| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / दीघनिकाय • Dīghanikāya |
९. आटानाटियसुत्तं
9. Āṭānāṭiyasuttaṃ
पठमभाणवारो
Paṭhamabhāṇavāro
२७५. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते। अथ खो चत्तारो महाराजा 1 महतिया च यक्खसेनाय महतिया च गन्धब्बसेनाय महतिया च कुम्भण्डसेनाय महतिया च नागसेनाय चतुद्दिसं रक्खं ठपेत्वा चतुद्दिसं गुम्बं ठपेत्वा चतुद्दिसं ओवरणं ठपेत्वा अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं गिज्झकूटं पब्बतं ओभासेत्वा 2 येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। तेपि खो यक्खा अप्पेकच्चे भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु, अप्पेकच्चे तुण्हीभूता एकमन्तं निसीदिंसु।
275. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Atha kho cattāro mahārājā 3 mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā 4 yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho yakkhā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
२७६. एकमन्तं निसिन्नो खो वेस्सवणो महाराजा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो पसन्ना। सन्ति हि , भन्ते, मज्झिमा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, मज्झिमा यक्खा भगवतो पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, नीचा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना। सन्ति हि, भन्ते, नीचा यक्खा भगवतो पसन्ना। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पसन्नायेव भगवतो। तं किस्स हेतु? भगवा हि, भन्ते, पाणातिपाता वेरमणिया धम्मं देसेति, अदिन्नादाना वेरमणिया धम्मं देसेति, कामेसुमिच्छाचारा वेरमणिया धम्मं देसेति, मुसावादा वेरमणिया धम्मं देसेति, सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना वेरमणिया धम्मं देसेति। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पटिविरतायेव पाणातिपाता, अप्पटिविरता अदिन्नादाना, अप्पटिविरता कामेसुमिच्छाचारा, अप्पटिविरता मुसावादा, अप्पटिविरता सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना । तेसं तं होति अप्पियं अमनापं। सन्ति हि, भन्ते, भगवतो सावका अरञ्ञवनपत्थानि पन्तानि सेनासनानि पटिसेवन्ति अप्पसद्दानि अप्पनिग्घोसानि विजनवातानि मनुस्सराहस्सेय्यकानि 5 पटिसल्लानसारुप्पानि। तत्थ सन्ति उळारा यक्खा निवासिनो, ये इमस्मिं भगवतो पावचने अप्पसन्ना। तेसं पसादाय उग्गण्हातु, भन्ते, भगवा आटानाटियं रक्खं भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन।
276. Ekamantaṃ nisinno kho vessavaṇo mahārājā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi , bhante, majjhimā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, majjhimā yakkhā bhagavato pasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato appasannā. Santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, adinnādānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, kāmesumicchācārā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, musāvādā veramaṇiyā dhammaṃ deseti, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā, appaṭiviratā adinnādānā, appaṭiviratā kāmesumicchācārā, appaṭiviratā musāvādā, appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā . Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni 6 paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā. Tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
अथ खो वेस्सवणो महाराजा भगवतो अधिवासनं विदित्वा तायं वेलायं इमं आटानाटियं रक्खं अभासि –
Atha kho vessavaṇo mahārājā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –
२७७. ‘‘विपस्सिस्स च 7 नमत्थु, चक्खुमन्तस्स सिरीमतो।
277. ‘‘Vipassissa ca 8 namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
नमत्थु ककुसन्धस्स, मारसेनापमद्दिनो॥
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘‘कोणागमनस्स नमत्थु, ब्राह्मणस्स वुसीमतो।
‘‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
‘‘अङ्गीरसस्स नमत्थु, सक्यपुत्तस्स सिरीमतो।
‘‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
‘‘ये चापि निब्बुता लोके, यथाभूतं विपस्सिसुं।
‘‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
‘‘हितं देवमनुस्सानं, यं नमस्सन्ति गोतमं।
‘‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, महन्तं वीतसारदं॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.
२७८. ‘‘यतो उग्गच्छति सूरियो 19, आदिच्चो मण्डली महा।
278. ‘‘Yato uggacchati sūriyo 20, ādicco maṇḍalī mahā.
