| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
७. अत्तादानअङ्गकथा
7. Attādānaaṅgakathā
३९८. अत्तादानं आदातुकामेनाति एत्थ किं अत्तादानन्ति आह ‘‘सासनं सोधेतुकामो’’तिआदि। इमिना परं चोदेतुं अत्तना आदातब्बं अधिकरणं अत्तादानन्ति वुच्चतीति दस्सेति। अकालो इमं अत्तादानं आदातुन्ति एत्थ अकालं दस्सेन्तो आह ‘‘राजभय’’न्तिआदि। तत्थ वस्सारत्तोति वस्सकालो। सो हि वस्सो अतिविय रञ्जति एत्थ कालेति वस्सारत्तोति वुच्चति। वस्सारत्तोपि अधिकरणवूपसमत्थं लज्जिपरिसाय दूरतो आनयनस्स दुक्करत्ता अकालो नाम। इतीति अयं राजभयादिकालोति अत्थो। विपरीतोति राजभयादीनं अभावकालो।
398.Attādānaṃ ādātukāmenāti ettha kiṃ attādānanti āha ‘‘sāsanaṃ sodhetukāmo’’tiādi. Iminā paraṃ codetuṃ attanā ādātabbaṃ adhikaraṇaṃ attādānanti vuccatīti dasseti. Akāloimaṃ attādānaṃ ādātunti ettha akālaṃ dassento āha ‘‘rājabhaya’’ntiādi. Tattha vassārattoti vassakālo. So hi vasso ativiya rañjati ettha kāleti vassārattoti vuccati. Vassārattopi adhikaraṇavūpasamatthaṃ lajjiparisāya dūrato ānayanassa dukkarattā akālo nāma. Itīti ayaṃ rājabhayādikāloti attho. Viparītoti rājabhayādīnaṃ abhāvakālo.
अभूतं इदं अत्तादानन्ति एत्थ अभूतसद्दो अविज्जमानपरियायोति आह ‘‘असन्तमिद’’न्ति, इदं अत्तादानं अविज्जमानन्ति अत्थो। मया गहितोति सम्बन्धो। सीलवा पुग्गलोति योजना। यन्ति अत्तादानं संवत्ततीति सम्बन्धो। इदन्ति अत्तादानं।
Abhūtaṃ idaṃ attādānanti ettha abhūtasaddo avijjamānapariyāyoti āha ‘‘asantamida’’nti, idaṃ attādānaṃ avijjamānanti attho. Mayā gahitoti sambandho. Sīlavā puggaloti yojanā. Yanti attādānaṃ saṃvattatīti sambandho. Idanti attādānaṃ.
न लभिस्सामि सन्दिट्ठे, लभिस्सामि सन्दिट्ठेति एत्थ ‘‘न लभिस्सामि, लभिस्सामी’’ति इदं किं सन्धाय वुत्तन्ति आह ‘‘अप्पेकदा ही’’तिआदि। तत्थ अप्पेकदाति अपि एकदा। हिसद्दो वित्थारजोतको। एवरूपाति सन्दिट्ठसम्भत्तसभावा। तन्ति उपत्थम्भकभिक्खुलभनं सन्धायाति सम्बन्धो। ‘‘न लभिस्सामी’’ति इदं वचनं वुत्तन्ति सम्बन्धो।
Na labhissāmi sandiṭṭhe, labhissāmi sandiṭṭheti ettha ‘‘na labhissāmi, labhissāmī’’ti idaṃ kiṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘appekadā hī’’tiādi. Tattha appekadāti api ekadā. Hisaddo vitthārajotako. Evarūpāti sandiṭṭhasambhattasabhāvā. Tanti upatthambhakabhikkhulabhanaṃ sandhāyāti sambandho. ‘‘Na labhissāmī’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanti sambandho.
कोसम्बकानं भण्डनादि भवति विय भण्डनादि भविस्सतीति योजना। पच्छापि अविप्पटिसारकरं भविस्सतीति एत्थ केसं अविप्पटिसारकरं भवति विय पञ्चङ्गसम्पन्नागतं अत्तादानं आदियतो पच्छापि अविप्पटिसारकरं भवतीति आह ‘‘सुभद्दं वुड्ढपब्बजित’’न्तिआदि। तत्थ पञ्चसतिकसङ्गीतिन्ति पञ्चसतेहि महाकस्सपादीहि कत्तब्बं सङ्गीतिं। महाकस्सपत्थेरस्स पच्छा समनुस्सरणकरं होति इव होतीति योजना। एसेव नयो सेसेसुपि। समनुस्सरणकरन्ति सम्मोदवसेन पुनप्पुनं अनुस्सरणस्स करं। इमिना ‘‘अविप्पटिसारकर’’न्ति पदस्स अत्थं दस्सेति। पच्छापीति एत्थ पिसद्दस्स अवुत्तसम्पिण्डनत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘सासनस्स चा’’तिआदि। तत्थ सासनस्स च सस्सिरिकतायाति सम्बन्धो। विगतउपक्किलेसचन्दिमसूरियानं विय सासनस्स च सस्सिरिकताय संवत्ततीति अधिप्पायो।
Kosambakānaṃ bhaṇḍanādi bhavati viya bhaṇḍanādi bhavissatīti yojanā. Pacchāpi avippaṭisārakaraṃ bhavissatīti ettha kesaṃ avippaṭisārakaraṃ bhavati viya pañcaṅgasampannāgataṃ attādānaṃ ādiyato pacchāpi avippaṭisārakaraṃ bhavatīti āha ‘‘subhaddaṃ vuḍḍhapabbajita’’ntiādi. Tattha pañcasatikasaṅgītinti pañcasatehi mahākassapādīhi kattabbaṃ saṅgītiṃ. Mahākassapattherassa pacchā samanussaraṇakaraṃ hoti iva hotīti yojanā. Eseva nayo sesesupi. Samanussaraṇakaranti sammodavasena punappunaṃ anussaraṇassa karaṃ. Iminā ‘‘avippaṭisārakara’’nti padassa atthaṃ dasseti. Pacchāpīti ettha pisaddassa avuttasampiṇḍanatthaṃ dassento āha ‘‘sāsanassa cā’’tiādi. Tattha sāsanassa ca sassirikatāyāti sambandho. Vigataupakkilesacandimasūriyānaṃ viya sāsanassa ca sassirikatāya saṃvattatīti adhippāyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi / ७. अत्तादानअङ्गं • 7. Attādānaaṅgaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / अत्तादानअङ्गकथा • Attādānaaṅgakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अत्तादानअङ्गकथावण्णना • Attādānaaṅgakathāvaṇṇanā
