| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) |
੯. ਆਟਾਨਾਟਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
ਪਠਮਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ
Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā
੨੭੫. ‘‘ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਠਪਿਤਂ ਰਕ੍ਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਸੁਰਸੇਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿ ਅਧਿਕਾਰੇ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਕ੍ਖਾਯ ਚ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨੇਨ ਤੇਸਂ ਇਦਂ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਪਨਂ। ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਅਸੁਰਸੇਨਾਯ ਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਦੇવਪੁਰੇ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਪਨਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਕਾਰੇ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨਂ। ਯਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਪਨਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਾ ਰਕ੍ਖਾਯ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸੁਰਸੇਨਾਯ ਨਿવਾਰਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮવਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ વੇਸ੍ਸવਣਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੁਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ વਿਦਹਿਤ੍વਾ। ਬਲਗੁਮ੍ਬਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਦਿਸੇਨਾਬਲਸਮੂਹਂ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਓવਰਣਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਿਸੇਧਨਸਮਤ੍ਥਂ ਆવਰਣਂ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਇਤਿ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੇવਨਗਰਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਦ੍વਾਰਸਮੀਪੇ, ਦ੍વਾਰਤੋ ਬਹਿ, ਦਿਸਾਰਕ੍ਖਾવਸਨੋਤਿ ਤਿવਿਧਾਯ ਰਕ੍ਖਾਯ ਠਪਿਤਭਾવੋ વਾ ਦੀਪਿਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏવਂ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧੇ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੇવ ਬੁਦ੍ਧੇ ਆਰਬ੍ਭ ਪਰਿਬਨ੍ਧਨਕਾਰਣਂ ਮਹਾਪਦਾਨਟੀਕਾਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੨.੧੨) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਆਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਆਣਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਪਰਿਸਤੋ ਬਾਹਿਰਭਾવੋ, ਅਸਮ੍ਭੋਗੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਂ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ વਿવਜ੍ਜਨਕਰਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸਾવਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਅਨੁਸਾવਨਂ, ਯਥਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਅਸੁਰਸੇਨਾਯ ਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪਾਪੇਤਿ, ਏવਂ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋਪਿ ਤਾਦਿਸੇ ਕਿਚ੍ਚવਿਸੇਸੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਤੋ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ।
275. ‘‘Catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā’’ti idaṃ dvīsu ṭhānesu catūsu disāsu ṭhapitaṃ rakkhaṃ sandhāya vuttanti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘asurasenāyā’’tiādi vuttaṃ. Attano hi adhikāre, attano rakkhāya ca appamajjanena tesaṃ idaṃ dvīsu ṭhānesu catūsu disāsu ārakkhaṭṭhapanaṃ. Yañhi taṃ asurasenāya paṭisedhanatthaṃ devapure catūsu disāsu sakkassa devānamindassa ārakkhaṭṭhapanaṃ, taṃ attano adhikāre appamajjanaṃ. Yaṃ pana nesaṃ bhagavato santikaṃ upasaṅkamane catūsu disāsu ārakkhaṭṭhapanaṃ, taṃ attano katā rakkhāya appamajjanaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘asurasenāya nivāraṇattha’’ntiādi. Pāḷiyaṃ catuddisanti bhummatthe upayogavacananti bhummavasena tadatthaṃ dassento ‘‘catūsu disāsū’’ti āha. Ārakkhaṃ ṭhapetvāti vessavaṇādayo cattāro mahārājāno attanā attanā rakkhitabbadisāsu ārakkhaṃ ṭhapetvā guttiṃ sammadeva vidahitvā. Balagumbaṃ ṭhapetvāti yakkhasenādisenābalasamūhaṃ ṭhapetvā. Ovaraṇaṃ ṭhapetvāti paṭipakkhanisedhanasamatthaṃ āvaraṇaṃ ṭhapetvā. Iti tīhi padehi yathākkamaṃ paccekaṃ devanagaradvārassa anto, dvārasamīpe, dvārato bahi, disārakkhāvasanoti tividhāya rakkhāya ṭhapitabhāvo vā dīpito. Tenāha ‘‘evaṃ sakkassa…pe… katvā’’ti. Satta buddhe ārabbhāti ettha satteva buddhe ārabbha paribandhanakāraṇaṃ mahāpadānaṭīkāyaṃ (dī. ni. ṭī. 2.12) vuttanayeneva veditabbaṃ. Dhammaāṇanti dhammamayaṃ āṇaṃ, satthu dhammacakkanti attho. ‘‘Parisato bāhirabhāvo, asambhogo’’ti evamādiṃ idañcidañca vivajjanakaraṇaṃ karissāmāti. Sāvananti catunnampi parisānaṃ tikkhattuṃ parivārena anusāvanaṃ, yathā sakko devānamindo asurasenāya nivāraṇatthaṃ catūsu disāsu ārakkhaṃ ṭhapāpeti, evaṃ mahārājānopi tādise kiccavisese attano ārakkhaṃ ṭhapenti. Imesampi hi tato sāsaṅkaṃ sappaṭibhayanti. Tena vuttaṃ ‘‘attanopī’’tiādi.
ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, વਿਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਖਯੇ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਠਮੋ ਯਾਮੋ’’ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰੋਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਕਨ੍ਤਤਰੋ। ਤਾਦਿਸੋ ਚ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਭਦ੍ਦਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰੇ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
Abhikkantāti atikkantā, vigatāti atthoti āha ‘‘khaye dissatī’’ti. Teneva hi ‘‘nikkhanto paṭhamo yāmo’’ti anantaraṃ vuttaṃ. Abhikkantataroti ativiya kantataro. Tādiso ca sundaro bhaddako nāma hotīti āha ‘‘sundare dissatī’’ti.
ਕੋਤਿ ਦੇવਨਾਗਯਕ੍ਖਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਦੀਸੁ ਕੋ ਕਤਮੋ। ਮੇਤਿ ਮਮ। ਪਾਦਾਨੀਤਿ ਪਾਦੇ। ਇਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਇਮਾਯ ਏવਰੂਪਾਯ ਦੇવਿਦ੍ਧਿਯਾ। ‘‘ਯਸਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਦਿਸੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚ। ਜਲਨ੍ਤਿ વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨੋ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਕਨ੍ਤੇਨ ਕਮਨੀਯੇਨ ਅਭਿਰੂਪੇਨ। વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਸਰੀਰવਣ੍ਣਨਿਭਾਯ। ਸਬ੍ਬਾ ਓਭਾਸਯਂ ਦਿਸਾਤਿ ਦਸਪਿ ਦਿਸਾ ਪਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਚਨ੍ਦੋ વਿਯ, ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਚ ਏਕੋਭਾਸਂ ਏਕਾਲੋਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਰੂਪੇਤਿ ਉਲ਼ਾਰਰੂਪੇ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪੇ। ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨੇਤਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇ। ਇਧ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ। ਤੇਨਾਤਿ ਖਯਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ।
Koti devanāgayakkhagandhabbādīsu ko katamo. Meti mama. Pādānīti pāde. Iddhiyāti imāya evarūpāya deviddhiyā. ‘‘Yasasā’’ti iminā edisena parivārena, paricchedena ca. Jalanti vijjotamāno. Abhikkantenāti ativiya kantena kamanīyena abhirūpena. Vaṇṇenāti sarīravaṇṇanibhāya. Sabbā obhāsayaṃ disāti dasapi disā pabhāsento cando viya, sūriyo viya ca ekobhāsaṃ ekālokaṃ karontoti gāthāya attho. Abhirūpeti uḷārarūpe sampannarūpe. Abbhanumodaneti sampahaṃsane. Idha panāti ‘‘abhikkantāya rattiyā’’ti etasmiṃ pade. Tenāti khayapariyāyattā.
ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਕ੍ਖਰਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਚ੍ਛવੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਛવਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਞ੍ਚਨਸਨ੍ਨਿਭਤ੍ਤਚੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫; ੩.੨੦੦, ੨੧੮; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੮੬) ਸਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਸਙ੍ਗਨ੍ਥਿਤਾ। વਣ੍ਣਾਤਿ ਗੁਣવਣ੍ਣਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੁਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਥੋਮਨਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਲવਗ੍ਗੇਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਕੁਲਕੋਟ੍ਠਾਸੇ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਚ੍ਛੋ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ વਣ੍ਣੋ, ਛવਿ। વਣ੍ਣਨਟ੍ਠੇਨ વਣ੍ਣੋ, ਥੁਤਿ। ਅਭਿਤ੍ਥવਨਟ੍ਠੇਨ વਣ੍ਣੋ, ਥੁਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ વਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬਤੋ ਠਪੇਤਬ੍ਬਤੋ વਣ੍ਣੋ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਕੁਲવਗ੍ਗੋ। વਣ੍ਣੀਯਤਿ ਞਾਪੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ વਣ੍ਣੋ, ਞਾਪਕਂ ਕਾਰਣਂ। વਣ੍ਣਨਤੋ ਥੂਲਰਸ੍ਸਾਦਿਭਾવੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ વਣ੍ਣੋ, ਸਣ੍ਠਾਨਂ। ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਮਜ੍ਝਿਮ’’ਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਮਾਣੇਤਬ੍ਬਤੋ વਣ੍ਣੋ, ਪਮਾਣਂ। વਣ੍ਣੀਯਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿવਰੀਯਤੀਤਿ વਣ੍ਣੋ, ਰੂਪਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ વਣ੍ਣ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੋਤਿ વਣ੍ਣਸਦ੍ਦੋ। ਛવਿਯਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਰੂਪਾਯਤਨੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨਸ੍ਸ ਛવਿਮੁਖੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ। ‘‘ਛવਿਗਤਾ ਪਨ વਣ੍ਣਧਾਤੁ ਏવ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋਤਿ ਏਤ੍ਥ વਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਅਪਰੇ।
Rūpāyatanādīsūti ādi-saddena akkharādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Suvaṇṇavaṇṇoti suvaṇṇacchavīti ayamettha atthoti āha ‘‘chaviya’’nti. Tathā hi vuttaṃ ‘‘kañcanasannibhattaco’’ti (dī. ni. 2.35; 3.200, 218; ma. ni. 2.386) saññūḷhāti saṅganthitā. Vaṇṇāti guṇavaṇṇanāti āha ‘‘thutiya’’nti, thomanāyanti attho. Kulavaggeti khattiyādikulakoṭṭhāse. Tattha ‘‘accho vippasanno’’tiādinā vaṇṇitabbaṭṭhena vaṇṇo, chavi. Vaṇṇanaṭṭhena vaṇṇo, thuti. Abhitthavanaṭṭhena vaṇṇo, thuti, aññamaññaṃ asaṅkarato vaṇṇitabbato ṭhapetabbato vaṇṇo, khattiyādikulavaggo. Vaṇṇīyati ñāpīyati etenāti vaṇṇo, ñāpakaṃ kāraṇaṃ. Vaṇṇanato thūlarassādibhāvena upaṭṭhānato vaṇṇo, saṇṭhānaṃ. ‘‘Mahantaṃ khuddakaṃ, majjhima’’nti vaṇṇetabbato pamāṇetabbato vaṇṇo, pamāṇaṃ. Vaṇṇīyati cakkhunā vivarīyatīti vaṇṇo, rūpāyatananti evaṃ tasmiṃ tasmiṃ atthe vaṇṇa-saddassa pavatti veditabbā. Soti vaṇṇasaddo. Chaviyaṃ daṭṭhabbo rūpāyatane gayhamānassa chavimukheneva gahetabbato. ‘‘Chavigatā pana vaṇṇadhātu eva suvaṇṇavaṇṇoti ettha vaṇṇaggahaṇena gahitā’’ti apare.
ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍વਾ ਨਿਰવਸੇਸਤੋવ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨવਸੇਸਤਾ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਕੇવਲਕਪ੍ਪਾਤਿ ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤੋ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ, ਕੇવਲਂ ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ । ਕੇવਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਲવਾਚੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਈਸਕਂ ਅਸਮਤ੍ਤਾ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਅਨવਸੇਸਤ੍ਥੋ ਏવ ਕੇવਲ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਸਿਯਾ, ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਪਨ ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦવਡ੍ਢਨਂ ਕਤਂ ਕੇવਲਮੇવ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਅਥ વਾ ਕਪ੍ਪਨੀਯਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤਾ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਾ। ਅਬ੍ਯਾਮਿਸ੍ਸਤਾ વਿਜਾਤਿਯੇਨ ਅਸਙ੍ਕਰਾ ਸੁਦ੍ਧਤਾ। ਅਨਤਿਰੇਕਤਾ ਤਂਪਰਮਤਾ વਿਸੇਸਾਭਾવੋ। ਕੇવਲਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਕੇવਲਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇવਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤવਿવਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੇવਲੀ, ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਰੋਧੋ ਖੀਣਾਸવੋ।
Kevalaparipuṇṇanti ekadesampi asesetvā niravasesatova paripuṇṇanti ayamettha atthoti āha ‘‘anavasesatā attho’’ti. Kevalakappāti kappa-saddo nipāto padapūraṇamattaṃ, kevalaṃ icceva attho . Kevala-saddo bahulavācīti āha ‘‘yebhuyyatā attho’’ti. Keci pana ‘‘īsakaṃ asamattā kevalakappā’’ti vadanti. Evaṃ sati anavasesattho eva kevala-saddattho siyā, anatthantarena pana kappa-saddena padavaḍḍhanaṃ kataṃ kevalameva kevalakappanti. Atha vā kappanīyatā, paññāpetabbatā kevalakappā. Abyāmissatā vijātiyena asaṅkarā suddhatā. Anatirekatā taṃparamatā visesābhāvo. Kevalakappanti kevalaṃ daḷhaṃ katvāti attho. Kevalaṃ vuccati nibbānaṃ sabbasaṅkhatavivittattā. Taṃ etassa adhigataṃ atthīti kevalī, sacchikatanirodho khīṇāsavo.
ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨਾਯਂ ਸ-ਉਪਸਗ੍ਗੋ, ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਓਕਪ੍ਪਨਿਯਪਦੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਕਪ੍ਪਨਿਯਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਓਕਪ੍ਪਨਿਯਪਦਂ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇવ ਸਿਯਾ। ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹੀਤਿ વਿਨਯਕ੍ਕਮਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਸਮਣવੋਹਾਰੇਹਿ। ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਨਾਮਞ੍ਹੇਤਂ ਤਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ, ਯਦਿਦਂ ਕਪ੍ਪੋਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂਤਿ ਕਤ੍ਤਰਿਯਾ ਛੇਦਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੁ। ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਕਪ੍ਪੋਤਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕવੇਲਾਯ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਤਾવਿਕਪ੍ਪੋ। ਲੇਸੋਤਿ ਅਪਦੇਸੋ। ਅਨવਸੇਸਂ ਫਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਓਭਾਸਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਏਕਦੇਸਫਰਣਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋવ ਫਰੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਮਨ੍ਤਤ੍ਥੋ ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨવਸੇਸਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ’’ਤਿ।
Kappa-saddo panāyaṃ sa-upasaggo, anupasaggo cāti adhippāyena okappaniyapade labbhamānaṃ kappaniyasaddamattaṃ nidasseti, aññathā kappa-saddassa atthuddhāre okappaniyapadaṃ anidassanameva siyā. Samaṇakappehīti vinayakkamasiddhehi samaṇavohārehi. Niccakappanti niccakālaṃ. Paññattīti nāmañhetaṃ tassa āyasmato, yadidaṃ kappoti. Kappitakesamassūti kattariyā cheditakesamassu. Dvaṅgulakappoti majjhanhikavelāya vītikkantāya dvaṅgulatāvikappo. Lesoti apadeso. Anavasesaṃ pharituṃ samatthassa obhāsassa kenaci kāraṇena ekadesapharaṇampi siyā, ayaṃ pana sabbasova pharīti dassetuṃ samantattho kappa-saddo gahitoti āha ‘‘anavasesaṃ samantato’’ti.
ਯਸ੍ਮਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ, ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਥਾ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦੀਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਭਾ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਨ੍ਦਿਮਾ વਿਯ, ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਚ ਏਕੋਭਾਸਂ ਏਕਂ ਪਜ੍ਜੋਤਂ ਕਰਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ? ਨਨੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਦੇવਤਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਤਾ ਠਤ੍વਾવ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਨਿਸੀਦਨੇ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੇવਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਇਦਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਬੁਦ੍ਧਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਗਰੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਠਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿਤ੍ਤਗਾਰવવਸੇਨ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
Yasmā devatānaṃ sarīrappabhā dvādasayojanamattaṃ ṭhānaṃ, tato bhiyyopi pharitvā tiṭṭhati, tathā vatthābharaṇādīhi samuṭṭhitā pabhā, tasmā vuttaṃ ‘‘candimā viya, sūriyo viya ca ekobhāsaṃ ekaṃ pajjotaṃ karitvā’’ti. Kasmā ete mahārājāno bhagavato santike nisīdiṃsu? Nanu yebhuyyena devatā bhagavato santikaṃ upagatā ṭhatvāva kathetabbaṃ kathentā gacchantīti? Saccametaṃ, idha pana nisīdane kāraṇaṃ atthi, taṃ dassetuṃ ‘‘devatāna’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Idaṃ parittaṃ nāma sattabuddhapaṭisaṃyuttaṃ garu, tasmā na amhehi ṭhatvā gahetabba’’nti cintetvā parittagāravavasena nisīdiṃsu.
੨੭੬. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਏવ ਕਥੇਸਿ, ਨ ਇਤਰੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚੀਤਿ? ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੋਤਿ વਿਸਾਰਦੋ, ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਿਕ੍ਖਿਤਭਾવੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ વਿਯ ਹਿ ਦੇવੇਸੁਪਿ ਕੋਚਿਦੇવ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਪਰਿਚਯੇਨ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕੋਚਿਦੇવ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ વਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਯ ਪੋਰਿਯਾ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ‘‘ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਚਨਂ ‘‘ਆਨੁਭਾવਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ, ਮਹੇਸਕ੍ਖਾਤਿ વਾ ਮਹਾਪਰਿવਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਤਂ વਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਤਤੋ વੇਰਮਣਿਯਂ ਆਨਿਸਂਸੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ’’ ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੂਤਿ ਯਾਨਿ ‘‘ਅਰਞ੍ਞવਨਪ੍ਪਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੪-੪੫) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾਨਿ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਯਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਆਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ ਸੇਨਾਸਨਸਞ੍ਞਿਤੇਸੁ। ਨਿਬਦ੍ਧવਾਸਿਨੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਪਬ੍ਬਤਪਟਿਬਦ੍ਧੇਸੁ વਿਮਾਨੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚવਾਸਿਤਾਯ ਨਿਬਦ੍ਧવਾਸਿਨੋ। ਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਗਾਥਾਭਾવੇਨ ਗਨ੍ਥਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਤ੍ਤਾ।
276. Kasmā panettha vessavaṇo eva kathesi, na itaresu yo kocīti? Tattha kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘kiñcāpī’’tiādi vuttaṃ. Vissāsiko abhiṇhaṃ upasaṅkamanena. Byattoti visārado, tañcassa veyyattiyaṃ suṭṭhu sikkhitabhāvenāti āha ‘‘susikkhito’’ti. Manussesu viya hi devesupi kocideva purimajātiparicayena susikkhito hoti, tatrāpi kocideva yathādhippetamatthaṃ vattuṃ samattho paripuṇṇapadabyañjanāya poriyā vācāya samannāgato. ‘‘Mahesakkhā’’ti imassa atthavacanaṃ ‘‘ānubhāvasampannā’’ti, mahesakkhāti vā mahāparivārāti attho. Pāṇātipāte ādīnavadassaneneva taṃ vipariyāyato tato veramaṇiyaṃ ānisaṃso pākaṭo hotīti ‘‘ādīnavaṃ dassetvā’’ icceva vuttaṃ. Tesu senāsanesūti yāni ‘‘araññavanappatthānī’’tiādinā (ma. ni. 1.34-45) vuttāni bhikkhūnaṃ vasanaṭṭhānabhūtāni araññāyatanāni, tesu bhikkhūhi sayitabbato, āsitabbato ca senāsanasaññitesu. Nibaddhavāsinoti rukkhapabbatapaṭibaddhesu vimānesu niccavāsitāya nibaddhavāsino. Baddhattāti gāthābhāvena ganthitattā sambandhitattā.
‘‘ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੁਕਾਮੋ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਅવੋਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਚੋਦਕੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਚੋਦੇਸਿ। ਆਚਰਿਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ’’ਤਿ વਦਤੋ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿવਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਓਕਾਸਕਰਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਇਤਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਟਾਨਾਟਨਗਰੇ ਗਾਥਾવਸੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਭਗવਤੋ ਪવੇਦੇਤੁਂ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਨ ਨਂ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨੇ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੂਤਿ ਯਥਿਦਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਪવੇਦਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਹਿਤਾવਹਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਉਦ੍ਧਂ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ਗਣ੍ਹਾਤੁ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਿਤੇਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚਿਤੇ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਨੇ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖવਿਹਾਰਾਯਾਤਿ ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਅવਿਹਿਂਸਾਯ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ।
‘‘Uggaṇhātu bhante bhagavā’’ti attanā vuccamānaṃ parittaṃ bhagavantaṃ uggaṇhāpetukāmo vessavaṇo avocāti adhippāyena codako ‘‘kiṃ pana bhagavato appaccakkhadhammo nāma atthī’’ti codesi. Ācariyo sabbattha appaṭihatañāṇacārassa bhagavato na kiñci appaccakkhanti dassento ‘‘natthī’’ti vatvā ‘‘uggaṇhātu bhante bhagavā’’ti vadato vessavaṇassa adhippāyaṃ vivaranto ‘‘okāsakaraṇattha’’ntiādimāha. Yathā hi pañcasikho gandhabbadevaputto devānaṃ tāvatiṃsānaṃ, brahmuno ca sanaṅkumārassa sammukhā attano yathāsutaṃ dhammaṃ bhagavato santikaṃ upagantvā pavedeti, evamayampi mahārājā itarehi saddhiṃ āṭānāṭanagare gāthāvasena bandhitaṃ parittaṃ bhagavato pavedetuṃ okāsaṃ kārento ‘‘uggaṇhātu bhante bhagavā’’ti āha, na naṃ tassa pariyāpuṇane niyojento. Tasmā uggaṇhātūti yathidaṃ parittaṃ mayā paveditamattameva hutvā catunnaṃ parisānaṃ cirakālaṃ hitāvahaṃ hoti, evaṃ uddhaṃ ārakkhāya gaṇhātu, sampaṭicchatūti attho. Satthu kathiteti satthu ārocite, catunnaṃ parisānaṃ satthu kathane vāti attho. Sukhavihārāyāti yakkhādīhi avihiṃsāya laddhabbasukhavihārāya.