यस्स चुग्गच्छमानस्स, संवरीपि निरुज्झति।
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
यस्स चुग्गते सूरिये, ‘दिवसो’ति पवुच्चति॥
Yassa cuggate sūriye, ‘divaso’ti pavuccati.
‘‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘समुद्दो सरितोदको’॥
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘इतो ‘सा पुरिमा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘‘Ito ‘sā purimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
रमती नच्चगीतेहि, गन्धब्बेहि पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
२७९. ‘‘येन पेता पवुच्चन्ति, पिसुणा पिट्ठिमंसिका।
279. ‘‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
‘‘इतो ‘सा दक्खिणा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘‘Ito ‘sā dakkhiṇā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘कुम्भण्डानं अधिपति, ‘विरूळ्हो’ इति नामसो।
‘‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘virūḷho’ iti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, कुम्भण्डेहि पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
२८०. ‘‘यत्थ चोग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
280. ‘‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
यस्स चोग्गच्छमानस्स, दिवसोपि निरुज्झति।
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
यस्स चोग्गते सूरिये, ‘संवरी’ति पवुच्चति॥
Yassa coggate sūriye, ‘saṃvarī’ti pavuccati.
‘‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
‘‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘समुद्दो सरितोदको’॥
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘samuddo saritodako’.
‘‘इतो ‘सा पच्छिमा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘‘Ito ‘sā pacchimā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘नागानञ्च अधिपति, ‘विरूपक्खो’ति नामसो।
‘‘Nāgānañca adhipati, ‘virūpakkho’ti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, नागेहेव पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’.
मनुस्सा तत्थ जायन्ति, अममा अपरिग्गहा॥
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘‘न ते बीजं पवपन्ति, नपि नीयन्ति नङ्गला।
‘‘Na te bījaṃ pavapanti, napi nīyanti naṅgalā;
अकट्ठपाकिमं सालिं, परिभुञ्जन्ति मानुसा॥
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘‘अकणं अथुसं सुद्धं, सुगन्धं तण्डुलप्फलं।
‘‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
तुण्डिकीरे पचित्वान, ततो भुञ्जन्ति भोजनं॥
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘‘गाविं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
‘‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
पसुं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
पुरिसं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘कुमारिं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
‘‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
कुमारं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘‘ते याने अभिरुहित्वा,
‘‘Te yāne abhiruhitvā,
पचारा तस्स राजिनो॥
Pacārā tassa rājino.
‘‘हत्थियानं अस्सयानं, दिब्बं यानं उपट्ठितं।
‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
पासादा सिविका चेव, महाराजस्स यसस्सिनो॥
Pāsādā sivikā ceva, mahārājassa yasassino.
‘‘तस्स च नगरा अहु,
‘‘Tassa ca nagarā ahu,
अन्तलिक्खे सुमापिता।
Antalikkhe sumāpitā;
आटानाटा कुसिनाटा परकुसिनाटा,
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
जनोघमपरेन च।
Janoghamaparena ca;
नवनवुतियो अम्बरअम्बरवतियो,
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
आळकमन्दा नाम राजधानी॥
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘‘कुवेरस्स खो पन, मारिस, महाराजस्स विसाणा नाम राजधानी।
‘‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
तस्मा कुवेरो महाराजा, ‘वेस्सवणो’ति पवुच्चति॥
Tasmā kuvero mahārājā, ‘vessavaṇo’ti pavuccati.
‘‘पच्चेसन्तो पकासेन्ति, ततोला तत्तला ततोतला।
‘‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
ओजसि तेजसि ततोजसी, सूरो राजा अरिट्ठो नेमि॥
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘‘रहदोपि तत्थ धरणी नाम, यतो मेघा पवस्सन्ति।
‘‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
वस्सा यतो पतायन्ति, सभापि तत्थ सालवती 35 नाम॥
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī 36 nāma.
‘‘यत्थ यक्खा पयिरुपासन्ति, तत्थ निच्चफला रुक्खा।
‘‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
नाना दिजगणा युता, मयूरकोञ्चाभिरुदा।
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
कोकिलादीहि वग्गुहि॥
Kokilādīhi vagguhi.
