Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
၃. အသုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Asubhasuttavaṇṇanā
၁၆၃. တတိယေ ‘‘ယထာ ဧတံ, တထာ ဣဒ’’န္တိ ဣမိနာ နယေနာတိ ဧတေန –
163. Tatiye ‘‘yathā etaṃ, tathā ida’’nti iminā nayenāti etena –
‘‘ယထာ ဣဒံ တထာ ဧတံ၊ ယထာ ဧတံ တထာ ဣဒံ။
‘‘Yathā idaṃ tathā etaṃ, yathā etaṃ tathā idaṃ;
အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ ကာယေ ဆန္ဒံ ဝိရာဇယေ’’တိ။ (သု. နိ. ၂၀၅)။ –
Ajjhattañca bahiddhā ca, kāye chandaṃ virājaye’’ti. (su. ni. 205); –
ဣမံ ဒေသနာနယံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ တသ္သတ္ထော – ယထာ ဣဒံ သဝိညာဏကာသုဘံ အာယုဥသ္မာဝိညာဏာနံ အနပဂမာ စရတိ တိဋ္ဌတိ နိသီဒတိ သယတိ, တထာ ဧတံ ဧတရဟိ သုသာနေ သယိတံ အဝိညာဏကမ္ပိ ပုဗ္ဗေ တေသံ ဓမ္မာနံ အနပဂမာ အဟောသိ။ ယထာ စ ဧတံ ဧတရဟိ မတသရီရံ တေသံ ဓမ္မာနံ အပဂမာ န စရတိ န တိဋ္ဌတိ န နိသီဒတိ န သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, တထာ ဣဒံ သဝိညာဏကမ္ပိ တေသံ ဓမ္မာနံ အပဂမာ ဘဝိသ္သတိ။ ယထာ စ ဣဒံ သဝိညာဏကံ နေတရဟိ သုသာနေ မတံ သေတိ န ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘာဝမုပဂတံ, တထာ ဧတံ ဧတရဟိ မတသရီရမ္ပိ ပုဗ္ဗေ အဟောသိ။ ယထာ ပနေတံ ဧတရဟိ အဝိညာဏကာသုဘံ မတကသုသာနေ သေတိ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘာဝဉ္စ ဥပဂတံ, တထာ ဣဒံ သဝိညာဏကမ္ပိ ဘဝိသ္သတီတိ။ တတ္ထ ယထာ ဣဒံ တထာ ဧတန္တိ အတ္တနာ မတသရီရသ္သ သမာနဘာဝံ ကရောန္တော ဗာဟိရေ ဒောသံ ပဇဟတိ။ ယထာ ဧတံ တထာ ဣဒန္တိ မတသရီရေန အတ္တနော သမာနဘာဝံ ကရောန္တော အဇ္ဈတ္တိကေ ရာဂံ ပဇဟတိ။ ယေနာကာရေန ဥဘယံ သမံ ကရောတိ, တံ သမ္ပဇာနန္တော ဥဘယတ္ထ မောဟံ ပဇဟတိ။
Imaṃ desanānayaṃ saṅgaṇhāti. Tassattho – yathā idaṃ saviññāṇakāsubhaṃ āyuusmāviññāṇānaṃ anapagamā carati tiṭṭhati nisīdati sayati, tathā etaṃ etarahi susāne sayitaṃ aviññāṇakampi pubbe tesaṃ dhammānaṃ anapagamā ahosi. Yathā ca etaṃ etarahi matasarīraṃ tesaṃ dhammānaṃ apagamā na carati na tiṭṭhati na nisīdati na seyyaṃ kappeti, tathā idaṃ saviññāṇakampi tesaṃ dhammānaṃ apagamā bhavissati. Yathā ca idaṃ saviññāṇakaṃ netarahi susāne mataṃ seti na uddhumātakādibhāvamupagataṃ, tathā etaṃ etarahi matasarīrampi pubbe ahosi. Yathā panetaṃ etarahi aviññāṇakāsubhaṃ matakasusāne seti uddhumātakādibhāvañca upagataṃ, tathā idaṃ saviññāṇakampi bhavissatīti. Tattha yathā idaṃ tathā etanti attanā matasarīrassa samānabhāvaṃ karonto bāhire dosaṃ pajahati. Yathā etaṃ tathā idanti matasarīrena attano samānabhāvaṃ karonto ajjhattike rāgaṃ pajahati. Yenākārena ubhayaṃ samaṃ karoti, taṃ sampajānanto ubhayattha mohaṃ pajahati.