੨੭੭. ਸਤ੍ਤਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਭਾવੇ વਿਸੇਸਾਭਾવਤੋ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਮਭਾવੋ વਿਯ ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਤਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਿਸੇਸਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾ, ਤਸ੍ਮਾ, ਗੁਣਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾਨੇવ વਾ ਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ ਨਾਮ, ਨ ਲਿਙ੍ਗਿਕਾવਤ੍ਥਿਕਯਾਦਿਚ੍ਛਕਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਗੁਣવਿਸੇਸਦੀਪਨਾਨਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੭) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਨਾਮਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਨਾਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਂ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੋਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਕਾ। ਨ੍ਹਾਤਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਜਲੇਨ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਧੋਤਕਿਲੇਸਮਲਤ੍ਤਾ। ਮਾਰਸੇਨਾਪਮਦ੍ਦਿਨੋਤਿ ਸਪਰਿવਾਰੇ ਪਞ੍ਚਪਿ ਮਾਰੇ ਪਮਦ੍ਦਿਤવਨ੍ਤੋ। વੁਸਿਤવਨ੍ਤੋਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਂ, ਦਸવਿਧਂ ਅਰਿਯવਾਸਞ੍ਚ વੁਸਿਤવਨ੍ਤੋ। વੁਸਿਤવਨ੍ਤਤਾਯ ਏવ ਬਾਹਿਤਪਾਪਤਾ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਨਾਮਟ੍ਠਂ। વਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ વਸੇਨ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾ। ਅਙ੍ਗਤੋਤਿ ਸਰੀਰਙ੍ਗਤੋ, ਞਾਣਙ੍ਗਤੋ ਚ, ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣ- (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੩; ੩.੨੦੦; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੮੫) ਅਸੀਤਿਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਪ੍ਪਭਾ, ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ, ਕੇਤੁਮਾਲਾਉਣ੍ਹੀਸਪ੍ਪਭਾ ਚ ਸਰੀਰਙ੍ਗਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਰਸ੍ਮਿਯੋ, ਯਮਕਮਹਾਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਪ੍ਪਭਾ ਞਾਣਙ੍ਗਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਰਸ੍ਮਿਯੋ। ਨ ਏਤਾਨੇવ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੭) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਨਾਮਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਬਹੂਨਿ ਅਪਰਿਮਿਤਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੩੧੩; ਉਦਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੫੩; ਪਟਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੭੬)। ਕੇਨ વੁਤ੍ਤਂ? ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ।
277.Sattapibuddhā cakkhumanto pañcahi cakkhūhi cakkhumabhāve visesābhāvato. Tasmāti yasmā cakkhumabhāvo viya sabbabhūtānukampitādayo sabbepi visesā sattannampi buddhānaṃ sādhāraṇā, tasmā, guṇanemittakāneva vā yasmā buddhānaṃ nāmāni nāma, na liṅgikāvatthikayādicchakāni, tasmā buddhānaṃ guṇavisesadīpanāni ‘‘cakkhumantassā’’tiādinā (dī. ni. 3.277) vuttāni etāni ekekassa satta satta nāmāni honti. Tesaṃ nāmānaṃ sādhāraṇabhāvaṃ atthavasena yojetabbāti dassetuṃ ‘‘sabbepī’’tiādi vuttaṃ. Sabbabhūtānukampinoti anaññasādhāraṇamahākaruṇāya sabbasattānaṃ anukampikā. Nhātakilesattāti aṭṭhaṅgikena ariyamaggajalena saparasantānesu niravasesato dhotakilesamalattā. Mārasenāpamaddinoti saparivāre pañcapi māre pamadditavanto. Vusitavantoti maggabrahmacariyavāsaṃ, dasavidhaṃ ariyavāsañca vusitavanto. Vusitavantatāya eva bāhitapāpatā vuttā hotīti ‘‘brāhmaṇassā’’ti padaṃ anāmaṭṭhaṃ. Vimuttāti anaññasādhāraṇānaṃ pañcannampi vimuttīnaṃ vasena niravasesato muttā. Aṅgatoti sarīraṅgato, ñāṇaṅgato ca, dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇa- (dī. ni. 2.33; 3.200; ma. ni. 2.385) asītianubyañjanehi nikkhamanappabhā, byāmappabhā, ketumālāuṇhīsappabhā ca sarīraṅgato nikkhamanakarasmiyo, yamakamahāpāṭihāriyādīsu uppajjanakappabhā ñāṇaṅgato nikkhamanakarasmiyo. Na etāneva ‘‘cakkhumā’’tiādinā (dī. ni. 3.277) vuttāni satta nāmāni, atha kho aññānipi bahūni aparimitāni nāmāni. Kathanti āha ‘‘asaṅkhyeyyāni nāmāni saguṇena mahesinoti vutta’’nti (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. aṭṭha. 53; paṭi. aṭṭha. 76). Kena vuttaṃ? Dhammasenāpatinā.
ਯਦਿ ਏવਂ ਕਸ੍ਮਾ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਏਤਾਨੇવ ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਕਟਨਾਮવਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਖੀਣਾਸવਾ ਜਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤੇ ਹਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਜਾਤਾਪਿ ਏવਂ ਨ ਪੁਨ ਜਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਜਨਾ। ਯਥਾਹ ‘‘ਯੋ ਚ ਕਾਲਘਸੋ ਭੂਤੋ’’ਤਿ (ਜਾ॰ ੧.੨.੧੯੦) ਦੇਸਨਾਸੀਸਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅવਯવੇਨ વਾ ਸਮੁਦਾਯੁਪਲਕ੍ਖਣਮੇਤਂ। ਸਤਿ ਚ ਪਿਸੁਣવਾਚਪ੍ਪਹਾਨੇ ਫਰੁਸવਾਚਾ ਪਹੀਨਾવ ਹੋਤਿ, ਪਗੇવ ਚ ਮੁਸਾવਾਦੋਤਿ ‘‘ਅਪਿਸੁਣਾ’’ ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਾ। ਮਹਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਾ ਅਤ੍ਤਾ ਸਭਾવੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਹਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਮਹਨ੍ਤਾਤਿ વਾ ਮਹਾ ਅਨ੍ਤਾ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ વਾ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਅਯਂ ਤਾવ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਮਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਮਹਨੀਯਤੋ ਪੂਜਨੀਯਤੋ ਮਹਂ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਮਹਮਨ੍ਤੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਸ੍ਸਾਰਦਾਤਿ ਸਾਰਜ੍ਜਰਹਿਤਾ, ਨਿਬ੍ਭਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਗਤਲੋਮਹਂਸਾ’’ਤਿ।
Yadi evaṃ kasmā vessavaṇo etāneva gaṇhīti āha ‘‘attano pākaṭanāmavasenā’’ti. Khīṇāsavājanāti adhippetā. Te hi kammakilesehi jātāpi evaṃ na puna jāyissantīti iminā atthena janā. Yathāha ‘‘yo ca kālaghaso bhūto’’ti (jā. 1.2.190) desanāsīsamattanti nidassanamattanti attho, avayavena vā samudāyupalakkhaṇametaṃ. Sati ca pisuṇavācappahāne pharusavācā pahīnāva hoti, pageva ca musāvādoti ‘‘apisuṇā’’ icceva vuttā. Mahattāti mahā attā sabhāvo etesanti mahattā. Tenāha ‘‘mahantabhāvaṃ pattā’’ti. Mahantāti vā mahā antā, parinibbānapariyosānāti vuttaṃ hoti. Mahantehi vā sīlādīhi samannāgatā. Ayaṃ tāva aṭṭhakathāyaṃ āgatanayena attho. Itaresaṃ pana matena buddhādīhi ariyehi mahanīyato pūjanīyato mahaṃ nāma nibbānaṃ, mahamanto etesanti mahantā, nibbānadiṭṭhāti attho. Nissāradāti sārajjarahitā, nibbhayāti attho. Tenāha ‘‘vigatalomahaṃsā’’ti.
ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਹਿਤਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਭੂਤਂ વਿਪਸ੍ਸਿਸੁਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਮੁਦਯਾਦਿਤੋ ਯਾਥਾવਤੋ વਿવਿਧੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ। ‘‘ਯੇ ਚਾਪੀ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਬਹੁવਚਨੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ વੁਤ੍ਤੇ ਤੇਸਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਬਹੁવਚਨવਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਮਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਚ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਿ ਯਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾવਤੋ। વਿਪਸ੍ਸਿਂਸੁ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ વਾ ਯੋਜਨਾ। ਪਠਮਗਾਥਾਯਾਤਿ ‘‘ਯੇ ਚਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯ। ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯਾਤਿ ਤਦਨ੍ਤਰਗਾਥਾਯ। ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਮੁਖਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣੇ ਪਤ੍ਤੇ ਇਮਸ੍ਸੇવ ਭਗવਤੋ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਤਥਾ ਦੇਸਨਾਯ ਮੁਖਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਗਹਿਤਾ ਏવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ। ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯਂ ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਭਾવਤੋ ‘‘ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਨਮਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਪਦਂ ਉਪਯੋਗੇਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਗੋਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
Hitanti hitacittaṃ, sattānaṃ hitesīti attho. Yathābhūtaṃ vipassisunti pañcupādānakkhandhesu samudayādito yāthāvato vividhenākārena passiṃsu. ‘‘Ye cāpī’’ti pubbe paccattabahuvacanena aniyamato vutte tesampīti atthaṃ sampadānabahuvacanavasena niyametvā ‘‘namatthū’’ti ca padaṃ ānetvā yojeti yaṃ taṃ-saddānaṃ abyabhicāritasambandhabhāvato. Vipassiṃsu namassantīti vā yojanā. Paṭhamagāthāyāti ‘‘ye cāpi nibbutā loke’’ti evaṃ vuttagāthāya. Dutiyagāthāyāti tadantaragāthāya. Tattha desanāmukhamattanti itaresampi buddhānaṃ nāmaggahaṇe patte imasseva bhagavato nāmaggahaṇaṃ tathā desanāya mukhamattaṃ, tasmā tepi atthato gahitā evāti adhippāyo. Tenāha ‘‘ayampi hī’’tiādi. Tattha ayanti ayaṃ gāthā. Purimayojanāyaṃ tassāti visesitabbatāya abhāvato ‘‘yanti nipātamatta’’nti vuttaṃ, idha pana ‘‘tassa namatthū’’ti evaṃ sambandhassa ca icchitattā ‘‘ya’’nti nāmapadaṃ upayogekavacananti dassento ‘‘yaṃ namassanti gotama’’nti āha.
੨੭੮. ‘‘ਯਤੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੂਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਂ? ਯਂ ਯੇ ਯਕ੍ਖਾਦਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਆਣਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਰਾਜਾਣਂ ਨਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਾવਨਂ ਕਾਤੁਕਾਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਪਰਿਤ੍ਤਦੀਪਪਰਿવਾਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਮਹਾਦੀਪੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਣਾਯ વਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਯਾ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸਾਦਗਾਰવਬਹੁਮਾਨਞ੍ਚ ਪવੇਦੇਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਹਾਰਹਾਨਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਤੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਯਤੋ ਠਾਨਤੋ ਉਦੇਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਠਾਨਤੋ ਉਦੇਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਪੁਬ੍ਬવਿਦੇਹવਾਸੀਨਂ ਤਾવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸੀਨਂ ਉਦੇਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਪਨ ਓਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਦੀਪੇਸੁਪਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨੋਗ੍ਗਚ੍ਛਨਪਰਿਯਾਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੧੨੧) ਪਕਾਸਿਤੋ ਏવ। ਅਦਿਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਲੋਕਸਮੁਦਾਚਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਦੇવੇ ਅਦਿਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਸੁਰੇ ਅਤਿਥਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਆਦਿਪ੍ਪਨਤੋ ਪਨ ਆਦਿਚ੍ਚੋ, ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਤੀਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਆਲੋਕવਿਦਂਸਨੇਨ ਸਮੁਜ੍ਜਲਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਣ੍ਡਲੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਈ-ਕਾਰੋ ਭੁਸਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਮਣ੍ਡਲਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਣ੍ਡਲੀ’’ਤਿ। ਮਹਨ੍ਤਂ ਹਿਸ੍ਸ વਿਮਾਨਮਣ੍ਡਲਂ ਪਞ੍ਞਾਸਯੋਜਨਾਯਾਮવਿਤ੍ਥਾਰਤੋ। ‘‘ਸਂવਰੀਪਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਦਿવਸੋਪਿ ਜਾਯਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਰਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤੀਤਿ ਸਿਨੇਰੁਪਚ੍ਛਾਯਾਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ વਿਗਚ੍ਛਨਤੋ।
278. ‘‘Yato uggacchati sūriyo’’tiādikaṃ kasmā āraddhaṃ? Yaṃ ye yakkhādayo satthu dhammaāṇaṃ, attano ca rājāṇaṃ nādiyanti, tesaṃ ‘‘idañcidañca niggahaṃ karissāmā’’ti sāvanaṃ kātukāmā tattha tattha dvisahassaparittadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu attano āṇāya vattānaṃ attano puttānaṃ, aṭṭhavīsatiyā yakkhasenāpatiādīnañca satthari pasādagāravabahumānañca pavedetvā niggahārahānaṃ santajjanatthaṃ āraddhaṃ. Tattha ‘‘yato uggacchatī’’tiādīsu ‘‘yato ṭhānato udetī’’ti vuccati, kuto pana ṭhānato udetīti vuccati? Pubbavidehavāsīnaṃ tāva majjhanhikaṭṭhāne ṭhito jambudīpavāsīnaṃ udetīti vuccati, uttarakurukānaṃ pana oggacchatīti iminā nayena sesadīpesupi sūriyassa uggacchanoggacchanapariyāyo veditabbo. Ayañca attho heṭṭhā aggaññasuttavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 3.121) pakāsito eva. Aditiyā puttoti lokasamudācāravasena vuttaṃ. Lokiyā hi deve aditiyā puttā, asure atithiyā puttāti vadanti. Ādippanato pana ādicco, ekappahāreneva tīsu dīpesu ālokavidaṃsanena samujjalanatoti attho. Maṇḍalīti ettha ī-kāro bhusatthoti āha ‘‘mahantaṃ maṇḍalaṃ assāti maṇḍalī’’ti. Mahantaṃ hissa vimānamaṇḍalaṃ paññāsayojanāyāmavitthārato. ‘‘Saṃvarīpinirujjhatī’’ti imināva divasopi jāyatīti ayampi attho vuttoti veditabbo. Ratti antaradhāyatīti sinerupacchāyālakkhaṇassa andhakārassa vigacchanato.
