| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
३. असुभसुत्तवण्णना
3. Asubhasuttavaṇṇanā
१६३. ततिये असुभानुपस्सी काये विहरतीति अत्तनो करजकाये ‘‘यथा एतं, तथा इद’’न्ति इमिना नयेन बहिद्धा दिट्ठानं दसन्नं असुभानं उपसंहरणवसेन असुभानुपस्सी विहरति, अत्तनो कायं असुभतो पटिकूलतो ञाणेन पस्सतीति अत्थो। आहारे पटिकूलसञ्ञीति नवन्नं पाटिकुल्यानं वसेन कबळीकाराहारे पटिकूलसञ्ञी। सब्बलोके अनभिरतिसञ्ञीति सब्बस्मिम्पि तेधातुके लोकसन्निवासे अनभिरताय उक्कण्ठितसञ्ञाय समन्नागतो। सब्बसङ्खारेसु अनिच्चानुपस्सीति सब्बेपि तेभूमकसङ्खारे अनिच्चतो अनुपस्सन्तो। मरणसञ्ञाति मरणं आरब्भ उप्पन्नसञ्ञा। अज्झत्तं सूपट्ठिता होतीति नियकज्झत्ते सुट्ठु उपट्ठिता होति। एत्तावता बलवविपस्सना कथिता। सेखबलानीति सिक्खनकानं बलानि। सेसमेत्थ पाळिवसेन उत्तानमेव। ‘‘असुभानुपस्सी’’तिआदीनि पन दुक्खाय पटिपदाय दस्सनत्थं वुत्तानि, पठमज्झानादीनि सुखाय। असुभादीनि हि पटिकूलारम्मणानि, तेसु पन पकतियाव सम्पियायमानं चित्तं अल्लीयति। तस्मा तानि भावेन्तो दुक्खपटिपदं पटिपन्नो नाम होति। पठमज्झानादीनि पणीतसुखानि , तस्मा तानि पटिपन्नो सुखपटिपदं पटिपन्नो नाम होति।
163. Tatiye asubhānupassī kāye viharatīti attano karajakāye ‘‘yathā etaṃ, tathā ida’’nti iminā nayena bahiddhā diṭṭhānaṃ dasannaṃ asubhānaṃ upasaṃharaṇavasena asubhānupassī viharati, attano kāyaṃ asubhato paṭikūlato ñāṇena passatīti attho. Āhāre paṭikūlasaññīti navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasena kabaḷīkārāhāre paṭikūlasaññī. Sabbaloke anabhiratisaññīti sabbasmimpi tedhātuke lokasannivāse anabhiratāya ukkaṇṭhitasaññāya samannāgato. Sabbasaṅkhāresu aniccānupassīti sabbepi tebhūmakasaṅkhāre aniccato anupassanto. Maraṇasaññāti maraṇaṃ ārabbha uppannasaññā. Ajjhattaṃ sūpaṭṭhitā hotīti niyakajjhatte suṭṭhu upaṭṭhitā hoti. Ettāvatā balavavipassanā kathitā. Sekhabalānīti sikkhanakānaṃ balāni. Sesamettha pāḷivasena uttānameva. ‘‘Asubhānupassī’’tiādīni pana dukkhāya paṭipadāya dassanatthaṃ vuttāni, paṭhamajjhānādīni sukhāya. Asubhādīni hi paṭikūlārammaṇāni, tesu pana pakatiyāva sampiyāyamānaṃ cittaṃ allīyati. Tasmā tāni bhāvento dukkhapaṭipadaṃ paṭipanno nāma hoti. Paṭhamajjhānādīni paṇītasukhāni , tasmā tāni paṭipanno sukhapaṭipadaṃ paṭipanno nāma hoti.
अयं पनेत्थ सब्बसाधारणा उपमा – सङ्गामावचरपुरिसो हि फलककोट्ठकं कत्वा पञ्चावुधानि सन्नय्हित्वा सङ्गामं पविसति, सो अन्तरा विस्समितुकामो फलककोट्ठकं पविसित्वा विस्समति चेव पानभोजनादीनि च पटिसेवति। ततो पुन सङ्गामं पविसित्वा कम्मं करोति। तत्थ सङ्गामो विय किलेससङ्गामो दट्ठब्बो, फलककोट्ठको विय पञ्चनिस्सयबलानि, सङ्गामपविसनपुरिसो विय योगावचरो, पञ्चावुधसन्नाहो विय विपस्सनापञ्चमानि इन्द्रियानि, सङ्गामं पविसनकालो विय विपस्सनाय कम्मकरणकालो, विस्समितुकामस्स फलककोट्ठकं पविसित्वा विस्समनपानभोजनानि पटिसेवनकालो विय विपस्सनाय कम्मं करोन्तस्स चित्तुप्पादस्स निरस्सादक्खणे पञ्च बलानि निस्साय चित्तं सम्पहंसनकालो, विस्समित्वा खादित्वा पिवित्वा च पुन सङ्गामस्स पविसनकालो विय पञ्चहि बलेहि चित्तं सम्पहंसेत्वा पुन विपस्सनाय कम्मं करोन्तस्स विवट्टेत्वा अरहत्तग्गहणकालो वेदितब्बो। इमस्मिं पन सुत्ते बलानि चेव इन्द्रियानि च मिस्सकानेव कथितानीति।
Ayaṃ panettha sabbasādhāraṇā upamā – saṅgāmāvacarapuriso hi phalakakoṭṭhakaṃ katvā pañcāvudhāni sannayhitvā saṅgāmaṃ pavisati, so antarā vissamitukāmo phalakakoṭṭhakaṃ pavisitvā vissamati ceva pānabhojanādīni ca paṭisevati. Tato puna saṅgāmaṃ pavisitvā kammaṃ karoti. Tattha saṅgāmo viya kilesasaṅgāmo daṭṭhabbo, phalakakoṭṭhako viya pañcanissayabalāni, saṅgāmapavisanapuriso viya yogāvacaro, pañcāvudhasannāho viya vipassanāpañcamāni indriyāni, saṅgāmaṃ pavisanakālo viya vipassanāya kammakaraṇakālo, vissamitukāmassa phalakakoṭṭhakaṃ pavisitvā vissamanapānabhojanāni paṭisevanakālo viya vipassanāya kammaṃ karontassa cittuppādassa nirassādakkhaṇe pañca balāni nissāya cittaṃ sampahaṃsanakālo, vissamitvā khāditvā pivitvā ca puna saṅgāmassa pavisanakālo viya pañcahi balehi cittaṃ sampahaṃsetvā puna vipassanāya kammaṃ karontassa vivaṭṭetvā arahattaggahaṇakālo veditabbo. Imasmiṃ pana sutte balāni ceva indriyāni ca missakāneva kathitānīti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ३. असुभसुत्तं • 3. Asubhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ३. असुभसुत्तवण्णना • 3. Asubhasuttavaṇṇanā
