| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೭. ಮಹಾವಗ್ಗೋ
7. Mahāvaggo
೧. ಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Assutavāsuttavaṇṇanā
೬೧. ‘‘ಅಸ್ಸುತವಾ’’ತಿ ಸೋತದ್ವಾರಾನುಸಾರೇನ ಉಪಧಾರಿತಂ, ಉಪಧಾರಣಂ ವಾ ಸುತಂ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸುತವಾ, ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ನ ಸುತವಾತಿ ಅಸ್ಸುತವಾ। ವಾ-ಸದ್ದೋ ಚಾಯಂ ಪಸಂಸಾಯಂ, ಅತಿಸಯಸ್ಸ ವಾ ಬೋಧನಕೋ, ತಸ್ಮಾ ಯಸ್ಸ ಪಸಂಸಿತಂ, ಅತಿಸಯೇನ ವಾ ಸುತಂ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ‘‘ಸುತವಾ’’ತಿ ಸಂಕಿಲೇಸವಿದ್ಧಂಸನಸಮತ್ಥೋ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಪರಿಚಯೋ ‘‘ತಂ ಸುತ್ವಾ ತಥತ್ತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ ಚ ಸುತವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಪಕಾಸಿತೋ। ಅಥ ವಾ ಸೋತಬ್ಬಯುತ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಸುಣೀತಿ ಸುತವಾ। ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ನ ಸುತವಾತಿ ಅಸ್ಸುತವಾ। ತೇನಾಹು ಪೋರಾಣಾ ‘‘ಆಗಮಾಧಿಗಮಾಭಾವಾ, ಞೇಯ್ಯೋ ಅಸ್ಸುತವಾ ಇತೀ’’ತಿ। ತಥಾ ಚಾಹ ‘‘ಖನ್ಧಧಾತು…ಪೇ॰… ವಿನಿಚ್ಛಯರಹಿತೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ವಾಚುಗ್ಗತಕರಣಂ ಉಗ್ಗಹೋ, ತತ್ಥ ಪರಿಪುಚ್ಛನಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾ, ಕುಸಲೇಹಿ ಸಹ ಚೋದನಾಪರಿಹರಣವಸೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಪುಥೂನನ್ತಿ ಬಹೂನಂ। ಕಿಲೇಸಾದೀನಂ ಕಿಲೇಸಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗನಿದ್ದೇಸೇಸು (ಮಹಾನಿ॰ ೫೧, ೯೪) ಆಗತನಯೇನ। ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ಗಹಿತೋ ‘‘ನಾಲಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತು’’ನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ। ಆಸನ್ನಪಚ್ಚಕ್ಖವಾಚೀ ಇದಂ-ಸದ್ದೋತಿ ಆಹ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿನ್ತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪಚ್ಚಕ್ಖಕಾಯಂ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ। ಚತೂಸು ಮಹಾಭೂತೇಸು ನಿಯುತ್ತೋತಿ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕೋ। ಯಥಾ ಪನ ಮಹಾಮತ್ತಿಕಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಮತ್ತಿಕಾಮಯಂ, ಏವಮಯಂ ಚತೂಹಿ ಮಹಾಭೂತೇಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ‘‘ಚತುಮಹಾಭೂತಮಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಿನ್ದನಮ್ಪಿ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ನಿಬ್ಬಿನ್ದನಾ ನಾಮ ಉಕ್ಕಣ್ಠನಾ ಅನಭಿರತಿಭಾವತೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ವಿರಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ವೀತರಾಗೋ ಭವೇಯ್ಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ರಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ವಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಾತಿ ಇಧ ಪನ ಅಚ್ಚನ್ತಾಯ ವಿಮುಚ್ಚನಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೋ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಚತೂಹಿ ಚ ರೂಪಜನಕಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಆಗತೋ ಚಯೋತಿ, ಆಚಯೋ, ವುದ್ಧಿ। ಚಯತೋ ಅಪಕ್ಕಮೋತಿ ಅಪಚಯೋ, ಪರಿಹಾನಿ। ಆದಾನನ್ತಿ ಗಹಣಂ, ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಭೇದೋತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಭೇದೋ। ಸೋ ಹಿ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪೋತಿ ವುತ್ತೋತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಕ್ಖೇಪನನ್ತಿ ಭೇದೋ’’ತಿ।