‘‘जीवञ्जीवकसद्देत्थ, अथो ओट्ठवचित्तका।
‘‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
‘‘सुकसाळिकसद्देत्थ, दण्डमाणवकानि च।
‘‘Sukasāḷikasaddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
सोभति सब्बकालं सा, कुवेरनळिनी सदा॥
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘‘इतो ‘सा उत्तरा दिसा’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘‘Ito ‘sā uttarā disā’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘‘यक्खानञ्च अधिपति, ‘कुवेरो’ इति नामसो।
‘‘Yakkhānañca adhipati, ‘kuvero’ iti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, यक्खेहेव पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
‘‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतम’’’न्ति॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’’nti.
‘‘अयं खो सा, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय।
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya.
२८२. ‘‘यस्स कस्सचि, मारिस, भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा उपासकस्स वा उपासिकाय वा अयं आटानाटिया रक्खा सुग्गहिता भविस्सति समत्ता परियापुता 39। तं चे अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा यक्खपोतको वा यक्खपोतिका वा यक्खमहामत्तो वा यक्खपारिसज्जो वा यक्खपचारो वा, गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा गन्धब्बपोतको वा गन्धब्बपोतिका वा गन्धब्बमहामत्तो वा गन्धब्बपारिसज्जो वा गन्धब्बपचारो वा, कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा कुम्भण्डपोतको वा कुम्भण्डपोतिका वा कुम्भण्डमहामत्तो वा कुम्भण्डपारिसज्जो वा कुम्भण्डपचारो वा, नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा, पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य गामेसु वा निगमेसु वा सक्कारं वा गरुकारं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य आळकमन्दाय नाम राजधानिया वत्थुं वा वासं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य यक्खानं समितिं गन्तुं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अनावय्हम्पि नं करेय्युं अविवय्हं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अत्ताहिपि परिपुण्णाहि परिभासाहि परिभासेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा रित्तंपिस्स पत्तं सीसे निक्कुज्जेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा सत्तधापिस्स मुद्धं फालेय्युं।
282. ‘‘Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā 40. Taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā yakkhapotako vā yakkhapotikā vā yakkhamahāmatto vā yakkhapārisajjo vā yakkhapacāro vā, gandhabbo vā gandhabbī vā gandhabbapotako vā gandhabbapotikā vā gandhabbamahāmatto vā gandhabbapārisajjo vā gandhabbapacāro vā, kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā kumbhaṇḍapotako vā kumbhaṇḍapotikā vā kumbhaṇḍamahāmatto vā kumbhaṇḍapārisajjo vā kumbhaṇḍapacāro vā, nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhipi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ.
‘‘सन्ति हि, मारिस, अमनुस्सा चण्डा रुद्धा 41 रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। सेय्यथापि, मारिस, रञ्ञो मागधस्स विजिते महाचोरा। ते नेव रञ्ञो मागधस्स आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, महाचोरा रञ्ञो मागधस्स अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। एवमेव खो, मारिस, सन्ति अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। यो हि कोचि, मारिस, अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा … कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा… नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
‘‘Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā 42 rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā … kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
२८३. ‘‘कतमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं?
283. ‘‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘‘इन्दो सोमो वरुणो च, भारद्वाजो पजापति।
‘‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
चन्दनो कामसेट्ठो च, किन्नुघण्डु निघण्डु च॥
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘‘पनादो ओपमञ्ञो च, देवसूतो च मातलि।
‘‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
‘‘सातागिरो हेमवतो, पुण्णको करतियो गुळो।
‘‘Sātāgiro hemavato, puṇṇako karatiyo guḷo;
सिवको मुचलिन्दो च, वेस्सामित्तो युगन्धरो॥
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
पञ्चालचण्डो आळवको, पज्जुन्नो सुमनो सुमुखो।
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
‘‘इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
‘‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
‘‘अयं खो सा, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। हन्द च दानि मयं, मारिस, गच्छाम बहुकिच्चा मयं बहुकरणीया’’ति। ‘‘यस्सदानि तुम्हे महाराजानो कालं मञ्ञथा’’ति।
‘‘Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’ti.
२८४. अथ खो चत्तारो महाराजा उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। तेपि खो यक्खा उट्ठायासना अप्पेकच्चे भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे भगवता सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु । अप्पेकच्चे येन भगवा तेनञ्जलिं पणामेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता तत्थेवन्तरधायिंसूति।
284. Atha kho cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu . Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsūti.
