| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៦. អសុភានុបស្សីសុត្តវណ្ណនា
6. Asubhānupassīsuttavaṇṇanā
៨៥. ឆដ្ឋេ អសុភានុបស្សីតិ អសុភំ អនុបស្សន្តា ទ្វត្តិំសាការវសេន ចេវ ឧទ្ធុមាតកាទីសុ គហិតនិមិត្តស្ស ឧបសំហរណវសេន ច កាយស្មិំ អសុភំ អសុភាការំ អនុបស្សកា ហុត្វា វិហរថ។ អានាបានស្សតីតិ អានាបានេ សតិ, តំ អារព្ភ បវត្តា សតិ, អស្សាសបស្សាសបរិគ្គាហិកា សតីតិ អត្ថោ។ វុត្តញ្ហេតំ ‘‘អានន្តិ អស្សាសោ, នោ បស្សាសោ។ បានន្តិ បស្សាសោ, នោ អស្សាសោ’’តិអាទិ (បដិ. ម. ១.១៦០)។
85. Chaṭṭhe asubhānupassīti asubhaṃ anupassantā dvattiṃsākāravasena ceva uddhumātakādīsu gahitanimittassa upasaṃharaṇavasena ca kāyasmiṃ asubhaṃ asubhākāraṃ anupassakā hutvā viharatha. Ānāpānassatīti ānāpāne sati, taṃ ārabbha pavattā sati, assāsapassāsapariggāhikā satīti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘ānanti assāso, no passāso. Pānanti passāso, no assāso’’tiādi (paṭi. ma. 1.160).
វោតិ តុម្ហាកំ។ អជ្ឈត្តន្តិ ឥធ គោចរជ្ឈត្តំ អធិប្បេតំ។ បរិមុខន្តិ អភិមុខំ។ សូបដ្ឋិតាតិ សុដ្ឋុ ឧបដ្ឋិតា។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – អានាបានស្សតិ ច តុម្ហាកំ កម្មដ្ឋានាភិមុខំ សុដ្ឋុ ឧបដ្ឋិតា ហោតូតិ។ អថ វា បរិមុខន្តិ បរិគ្គហិតនិយ្យានំ។ វុត្តញ្ហេតំ បដិសម្ភិទាយំ – ‘‘បរីតិ បរិគ្គហដ្ឋោ, មុខន្តិ និយ្យានដ្ឋោ , សតីតិ ឧបដ្ឋានដ្ឋោ, តេន វុច្ចតិ បរិមុខំ សតិ’’ន្តិ (បដិ. ម. ១.១៦៤)។ ឥមិនា ចតុសតិបដ្ឋានសោឡសប្បភេទា អានាបានស្សតិកម្មដ្ឋានភាវនា ទស្សិតាតិ ទដ្ឋព្ពា។
Voti tumhākaṃ. Ajjhattanti idha gocarajjhattaṃ adhippetaṃ. Parimukhanti abhimukhaṃ. Sūpaṭṭhitāti suṭṭhu upaṭṭhitā. Idaṃ vuttaṃ hoti – ānāpānassati ca tumhākaṃ kammaṭṭhānābhimukhaṃ suṭṭhu upaṭṭhitā hotūti. Atha vā parimukhanti pariggahitaniyyānaṃ. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ – ‘‘parīti pariggahaṭṭho, mukhanti niyyānaṭṭho , satīti upaṭṭhānaṭṭho, tena vuccati parimukhaṃ sati’’nti (paṭi. ma. 1.164). Iminā catusatipaṭṭhānasoḷasappabhedā ānāpānassatikammaṭṭhānabhāvanā dassitāti daṭṭhabbā.