61.‘‘Assutavā’’ti sotadvārānusārena upadhāritaṃ, upadhāraṇaṃ vā sutaṃ assa atthīti sutavā, tappaṭikkhepena na sutavāti assutavā. Vā-saddo cāyaṃ pasaṃsāyaṃ, atisayassa vā bodhanako, tasmā yassa pasaṃsitaṃ, atisayena vā sutaṃ atthi, so ‘‘sutavā’’ti saṃkilesaviddhaṃsanasamattho pariyattidhammaparicayo ‘‘taṃ sutvā tathattāya paṭipatti ca sutavā’’ti iminā padena pakāsito. Atha vā sotabbayuttaṃ sutvā kattabbanipphattiṃ suṇīti sutavā. Tappaṭikkhepena na sutavāti assutavā. Tenāhu porāṇā ‘‘āgamādhigamābhāvā, ñeyyo assutavā itī’’ti. Tathā cāha ‘‘khandhadhātu…pe… vinicchayarahito’’ti. Tattha vācuggatakaraṇaṃ uggaho, tattha paripucchanaṃ paripucchā, kusalehi saha codanāpariharaṇavasena vinicchayassa kāraṇaṃ vinicchayo. Puthūnanti bahūnaṃ. Kilesādīnaṃ kilesābhisaṅkhārānaṃ vitthāretabbaṃ paṭisambhidāmagganiddesesu (mahāni. 51, 94) āgatanayena. Andhaputhujjano gahito ‘‘nālaṃ nibbinditu’’ntiādivacanato. Āsannapaccakkhavācī idaṃ-saddoti āha ‘‘imasminti paccuppannapaccakkhakāyaṃ dassetī’’ti. Catūsu mahābhūtesu niyuttoti cātumahābhūtiko. Yathā pana mahāmattikāya nibbattaṃ mattikāmayaṃ, evamayaṃ catūhi mahābhūtehi nibbatto ‘‘catumahābhūtamayo’’ti vuttaṃ. Nibbindeyyāti nibbindanampi āpajjeyya. Nibbindanā nāma ukkaṇṭhanā anabhiratibhāvatoti vuttaṃ ‘‘ukkaṇṭheyyā’’ti. Virajjeyyāti vītarāgo bhaveyya. Tenāha ‘‘na rajjeyyā’’ti. Vimucceyyāti idha pana accantāya vimuccanaṃ adhippetanti āha ‘‘muccitukāmo bhaveyyā’’ti. Catūhi ca rūpajanakapaccayehi āgato cayoti, ācayo, vuddhi. Cayato apakkamoti apacayo, parihāni. Ādānanti gahaṇaṃ, paṭisandhiyā nibbatti. Bhedoti khandhānaṃ bhedo. So hi kaḷevarassa nikkhepoti vuttoti āha ‘‘nikkhepananti bhedo’’ti.
ಪಞ್ಞಾಯನ್ತೀತಿ ಪಕಾರತೋ ಞಾಯನ್ತಿ। ರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನವಸೇನಪಿ ರೂಪಂ ಆಲಮ್ಬಿತುಂ। ಅಯುತ್ತರೂಪಂ ಕತ್ವಾ ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಅರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಯುತ್ತರೂಪಂ ಕರೋತಿ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಪ್ಪಾಯಭಾವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ। ನಿಕ್ಕಡ್ಢನ್ತೋತಿ ತತೋ ಗಾಹತೋ ನೀಹರನ್ತೋ।
Paññāyantīti pakārato ñāyanti. Rūpaṃ pariggahetuṃ pariggaṇhanavasenapi rūpaṃ ālambituṃ. Ayuttarūpaṃ katvā taṇhādīhi pariggahetuṃ arūpaṃ pariggaṇhituṃ yuttarūpaṃ karoti tesaṃ bhikkhūnaṃ sappāyabhāvato. Tenāha ‘‘kasmā’’tiādi. Nikkaḍḍhantoti tato gāhato nīharanto.
ಮನಾಯತನಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ, ನ ಸಮಾಧಿಪಞ್ಞತ್ತೀನಂ ‘‘ಚಿತ್ತಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ಭಾವಯಂ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩, ೧೯೨; ಪೇಟಕೋ॰ ೨೨; ಮಿ॰ ಪ॰ ೧.೯.೯), ಚಿತ್ತೋ ಗಹಪತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೪) ವಿಯ। ಚಿತ್ತೀಕಾತಬ್ಬಭೂತಂ ವತ್ಥು ಏತಸ್ಸಾತಿ ಚಿತ್ತವತ್ಥು, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಚಿತ್ತವತ್ಥುತಾ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಚಿತ್ತಭಾವಮಾಹ। ಚಿತ್ತಗೋಚರತಾಯಾತಿ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತವಿಸಯತಾಯ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಚಿತ್ತತಾಯಾತಿ ರಾಗಾದಿಸದ್ಧಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮವಸೇನ ಚಿತ್ತಸಭಾವತ್ತಾ। ತೇನ ಚಿತ್ತತಾಯ ಚಿತ್ತತ್ತಮಾಹ। ವಿಜಾನನಟ್ಠೇನಾತಿ ಬುಜ್ಝನಟ್ಠೇನ। ಅಜ್ಝೋಸಿತನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಸಾಭೂತಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಗಹಿತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಣ್ಹಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಪರಾಮಸಿತ್ವಾತಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ ಅನಿಚ್ಚತಾದಿಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ಆಮಸಿತ್ವಾ। ಅಟ್ಠಸತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾಧಿಕಂ ಸತಂ। ನವ ಮಾನಾತಿ ಸೇಯ್ಯಸ್ಸ ‘‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಗತಾ ನವವಿಧಮಾನಾ। ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲೇ ಆಗತಾ ಸಸ್ಸತವಾದಾದಯೋ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಯೋ। ಏವನ್ತಿ ವುತ್ತಾಕಾರೇನ। ಯಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹವಸೇನ ಪುಥುಜ್ಜನೇನ ದಳ್ಹಗ್ಗಾಹಂ ಗಹಿತಂ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಿನ್ದಿತುಂ ನಿಬ್ಬಿದಾಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ನ ಸಮತ್ಥೋ।
Manāyatanassevanāmaṃ, na samādhipaññattīnaṃ ‘‘cittaṃ paññañca bhāvayaṃ (saṃ. ni. 1.23, 192; peṭako. 22; mi. pa. 1.9.9), citto gahapatī’’tiādīsu (dha. pa. aṭṭha. 74) viya. Cittīkātabbabhūtaṃ vatthu etassāti cittavatthu, tassa bhāvo cittavatthutā, tena kāraṇena cittabhāvamāha. Cittagocaratāyāti cittavicittavisayatāya. Sampayuttadhammacittatāyāti rāgādisaddhādisampayuttadhammavasena cittasabhāvattā. Tena cittatāya cittattamāha. Vijānanaṭṭhenāti bujjhanaṭṭhena. Ajjhositanti ajjhosābhūtāya taṇhāya gahitaṃ. Tenāha ‘‘taṇhāyā’’tiādi. Parāmasitvāti dhammasabhāvaṃ aniccatādiṃ atikkamitvā parato niccādito āmasitvā. Aṭṭhasatanti aṭṭhādhikaṃ sataṃ. Nava mānāti seyyassa ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā āgatā navavidhamānā. Brahmajāle āgatā sassatavādādayo dvāsaṭṭhidiṭṭhiyo. Evanti vuttākārena. Yasmā taṇhāmānadiṭṭhiggāhavasena puthujjanena daḷhaggāhaṃ gahitaṃ, tasmā so tattha nibbindituṃ nibbidāñāṇaṃ uppādetuṃ na samattho.
ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಆದಿಅತ್ಥೋ, ತೇನ ‘‘ವರ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಕಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಇದಂ ಅನುಸನ್ಧಿವಚನಂ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಆಹಾ’’ತಿ ಕಥೇತುಕಾಮತಾಯ ಕಾರಣಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಠಮಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಅಸ್ಸುತವತಾ ಪುಥುಜ್ಜನೇನ। ತೇನಾತಿ ಭಗವತಾ। ಅಯುತ್ತರೂಪಂ ಕತಂ ‘‘ನಿಬ್ಬಿನ್ದೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಆದೀನವಸ್ಸ ವಿಭಾವಿತತ್ತಾ। ಅರೂಪೇ ಪನ ತಥಾ ಆದೀನವಸ್ಸ ಅವಿಭಾವಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಯುತ್ತರೂಪ’’ನ್ತಿ, ಯುತ್ತರೂಪಂ ವಿಯ ಕತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಗಾಹೋತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋ। ‘‘ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅರೂಪಂ ಗತೋ’’ತಿ ಇದಂ ಭಗವತಾ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ರೂಪೇ ಗಾಹೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ನ ಅರೂಪೇ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಾತಬ್ಬೋ ನು ಖೋ ಸೋ ತತ್ಥಾ’’ತಿ ಮಿಚ್ಛಾಗಣ್ಹನ್ತಾನಂ ಸೋ ತತೋ ರೂಪತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅರೂಪಂ ಗತೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ತಿಟ್ಠಮಾನನ್ತಿ ತಿಟ್ಠನ್ತಂ। ‘‘ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಯ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಭಾವೇನ ಪವತ್ತಮಾನಂ ‘‘ಪಠಮವಯೇ’’ತಿಆದಿನಾ ರೂಪಸ್ಸ ಭೇದಂ ವಯಾದೀಹಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ।
Bhikkhaveti ettha iti-saddo ādiattho, tena ‘‘vara’’nti evamādikaṃ saṅgaṇhāti. Idaṃ anusandhivacanaṃ ‘‘kasmā āhā’’ti kathetukāmatāya kāraṇaṃ pucchati. Tenāha ‘‘paṭhamaṃ hī’’tiādi. Assutavatā puthujjanena. Tenāti bhagavatā. Ayuttarūpaṃ kataṃ ‘‘nibbindeyyā’’tiādinā ādīnavassa vibhāvitattā. Arūpe pana tathā ādīnavassa avibhāvitattā vuttaṃ ‘‘arūpaṃ pariggahetuṃ yuttarūpa’’nti, yuttarūpaṃ viya katanti adhippāyo. Gāhoti taṇhāmānadiṭṭhiggāho. ‘‘Nikkhamitvā arūpaṃ gato’’ti idaṃ bhagavatā ādīnavaṃ dassetvā rūpe gāho paṭikkhitto, na arūpe, tasmā ‘‘kātabbo nu kho so tatthā’’ti micchāgaṇhantānaṃ so tato rūpato nikkhamitvā arūpaṃ gato viya hotīti katvā vuttaṃ. Tiṭṭhamānanti tiṭṭhantaṃ. ‘‘Āpajjitvā viya hotī’’ti sabhāvena pavattamānaṃ ‘‘paṭhamavaye’’tiādinā rūpassa bhedaṃ vayādīhi vibhajitvā dasseti.
ಪಾದಸ್ಸ ಉದ್ಧರಣೇತಿ ಯಥಾ ಠಪಿತಸ್ಸ ಪಾದಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿಪನೇ। ಅತಿಹರಣನ್ತಿ ಯಥಾಉದ್ಧತಂ ಯಥಾಟ್ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಹರಣಂ। ವೀತಿಹರಣನ್ತಿ ಉದ್ಧತೋ ಪಾದೋ ಯಥಾಟ್ಠಿತಂ ಪಾದಂ ಯಥಾ ನ ಘಟ್ಟೇತಿ, ಏವಂ ಥೋಕಂ ಪಸ್ಸತೋ ಪರಿಣಾಮೇತ್ವಾ ಹರಣಂ। ವೋಸ್ಸಜ್ಜನನ್ತಿ ತಥಾ ಪರಪಾದಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿಪನತ್ಥಂ ಅವೋಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ಸನ್ನಿಕ್ಖೇಪನನ್ತಿ ವೋಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಸಮಂ ನಿಕ್ಖಿಪನಂ ಠಪನಂ। ಸನ್ನಿರುಜ್ಝನನ್ತಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ನಿರುಜ್ಝನಂ ಉಪ್ಪೀಳನಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪಠಮವಯಾದಿಕೇ ಏವ। ಅವಧಾರಣೇನ ತೇಸಂ ಕೋಟ್ಠಾಸನ್ತರಸಙ್ಕಮನಾಭಾವಮಾಹ। ಓಧೀತಿ ಭಾವೋ, ಪಬ್ಬನ್ತಿ ಸನ್ಧಿ। ಪಠಮವಯಾದಯೋ ಏವ ಹೇತ್ಥ ಓಧಿ ಪಬ್ಬನ್ತಿ ಚ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಪಟಪಟಾಯನ್ತಾತಿ ‘‘ಪಟಪಟಾ’’ಇತಿ ಕರೋನ್ತಾ ವಿಯ, ತೇನ ನೇಸಂ ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣಸ್ಸ ಇತ್ತರತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತನ್ತಿ ಏತಂ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾವುತ್ತಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಭಿಜ್ಜನಂ ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಮೇವ। ವಟ್ಟಿಪ್ಪದೇಸನ್ತಿ ವಟ್ಟಿಯಾ ಪುಲಕಂ ಬರಹಂ। ತಞ್ಹಿ ವಟ್ಟಿಯಾ ಪುಲಕಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ ಸಾ ದೀಪಜಾಲಾ ಭಿಜ್ಜತಿ। ಪವೇಣಿಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನಾತಿ ಸನ್ತತಿವಸೇನ।