पठमभाणवारो निट्ठितो।
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
दुतियभाणवारो
Dutiyabhāṇavāro
२८५. अथ खो भगवा तस्सा रत्तिया अच्चयेन भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘इमं, भिक्खवे, रत्तिं चत्तारो महाराजा महतिया च यक्खसेनाय महतिया च गन्धब्बसेनाय महतिया च कुम्भण्डसेनाय महतिया च नागसेनाय चतुद्दिसं रक्खं ठपेत्वा चतुद्दिसं गुम्बं ठपेत्वा चतुद्दिसं ओवरणं ठपेत्वा अभिक्कन्ताय रत्तिया अभिक्कन्तवण्णा केवलकप्पं गिज्झकूटं पब्बतं ओभासेत्वा येनाहं तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा मं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। तेपि खो, भिक्खवे, यक्खा अप्पेकच्चे मं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे मया सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे येनाहं तेनञ्जलिं पणामेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता एकमन्तं निसीदिंसु।
285. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi – ‘‘imaṃ, bhikkhave, rattiṃ cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā appekacce maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
२८६. ‘‘एकमन्तं निसिन्नो खो, भिक्खवे, वेस्सवणो महाराजा मं एतदवोच – ‘सन्ति हि, भन्ते, उळारा यक्खा भगवतो अप्पसन्ना…पे॰… सन्ति हि , भन्ते नीचा यक्खा भगवतो पसन्ना। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पसन्नायेव भगवतो। तं किस्स हेतु? भगवा हि, भन्ते, पाणातिपाता वेरमणिया धम्मं देसेति… सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना वेरमणिया धम्मं देसेति। येभुय्येन खो पन, भन्ते, यक्खा अप्पटिविरतायेव पाणातिपाता… अप्पटिविरता सुरामेरयमज्जप्पमादट्ठाना। तेसं तं होति अप्पियं अमनापं। सन्ति हि, भन्ते, भगवतो सावका अरञ्ञवनपत्थानि पन्तानि सेनासनानि पटिसेवन्ति अप्पसद्दानि अप्पनिग्घोसानि विजनवातानि मनुस्सराहस्सेय्यकानि पटिसल्लानसारुप्पानि। तत्थ सन्ति उळारा यक्खा निवासिनो, ये इमस्मिं भगवतो पावचने अप्पसन्ना, तेसं पसादाय उग्गण्हातु, भन्ते, भगवा आटानाटियं रक्खं भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’ति। अधिवासेसिं खो अहं, भिक्खवे, तुण्हीभावेन। अथ खो, भिक्खवे, वेस्सवणो महाराजा मे अधिवासनं विदित्वा तायं वेलायं इमं आटानाटियं रक्खं अभासि –
286. ‘‘Ekamantaṃ nisinno kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā maṃ etadavoca – ‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā…pe… santi hi , bhante nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti… surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā… appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā, tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’ti. Adhivāsesiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, tuṇhībhāvena. Atha kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā me adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi –
२८७. ‘विपस्सिस्स च नमत्थु, चक्खुमन्तस्स सिरीमतो।
287. ‘Vipassissa ca namatthu, cakkhumantassa sirīmato.
सिखिस्सपि च नमत्थु, सब्बभूतानुकम्पिनो॥
Sikhissapi ca namatthu, sabbabhūtānukampino.
‘वेस्सभुस्स च नमत्थु, न्हातकस्स तपस्सिनो।
‘Vessabhussa ca namatthu, nhātakassa tapassino;
नमत्थु ककुसन्धस्स, मारसेनापमद्दिनो॥
Namatthu kakusandhassa, mārasenāpamaddino.
‘कोणागमनस्स नमत्थु, ब्राह्मणस्स वुसीमतो।
‘Koṇāgamanassa namatthu, brāhmaṇassa vusīmato;
कस्सपस्स च नमत्थु, विप्पमुत्तस्स सब्बधि॥
Kassapassa ca namatthu, vippamuttassa sabbadhi.