ឯវំ សង្ខេបេនេវ រាគចរិតវិតក្កចរិតានំ សប្បាយំ បដិកូលមនសិការកាយានុបស្សនាវសេន សមថកម្មដ្ឋានំ វិបស្សនាកម្មដ្ឋានញ្ច ឧបទិសិត្វា ឥទានិ សុទ្ធវិបស្សនាកម្មដ្ឋានមេវ ទស្សេន្តោ ‘‘សព្ពសង្ខារេសុ អនិច្ចានុបស្សិនោ វិហរថា’’តិ អាហ។ តត្ថ អនិច្ចំ, អនិច្ចលក្ខណំ, អនិច្ចានុបស្សនា, អនិច្ចានុបស្សីតិ ឥទំ ចតុក្កំ វេទិតព្ពំ។ ហុត្វា, អភាវតោ, ឧទយព្ពយយោគតោ, តាវកាលិកតោ, និច្ចបដិក្ខេបតោ ច ខន្ធបញ្ចកំ អនិច្ចំ នាម។ តស្ស យោ ហុត្វា អភាវាការោ, តំ អនិច្ចលក្ខណំ នាម។ តំ អារព្ភ បវត្តា វិបស្សនា អនិច្ចានុបស្សនា។ តំ អនិច្ចន្តិ វិបស្សកោ អនិច្ចានុបស្សី។ ឯត្ថ ច ឯកាទសវិធា អសុភកថា បឋមជ្ឈានំ បាបេត្វា, សោឡសវត្ថុកា ច អានាបានកថា ចតុត្ថជ្ឈានំ បាបេត្វា, វិបស្សនាកថា ច វិត្ថារតោ វត្តព្ពា, សា បន សព្ពាការតោ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ២.៧៣៧-៧៤០) កថិតាតិ តត្ថ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពា។
Evaṃ saṅkhepeneva rāgacaritavitakkacaritānaṃ sappāyaṃ paṭikūlamanasikārakāyānupassanāvasena samathakammaṭṭhānaṃ vipassanākammaṭṭhānañca upadisitvā idāni suddhavipassanākammaṭṭhānameva dassento ‘‘sabbasaṅkhāresu aniccānupassino viharathā’’ti āha. Tattha aniccaṃ, aniccalakkhaṇaṃ, aniccānupassanā, aniccānupassīti idaṃ catukkaṃ veditabbaṃ. Hutvā, abhāvato, udayabbayayogato, tāvakālikato, niccapaṭikkhepato ca khandhapañcakaṃ aniccaṃ nāma. Tassa yo hutvā abhāvākāro, taṃ aniccalakkhaṇaṃ nāma. Taṃ ārabbha pavattā vipassanā aniccānupassanā. Taṃ aniccanti vipassako aniccānupassī. Ettha ca ekādasavidhā asubhakathā paṭhamajjhānaṃ pāpetvā, soḷasavatthukā ca ānāpānakathā catutthajjhānaṃ pāpetvā, vipassanākathā ca vitthārato vattabbā, sā pana sabbākārato visuddhimagge (visuddhi. 2.737-740) kathitāti tattha vuttanayeneva veditabbā.
ឥទានិ អសុភានុបស្សនាទីហិ និប្ផាទេតព្ពំ ផលវិសេសំ ទស្សេតុំ ‘‘អសុភានុបស្សីន’’ន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ សុភាយ ធាតុយាតិ សុភភាវេ, សុភនិមិត្តេតិ អត្ថោ។ រាគានុសយោតិ សុភារម្មណេ ឧប្បជ្ជនារហោ កាមរាគានុសយោ។ សោ កេសាទីសុ ឧទ្ធុមាតកាទីសុ វា អសុភានុបស្សីនំ អសុភនិមិត្តំ គហេត្វា តត្ថ បឋមជ្ឈានំ និព្ពត្តេត្វា តំ បាទកំ កត្វា វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា អធិគតេន អនាគាមិមគ្គេន បហីយតិ, សព្ពសោ សមុច្ឆិន្ទីយតីតិ អត្ថោ។ វុត្តញ្ហេតំ ‘‘អសុភា ភាវេតព្ពា កាមរាគស្ស បហានាយា’’តិ (អ. និ. ៩.