ਉਦਕਰਹਦੋਤਿ ਜਲਧਿ। ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਸਮੁਦ੍ਦਤੋ ਸੂਰਿਯੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਤੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੂਰਿਯੋ’’ਤਿ। ਸਮੁਦ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇવ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਚ ਉਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਦਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮੁਦ੍ਦੋ। ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਹਿ ਕਿਲੇਦਨਟ੍ਠੋ ਰਹਦੋ। ਸਾਰਿਤੋਦਕੋਤਿ ਅਨੇਕਾਨਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੋਦਕੋ, ਸਰਿਤਾ ਨਦਿਯੋ ਉਦਕੇ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾ ਸਰਿਤੋਦਕੋ।
Udakarahadoti jaladhi. ‘‘Tasmiṃ ṭhāne’’ti idaṃ puratthimasamuddassa uparibhāgena sūriyassa gamanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tathā hi jambudīpe ṭhitānaṃ puratthimasamuddato sūriyo uggacchanto viya upaṭṭhāti. Tenāha ‘‘yato uggacchati sūriyo’’ti. Samuddanaṭṭhena attani patitassa sammadeva, sabbaso ca undanaṭṭhena kiledanaṭṭhena samuddo. Samuddo hi kiledanaṭṭho rahado. Sāritodakoti anekāni yojanasahassāni vitthiṇṇodako, saritā nadiyo udake etassāti vā saritodako.
ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸ੍ਸ વੇਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੋ, ਤਂ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਇਤੋਤਿ ਸਿਨੇਰੁਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਥਾ ਪਨ ਦਿਸਾવવਤ੍ਥਾਨਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤੋ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਰਾਜਾਨਂ। ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਟਾਨਾਟਨਗਰਂ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਤੇ ਇਮਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਬਨ੍ਧਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤੋਤਿ વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਉਭਯਥਾਪਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਦਯਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਪੁਰਿਮਪਕ੍ਖਂਯੇવੇਤ੍ਥ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਤੋ ਸਾ ਪੁਰਿਮਾ ਦਿਸਾ’’ਤਿ। ਸੂਰਿਯੋ, ਪਨ ਚਨ੍ਦਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਦਯੋ ਚ ਸਿਨੇਰੁਂ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ, ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਞ੍ਚ વਾਮਤੋ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਚ ਨੇਸਂ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾ। ਯਤ੍ਥ ਓਕ੍ਕਮਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦਿਸਾ। ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾ, વਾਮਪਸ੍ਸੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾਤਿ ਚਤੁਮਹਾਦੀਪવਾਸੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਿਨੇਰੁ ਉਤ੍ਤਰਾਦਿਸਾਯਮੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਾ ਦਿਸਾવવਤ੍ਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ਜਨੋ’’ਤਿ। ਯਂ ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਂ ਯਸਸ੍ਸੀਤਿ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੋ। ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਾ ਹਿ ਦੇવਤਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਰਿવਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਚਨ੍ਦਨਨਾਗਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਓਸਧਿਤਿਣવਨਪ੍ਪਤਿਸੁਗਨ੍ਧਾਨਂ ਅਬ੍ਬਨਤੋ, ਤੇਹਿ ਦਿਤ੍ਤਭਾવੂਪਗਮਨਤੋ ‘‘ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿ ਭਾવਤੋ। ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੇਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਸੁਤਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ਤਸ੍ਸ ਧਤਰਟ੍ਠਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾਪਿ ਬਹવੋ। ਕਿਤ੍ਤਕਾ? ਅਸੀਤਿ, ਦਸ ਏਕੋ ਚ। ਏਕਨਾਮਾ। ਕਥਂ? ਇਨ੍ਦਨਾਮਾ। ‘‘ਮਹਪ੍ਫਲਾ’’ਤਿ ਚ ਸੁਤਂ વਿਸ੍ਸੁਤਮੇਤਂ ਲੋਕੇਤਿ।
Sinerupabbatarājā cakkavāḷassa vemajjhe ṭhito, taṃ padhānaṃ katvā vattabbanti adhippāyena ‘‘itoti sineruto’’ti vatvā tathā pana disāvavatthānaṃ anavaṭṭhitanti ‘‘tesaṃ nisinnaṭṭhānato vā’’ti vuttaṃ. Tesanti catunnaṃ mahārājānaṃ. Nisinnaṭṭhānaṃ āṭānāṭanagaraṃ. Tattha hi nisinnā te imaṃ parittaṃ bandhiṃsu. Tesaṃ nisinnaṭṭhānatoti vā satthu santike tesaṃ nisinnaṭṭhānato. Ubhayathāpi sūriyassa udayaṭṭhānā puratthimā disā nāma hoti. Purimapakkhaṃyevettha vaṇṇenti. Tena vuttaṃ ‘‘ito sā purimā disā’’ti. Sūriyo, pana candanakkhattādayo ca sineruṃ dakkhiṇato, cakkavāḷapabbatañca vāmato katvā parivattenti. Yattha ca nesaṃ uggamanaṃ paññāyati, sā puratthimā disā. Yattha okkamanaṃ paññāyati, sā pacchimā disā. Dakkhiṇapasse uttarā disā, vāmapasse dakkhiṇā disāti catumahādīpavāsīnaṃ paccekaṃ sineru uttarādisāyameva, tasmā anavaṭṭhitā disāvavatthāti āha ‘‘iti naṃ ācikkhati jano’’ti. Yaṃ disanti yaṃ puratthimadisaṃ yasassīti mahāparivāro. Koṭisatasahassaparimāṇā hi devatā abhiṇhaṃ parivārenti. Candananāgarukkhādīsu osadhitiṇavanappatisugandhānaṃ abbanato, tehi dittabhāvūpagamanato ‘‘gandhabbā’’ti laddhanāmānaṃ cātumahārājikadevānaṃ adhipati bhāvato. Me sutanti ettha meti nipātamattaṃ. Sutanti vissutanti attho. Ayañhettha yojanā – tassa dhataraṭṭhamahārājassa puttāpi bahavo. Kittakā? Asīti, dasa eko ca. Ekanāmā. Kathaṃ? Indanāmā. ‘‘Mahapphalā’’ti ca sutaṃ vissutametaṃ loketi.
ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤੋ, ਭਗવਾਪਿ ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤੋ, ਆਦਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਾਨਗੋਤ੍ਤਤਾਯ ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਬਨ੍ਧੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ વਾ ਬਨ੍ਧੂਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਂ। ਅਨવਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਅવਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇਨ। ਸਮੇਕ੍ਖਸਿ ਓਧਿਸੋ, ਅਨੋਧਿਸੋ ਚ ਫਰਣੇਨ ਓਲੋਕੇਸਿਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਆਦਿવਿਭਾਗਾવਬੋਧવਸੇਨ। વਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ’’ਤਿ ਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਸੁਤਂ ਨੇਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤਂ ਨਨੂਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਨੁ-ਸਦ੍ਦੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਨੋਕਾਰੋਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਮ੍ਹੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਤਥਾ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ વਨ੍ਦਨਂ। વਦਨ੍ਤਿ ਧਤਰਟ੍ਠਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ।
Ādicco gotamagotto, bhagavāpi gotamagotto, ādiccena samānagottatāya ādicco bandhu etassātipi ādiccabandhu, ādiccassa vā bandhūti ādiccabandhu, taṃ ādiccabandhunaṃ.Anavajjenāti avajjapaṭipakkhena brahmavihārena. Samekkhasi odhiso, anodhiso ca pharaṇena olokesiāsayānusayacariyādhimuttiādivibhāgāvabodhavasena. Vatvā vandantīti ‘‘lokassa anukampako’’ti kittetvā vandanti. Sutaṃ netanti sutaṃ nanūti etasmiṃ atthe nu-saddo. Aṭṭhakathāyaṃ pana nokāroyanti adhippāyena amhehīti attho vutto. Etanti etaṃ tathā parikittetvā amanussānaṃ devatānaṃ vandanaṃ. Vadanti dhataraṭṭhamahārājassa puttā.
੨੭੯. ਯੇਨ ਪੇਤਾ ਪવੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ વਚਨਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਯਥਾਰੁਤવਸੇਨੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਨੀਹਰੀਯਨ੍ਤੂਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਡਯ੍ਹਨ੍ਤੁ વਾਤਿ ਪੇਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੁ વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਕੇ ਪਿਸੁਣਾ ਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਾ। ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਿਨੋਤਿਆਦਿਕਾ। ਪવੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ વਾ ਸਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਲਂ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਾਚਿਨੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਞ੍ਹਿ વਚਨਸੇਸੇਨ વਿਨਾ ਏવ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਰਹਸ੍ਸਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਬੀਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ।
279.Yenapetā pavuccantīti ettha vacanasesena attho veditabbo, na yathārutavasenevāti dassento ‘‘yena disābhāgena nīharīyantūti vuccantī’’ti āha. Ḍayhantu vāti pete sandhāya vadati. Chijjantu vā hatthapādādike pisuṇā piṭṭhimaṃsikā. Haññantu pāṇātipātinotiādikā. Pavuccantīti vā samuccanti, ‘‘alaṃ tesa’’nti samācinīyantīti attho. Evañhi vacanasesena vinā eva attho siddho hoti. Rahassaṅganti bījaṃ sandhāya vadati.
੨੮੦. ਯਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸਾਭਾਗੇ ਸੂਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯਤੋ ਠਾਨਤੋ ਉਦੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
280.Yasmiṃ disābhāge sūriyo atthaṃ gacchatīti ettha ‘‘yato ṭhānato udetī’’ti ettha vuttanayānusārena attho veditabbo.