‘अङ्गीरसस्स नमत्थु, सक्यपुत्तस्स सिरीमतो।
‘Aṅgīrasassa namatthu, sakyaputtassa sirīmato;
यो इमं धम्मं देसेसि, सब्बदुक्खापनूदनं॥
Yo imaṃ dhammaṃ desesi, sabbadukkhāpanūdanaṃ.
‘ये चापि निब्बुता लोके, यथाभूतं विपस्सिसुं।
‘Ye cāpi nibbutā loke, yathābhūtaṃ vipassisuṃ;
ते जना अपिसुणाथ, महन्ता वीतसारदा॥
Te janā apisuṇātha, mahantā vītasāradā.
‘हितं देवमनुस्सानं, यं नमस्सन्ति गोतमं।
‘Hitaṃ devamanussānaṃ, yaṃ namassanti gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, महन्तं वीतसारदं॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, mahantaṃ vītasāradaṃ.
२८८. ‘यतो उग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
288. ‘Yato uggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
यस्स चुग्गच्छमानस्स, संवरीपि निरुज्झति।
Yassa cuggacchamānassa, saṃvarīpi nirujjhati;
यस्स चुग्गते सूरिये, ‘‘दिवसो’’ति पवुच्चति॥
Yassa cuggate sūriye, ‘‘divaso’’ti pavuccati.
‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
एवं तं तत्थ जानन्ति, ‘‘समुद्दो सरितोदको’’॥
Evaṃ taṃ tattha jānanti, ‘‘samuddo saritodako’’.
‘इतो ‘‘सा पुरिमा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘Ito ‘‘sā purimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘गन्धब्बानं अधिपति, ‘‘धतरट्ठो’’ति नामसो।
‘Gandhabbānaṃ adhipati, ‘‘dhataraṭṭho’’ti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, गन्धब्बेहि पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, gandhabbehi purakkhato.
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्सा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tassā evaṃ vademase.
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
२८९. ‘येन पेता पवुच्चन्ति, पिसुणा पिट्ठिमंसिका।
289. ‘Yena petā pavuccanti, pisuṇā piṭṭhimaṃsikā.
पाणातिपातिनो लुद्दा, चोरा नेकतिका जना॥
Pāṇātipātino luddā, corā nekatikā janā.
‘इतो ‘‘सा दक्खिणा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘Ito ‘‘sā dakkhiṇā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘कुम्भण्डानं अधिपति, ‘‘विरूळ्हो’’ इति नामसो।
‘Kumbhaṇḍānaṃ adhipati, ‘‘virūḷho’’ iti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, कुम्भण्डेहि पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, kumbhaṇḍehi purakkhato.
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
२९०. ‘यत्थ चोग्गच्छति सूरियो, आदिच्चो मण्डली महा।
290. ‘Yattha coggacchati sūriyo, ādicco maṇḍalī mahā.
यस्स चोग्गच्छमानस्स, दिवसोपि निरुज्झति।
Yassa coggacchamānassa, divasopi nirujjhati;
यस्स चोग्गते सूरिये, ‘‘संवरी’’ति पवुच्चति॥
Yassa coggate sūriye, ‘‘saṃvarī’’ti pavuccati.
‘रहदोपि तत्थ गम्भीरो, समुद्दो सरितोदको।
‘Rahadopi tattha gambhīro, samuddo saritodako;
एवं तं तत्थ जानन्ति, समुद्दो सरितोदको॥
Evaṃ taṃ tattha jānanti, samuddo saritodako.
‘इतो ‘‘सा पच्छिमा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘Ito ‘‘sā pacchimā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘नागानञ्च अधिपति, ‘‘विरूपक्खो’’ति नामसो।
‘Nāgānañca adhipati, ‘‘virūpakkho’’ti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, नागेहेव पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, nāgeheva purakkhato.
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतमं’’॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotamaṃ’’.
२९१. ‘येन उत्तरकुरुव्हो, महानेरु सुदस्सनो।
291. ‘Yena uttarakuruvho, mahāneru sudassano.
मनुस्सा तत्थ जायन्ति, अममा अपरिग्गहा॥
Manussā tattha jāyanti, amamā apariggahā.
‘न ते बीजं पवपन्ति, नापि नीयन्ति नङ्गला।
‘Na te bījaṃ pavapanti, nāpi nīyanti naṅgalā;
अकट्ठपाकिमं सालिं, परिभुञ्जन्ति मानुसा॥
Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ, paribhuñjanti mānusā.