Pādassa uddharaṇeti yathā ṭhapitassa pādassa ukkhipane. Atiharaṇanti yathāuddhataṃ yathāṭṭhitaṭṭhānaṃ atikkamitvā haraṇaṃ. Vītiharaṇanti uddhato pādo yathāṭṭhitaṃ pādaṃ yathā na ghaṭṭeti, evaṃ thokaṃ passato pariṇāmetvā haraṇaṃ. Vossajjananti tathā parapādaṃ vītisāretvā bhūmiyaṃ nikkhipanatthaṃ avossajjanaṃ. Sannikkhepananti vossajjetvā bhūmiyaṃ samaṃ nikkhipanaṃ ṭhapanaṃ. Sannirujjhananti nikkhittassa sabbaso nirujjhanaṃ uppīḷanaṃ. Tattha tatthevāti tasmiṃ tasmiṃ paṭhamavayādike eva. Avadhāraṇena tesaṃ koṭṭhāsantarasaṅkamanābhāvamāha. Odhīti bhāvo, pabbanti sandhi. Paṭhamavayādayo eva hettha odhi pabbanti ca adhippetā. Paṭapaṭāyantāti ‘‘paṭapaṭā’’iti karontā viya, tena nesaṃ pavattikkhaṇassa ittarataṃ dasseti. Etanti etaṃ rūpadhammānaṃ yathāvuttaṃ tattha tattheva bhijjanaṃ evaṃ vuttappakārameva. Vaṭṭippadesanti vaṭṭiyā pulakaṃ barahaṃ. Tañhi vaṭṭiyā pulakaṃ anatikkamitvāva sā dīpajālā bhijjati. Paveṇisambandhavasenāti santativasena.
ರತ್ತಿನ್ತಿ ರತ್ತಿಯಂ। ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಹೇತಂ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಏವಂ ಪನ ಅತ್ಥೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ನಿರೋಧಾಭಾವತೋ। ಪುರಿಮಪವೇಣಿತೋತಿ ರೂಪೇ ವುತ್ತಪವೇಣಿತೋ। ಅನೇಕಾನಿ ಚಿತ್ತಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಥೇರವಾದೇನ ದೀಪೇತುಂ ‘‘ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಡ್ಢಚೂಳನ್ತಿ ಥೋಕೇನ ಊನಂ ಉಪಡ್ಢಂ, ತಸ್ಸ ಪನ ಉಪಡ್ಢಂ ಅಧಿಕಾರತೋ ವಾಹಸತಸ್ಸಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ‘‘ಅಡ್ಢಚುದ್ದಸ’’ನ್ತಿ ಕೇಚಿ, ‘‘ಅಡ್ಢಚತುತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಅಪರೇ। ‘‘ಸಾಧಿಕಂ ದಿಯಡ್ಢಸತಂ ವಾಹಾ’’ತಿ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ವದನ್ತೀತಿ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ಚತುನಾಳಿಕೋ ತುಮ್ಬೋ। ಮಹಾರಞ್ಞತಾಯ ಪವದ್ಧಂ ವನಂ ಪವನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಪವನೇತಿ ಮಹಾವನೇ’’ತಿ। ತನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಗಹಿತಸಾಖಂ। ಅಯಮತ್ಥೋತಿ ಅಯಂ ಭೂಮಿಂ ಅನೋತರಿತ್ವಾ ಠಿತಸಾಖಾಯ ಏವ ಗಹಣಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ಥೋ। ಏತದತ್ಥಮೇವ ಹಿ ಭಗವಾ ‘‘ಅರಞ್ಞೇ’’ತಿ ವತ್ವಾಪಿ ‘‘ಪವನೇ’’ತಿ ಆಹ।
Rattinti rattiyaṃ. Bhummatthe hetaṃ upayogavacanaṃ. Evaṃ pana attho na gahetabbo anuppannassa nirodhābhāvato. Purimapaveṇitoti rūpe vuttapaveṇito. Anekāni cittakoṭisatasahassāni uppajjantīti vuttamatthaṃ theravādena dīpetuṃ ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Aḍḍhacūḷanti thokena ūnaṃ upaḍḍhaṃ, tassa pana upaḍḍhaṃ adhikārato vāhasatassāti viññāyati. ‘‘Aḍḍhacuddasa’’nti keci, ‘‘aḍḍhacatuttha’’nti apare. ‘‘Sādhikaṃ diyaḍḍhasataṃ vāhā’’ti daḷhaṃ katvā vadantīti vīmaṃsitabbaṃ. Catunāḷiko tumbo. Mahāraññatāya pavaddhaṃ vanaṃ pavananti āha ‘‘pavaneti mahāvane’’ti. Tanti paṭhamaṃ gahitasākhaṃ. Ayamatthoti ayaṃ bhūmiṃ anotaritvā ṭhitasākhāya eva gahaṇasaṅkhāto attho. Etadatthameva hi bhagavā ‘‘araññe’’ti vatvāpi ‘‘pavane’’ti āha.