੨੮੧. ਯੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁ ਰਮ੍ਮੋ ਅવਟ੍ਠਿਤੋ, ਇਤੋ ਸਾ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ । ਮਹਾਨੇਰੂਤਿ ਮਹਨ੍ਤੋ, ਮਹਨੀਯੋ ਚ ਨੇਰੁਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਹਾਸਿਨੇਰੁ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਰਜਤਮਯਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪਭਾਯ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਤਂ ਤਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਸਮੁਦ੍ਦੋਦਕਂ ਖੀਰਂ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਮਣਿਮਯਨ੍ਤਿ ਇਨ੍ਦਨੀਲਮਯਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦੋਦਕਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨੀਲવਣ੍ਣਂ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਥਾ ਆਕਾਸਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ ਜਾਯਨ੍ਤਿ? ਅਮਮਾ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਮਮਤ੍ਤવਿਰਹਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਮ ਇਦਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਮਮਙ੍ਕਾਰવਿਰਹਿਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਦਿ ਤੇਸਂ ‘‘ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਰਿਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਮਾਤਾ, ਅਯਂ ਭਗਿਨੀ’’ਤਿ ਏવਰੂਪਾ ਇਧ વਿਯ ਮਰਿਯਾਦਾਪਿ ਨ ਸਿਯਾ ਮਾਤੁਆਦਿਭਾવਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਮਾਤਰਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਧਮ੍ਮਤਾਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤੇ ਏવ ਮਾਤੁ ਥਨਤੋ ਥਞ੍ਞਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਨੇਸਂ ਮਾਤਰਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਸਞ੍ਞਾ, ਮਾਤੁ ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ।
281. Yena disābhāgena uttarakuru rammo avaṭṭhito, ito sā uttarā disāti yojanā . Mahānerūti mahanto, mahanīyo ca nerusaṅkhāto pabbato. Tenāha ‘‘mahāsineru pabbatarājā’’ti. Rajatamayaṃ. Tathā hi tassa pabhāya ajjhotthataṃ tassaṃ disāyaṃ samuddodakaṃ khīraṃ viya paññāyati. Maṇimayanti indanīlamayaṃ. Tathā hi dakkhiṇadisāya samuddodakaṃ yebhuyyena nīlavaṇṇaṃ hutvā paññāyati, tathā ākāsaṃ. Manussā jāyanti. Kathaṃ jāyanti? Amamā apariggahāti yojanā. Mamattavirahitāti ‘‘idaṃ mama idaṃ mamā’’ti mamaṅkāravirahitāti adhippāyo. Yadi tesaṃ ‘‘ayaṃ mayhaṃ bhariyā’’ti pariggaho natthi, ‘‘ayaṃ me mātā, ayaṃ bhaginī’’ti evarūpā idha viya mariyādāpi na siyā mātuādibhāvassa ajānanatoti codanaṃ sandhāyāha ‘‘mātaraṃ vā’’tiādi. Chandarāgo nuppajjatīti ettha ‘‘dhammatāsiddhassa sīlassa ānubhāvena putte diṭṭhamatte eva mātu thanato thaññaṃ paggharati, tena saññāṇena nesaṃ mātari puttassa mātusaññā, mātu ca putte puttasaññā paccupaṭṭhitā’’ti keci.
ਨਙ੍ਗਲਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਙ੍ਗਲਾਨਿਪੀ’’ਤਿ। ਅਕਟ੍ਠੇਤਿ ਅਕਸਿਤੇ ਅਕਤਕਸਿਕਮ੍ਮੇ।
Naṅgalāti liṅgavipallāsena vuttanti āha ‘‘naṅgalānipī’’ti. Akaṭṭheti akasite akatakasikamme.
ਤਣ੍ਡੁਲਾવ ਤਸ੍ਸ ਫਲਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਹੇਤੁਕਾ ਥੁਸਾਦਿਅਭਾવੇਨ ਤਣ੍ਡੁਲਾ ਏવ ਤਸ੍ਸ ਸਾਲਿਸ੍ਸ ਫਲਂ। ਤੁਣ੍ਡਿਕਿਰਨ੍ਤਿ ਪਚਨਭਾਜਨਸ੍ਸ ਨਾਮਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਕ੍ਖਲਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਕਿਰਿਤ੍વਾਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਨਿਦ੍ਧੂਮਙ੍ਗਾਰੇਨਾਤਿ ਧੂਮਙ੍ਗਾਰਰਹਿਤੇਨ ਕੇવਲੇਨ ਅਗ੍ਗਿਨਾ। ਜੋਤਿਕਪਾਸਾਣਤੋ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਕੁਤੋ ਧੂਮਙ੍ਗਾਰਾਨਂ ਸਮ੍ਭવੋ। ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਓਦਨਮੇવਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਭੋਜਨਮੇવਾ’’ਤਿ ਅવਧਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਸੂਪੋ વਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ વਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਦਿ ਏવਂ ਰਸવਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਆਹਾਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ…ਪੇ॰… ਰਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਤਾਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਮਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਾવ ਹੁਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਿ।
Taṇḍulāva tassa phalanti sattānaṃ puññānubhāvahetukā thusādiabhāvena taṇḍulā eva tassa sālissa phalaṃ. Tuṇḍikiranti pacanabhājanassa nāmanti vuttaṃ ‘‘ukkhaliya’’nti. Ākiritvāti taṇḍulāni pakkhipitvā. Niddhūmaṅgārenāti dhūmaṅgārarahitena kevalena agginā. Jotikapāsāṇato aggimhi uṭṭhahante kuto dhūmaṅgārānaṃ sambhavo. Bhojananti odanamevādhippetanti ‘‘bhojanamevā’’ti avadhāraṇaṃ katvā tena nivattetabbaṃ dassento ‘‘añño sūpo vā byañjanaṃ vā na hotī’’ti āha. Yadi evaṃ rasavisesayutto tesaṃ āhāro na hotīti? Noti dassento ‘‘bhuñjantānaṃ…pe… raso hotī’’ti āha. Macchariyacittaṃ nāma na hotīti dhammatāsiddhassa sīlassa ānubhāvena. Tathā hi te katthacipi amamā pariggahāva hutvā vasanti.
ਅਪਿਚ ਤਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਸਿਦ੍ਧੋ ਅਯਮ੍ਪਿ વਿਸੇਸੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਘਨਚਿਤਪਤ੍ਤਸਞ੍ਛਨ੍ਨਸਾਖਾਪਸਾਖਾ ਕੂਟਾਗਾਰੂਪਮਾ ਮਨੋਰਮਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿવੇਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ ਨਿવਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਾ ਸੁਜਾਤਾ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਪੁਪ੍ਫਿਤਗ੍ਗਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਜਲਾਸਯਾਪਿ વਿਕਸਿਤਕਮਲਕੁવਲਯਪੁਣ੍ਡਰੀਕਸੋਗਨ੍ਧਿਕਾਦਿਪੁਪ੍ਫਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਪਰਮਸੁਗਨ੍ਧਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪવਾਯਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਸਰੀਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਅਤਿਦੀਘਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਂ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਜਰਾਯ ਅਨਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ વਲਿਪਲਿਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਂ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਜવਬਲਪਰਕ੍ਕਮਸੋਭਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਫਲੂਪਜੀવਿਤਾਯ ਨ ਚ ਨੇਸਂ ਕਸਿવਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿવਸੇਨ, ਆਹਾਰਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਏવ ਨ ਦਾਸਦਾਸਿਕਮ੍ਮਕਰਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸੀਤੁਣ੍ਹਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪવਾਲ਼ਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਯਥਾ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਮਾਸੇ ਪਚ੍ਚੂਸવੇਲਾਯਂ ਸਮਸੀਤੁਣ੍ਹਉਤੁ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇવ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮਸੀਤੁਣ੍ਹੋવ ਉਤੁ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਉਪਘਾਤੋ, વਿਹੇਸਾ વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਕਟ੍ਠਪਾਕਿਮਮੇવ ਸਾਲਿਂ ਅਕਣਂ ਅਥੁਸਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਤਣ੍ਡੁਲਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਨੇਸਂ ਕੁਟ੍ਠਂ, ਗਣ੍ਡੋ, ਕਿਲਾਸੋ, ਸੋਸੋ, ਕਾਸੋ, ਸਾਸੋ, ਅਪਮਾਰੋ, ਜਰੋਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੋ ਨ ਕੋਚਿ ਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਨ ਤੇ ਖੁਜ੍ਜਾ વਾ વਾਮਨਕਾ વਾ ਕਾਣਾ વਾ ਕੁਣੀ વਾ ਖਞ੍ਜਾ વਾ ਪਕ੍ਖਹਤਾ વਾ વਿਕਲਙ੍ਗਾ વਾ વਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਤ੍ਥਿਯੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਾਤਿਦੀਘਾ ਨਾਤਿਰਸ੍ਸਾ ਨਾਤਿਕਿਸਾ ਨਾਤਿਥੂਲਾ ਨਾਤਿਕਾਲ਼ਾ ਨਾਚ੍ਚੋਦਾਤਾ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੀਘਙ੍ਗੁਲੀ ਤਮ੍ਬਨਖੀ ਲਮ੍ਬਤ੍ਥਨਾ ਤਨੁਮਜ੍ਝਾ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਮੁਖੀ વਿਸਾਲਕ੍ਖੀ ਮੁਦੁਗਤ੍ਤਾ ਸਂਹਿਤੂਰੂ ਓਦਾਤਦਨ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਨਾਭੀ ਤਨੁਜਙ੍ਘਾ ਦੀਘਨੀਲવੇਲ੍ਲਿਤਕੇਸੀ ਪੁਥੁਲਸੁਸੋਣੀ ਨਾਤਿਲੋਮਾਨਾਲੋਮਾ ਸੁਭਗਾ ਉਤੁਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਸਣ੍ਹਾ ਸਖਿਲਸਮ੍ਭਾਸਾ ਨਾਨਾਭਰਣવਿਭੂਸਿਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਦਾ ਹਿ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪੁਰਿਸਾ ਚ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਾ વਿਯ, ਨ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤਾ।
Apica tattha uttarakurukānaṃ puññānubhāvasiddho ayampi viseso veditabbo – tattha kira tesu tesu padesesu ghanacitapattasañchannasākhāpasākhā kūṭāgārūpamā manoramā rukkhā tesaṃ manussānaṃ nivesanakiccaṃ sādhenti, yattha sukhaṃ nivasanti, aññepi tattha rukkhā sujātā sabbadāpi pupphitaggā tiṭṭhanti, jalāsayāpi vikasitakamalakuvalayapuṇḍarīkasogandhikādipupphasañchannā sabbakālaṃ paramasugandhaṃ samantato pavāyantā tiṭṭhanti. Sarīrampi tesaṃ atidīghatādidosarahitaṃ ārohapariṇāhasampannaṃ jarāya anabhibhūtattā valipalitādidosarahitaṃ yāvatāyukaṃ aparikkhīṇajavabalaparakkamasobhameva hutvā tiṭṭhati. Anuṭṭhānaphalūpajīvitāya na ca nesaṃ kasivāṇijjādivasena, āhārapariyeṭṭhivasena dukkhaṃ atthi, tato eva na dāsadāsikammakarādipariggaho atthi, na ca tattha sītuṇhaḍaṃsamakasavātātapasarīsapavāḷādiparissayo atthi. Yathā nāmettha gimhānaṃ pacchime māse paccūsavelāyaṃ samasītuṇhautu hoti, evameva sabbakālaṃ samasītuṇhova utu hoti, na ca tesaṃ koci upaghāto, vihesā vā uppajjati. Akaṭṭhapākimameva sāliṃ akaṇaṃ athusaṃ sugandhaṃ taṇḍulaphalaṃ paribhuñjantānaṃ nesaṃ kuṭṭhaṃ, gaṇḍo, kilāso, soso, kāso, sāso, apamāro, jaroti evamādiko na koci rogo uppajjati. Na te khujjā vā vāmanakā vā kāṇā vā kuṇī vā khañjā vā pakkhahatā vā vikalaṅgā vā vikalindriyā vā honti. Itthiyopi tattha nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷā nāccodātā sobhaggappattarūpā honti. Tathā hi dīghaṅgulī tambanakhī lambatthanā tanumajjhā puṇṇacandamukhī visālakkhī mudugattā saṃhitūrū odātadantā gambhīranābhī tanujaṅghā dīghanīlavellitakesī puthulasusoṇī nātilomānālomā subhagā utusukhasamphassā saṇhā sakhilasambhāsā nānābharaṇavibhūsitā vicaranti. Sabbadā hi soḷasavassuddesikā viya honti. Purisā ca pañcavīsativassuddesikā viya, na puttadāresu rajjanti. Ayaṃ tattha dhammatā.
