ථාය. අයඤ්‌හෙත්‌ථ අධම්‌මිකානං බ්‍රාහ්‌මණානං අජ්‌ඣාසයො. නෙසන්‌ති බ්‍රාහ්‌මණානං. සච්‌චවචනං සියාති ‘‘බ්‍රහ්‌මුනො පුත්‌තා’’තිආදිවචනං සච්‌චං යදි සියා බ්‍රාහ්‌මණීනං…පෙ.… භවෙය්‍ය, න චෙතං අත්‌ථි. මහාබ්‍රහ්‌මුනො මුඛතො ජාතොති වාදච්‌ඡෙදකවාදො මුඛතොජාතච්‌ඡෙකවාදො. අස්‌සලායනොවිඤ්‌ඤූ ජාතිකො ‘‘නිරක්‌ඛෙපං සමණෙන ගොතමෙන වුත්‌ත’’න්‌ති ජානන්‌තොපි සහගතානං බ්‍රාහ්‌මණානං චිත්‌තානුරක්‌ඛණත්‌ථං ‘‘කිඤ්‌චාපි භවං ගොතමො’’තිආදිමාහ.
402.Laddhibhindanatthanti ‘‘brāhmaṇāva brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā’’ti evaṃ pavattaladdhiyā viniveṭhanatthaṃ. Puttapaṭilābhatthāyāti ‘‘evaṃ mayaṃ pettikaṃ iṇadhāraṃ sodheyyāmā’’ti laddhiyaṃ ṭhatvā puttapaṭilābhatthāya. Ayañhettha adhammikānaṃ brāhmaṇānaṃ ajjhāsayo. Nesanti brāhmaṇānaṃ. Saccavacanaṃ siyāti ‘‘brahmuno puttā’’tiādivacanaṃ saccaṃ yadi siyā brāhmaṇīnaṃ…pe… bhaveyya, na cetaṃ atthi. Mahābrahmuno mukhato jātoti vādacchedakavādo mukhatojātacchekavādo. Assalāyanoviññū jātiko ‘‘nirakkhepaṃ samaṇena gotamena vutta’’nti jānantopi sahagatānaṃ brāhmaṇānaṃ cittānurakkhaṇatthaṃ ‘‘kiñcāpi bhavaṃ gotamo’’tiādimāha.
403. ඉදානි බ්‍රාහ්‌මණොව සෙට්‌ඨො වණ්‌ණොති වාදං භින්‌දිතුං ‘‘සුතං තෙ යොනකකම්‌බොජෙසූ’’තිආදි ආරද්‌ධං. යදි බ්‍රාහ්‌මණොව සෙට්‌ඨො වණ්‌ණො, සබ්‌බත්‌ථ බ්‍රාහ්‌මණොව සෙට්‌ඨො භවෙය්‍ය, අථ කස්‌මා යොනකකම්‌බොජාදිජනපදෙසු බ්‍රාහ්‌මණානං සෙට්‌ඨභාවො නත්‌ථි? එවඤ්‌හි තත්‌ථ වණ්‌ණා , තස්‌මා ‘‘බ්‍රාහ්‌මණොව සෙට්‌ඨො’’ති ලද්‌ධිමත්‌තමෙතං. තෙසු හි ජනපදෙසු ජනා එකජ්‌ඣං සන්‌නිපතිත්‌වා සම්‌මන්‌තයිත්‌වා කතිකං අකංසු, දාසං සාමිකං කත්‌වා ඉතරෙ සබ්‌බෙ තං පූජෙත්‌වා තස්‌ස වසෙ වත්‌තන්‌ති, යො තෙසං අය්‍යො හොති ඉතරෙ සබ්‌බෙ තස්‌ස දාසා හොන්‌ති, තෙ කතිපයසංවච්‌ඡරාතික්‌කමෙන තස්‌ස කිඤ්‌චි දොසං දිස්‌වා තං තතො ඨානතො අපනෙත්‌වා අඤ්‌ඤං ඨපෙන්‌ති, ඉති සො අය්‍යො හුත්‌වා දාසො හොති, ඉතරො දාසො හුත්‌වා අය්‍යො හොති, එවං තාව කෙචි ‘‘අය්‍යො හුත්‌වා දාසො හොති, දාසො හුත්‌වා අය්‍යො හොතී’’ති එත්‌ථ අත්‌ථං වදන්‌ති. අට්‌ඨකථායං පන පුරිමවසෙනෙව තමත්‌ථං දස්‌සෙතුං ‘‘බ්‍රාහ්‌මණො සභරියො’’තිආදි වුත්‌තං. වයප්‌පත්‌තෙ පුත්‌තෙ අසතීති ඉදං වක්‌ඛමානස්‌ස දාරකස්‌ස දායජ්‌ජසාමිකභාවස්‌ස තාව දස්‌සනං. මාතිතො සුද්‌ධොති එත්‌ථ යො මාතිතො සුද්‌ධත්‌තා අය්‍යො, පිතිතො අසුද්‌ධත්‌තා දාසො හොති, සො එව පිතිතො අසුද්‌ධත්‌තා දාසො හුත්‌වා මාතිතො අය්‍යො හොතීති ජාතිං සම්‌භෙදෙති. සොව සබ්‌බෙන සබ්‌බං හොතීති න සක්‌කා වත්‌තුන්‌ති අපරෙ. කො ථාමොති මහන්‌තෙ ලොකසන්‌නිවාසෙ අනමතග්‌ගෙ අතීතෙ කාලෙ ඉත්‌ථීනං වා චිත්‌තෙ අනවට්‌ඨිතෙ දාසා දාසා එව හොන්‌ති, අය්‍යා අය්‍යා එව හොන්‌තීති එත්‌ථ කො එකන්‌තිකො සහෙතුකො අවස්‌සයො, තස්‌ස සාධකො සිද්‌ධන්‌තො, කිං නිදස්‌සනන්‌ති අත්‌ථො.