ಅರಞ್ಞಮಹಾವನಂ ವಿಯಾತಿ ಅರಞ್ಞಟ್ಠಾನೇ ಬ್ರಹಾರಞ್ಞೇ ವಿಯ। ಆರಮ್ಮಣೋಲಮ್ಬನನ್ತಿ ಆರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಅವಲಮ್ಬನಂ। ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಆರಮ್ಮಣಪಚ್ಚಯೇನ ವಿನಾ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ। ಏಕಜಾತಿಯನ್ತಿ ರೂಪಾದಿನೀಲಾದಿಏಕಸಭಾವಂ। ‘‘ದಿಸ್ಸತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಸ್ಸ ಚಾತುಮಹಾಭೂತಿಕಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಆಚಯೋಪಿ ಅಪಚಯೋಪೀ’’ತಿ ವದನ್ತೇನ ರೂಪತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಅರೂಪೇ ಗಾಹೋ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತೋ ನಾಮ, ‘‘ವರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ’’ತಿಆದಿಂ ವದನ್ತೇನ ಅರೂಪತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ರೂಪೇ ಗಾಹೋ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತೋ ನಾಮ।
Araññamahāvanaṃ viyāti araññaṭṭhāne brahāraññe viya. Ārammaṇolambananti ārammaṇassa avalambanaṃ. Na vattabbaṃ ārammaṇapaccayena vinā anuppajjanato. Ekajātiyanti rūpādinīlādiekasabhāvaṃ. ‘‘Dissati, bhikkhave, imassa cātumahābhūtikassa kāyassa ācayopi apacayopī’’ti vadantena rūpato nīharitvā arūpe gāho patiṭṭhāpito nāma, ‘‘varaṃ, bhikkhave, assutavā puthujjano’’tiādiṃ vadantena arūpato nīharitvā rūpe gāho patiṭṭhāpito nāma.
ನನ್ತಿ ಗಾಹಂ। ಉಭಯತೋತಿ ರೂಪತೋ ಚ ಅರೂಪತೋ ಚ। ಹರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ನೀಹರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಮನ್ತಂ ಜಪ್ಪಿತ್ವಾ। ಕಣ್ಣೇ ಧುಮೇತ್ವಾತಿ ಕಣ್ಣೇ ಧಮೇತ್ವಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ವಿಸಸ್ಸ। ನಿಮ್ಮಥೇತ್ವಾತಿ ನಿಮ್ಮದ್ದಿತ್ವಾ, ನೀಹರಿತ್ವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Nanti gāhaṃ. Ubhayatoti rūpato ca arūpato ca. Harissāmīti nīharissāmi. Parivattetvāti mantaṃ jappitvā. Kaṇṇe dhumetvāti kaṇṇe dhametvā. Assāti visassa. Nimmathetvāti nimmadditvā, nīharitvāti adhippāyo.
ಮಗ್ಗೋತಿ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋ। ‘‘ನಿಬ್ಬಿನ್ದ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ।
Maggoti lokuttaramaggo. ‘‘Nibbinda’’nti iminā balavavipassanā kathitā.
ಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Assutavāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತಂ • 1. Assutavāsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಅಸ್ಸುತವಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Assutavāsuttavaṇṇanā