ਸਤ੍ਤਾਹਿਕਮੇવ ਚ ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾ ਕਾਮਰਤਿਯਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ વੀਤਰਾਗਾ ਯਥਾਸਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਤ੍ਥ ਇਧ વਿਯ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਂ, ਗਬ੍ਭਪਰਿਹਰਣਮੂਲਕਂ , વਿਜਾਯਨਮੂਲਕਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ। ਰਤ੍ਤਕਞ੍ਚੁਕਤੋ ਕਞ੍ਚਨਪਟਿਮਾ વਿਯ ਦਾਰਕਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਮਕ੍ਖਿਤਾ ਏવ ਸੇਮ੍ਹਾਦਿਨਾ ਸੁਖੇਨੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤਾ।
Sattāhikameva ca tattha itthipurisā kāmaratiyā viharanti, tato vītarāgā yathāsakaṃ gacchanti. Na tattha idha viya gabbhokkantimūlakaṃ, gabbhapariharaṇamūlakaṃ , vijāyanamūlakaṃ vā dukkhaṃ hoti. Rattakañcukato kañcanapaṭimā viya dārakā mātukucchito amakkhitā eva semhādinā sukheneva nikkhamanti, ayaṃ tattha dhammatā.
ਮਾਤਾ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਾ ਧੀਤਰਂ વਾ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ વਿਚਰਣਪ੍ਪਦੇਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਯਥਾਰੁਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਸਯਿਤਾਨਂ ਯੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਾ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ વਾ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਤਤੋ ਖੀਰਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨ ਦਾਰਕਾ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਕਤਿਪਯਦਿવਸੇਹੇવ ਲਦ੍ਧਬਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਰਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦਾਰਕਾ ਪੁਰਿਸੇ। ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਤੋ ਏવ ਚ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਨਾਨਾવਿਰਾਗવਣ੍ਣવਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹਿ ਸੁਖੁਮਾਨਿ ਮੁਦੁਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਾਨਿ ਇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਨਾਨਾવਿਧਰਂਸਿਜਾਲਸਮੁਜ੍ਜਲવਿવਿਧવਣ੍ਣਰਤਨવਿਨਦ੍ਧਾਨਿ ਅਨੇਕવਿਧਮਾਲਾਕਮ੍ਮਲਤਾਕਮ੍ਮਭਿਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮવਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੀਸੂਪਗਗੀવੂਪਗਹਤ੍ਥੂਪਗਕਟੂਪਗਪਾਦੂਪਗਾਨਿ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿ ਚ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਤੋ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ વੀਣਾਮੁਦਿਙ੍ਗਪਣવਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਸਙ੍ਖવਂਸવੇਤਾਲ਼ਪਰਿવਾਨਿવਲ੍ਲਕੀਪਭੁਤਿਕਾ ਤੂਰਿਯਭਣ੍ਡਾਪਿ ਤਤੋ ਤਤੋ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਬਹੂ ਫਲਰੁਕ੍ਖਾ ਕੁਮ੍ਭਮਤ੍ਤਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਫਲਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਰਸਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਹਿ ਨ ਬਾਧੀਯਨ੍ਤਿ। ਨਜ੍ਜੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਜਲਾ ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਾ ਰਮਣੀਯਾ ਅਕਦ੍ਦਮਾ વਾਲੁਕਤਲਾ ਨਾਤਿਸੀਤਾ ਨਾਚ੍ਚੁਣ੍ਹਾ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧੀਹਿ ਜਲਜਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੁਰਭਿਂ વਾਯਨ੍ਤਿਯੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਟਕਤਿਣਕਕ੍ਖਲ਼ਗਚ੍ਛਲਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਕਣ੍ਟਕਾ ਪੁਪ੍ਫਫਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਚਨ੍ਦਨਨਾਗਰੁਕ੍ਖਾ ਸਯਮੇવ ਰਸਂ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿ । ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਕਾਮਾ ਚ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥੇ ਏਕਜ੍ਝਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੁਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾ ਉਪਰਿਟ੍ਠਿਮਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਮ, ਇਦਂ ਪਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ, ਤਤੋ ਏવ ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ વਿਗ੍ਗਹੋ વਾ વਿવਾਦੋ વਾ। ਸਤ੍ਤਾਹਿਕਾ ਏવ ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਮਰਤਿਕੀਲ਼ਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ વੀਤਰਾਗਾ વਿਯ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਚ ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਯਿਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਨਂ ਉਪਲਭਨ੍ਤਿ। ਮਤੇ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਮਣ੍ਡਯਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਤਾવਦੇવ ਚ ਨੇਸਂ ਤਥਾਰੂਪਾ ਸਕੁਣਾ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਤਂ ਦੀਪਨ੍ਤਰਂ ਨੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਸਾਨਂ વਾ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ। ਨ ਚ ਤਤੋ ਮਤਾ ਨਿਰਯਂ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ વਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਂ વਾ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਤਾਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਸੀਲਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਮੇવ ਚ ਨੇਸਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਸੀਲਂ વਿਯ ਧਮ੍ਮਤਾਸਿਦ੍ਧਂ ਏવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਦੀਪੇ।
Mātā pana puttaṃ vā dhītaraṃ vā vijāyitvā tesaṃ vicaraṇappadese ṭhapetvā anapekkhā yathāruci gacchati. Tesaṃ tattha sayitānaṃ ye passanti purisā, itthiyo vā, te attano aṅguliyo upanāmenti, tesaṃ kammabalena tato khīraṃ pavattati, tena dārakā yāpenti. Evaṃ pana vaḍḍhantā katipayadivaseheva laddhabalā hutvā dārikā itthiyo upagacchanti, dārakā purise. Kapparukkhato eva ca tesaṃ tattha tattha vatthābharaṇāni nippajjanti. Nānāvirāgavaṇṇavicittāni hi sukhumāni mudusukhasamphassāni vatthāni tattha tattha kapparukkhesu olambantāni iṭṭhanti. Nānāvidharaṃsijālasamujjalavividhavaṇṇaratanavinaddhāni anekavidhamālākammalatākammabhittikammavicittāni sīsūpagagīvūpagahatthūpagakaṭūpagapādūpagāni sovaṇṇamayāni ābharaṇāni ca kapparukkhato olambanti. Tathā vīṇāmudiṅgapaṇavasammatāḷasaṅkhavaṃsavetāḷaparivānivallakīpabhutikā tūriyabhaṇḍāpi tato tato olambanti. Tattha ca bahū phalarukkhā kumbhamattāni phalāni phalanti madhurarasāni, yāni paribhuñjitvā te sattāhampi khuppipāsāhi na bādhīyanti. Najjopi tattha suvisuddhajalā supatitthā ramaṇīyā akaddamā vālukatalā nātisītā nāccuṇhā surabhigandhīhi jalajapupphehi sañchannā sabbakālaṃ surabhiṃ vāyantiyo sandanti. Na tattha kaṇṭakatiṇakakkhaḷagacchalatā honti, akaṇṭakā pupphaphalasampannā eva honti. Candananāgarukkhā sayameva rasaṃ paggharanti . Nhāyitukāmā ca nadītitthe ekajjhaṃ vatthābharaṇāni ṭhapetvā nadiṃ otaritvā nhatvā uttiṇṇuttiṇṇā upariṭṭhimaṃ vatthābharaṇaṃ gaṇhanti, na tesaṃ evaṃ hoti ‘‘idaṃ mama, idaṃ parassā’’ti, tato eva na tesaṃ koci viggaho vā vivādo vā. Sattāhikā eva ca nesaṃ kāmaratikīḷā hoti, tato vītarāgā viya vicaranti. Yattha ca rukkhe sayitukāmā honti, tattheva sayanaṃ upalabhanti. Mate ca satte disvā na rodanti, na socanti, tañca maṇḍayitvā nikkhipanti. Tāvadeva ca nesaṃ tathārūpā sakuṇā upagantvā mataṃ dīpantaraṃ nenti. Tasmā susānaṃ vā asuciṭṭhānaṃ vā tattha natthi. Na ca tato matā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pettivisayaṃ vā upapajjanti. ‘‘Dhammatāsiddhassa pañcasīlassa ānubhāvena te devaloke nibbattantī’’ti vadanti. Vassasahassameva ca nesaṃ sabbakālaṃ āyuppamāṇaṃ. Sabbametaṃ tesaṃ pañcasīlaṃ viya dhammatāsiddhaṃ evāti veditabbaṃ. Tatthāti tasmiṃ uttarakurudīpe.
ਏਕਖੁਰਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਨੇਕਸਫਮ੍ਪਿ ਏਕਸਫਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ, ਅਸ੍ਸਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਗਾવਿ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਪਸੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਾવਿਤੋ ਇਤਰੋ ਸਬ੍ਬੋ ਚਤੁਪ੍ਪਦੋ ਇਧ ‘‘ਪਸੂ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਾવਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Ekakhuraṃ katvāti anekasaphampi ekasaphaṃ viya katvā, assaṃ viya katvāti attho. ‘‘Gāvi’’nti vatvā puna ‘‘pasu’’nti vuttattā gāvito itaro sabbo catuppado idha ‘‘pasū’’ti adhippetoti āha ‘‘ṭhapetvā gāvi’’nti.
ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗਬ੍ਭਿਨਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਪਿਟ੍ਠਿ ਓਨਮਿਤੁਂ ਸਹਤੀਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਗਰੁਭਾਰਤਾਯ ਤੇਸਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਕਾਲੇ ਪਿਟ੍ਠਿ ਓਨਮਤਿ, ਤੇਸਂ ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਸਹਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਜਨਪਦવੋਹਾਰੋ, ਨ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਮ੍ਹਿ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਮਿਲਕ੍ਖੁવਾਸਿਕੇ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
Tassāti gabbhinitthiyā. Piṭṭhi onamituṃ sahatīti kucchiyā garubhāratāya tesaṃ āruḷhakāle piṭṭhi onamati, tesaṃ nisajjaṃ sahati pallaṅke nisinnā viya honti. Sammādiṭṭhiketi kammapathasammādiṭṭhiyā sammādiṭṭhike. Etthāti jambudīpe. Ettha hi janapadavohāro, na uttarakurumhi. Tathā hi ‘‘paccantimamilakkhuvāsike’’ti ca vuttaṃ.
ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋਤਿ વੇਸ੍ਸવਣਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ। ਇਤਿ ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਰਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਪਰਤੋਪਿ। ਬਹੁવਿਧਂ ਨਾਨਾਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਸਣ੍ਠਾਨਂ ਰਥਾਦਿ ਦਿਬ੍ਬਯਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ ਸੁਦਨ੍ਤવਾਹਨਯੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨੇਸਂ ਯਾਨਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪਨੇ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਏਤਾਨੀਤਿ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਾਦੀਨਿ। ਨੇਸਨ੍ਤਿ વੇਸ੍ਸવਣਪਰਿਚਾਰਿਕਾਨਂ। ਕਪ੍ਪਿਤਾਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਆਰੁਹਿਤੁਂ ਉਪਕਪ੍ਪਨਯਾਨਾਨਿ। ਨਿਪਨ੍ਨਾਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਪਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ વਿਯ ਯਥਾਸਕਂ વਿਮਾਨੇਸੁ।
Tassa raññoti vessavaṇamahārājassa. Iti so attānameva paraṃ viya katvā vadati. Eseva nayo paratopi. Bahuvidhaṃ nānāratanavicittaṃ nānāsaṇṭhānaṃ rathādi dibbayānaṃ upaṭṭhitameva hoti sudantavāhanayuttaṃ, na nesaṃ yānānaṃ upaṭṭhāpane ussukkaṃ āpajjitabbaṃ atthi. Etānīti hatthiyānādīni. Nesanti vessavaṇaparicārikānaṃ. Kappitāni hutvā uṭṭhitāni āruhituṃ upakappanayānāni. Nipannāpi nisinnāpi vicaranti candimasūriyā viya yathāsakaṃ vimānesu.