403. Idāni brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇoti vādaṃ bhindituṃ ‘‘sutaṃ te yonakakambojesū’’tiādi āraddhaṃ. Yadi brāhmaṇova seṭṭho vaṇṇo, sabbattha brāhmaṇova seṭṭho bhaveyya, atha kasmā yonakakambojādijanapadesu brāhmaṇānaṃ seṭṭhabhāvo natthi? Evañhi tattha vaṇṇā , tasmā ‘‘brāhmaṇova seṭṭho’’ti laddhimattametaṃ. Tesu hi janapadesu janā ekajjhaṃ sannipatitvā sammantayitvā katikaṃ akaṃsu, dāsaṃ sāmikaṃ katvā itare sabbe taṃ pūjetvā tassa vase vattanti, yo tesaṃ ayyo hoti itare sabbe tassa dāsā honti, te katipayasaṃvaccharātikkamena tassa kiñci dosaṃ disvā taṃ tato ṭhānato apanetvā aññaṃ ṭhapenti, iti so ayyo hutvā dāso hoti, itaro dāso hutvā ayyo hoti, evaṃ tāva keci ‘‘ayyo hutvā dāso hoti, dāso hutvā ayyo hotī’’ti ettha atthaṃ vadanti. Aṭṭhakathāyaṃ pana purimavaseneva tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘brāhmaṇo sabhariyo’’tiādi vuttaṃ. Vayappatte putte asatīti idaṃ vakkhamānassa dārakassa dāyajjasāmikabhāvassa tāva dassanaṃ. Mātito suddhoti ettha yo mātito suddhattā ayyo, pitito asuddhattā dāso hoti, so eva pitito asuddhattā dāso hutvā mātito ayyo hotīti jātiṃ sambhedeti. Sova sabbena sabbaṃ hotīti na sakkā vattunti apare. Ko thāmoti mahante lokasannivāse anamatagge atīte kāle itthīnaṃ vā citte anavaṭṭhite dāsā dāsā eva honti, ayyā ayyā eva hontīti ettha ko ekantiko sahetuko avassayo, tassa sādhako siddhanto, kiṃ nidassananti attho.
404. සුක්‌කච්‌ඡෙදකවාදො නාමාති ‘‘බ්‍රාහ්‌මණොව සුක්‌කො වණ්‌ණො’’ති එවං වුත්‌තො සුක්‌කච්‌ඡෙදකවාරො නාම.
404.Sukkacchedakavādo nāmāti ‘‘brāhmaṇova sukko vaṇṇo’’ti evaṃ vutto sukkacchedakavāro nāma.
408. සබ්‌බස්‌මිං අග්‌ගිකිච්‌චං කරොන්‌තෙති එතෙන යථා යතො කුතොචි නිස්‌සයතො උප්‌පන්‌නො අග්‌ගිඋපාදානසම්‌පන්‌නො අග්‌ගිකිච්‌චං කරොති, එවං යස්‌මිං කස්‌මිඤ්‌චි දාසකුලෙ ජාතො උපනිස්‌සයසම්‌පන්‌නො සම්‌මාපටිපජ්‌ජමානො සංසාරතො සුජ්‌ඣති එවාති දස්‌සෙති.
408.Sabbasmiṃ aggikiccaṃ karonteti etena yathā yato kutoci nissayato uppanno aggiupādānasampanno aggikiccaṃ karoti, evaṃ yasmiṃ kasmiñci dāsakule jāto upanissayasampanno sammāpaṭipajjamāno saṃsārato sujjhati evāti dasseti.