‘अकणं अथुसं सुद्धं, सुगन्धं तण्डुलप्फलं।
‘Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ, sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;
तुण्डिकीरे पचित्वान, ततो भुञ्जन्ति भोजनं॥
Tuṇḍikīre pacitvāna, tato bhuñjanti bhojanaṃ.
‘गाविं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
‘Gāviṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
पसुं एकखुरं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Pasuṃ ekakhuraṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘इत्थिं वा वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
‘Itthiṃ vā vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
पुरिसं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Purisaṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘कुमारिं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं।
‘Kumāriṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ;
कुमारं वाहनं कत्वा, अनुयन्ति दिसोदिसं॥
Kumāraṃ vāhanaṃ katvā, anuyanti disodisaṃ.
‘ते याने अभिरुहित्वा,
‘Te yāne abhiruhitvā,
सब्बा दिसा अनुपरियायन्ति।
Sabbā disā anupariyāyanti;
पचारा तस्स राजिनो॥
Pacārā tassa rājino.
‘हत्थियानं अस्सयानं,
‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ,
दिब्बं यानं उपट्ठितं।
Dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;
पासादा सिविका चेव,
Pāsādā sivikā ceva,
महाराजस्स यसस्सिनो॥
Mahārājassa yasassino.
‘तस्स च नगरा अहु,
‘Tassa ca nagarā ahu,
अन्तलिक्खे सुमापिता।
Antalikkhe sumāpitā;
आटानाटा कुसिनाटा परकुसिनाटा,
Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,
नाटसुरिया परकुसिटनाटा॥
Nāṭasuriyā parakusiṭanāṭā.
‘उत्तरेन कसिवन्तो,
‘Uttarena kasivanto,
जनोघमपरेन च।
Janoghamaparena ca;
नवनवुतियो अम्बरअम्बरवतियो,
Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,
आळकमन्दा नाम राजधानी॥
Āḷakamandā nāma rājadhānī.
‘कुवेरस्स खो पन, मारिस, महाराजस्स विसाणा नाम राजधानी।
‘Kuverassa kho pana, mārisa, mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;
तस्मा कुवेरो महाराजा, ‘‘वेस्सवणो’’ति पवुच्चति॥
Tasmā kuvero mahārājā, ‘‘vessavaṇo’’ti pavuccati.
‘पच्चेसन्तो पकासेन्ति, ततोला तत्तला ततोतला।
‘Paccesanto pakāsenti, tatolā tattalā tatotalā;
ओजसि तेजसि ततोजसी, सूरो राजा अरिट्ठो नेमि॥
Ojasi tejasi tatojasī, sūro rājā ariṭṭho nemi.
‘रहदोपि तत्थ धरणी नाम, यतो मेघा पवस्सन्ति।
‘Rahadopi tattha dharaṇī nāma, yato meghā pavassanti;
वस्सा यतो पतायन्ति, सभापि तत्थ सालवती नाम॥
Vassā yato patāyanti, sabhāpi tattha sālavatī nāma.
‘यत्थ यक्खा पयिरुपासन्ति, तत्थ निच्चफला रुक्खा।
‘Yattha yakkhā payirupāsanti, tattha niccaphalā rukkhā;
नाना दिजगणा युता, मयूरकोञ्चाभिरुदा।
Nānā dijagaṇā yutā, mayūrakoñcābhirudā;
कोकिलादीहि वग्गुहि॥
Kokilādīhi vagguhi.
‘जीवञ्जीवकसद्देत्थ, अथो ओट्ठवचित्तका।
‘Jīvañjīvakasaddettha, atho oṭṭhavacittakā;
कुक्कुटका कुळीरका, वने पोक्खरसातका॥
Kukkuṭakā kuḷīrakā, vane pokkharasātakā.
‘सुकसाळिक सद्देत्थ, दण्डमाणवकानि च।
‘Sukasāḷika saddettha, daṇḍamāṇavakāni ca;
सोभति सब्बकालं सा, कुवेरनळिनी सदा॥
Sobhati sabbakālaṃ sā, kuveranaḷinī sadā.