ਨਗਰਾ ਅਹੂਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਗਰਾਨਿ ਭવਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਆਟਾਨਾਟਾ ਨਾਮਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਨਗਰਂ ਆਸਿ।
Nagarāahūti liṅgavipallāsena vuttanti āha ‘‘nagarāni bhaviṃsūti attho’’ti. Āṭānāṭā nāmāti itthiliṅgavasena laddhanāmaṃ nagaraṃ āsi.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਪਰਕੁਸਿਟਨਾਟਾਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ ਠਤ੍વਾ। ਤਤੋ ਉਜੁਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਯਂ। ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸਿવਨ੍ਤਨਗਰਸ੍ਸ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਪਰਤੋ ਇਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ।
Tasmiṃ ṭhatvāti tasmiṃ padese parakusiṭanāṭānāmake nagare ṭhatvā. Tato ujuṃ uttaradisāyaṃ. Etassāti kasivantanagarassa. Aparabhāge aparakoṭṭhāse, parato icceva attho.
ਕੁવੇਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਸਮੁਦਾਗਤਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇવ ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਯੇਨਾਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਗਤਾ, ਤਦਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਚ੍ਛੁવਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੁਸਸ੍ਸਂ। ਅવਸੇਸਸਾਲਾਹੀਤਿ ਅવਸੇਸਯਨ੍ਤਸਾਲਾਹਿ, ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਞ੍ਚੇਤਂ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਦਿਨ੍ਨਸਾਲਾਯਮੇવ।
Kuveroti tassa purimajātisamudāgataṃ nāmanti teneva pasaṅgena yenāyaṃ sampatti adhigatā, tadassa pubbakammaṃ ācikkhituṃ ‘‘ayaṃ kirā’’tiādi vuttaṃ. Ucchuvappanti ucchusassaṃ. Avasesasālāhīti avasesayantasālāhi, nissakkavacanañcetaṃ. Tatthevāti puññatthaṃ dinnasālāyameva.
ਪਟਿਏਸਨ੍ਤੋਤਿ ਪਤਿ ਪਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਏਸਨ੍ਤੋ વੀਮਂਸਨ੍ਤੋ। ਨ ਕੇવਲਂ ਤੇ વੀਮਂਸਨ੍ਤਿ ਏવ, ਅਥ ਖੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥੇ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਨੁਸਾਸਮਾਨਾ’’ਤਿ। ਯਕ੍ਖਰਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਯਕ੍ਖਰਟ੍ਠਾਧਿਪਤਿਨੋ। ਯਕ੍ਖਾ ਚ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਯਕ੍ਖਦੋવਾਰਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਯਕ੍ਖਦੋવਾਰਿਕਾਨਂ।
Paṭiesantoti pati pati atthe esanto vīmaṃsanto. Na kevalaṃ te vīmaṃsanti eva, atha kho tamatthaṃ patiṭṭhāpentīti āha ‘‘visuṃ visuṃ atthe upaparikkhamānā anusāsamānā’’ti. Yakkharaṭṭhikāti yakkharaṭṭhādhipatino. Yakkhā ca vessavaṇassa rañño nivesanadvāre niyuttā cāti yakkhadovārikā, tesaṃ yakkhadovārikānaṃ.
ਯਸ੍ਮਾ ਧਰਣੀਪੋਰਕ੍ਖਣਿਤੋ ਪੁਰਾਣੋਦਕਂ ਭਸ੍ਸਯਨ੍ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮੇਘੇਹਿ ਪવੁਟ੍ਠਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਤੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੋ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮੇਘਾ ਪવਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਯਤੋਤਿ ਯਤੋ ਧਰਣੀਪੋਕ੍ਖਰਣਿਤੋ। ਸਭਾਤਿ ਯਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਭਾ।
Yasmā dharaṇīporakkhaṇito purāṇodakaṃ bhassayantaṃ heṭṭhā vuṭṭhi hutvā nikkhamati, tasmā taṃ tato gahetvā meghehi pavuṭṭhaṃ viya hotīti vuttaṃ ‘‘yato pokkharaṇito udakaṃ gahetvā meghā pavassantī’’ti. Yatoti yato dharaṇīpokkharaṇito. Sabhāti yakkhānaṃ upaṭṭhānasabhā.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇ ਯਕ੍ਖਾਨਂ વਸਨવਨੇ। ਸਦਾ ਫਲਿਤਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਸਞ੍ਜਾਤਫਲਾ। ਨਿਚ੍ਚਪੁਪ੍ਫਿਤਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਸਞ੍ਜਾਤਪੁਪ੍ਫਾ। ਨਾਨਾਦਿਜਗਣਾਯੁਤਾਤਿ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਦਿਜਗਣੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਹਿ ਪਨ ਸਕੁਣਸਙ੍ਘੇਹਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੇਹਿ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੇਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਆਕੁਲਾ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਿવਿਧਪਕ੍ਖਿਸਙ੍ਘਸਮਾਕੁਲਾ’’ਤਿ। ਕੋਞ੍ਚਸਕੁਣੇਹੀਤਿ ਸਾਰਸਸਕੁਨ੍ਤੇਹਿ।
Tasmiṃ ṭhāneti tassā pokkharaṇiyā tīre yakkhānaṃ vasanavane. Sadā phalitāti niccakālaṃ sañjātaphalā. Niccapupphitāti niccaṃ sañjātapupphā. Nānādijagaṇāyutāti nānāvidhehi dijagaṇehi yuttā. Tehi pana sakuṇasaṅghehi ito cito ca sampatantehi paribbhamantehi yasmā sā pokkharaṇī ākulā viya hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘vividhapakkhisaṅghasamākulā’’ti. Koñcasakuṇehīti sārasasakuntehi.
‘‘ਏવਂ વਿਰવਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਥਾ વਸ੍ਸਿਤવਸੇਨ ‘‘ਜੀવਞ੍ਜੀવਕਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਟ੍ਠવਚਿਤ੍ਤਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏવਂ વਸ੍ਸਮਾਨਾ’’ਤਿ। ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਕਾਤਿ ਪੋਕ੍ਖਰਸਣ੍ਠਾਨਤਾਯ ‘‘ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਕਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾ।
‘‘Evaṃ viravantāna’’nti iminā tathā vassitavasena ‘‘jīvañjīvakā’’ti ayaṃ tesaṃ samaññāti dasseti. Uṭṭhavacittakāti etthāpi eseva nayo. Tenāha ‘‘evaṃ vassamānā’’ti. Pokkharasātakāti pokkharasaṇṭhānatāya ‘‘pokkharasātakā’’ti evaṃ laddhanāmā.
ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੋਭਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਉਤੂਸੁ ਸੋਭਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਹੇਮਨ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ ਸੋਭਾવਿਰਤੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਏવਂਭੂਤਾ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਜਲਜਥਲਜਪੁਪ੍ਫਤਾਯ, ਫਲਭਾਰਭਰਿਤਰੁਕ੍ਖਪਰਿવਾਰਿਤਤਾਯ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸਲਿਲਤਾਯ ਚ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸੋਭਤਿ।
Sabbakālaṃsobhatīti sabbautūsu sobhati, na tassā hemantādivasena sobhāvirato atthi. Evaṃbhūtā ca niccaṃ pupphitajalajathalajapupphatāya, phalabhārabharitarukkhaparivāritatāya, aṭṭhaṅgasamannāgatasalilatāya ca nirantaraṃ sobhati.
੨੮੨. ਪਰਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੁਪਚਾਰਂ। ਪਰਿਸੋਧੇਤ੍વਾਤਿ ਏਕਕ੍ਖਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅવਿਰਾਧਨવਸੇਨ ਆਚਰਿਯਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਬ੍ਬਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ। ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਯ ਪੋਰਿਯਾ વਾਚਾਯ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਲਗਲ਼ਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨੀਯਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਪਰਿਸੋਧੇਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਤੋ ਏવ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਰਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਨੋ ਅਜਾਨਤੋ। ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਪਦਞ੍ਚੇવ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਅਹਾਪੇਤ੍વਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ। વਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਤ੍વਾ। ਤੇਜવਨ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ વਿਰਜ੍ਝਨਤੋ ਚੇવ વਿਮ੍ਹਯਤ੍ਥਭਾવਤੋ ਚ। ਸਬ੍ਬਸੋਤਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ। ਤੇਜવਨ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਭਾવਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਅવਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ ਸਾਧਨਤੋ। ਏવਂ ਪਯੋਗવਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਲਾਭਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ ਪਰਿਤ੍ਤਭਣਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਪਟਿਬਾਹਨਹੇਤੂਤਿ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਕਤਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਕ੍ਖੋ। ਮੇਤ੍ਤਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਫਰਣਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ।
282.Parikammanti pubbupacāraṃ. Parisodhetvāti ekakkharassāpi avirādhanavasena ācariyasantike sabbaṃ sodhetvā. Suṭṭhu uggahitāti parimaṇḍalapadabyañjanāya poriyā vācāya vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpanīyā sammadeva uggahitā. Tathā hi ‘‘atthañca byañjanañca parisodhetvā’’ti vuttaṃ. Atthaṃ jānato eva hi byañjanaṃ parisujjhati, no ajānato. Padabyañjanānīti padañceva byañjanañca ahāpetvā. Evañhi paripuṇṇā nāma hotīti. Visaṃvādetvāti aññathā katvā. Tejavantaṃ na hoti virajjhanato ceva vimhayatthabhāvato ca. Sabbasoti anavasesato ādimajjhapariyosānato. Tejavantaṃ hotīti sabhāvaniruttiṃ avirādhetvā suppavattibhāvena sādhanato. Evaṃ payogavipattiṃ pahāya payogasampattiyā sati parittassa atthasādhakataṃ dassetvā idāni ajjhāsayavipattiṃ pahāya ajjhāsayasampattiyā atthasādhakataṃ dassetuṃ ‘‘lābhahetū’’tiādi vuttaṃ. Idaṃ parittabhaṇanaṃ sattānaṃ anatthapaṭibāhanahetūti tassa ñāṇakaruṇāpubbakatā nissaraṇapakkho. Mettaṃ purecārikaṃ katvāti mettāmanasikārena sattesu hitapharaṇaṃ purakkhatvā.