៣; ឧទា. ៣១)។ ពាហិរាតិ ពហិទ្ធាវត្ថុកត្តា អនត្ថាវហត្តា ច ពាហិរា ពហិភូតា។ វិតក្កាសយាតិ កាមសង្កប្បាទិមិច្ឆាវិតក្កា។ តេ ហិ អប្បហីនា អាសយានុគតា សតិ បច្ចយសមវាយេ ឧប្បជ្ជនតោ វិតក្កាសយាតិ វុត្តា។ កាមវិតក្កោ ចេត្ថ កាមរាគគ្គហណេន គហិតោ ឯវាតិ តទវសេសា វិតក្កា ឯវ វុត្តាតិ វេទិតព្ពា។ វិឃាតបក្ខិកាតិ ទុក្ខភាគិយា, ឥច្ឆាវិឃាតនិព្ពត្តនកា វា។ តេ ន ហោន្តីតិ តេ បហីយន្តិ។ ព្យាបាទវិតក្កោ, វិហិំសាវិតក្កោ, ញាតិវិតក្កោ, ជនបទវិតក្កោ, អមរាវិតក្កោ, អនវញ្ញត្តិបដិសំយុត្តោ វិតក្កោ, លាភសក្ការសិលោកបដិសំយុត្តោ វិតក្កោ, បរានុទ្ទយតាបដិសំយុត្តោ វិតក្កោតិ អដ្ឋ, កាមវិតក្កេន សទ្ធិំ នវវិធា មហាវិតក្កា អានាបានស្សតិសមាធិនា តន្និស្សិតាយ ច វិបស្សនាយ បុព្ពភាគេ វិក្ខម្ភិតា។ តំ បាទកំ កត្វា អធិគតេន អរិយមគ្គេន យថារហំ អនវសេសតោ បហីយន្តិ។ វុត្តម្បិ ចេតំ ‘‘អានាបានស្សតិ ភាវេតព្ពា វិតក្កុបច្ឆេទាយា’’តិ (អ. និ. ៩.៣; ឧទា. ៣១)។
Idāni asubhānupassanādīhi nipphādetabbaṃ phalavisesaṃ dassetuṃ ‘‘asubhānupassīna’’ntiādimāha. Tattha subhāya dhātuyāti subhabhāve, subhanimitteti attho. Rāgānusayoti subhārammaṇe uppajjanāraho kāmarāgānusayo. So kesādīsu uddhumātakādīsu vā asubhānupassīnaṃ asubhanimittaṃ gahetvā tattha paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā taṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā adhigatena anāgāmimaggena pahīyati, sabbaso samucchindīyatīti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘asubhā bhāvetabbā kāmarāgassa pahānāyā’’ti (a. ni. 9.3; udā. 31). Bāhirāti bahiddhāvatthukattā anatthāvahattā ca bāhirā bahibhūtā. Vitakkāsayāti kāmasaṅkappādimicchāvitakkā. Te hi appahīnā āsayānugatā sati paccayasamavāye uppajjanato vitakkāsayāti vuttā. Kāmavitakko cettha kāmarāgaggahaṇena gahito evāti tadavasesā vitakkā eva vuttāti veditabbā. Vighātapakkhikāti dukkhabhāgiyā, icchāvighātanibbattanakā vā. Te na hontīti te pahīyanti. Byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko, janapadavitakko, amarāvitakko, anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko, parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakkoti aṭṭha, kāmavitakkena saddhiṃ navavidhā mahāvitakkā ānāpānassatisamādhinā tannissitāya ca vipassanāya pubbabhāge vikkhambhitā. Taṃ pādakaṃ katvā adhigatena ariyamaggena yathārahaṃ anavasesato pahīyanti. Vuttampi cetaṃ ‘‘ānāpānassati bhāvetabbā vitakkupacchedāyā’’ti (a. ni. 9.3; udā. 31).