‘इतो ‘‘सा उत्तरा दिसा’’, इति नं आचिक्खती जनो।
‘Ito ‘‘sā uttarā disā’’, iti naṃ ācikkhatī jano;
यं दिसं अभिपालेति, महाराजा यसस्सि सो॥
Yaṃ disaṃ abhipāleti, mahārājā yasassi so.
‘यक्खानञ्च अधिपति, ‘‘कुवेरो’’ इति नामसो।
‘Yakkhānañca adhipati, ‘‘kuvero’’ iti nāmaso;
रमती नच्चगीतेहि, यक्खेहेव पुरक्खतो॥
Ramatī naccagītehi, yakkheheva purakkhato.
‘पुत्तापि तस्स बहवो, एकनामाति मे सुतं।
‘Puttāpi tassa bahavo, ekanāmāti me sutaṃ;
असीति दस एको च, इन्दनामा महब्बला॥
Asīti dasa eko ca, indanāmā mahabbalā.
‘ते चापि बुद्धं दिस्वान, बुद्धं आदिच्चबन्धुनं।
‘Te cāpi buddhaṃ disvāna, buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;
दूरतोव नमस्सन्ति, महन्तं वीतसारदं॥
Dūratova namassanti, mahantaṃ vītasāradaṃ.
‘नमो ते पुरिसाजञ्ञ, नमो ते पुरिसुत्तम।
‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;
कुसलेन समेक्खसि, अमनुस्सापि तं वन्दन्ति।
Kusalena samekkhasi, amanussāpi taṃ vandanti;
सुतं नेतं अभिण्हसो, तस्मा एवं वदेमसे॥
Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso, tasmā evaṃ vademase.
‘‘जिनं वन्दथ गोतमं, जिनं वन्दाम गोतमं।
‘‘Jinaṃ vandatha gotamaṃ, jinaṃ vandāma gotamaṃ;
विज्जाचरणसम्पन्नं, बुद्धं वन्दाम गोतम’’न्ति॥
Vijjācaraṇasampannaṃ, buddhaṃ vandāma gotama’’nti.
२९२. ‘अयं खो सा, मारिस , आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। यस्स कस्सचि, मारिस, भिक्खुस्स वा भिक्खुनिया वा उपासकस्स वा उपासिकाय वा अयं आटानाटिया रक्खा सुग्गहिता भविस्सति समत्ता परियापुता तं चे अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा…पे॰… कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा…पे॰… नागो वा नागी वा नागपोतको वा नागपोतिका वा नागमहामत्तो वा नागपारिसज्जो वा नागपचारो वा, पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा अनुगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य गामेसु वा निगमेसु वा सक्कारं वा गरुकारं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य आळकमन्दाय नाम राजधानिया वत्थुं वा वासं वा। न मे सो, मारिस, अमनुस्सो लभेय्य यक्खानं समितिं गन्तुं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अनावय्हम्पि नं करेय्युं अविवय्हं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा अत्ताहि परिपुण्णाहि परिभासाहि परिभासेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा रित्तंपिस्स पत्तं सीसे निक्कुज्जेय्युं। अपिस्सु नं, मारिस, अमनुस्सा सत्तधापिस्स मुद्धं फालेय्युं। सन्ति हि, मारिस, अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। सेय्यथापि, मारिस, रञ्ञो मागधस्स विजिते महाचोरा। ते नेव रञ्ञो मागधस्स आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं आदियन्ति, न रञ्ञो मागधस्स पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, महाचोरा रञ्ञो मागधस्स अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। एवमेव खो, मारिस, सन्ति अमनुस्सा चण्डा रुद्धा रभसा, ते नेव महाराजानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं आदियन्ति, न महाराजानं पुरिसकानं पुरिसकानं आदियन्ति। ते खो ते, मारिस, अमनुस्सा महाराजानं अवरुद्धा नाम वुच्चन्ति। यो हि कोचि, मारिस, अमनुस्सो यक्खो वा यक्खिनी वा…पे॰… गन्धब्बो वा गन्धब्बी वा…पे॰… कुम्भण्डो वा कुम्भण्डी वा…पे॰… नागो वा नागी वा…पे॰… पदुट्ठचित्तो भिक्खुं वा भिक्खुनिं वा उपासकं वा उपासिकं वा गच्छन्तं वा उपगच्छेय्य, ठितं वा उपतिट्ठेय्य, निसिन्नं वा उपनिसीदेय्य, निपन्नं वा उपनिपज्जेय्य। इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’ति।
292. ‘Ayaṃ kho sā, mārisa , āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā taṃ ce amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittaṃpissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ. Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe… gandhabbo vā gandhabbī vā…pe… kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe… nāgo vā nāgī vā…pe… paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā upagaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’ti.