ဗဟိဒ္ဓာ ဒိဋ္ဌာနန္တိ ဗဟိဒ္ဓာ သုသာနာဒီသု ဒိဋ္ဌာနံ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဒသန္နံ အသုဘာနံ။ ‘‘နဝန္နံ ပာဋိကုလ္ယာနံ ဝသေနာ’’တိ ကသ္မာ ဝုတ္တံ, နနု အန္တိမဇီဝိကာဘာဝတော ပိဏ္ဍပာတသ္သ အလာဘလာဘေသု ပရိတသ္သနဂေဓာဒိသမုပ္ပတ္တိတော ဘတ္တသ္သ သမ္မဒဇနနတော ကိမိကုလသံဝဒ္ဓနတောတိ ဧဝမာဒီဟိပိ အာကာရေဟိ အာဟာရေပဋိကူလတာ ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗာ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ – ‘‘အန္တမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဇီဝိကာနံ ယဒိဒံ ပိဏ္ဍောလ္ယံ အတိပာပောယံ လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ပိဏ္ဍောလ္ယော ဝိစရတိ ပတ္တပာဏီတိ (သံ. နိ. ၃.၈၀; ဣတိဝု. ၉၁)။ အလဒ္ဓာ စ ပိဏ္ဍပာတံ ပရိတသ္သတိ, လဒ္ဓာ စ ပိဏ္ဍပာတံ ဂဓိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈောပန္နော အနာဒီနဝဒသ္သာဝီ အနိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတီတိ (အ. နိ. ၃.၁၂၄)။ ဘုတ္တော စ အာဟာရော ကသ္သစိ ကဒာစိ မရဏံ ဝာ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ အာဝဟတီ’’တိ။
Bahiddhā diṭṭhānanti bahiddhā susānādīsu diṭṭhānaṃ uddhumātakādidasannaṃ asubhānaṃ. ‘‘Navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasenā’’ti kasmā vuttaṃ, nanu antimajīvikābhāvato piṇḍapātassa alābhalābhesu paritassanagedhādisamuppattito bhattassa sammadajananato kimikulasaṃvaddhanatoti evamādīhipi ākārehi āhārepaṭikūlatā paccavekkhitabbā. Vuttañhetaṃ – ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolyaṃ atipāpoyaṃ lokasmiṃ yadidaṃ piṇḍolyo vicarati pattapāṇīti (saṃ. ni. 3.80; itivu. 91). Aladdhā ca piṇḍapātaṃ paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ gadhito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjatīti (a. ni. 3.124). Bhutto ca āhāro kassaci kadāci maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ āvahatī’’ti.
ကဋုကီဋကာဒယော ဒ္ဝတ္တိံသကုလပ္ပဘေဒာ ကိမိယော နံ ဥပနိသ္သာယ ဇီဝန္တီတိ? ဝုစ္စတေ – အန္တိမဇီဝိကာဘာဝော တာဝ စိတ္တသံကိလေသဝိသောဓနတ္ထံ ကမ္မဋ္ဌာနာဘိနိဝေသနတော ပဂေဝ မနသိ ကာတဗ္ဗော ‘‘မာဟံ ဆဝာလာတသဒိသော ဘဝေယ္ယ’’န္တိ။ တထာ ပိဏ္ဍပာတသ္သ အလာဘလာဘေသု ပရိတသ္သနဂေဓာဒိသမုပ္ပတ္တိနိဝာရဏံ ပဂေဝ အနုဋ္ဌာတဗ္ဗံ သုပရိသုဒ္ဓသီလသ္သ ပဋိသင္ခာနဝတော တဒဘာဝတော။ ဘတ္တသမ္မဒော အနေကန္တိကော ပရိဘောဂေ အန္တောဂဓောဝာတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ကိမိကုလသံဝဒ္ဓနံ ပန သင္ဂဟေတဗ္ဗံ, သင္ဂဟိတမေဝ ဝာ ‘‘နဝန္နံ ပာဋိကုလ္ယာနံ ဝသေနာ’’တိ ဧတ္ထ နိယမသ္သ အကတတ္တာ။ ဣမိနာ ဝာ နယေန ဣတရေသမ္ပေတ္ထ သင္ဂဟော ဒဋ္ဌဗ္ဗော ယထာသမ္ဘဝမေတ္ထ ပဋိကူလတာပစ္စဝေက္ခဏသ္သ အဓိပ္ပေတတ္တာ။