យា អវិជ្ជា, សា បហីយតីតិ យា សច្ចសភាវបដិច្ឆាទិនី សព្ពានត្ថការី សកលស្ស វដ្ដទុក្ខស្ស មូលភូតា អវិជ្ជា, សា អនិច្ចានុបស្សីនំ វិហរតំ សមុច្ឆិជ្ជតិ។ ឥទំ កិរ ភគវតា អនិច្ចាការតោ វុដ្ឋិតស្ស សុក្ខវិបស្សកខីណាសវស្ស វសេន វុត្តំ។ តស្សាយំ សង្ខេបត្ថោ – តេភូមកេសុ សព្ពសង្ខារេសុ អនិច្ចាទិតោ សម្មសនំ បដ្ឋបេត្វា វិបស្សន្តានំ យទា អនិច្ចន្តិ បវត្តមានា វុដ្ឋានគាមិនីវិបស្សនា មគ្គេន ឃដីយតិ, អនុក្កមេន អរហត្តមគ្គោ ឧប្បជ្ជតិ, តេសំ អនិច្ចានុបស្សីនំ វិហរតំ អវិជ្ជា អនវសេសតោ បហីយតិ, អរហត្តមគ្គវិជ្ជា ឧប្បជ្ជតីតិ។ អនិច្ចានុបស្សីនំ វិហរតន្តិ ឥទំ អនិច្ចលក្ខណស្ស តេសំ បាកដភាវតោ ឥតរស្ស លក្ខណទ្វយស្ស គហណេ ឧបាយភាវតោ វា វុត្តំ, ន បន ឯកស្សេវ លក្ខណស្ស អនុបស្សិតព្ពតោ។ វុត្តញ្ហេតំ ‘‘យទនិច្ចំ តំ ទុក្ខំ, យំ ទុក្ខំ តទនត្តា’’តិ (សំ. និ. ៣.១៥)។ អបរម្បិ វុត្តំ ‘‘អនិច្ចសញ្ញិនោ ហិ, មេឃិយ, អនត្តសញ្ញា សណ្ឋាតិ, អនត្តសញ្ញី អស្មិមានសមុគ្ឃាតំ បាបុណាតី’’តិ។
Yā avijjā, sā pahīyatīti yā saccasabhāvapaṭicchādinī sabbānatthakārī sakalassa vaṭṭadukkhassa mūlabhūtā avijjā, sā aniccānupassīnaṃ viharataṃ samucchijjati. Idaṃ kira bhagavatā aniccākārato vuṭṭhitassa sukkhavipassakakhīṇāsavassa vasena vuttaṃ. Tassāyaṃ saṅkhepattho – tebhūmakesu sabbasaṅkhāresu aniccādito sammasanaṃ paṭṭhapetvā vipassantānaṃ yadā aniccanti pavattamānā vuṭṭhānagāminīvipassanā maggena ghaṭīyati, anukkamena arahattamaggo uppajjati, tesaṃ aniccānupassīnaṃ viharataṃ avijjā anavasesato pahīyati, arahattamaggavijjā uppajjatīti. Aniccānupassīnaṃ viharatanti idaṃ aniccalakkhaṇassa tesaṃ pākaṭabhāvato itarassa lakkhaṇadvayassa gahaṇe upāyabhāvato vā vuttaṃ, na pana ekasseva lakkhaṇassa anupassitabbato. Vuttañhetaṃ ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti (saṃ. ni. 3.15). Aparampi vuttaṃ ‘‘aniccasaññino hi, meghiya, anattasaññā saṇṭhāti, anattasaññī asmimānasamugghātaṃ pāpuṇātī’’ti.
គាថាសុ អានាបានេ បដិស្សតោតិ អានាបាននិមិត្តស្មិំ បដិ បដិ សតោ, ឧបដ្ឋិតស្សតីតិ អត្ថោ។ បស្សន្តិ អាសវក្ខយញាណចក្ខុនា សង្ខារូបសមំ និព្ពានំ បស្សន្តោ។ អាតាបី សព្ពទាតិ អន្តរាវោសានំ អនាបជ្ជិត្វា អសុភានុបស្សនាទីសុ សតតំ អាតាបី យុត្តប្បយុត្តោ, តតោ ឯវ យតោ វាយមមានោ, និយតោ វា សម្មត្តនិយាមេន តត្ថ សព្ពសង្ខារសមថេ និព្ពានេ អរហត្តផលវិមុត្តិយា វិមុច្ចតិ។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Gāthāsu ānāpāne paṭissatoti ānāpānanimittasmiṃ paṭi paṭi sato, upaṭṭhitassatīti attho. Passanti āsavakkhayañāṇacakkhunā saṅkhārūpasamaṃ nibbānaṃ passanto. Ātāpī sabbadāti antarāvosānaṃ anāpajjitvā asubhānupassanādīsu satataṃ ātāpī yuttappayutto, tato eva yato vāyamamāno, niyato vā sammattaniyāmena tattha sabbasaṅkhārasamathe nibbāne arahattaphalavimuttiyā vimuccati. Sesaṃ vuttanayameva.
ឆដ្ឋសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៦. អសុភានុបស្សីសុត្តំ • 6. Asubhānupassīsuttaṃ