409. පාදසිකවණ්‌ණොති අන්‌තරාළවණ්‌ණො. එතෙසන්‌ති ඛත්‌තියකුමාරෙන බ්‍රාහ්‌මණකඤ්‌ඤාය උප්‌පන්‌නපුත්‌තො, බ්‍රාහ්‌මණකුමාරෙන ඛත්‌තියකඤ්‌ඤාය උප්‌පන්‌නපුත්‌තොති එතෙසං ද්‌වින්‌නං මාණවකානං. මතකභත්‌තෙති මතෙ උද්‌දිස්‌ස කතභත්‌තෙ. ථාලිපාකෙති කතමඞ්‌ගලභත්‌තෙ.
409.Pādasikavaṇṇoti antarāḷavaṇṇo. Etesanti khattiyakumārena brāhmaṇakaññāya uppannaputto, brāhmaṇakumārena khattiyakaññāya uppannaputtoti etesaṃ dvinnaṃ māṇavakānaṃ. Matakabhatteti mate uddissa katabhatte. Thālipāketi katamaṅgalabhatte.
410. තුම්‌හෙති ජාතිසාමඤ්‌ඤතො මාණවං බ්‍රාහ්‌මණෙහි සද්‌ධිං එකජ්‌ඣං සඞ්‌ගණ්‌හන්‌තො ආහ. කො නු ඛොති අවංසිරො ඉසිවාදො, තෙසං බ්‍රාහ්‌මණීසීනං අසාමත්‌ථියදස්‌සනෙන ජාතියා අප්‌පමාණතං විභාවෙතුං ගාමදාරකවෙසෙන උපගච්‌ඡි. තෙන වුත්‌තං ‘‘ගාමණ්‌ඩලරූපො වියා’’ති. කොණ්‌ඩදමකොති අදන්‌තදමකො.
410.Tumheti jātisāmaññato māṇavaṃ brāhmaṇehi saddhiṃ ekajjhaṃ saṅgaṇhanto āha. Ko nu khoti avaṃsiro isivādo, tesaṃ brāhmaṇīsīnaṃ asāmatthiyadassanena jātiyā appamāṇataṃ vibhāvetuṃ gāmadārakavesena upagacchi. Tena vuttaṃ ‘‘gāmaṇḍalarūpo viyā’’ti. Koṇḍadamakoti adantadamako.
411. ජනෙතීති ජනිකා ජනෙත්‌ති. ජනකො පිතාති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. ගන්‌ධබ්‌බපඤ්‌හන්‌ති ගන්‌ධබ්‌බස්‌ස මාතුකුච්‌ඡියං උප්‌පජ්‌ජනකසත්‌තස්‌ස ඛත්‌තියභාවාදිපුච්‌ඡං. දබ්‌බිගහණසිප්‌පම්‌පි එකා විජ්‌ජා වෙදිතබ්‌බා. තත්‌ථ කිර කුසලො යං කිඤ්‌චි ආහාරූපගපණ්‌ණපුප්‌ඵඵලබීජං අන්‌තමසො එලාලුකම්‌පි ගහෙත්‌වා භෙසජ්‌ජෙහි යොජෙත්‌වා පචන්‌තො සප්‌පිමධුඵාණිතෙහි සමානරසං කත්‌වා සම්‌පාදෙතුං සක්‌කොති, පුණ්‌ණොපි තාදිසො, තෙන ඤාතං ත්‌වං දබ්‌බිගහණසිප්‌පමත්‌තම්‌පි න ජානාසීති සම්‌බන්‌ධො. සද්‌ධොති කම්‌මඵලසද්‌ධාය සද්‌ධො, පොථුජ්‌ජනිකෙනෙව රතනත්‌තයපසාදෙන පසන්‌නො. තෙනෙවාහ – ‘‘උපාසකං මං භවං…පෙ.… සරණං ගත’’න්‌ති.
411. Janetīti janikā janetti. Janako pitāti etthāpi eseva nayo. Gandhabbapañhanti gandhabbassa mātukucchiyaṃ uppajjanakasattassa khattiyabhāvādipucchaṃ. Dabbigahaṇasippampi ekā vijjā veditabbā. Tattha kira kusalo yaṃ kiñci āhārūpagapaṇṇapupphaphalabījaṃ antamaso elālukampi gahetvā bhesajjehi yojetvā pacanto sappimadhuphāṇitehi samānarasaṃ katvā sampādetuṃ sakkoti, puṇṇopi tādiso, tena ñātaṃ tvaṃ dabbigahaṇasippamattampi na jānāsīti sambandho. Saddhoti kammaphalasaddhāya saddho, pothujjanikeneva ratanattayapasādena pasanno. Tenevāha – ‘‘upāsakaṃ maṃ bhavaṃ…pe… saraṇaṃ gata’’nti.
අස්‌සලායනසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Assalāyanasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 3. අස්‌සලායනසුත්‌තං • 3. Assalāyanasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 3. අස්‌සලායනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Assalāyanasuttavaṇṇanā