Kaṭukīṭakādayo dvattiṃsakulappabhedā kimiyo naṃ upanissāya jīvantīti? Vuccate – antimajīvikābhāvo tāva cittasaṃkilesavisodhanatthaṃ kammaṭṭhānābhinivesanato pageva manasi kātabbo ‘‘māhaṃ chavālātasadiso bhaveyya’’nti. Tathā piṇḍapātassa alābhalābhesu paritassanagedhādisamuppattinivāraṇaṃ pageva anuṭṭhātabbaṃ suparisuddhasīlassa paṭisaṅkhānavato tadabhāvato. Bhattasammado anekantiko paribhoge antogadhovāti veditabbo. Kimikulasaṃvaddhanaṃ pana saṅgahetabbaṃ, saṅgahitameva vā ‘‘navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasenā’’ti ettha niyamassa akatattā. Iminā vā nayena itaresampettha saṅgaho daṭṭhabbo yathāsambhavamettha paṭikūlatāpaccavekkhaṇassa adhippetattā.
ဧဝဉ္စ ကတ္ဝာ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ. ၁.၂၉၄-၂၉၅) ဒသဟိ အာကာရေဟိ ပဋိကူလတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သေယ္ယထိဒံ – ဂမနတော, ပရိယေသနတော, ပရိဘောဂတော, အာသယတော, နိဓာနတော, အပရိပက္ကတော, ပရိပက္ကတော, ဖလတော, နိသ္သန္ဒတော, သမ္မက္ခနတောတိ။ ဧဝံ ဒသန္နံ ဝသေန ပာဋိကုလ္ယဝစနေနပိ ဣဓ ‘‘နဝန္န’’န္တိ ဝစနံ န ဝိရုဇ္ဈတိ, သမ္မက္ခနသ္သ ပရိဘောဂာဒီသု လဗ္ဘမာနဘာဝာ ဝိသုံ တံ အဂ္ဂဟေတ္ဝာ န ဝဒန္တိ။ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ (ဝိသုဒ္ဓိ. ၁.၃၀၄) ပန သမ္မက္ခနံ ပရိဘောဂာဒီသု လဗ္ဘမာနမ္ပိ နိသ္သန္ဒဝသေန ဝိသေသတော ပဋိကူလန္တိ ဒသ္သေတုံ သဗ္ဗပစ္ဆာ ဌပိတာ။
Evañca katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.294-295) dasahi ākārehi paṭikūlatā veditabbā. Seyyathidaṃ – gamanato, pariyesanato, paribhogato, āsayato, nidhānato, aparipakkato, paripakkato, phalato, nissandato, sammakkhanatoti. Evaṃ dasannaṃ vasena pāṭikulyavacanenapi idha ‘‘navanna’’nti vacanaṃ na virujjhati, sammakkhanassa paribhogādīsu labbhamānabhāvā visuṃ taṃ aggahetvā na vadanti. Visuddhimagge (visuddhi. 1.304) pana sammakkhanaṃ paribhogādīsu labbhamānampi nissandavasena visesato paṭikūlanti dassetuṃ sabbapacchā ṭhapitā.
ဥက္ကဏ္ဌိတသညာယ သမန္နာဂတောတိ တီသု ဘဝေသု အရုစ္စနဝသေန ပဝတ္တာယ ဝိပသ္သနာပညာယ သမန္နာဂတော။ နိဗ္ဗိဒာနုပသ္သနာ ဟေသာ သညာသီသေန ဝုတ္တာ။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။
Ukkaṇṭhitasaññāya samannāgatoti tīsu bhavesu aruccanavasena pavattāya vipassanāpaññāya samannāgato. Nibbidānupassanā hesā saññāsīsena vuttā. Sesamettha uttānameva.
အသုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Asubhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya / ၃. အသုဘသုတ္တံ • 3. Asubhasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ၃. အသုဘသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Asubhasuttavaṇṇanā