२९३. ‘कतमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं?
293. ‘Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?
‘इन्दो सोमो वरुणो च, भारद्वाजो पजापति।
‘Indo somo varuṇo ca, bhāradvājo pajāpati;
चन्दनो कामसेट्ठो च, किन्नुघण्डु निघण्डु च॥
Candano kāmaseṭṭho ca, kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
‘पनादो ओपमञ्ञो च, देवसूतो च मातलि।
‘Panādo opamañño ca, devasūto ca mātali;
चित्तसेनो च गन्धब्बो, नळो राजा जनेसभो॥
Cittaseno ca gandhabbo, naḷo rājā janesabho.
‘सातागिरो हेवमतो, पुण्णको करतियो गुळो।
‘Sātāgiro hevamato, puṇṇako karatiyo guḷo;
सिवको मुचलिन्दो च, वेस्सामित्तो युगन्धरो॥
Sivako mucalindo ca, vessāmitto yugandharo.
‘गोपालो सुप्परोधो च, हिरि नेत्ति च मन्दियो।
‘Gopālo supparodho ca, hiri netti ca mandiyo;
पञ्चालचण्डो आळवको, पज्जुन्नो सुमनो सुमुखो।
Pañcālacaṇḍo āḷavako, pajjunno sumano sumukho;
दधिमुखो मणि माणिवरो दीघो, अथो सेरीसको सह॥
Dadhimukho maṇi māṇivaro dīgho, atho serīsako saha.
‘इमेसं यक्खानं महायक्खानं सेनापतीनं महासेनापतीनं उज्झापेतब्बं विक्कन्दितब्बं विरवितब्बं – ‘‘अयं यक्खो गण्हाति, अयं यक्खो आविसति, अयं यक्खो हेठेति, अयं यक्खो विहेठेति, अयं यक्खो हिंसति, अयं यक्खो विहिंसति, अयं यक्खो न मुञ्चती’’ति। अयं खो, मारिस, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराय। हन्द च दानि मयं, मारिस, गच्छाम, बहुकिच्चा मयं बहुकरणीया’’’ति। ‘‘‘यस्स दानि तुम्हे महाराजानो कालं मञ्ञथा’’’ति।
‘Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ – ‘‘ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī’’ti. Ayaṃ kho, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’’ti. ‘‘‘Yassa dāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathā’’’ti.
२९४. ‘‘अथ खो, भिक्खवे, चत्तारो महाराजा उट्ठायासना मं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। तेपि खो, भिक्खवे, यक्खा उट्ठायासना अप्पेकच्चे मं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे मया सद्धिं सम्मोदिंसु, सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे येनाहं तेनञ्जलिं पणामेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे नामगोत्तं सावेत्वा तत्थेवन्तरधायिंसु। अप्पेकच्चे तुण्हीभूता तत्थेवन्तरधायिंसु।
294. ‘‘Atha kho, bhikkhave, cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu.
२९५. ‘‘उग्गण्हाथ , भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। परियापुणाथ, भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। धारेथ, भिक्खवे, आटानाटियं रक्खं। अत्थसंहिता 51, भिक्खवे, आटानाटिया रक्खा भिक्खूनं भिक्खुनीनं उपासकानं उपासिकानं गुत्तिया रक्खाय अविहिंसाय फासुविहाराया’’ति। इदमवोच भगवा। अत्तमना ते भिक्खू भगवतो भासितं अभिनन्दुन्ति।
295. ‘‘Uggaṇhātha , bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Pariyāpuṇātha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Dhāretha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Atthasaṃhitā 52, bhikkhave, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’’ti. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
आटानाटियसुत्तं निट्ठितं नवमं।
Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / दीघ निकाय (अट्ठकथा) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ९. आटानाटियसुत्तवण्णना • 9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / दीघनिकाय (टीका) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ९. आटानाटियसुत्तवण्णना • 9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