‘‘વਤ੍ਥੁਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਕਤਾਯ ਸਾਧਨਾਯ ਭਗવਤੋ ਪવੇਦਨਂ। ਘਰવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ વਸਨਗੇਹਂ। ਨਿਬਦ੍ਧવਾਸਨ੍ਤਿ ਪਰਗੇਹੇਪਿ ਨੇવਾਸਿਕਭਾવੇਨ વਾਸਂ ਨ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਯਂ ਪਨ ਮਹਾਰਾਜਾਨਂ, ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਞ੍ਚ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਕਦਾਚਿ વਸਿਤ੍વਾ ਗਮਨਂ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਮਿਤਿਨ੍ਤਿ ਯਕ੍ਖਾਦਿਸਮਾਗਮਂ। ਕਾਮਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਨ ਮੇ ਸੋ’’ਤਿ ਆਗਤਂ, ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਪਨ ਮਹਾਰਾਜਾਨਮਤ੍ਤਨਾ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਤਥਾ ਅવੋਚ। ਕਞ੍ਞਂ ਅਨੁ ਅਨੁ વਹਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਾવਯ੍ਹੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਕਞ੍ਞਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਅਨਾવਯ੍ਹਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਆવਾਹਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਨ વਿવਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅવਿવਯ੍ਹਂ, ਕਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤੁਮਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ વਿવਾਹਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਹਿਤੋ ਅਹਂਮਾਨੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਅਤ੍ਤਾ વਿਸਯਭੂਤੋ ਏਤਾਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਪਰਿਭਾਸਾ, ਤਾਹਿ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ વਚਨੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਹਿ। ਯਥਾ ਯਕ੍ਖਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾ ਯਕ੍ਖਅਕ੍ਕੋਸਾ ਨਾਮ, ਤੇਹਿ। ਤੇ ਪਨ ‘‘ਕਲ਼ਾਰਕ੍ਖਿ ਕਲ਼ਾਰਦਨ੍ਤਾ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਦਯੋ।
‘‘Vatthuṃ vā’’tiādi pubbe catuparisamajjhe katāya sādhanāya bhagavato pavedanaṃ. Gharavatthunti vasanagehaṃ. Nibaddhavāsanti paragehepi nevāsikabhāvena vāsaṃ na labheyya, yaṃ pana mahārājānaṃ, yakkhasenāpatīnañca ajānantānaṃyeva kadāci vasitvā gamanaṃ, taṃ appamāṇanti adhippāyo. Samitinti yakkhādisamāgamaṃ. Kāmaṃ pāḷiyaṃ ‘‘na me so’’ti āgataṃ, itaresampi pana mahārājānamattanā ekajjhāsayatāya tesampi ajjhāsayaṃ hadaye ṭhapetvā vessavaṇo tathā avoca. Kaññaṃ anu anu vahituṃ ayutto anāvayho, sabbakālaṃ kaññaṃ laddhuṃ ayuttoti attho, taṃ anāvayhaṃ. Tenāha ‘‘na āvāhayutta’’nti. Na vivayhanti avivayhaṃ, kaññaṃ gahetumayuttanti attho. Tenāha ‘‘na vivāhayutta’’nti. Āhito ahaṃmāno etthāti attā, attabhāvo. Attā visayabhūto etāsaṃ atthīti attā, paribhāsā, tāhi. Pariyattaṃ katvā vacanena paripuṇṇāhi. Yathā yakkhā akkositabbā, evaṃ pavattā akkosā yakkhaakkosā nāma, tehi. Te pana ‘‘kaḷārakkhi kaḷāradantā kāḷavaṇṇā’’ti evaṃ ādayo.
વਿਰੁਦ੍ਧਾਤਿ વਿਰੁਜ੍ਝਨਕਾ ਪਰੇਹਿ વਿਰੋਧਿਨੋ। ਰਭਸਾਤਿ ਸਾਰਮ੍ਭਕਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਾ’’ਤਿ। ਰਭਸਾਤਿ વਾ ਸਾਹਸਿਕਾ। ਸਾਮਿਨੋ ਮਨਸੋ ਅਸ੍ਸવਾਤਿ ਮਨਸ੍ਸਾ, ਕਿਙ੍ਕਰਾ। ਯੇ ਹਿ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਮਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਸੇ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਂ ਯੇ ਮਨਸ੍ਸਾ, ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਣਾਯ ਅવਰੋਧਿਤੁਪਚਾਰਾ ਅવਰੁਦ੍ਧਾ, ਤੇ ਪਨ ਆਣਾવਤੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ વੇਰਿਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤਾਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਨ ਉਜ੍ਝਾਪਨਂ ਤੇਸਂ ਨੀਚਕਿਰਿਯਾਯ ਜਾਨਾਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਨਾਪੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
Viruddhāti virujjhanakā parehi virodhino. Rabhasāti sārambhakāti adhippāyo. Tenāha ‘‘karaṇuttariyā’’ti. Rabhasāti vā sāhasikā. Sāmino manaso assavāti manassā, kiṅkarā. Ye hi ‘‘kiṃ karomi bhaddante’’ti sāmikassa vase vattanti, te evaṃ vuccanti. Tena vuttaṃ ‘‘yakkhasenāpatīnaṃ ye manassā, tesa’’nti. Āṇāya avarodhitupacārā avaruddhā, te pana āṇāvato paccatthikā nāma hontīti ‘‘paccāmittā verino’’ti vuttaṃ. Ujjhāpetabbanti heṭṭhā katvā cintāpetabbaṃ, taṃ pana ujjhāpanaṃ tesaṃ nīcakiriyāya jānāpanaṃ hotīti āha ‘‘jānāpetabbā’’ti.
ਪਰਿਤ੍ਤਪਰਿਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Parittaparikammakathāvaṇṇanā
ਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਟਾਨਾਟਿਯਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪੁਬ੍ਬੁਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਮੇਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਦਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਂ ਲਦ੍ਧਾਸੇવਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤੇਜવਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਠਮਮੇવ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਿਟ੍ਠਂ વਾ ਮਂਸਂ વਾਤਿ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਮਚ੍ਛਘਤਸੂਪਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਓਤਾਰਂ ਲਭਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਆਹਾਰવਸੇਨ ਪਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਚ। ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤ…ਪੇ॰… ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Parittassa parikammaṃ kathetabbanti āṭānāṭiyaparittassa parikammaṃ pubbupacāraṭṭhāniyaṃ mettasuttādi kathetabbaṃ. Evañhi taṃ laddhāsevanaṃ hutvā tejavantaṃ hoti. Tenāha ‘‘paṭhamameva hī’’tiādi. Piṭṭhaṃ vā maṃsaṃ vāti vā-saddo aniyamattho, tena macchaghatasūpādiṃ saṅgaṇhāti. Otāraṃ labhanti attanā piyāyitabbaāhāravasena piyāyitabbaṭṭhānavasena ca. ‘‘Paritta…pe… nisīditabba’’nti imināva parittakārakassa bhikkhuno parisuddhipi icchitabbāti dasseti.
‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਰਕੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਪਰਿવਾਰਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਰਣੇ ਬਾਹਿਰਰਕ੍ਖਾਸਂવਿਧਾਨਂ। ‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ …ਪੇ॰… ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਰਕ੍ਖਾ ਉਭਯਤੋ ਰਕ੍ਖਾਸਂવਿਧਾਨਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਰਿਤ੍ਤਕਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਿਸਹਨ੍ਤਿ। ਮਙ੍ਗਲਕਥਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪੁਬ੍ਬੁਪਚਾਰવਸੇਨ। ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਾ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ। ਘੋਸੇਤਬ੍ਬੋ,‘‘ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਨਾਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾਮ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ ਅਮਨੁਸ੍ਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਣਾਭਯੇਨ, ਰਾਜਾਣਾਭਯੇਨ ਚ। ਗਹਿਤਕਾਪਦੇਸੇਨ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋવ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸਗ੍ਗਹਿਤਕੋ ‘ਤ੍વਂ ਕੋ ਨਾਮਾ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪੂਜਨਤ੍ਥਂ વਿਨਿਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੇਸੁ। ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਿਦਾਨਂ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਪਤ੍ਤਿਦਾਨਂ। ਦੇવਤਾਨਨ੍ਤਿ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਂ। ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਭਣਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਕਥਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪવਨੇ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਗਿਹੀਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਰਣੇ વੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવ।
‘‘Parittakārako…pe… samparivāritenā’’ti idaṃ parittakaraṇe bāhirarakkhāsaṃvidhānaṃ. ‘‘Mettacittaṃ …pe… kātabba’’nti idaṃ abbhantararakkhā ubhayato rakkhāsaṃvidhānaṃ. Evañhi amanussā parittakaraṇassa antarāyaṃ kātuṃ na visahanti. Maṅgalakathā vattabbā pubbupacāravasena. Sabbasannipātoti tasmiṃ vihāre, tasmiṃ vā gāmakhette sabbesaṃ bhikkhūnaṃ sannipāto. Ghosetabbo,‘‘cetiyaṅgaṇe sabbehi sannipatitabba’’nti. Anāgantuṃ nāma na labbhati amanussena buddhāṇābhayena, rājāṇābhayena ca. Gahitakāpadesena amanussova pucchito hotīti āha ‘‘amanussaggahitako ‘tvaṃ ko nāmā’ti pucchitabbo’’ti. Mālāgandhādīsu pūjanatthaṃ viniyuñjiyamānesu. Pattīti tuyhaṃ pattidānaṃ. Piṇḍapāte pattīti piṇḍapāte diyyamāne pattidānaṃ. Devatānanti yakkhasenāpatīnaṃ. Parittaṃ bhaṇitabbanti etthāpi ‘‘mettacittaṃ purecārikaṃ katvā’’ti ca ‘‘maṅgalakathā vattabbā’’ti ca ‘‘vihārassa upavane’’ti evamādi ca sabbaṃ gihīnaṃ parittakaraṇe vuttaṃ parikammaṃ kātabbameva.
ਸਰੀਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਰੀਰਂ ਅਨੁਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਿਯ ਆવਿਸਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਗਹਿਤਕਸ੍ਸ વਸੇਨ ਨ વਤ੍ਤਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਏવ વਸੇਨ વਤ੍ਤਤਿ, ਏવਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆવਿਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਲਗ੍ਗਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਲਗ੍ਗੋ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਅਪੇਤੀ’’ਤਿ। ਰੋਗਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋਤਿ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮਭਾવੇਨ વਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੋਗਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ। ਧਾਤੂਨਂ વਿਸਮਭਾવਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਰੁਚ੍ਚਨੇਨ ਗਹਿਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਲੋਹਿਤਂ ਸੁਸ੍ਸਤਿ, ਮਂਸਂ ਮਿਲਾਯਤਿ, ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖੋ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ।
Sarīre adhimuccatīti sarīraṃ anupavisitvā viya āvisanto yathā gahitakassa vasena na vattati, attano eva vasena vattati, evaṃ adhimuccati adhiṭṭhahitvā tiṭṭhati. Tenāha ‘‘āvisatītitasseva vevacana’’nti. Laggatīti tattheva laggo allīno hoti. Tenāha ‘‘na apetī’’ti. Rogaṃvaḍḍhentoti dhātūnaṃ samabhāvena vattituṃ appadānavasena uppannaṃ rogaṃ vaḍḍhento. Dhātūnaṃ visamabhāvāpattiyā ca āhārassa ca aruccanena gahitakassa sarīre lohitaṃ sussati, maṃsaṃ milāyati, taṃ panassa yakkho dhātukkhobhanimittatāya karonto viya hotīti vuttaṃ ‘‘appamaṃsalohitaṃ karonto’’ti.
੨੮੩. ਤੇਸਂ ਨਾਮਾਨਿ ਇਨ੍ਦਾਦਿਨਾਮਭਾવੇਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਤੋ। ਤਤੋਤਿ ਤਤੋ ਆਰੋਚਨਤੋ ਪਰਂ। ਤੇਤਿ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਯੋ। ਓਕਾਸੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਉਪਾਸਕਉਪਾਸਿਕਾਯੋ વਿਹੇਠੇਤੁਂ ਅવਸਰੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਆਰਕ੍ਖਾਯ વਿਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ।
283.Tesaṃ nāmāni indādināmabhāvena voharitabbato. Tatoti tato ārocanato paraṃ. Teti yakkhasenāpatayo. Okāso na bhavissatīti bhikkhubhikkhuniyo, upāsakaupāsikāyo viheṭhetuṃ avasaro na bhavissati sammadeva ārakkhāya vihitattāti.
ਆਟਾਨਾਟਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ।
Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya / ੯. ਆਟਾਨਾਟਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Āṭānāṭiyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਆਟਾਨਾਟਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Āṭānāṭiyasuttavaṇṇanā
