Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi

५. अत्तादानवग्गो

5. Attādānavaggo

४३६. ¹ ‘‘चोदकेन, भन्ते, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन कति धम्मे अज्झत्तं पच्‍चवेक्खित्वा परो चोदेतब्बो’’ति? ‘‘चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं पच्‍चवेक्खित्वा परो चोदेतब्बो। कतमे पञ्‍च? चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – परिसुद्धकायसमाचारो नु खोम्हि, परिसुद्धेनम्हि कायसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’’ति। नो चे, उपालि, भिक्खु परिसुद्धकायसमाचारो होति, परिसुद्धेन कायसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ, ताव आयस्मा कायिकं सिक्खस्सू’ति इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

436.² ‘‘Codakena, bhante, bhikkhunā paraṃ codetukāmena kati dhamme ajjhattaṃ paccavekkhitvā paro codetabbo’’ti? ‘‘Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ paccavekkhitvā paro codetabbo. Katame pañca? Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – parisuddhakāyasamācāro nu khomhi, parisuddhenamhi kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena, saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu no’’ti. No ce, upāli, bhikkhu parisuddhakāyasamācāro hoti, parisuddhena kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena, tassa bhavanti vattāro – ‘iṅgha, tāva āyasmā kāyikaṃ sikkhassū’ti itissa bhavanti vattāro.

‘‘पुन चपरं, उपालि, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘परिसुद्धवचीसमाचारो नु खोम्हि, परिसुद्धेनम्हि वचीसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति। नो चे, उपालि, भिक्खु परिसुद्धवचीसमाचारो होति, परिसुद्धेन वचीसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ, ताव आयस्मा वाचसिकं सिक्खस्सू’ति इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘Puna caparaṃ, upāli, codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘parisuddhavacīsamācāro nu khomhi, parisuddhenamhi vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena, saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu no’ti. No ce, upāli, bhikkhu parisuddhavacīsamācāro hoti, parisuddhena vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena, tassa bhavanti vattāro – ‘iṅgha, tāva āyasmā vācasikaṃ sikkhassū’ti itissa bhavanti vattāro.

‘‘पुन चपरं, उपालि, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘मेत्तं नु खो मे चित्तं पच्‍चुपट्ठितं सब्रह्मचारीसु अनाघातं, संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति। नो चे, उपालि, भिक्खुनो मेत्तं चित्तं पच्‍चुपट्ठितं होति सब्रह्मचारीसु अनाघातं, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ, ताव आयस्मा सब्रह्मचारीसु मेत्तं चित्तं उपट्ठापेही’ति इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘Puna caparaṃ, upāli, codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘mettaṃ nu kho me cittaṃ paccupaṭṭhitaṃ sabrahmacārīsu anāghātaṃ, saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu no’ti. No ce, upāli, bhikkhuno mettaṃ cittaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu anāghātaṃ, tassa bhavanti vattāro – ‘iṅgha, tāva āyasmā sabrahmacārīsu mettaṃ cittaṃ upaṭṭhāpehī’ti itissa bhavanti vattāro.

‘‘पुन चपरं, उपालि, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘बहुस्सुतो नु खोम्हि सुतधरो सुतसन्‍निचयो, ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति, तथारूपा मे धम्मा बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा, संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति। नो चे, उपालि, भिक्खु बहुस्सुतो होति सुतधरो सुतसन्‍निचयो, ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति, तथारूपस्स धम्मा न बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ, ताव आयस्मा आगमं परियापुणस्सू’ति इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘Puna caparaṃ, upāli, codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘bahussuto nu khomhi sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpā me dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu no’ti. No ce, upāli, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpassa dhammā na bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, tassa bhavanti vattāro – ‘iṅgha, tāva āyasmā āgamaṃ pariyāpuṇassū’ti itissa bhavanti vattāro.

‘‘पुन चपरं, उपालि, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘उभयानि खो मे पातिमोक्खानि वित्थारेन स्वागतानि होन्ति सुविभत्तानि सुप्पवत्तीनि सुविनिच्छितानि सुत्तसो अनुब्यञ्‍जनसो, संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति। नो चे, उपालि, भिक्खुनो उभयानि पातिमोक्खानि वित्थारेन स्वागतानि होन्ति सुविभत्तानि सुप्पवत्तीनि सुविनिच्छितानि सुत्तसो अनुब्यञ्‍जनसो, ‘इदं पनावुसो कत्थ वुत्तं भगवता’ति इति पुट्ठो न सम्पायति ³, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ, ताव आयस्मा विनयं परियापुणस्सू’ति इतिस्स भवन्ति वत्तारो। चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन इमे पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं पच्‍चवेक्खित्वा परो चोदेतब्बो’’ति।

‘‘Puna caparaṃ, upāli, codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘ubhayāni kho me pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso, saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu no’ti. No ce, upāli, bhikkhuno ubhayāni pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso, ‘idaṃ panāvuso kattha vuttaṃ bhagavatā’ti iti puṭṭho na sampāyati ⁴, tassa bhavanti vattāro – ‘iṅgha, tāva āyasmā vinayaṃ pariyāpuṇassū’ti itissa bhavanti vattāro. Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ paccavekkhitvā paro codetabbo’’ti.

४३७. ‘‘चोदकेन, भन्ते, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन कति धम्मे अज्झत्तं उपट्ठापेत्वा परो चोदेतब्बो’’ति? ‘‘चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं उपट्ठापेत्वा परो चोदेतब्बो। कतमे पञ्‍च? कालेन वक्खामि नो अकालेन , भूतेन वक्खामि नो अभूतेन, सण्हेन वक्खामि नो फरुसेन, अत्थसंहितेन वक्खामि नो अनत्थसंहितेन, मेत्ताचित्तो वक्खामि नो दोसन्तरोति – चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन इमे पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं उपट्ठापेत्वा परो चोदेतब्बो’’ति।

437. ‘‘Codakena, bhante, bhikkhunā paraṃ codetukāmena kati dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo’’ti? ‘‘Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo. Katame pañca? Kālena vakkhāmi no akālena , bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasaṃhitena vakkhāmi no anatthasaṃhitena, mettācitto vakkhāmi no dosantaroti – codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo’’ti.

४३८. ⁵ ‘‘चोदकेन, भन्ते, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन कति धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो’’ति? ‘‘चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो। कतमे पञ्‍च? कारुञ्‍ञता, हितेसिता, अनुकम्पता, आपत्तिवुट्ठानता, विनयपुरेक्खारता – चोदकेनुपालि, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन इमे पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं मनसि करित्वा परो चोदेतब्बो’’ति।

438.⁶ ‘‘Codakena, bhante, bhikkhunā paraṃ codetukāmena kati dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo’’ti? ‘‘Codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo. Katame pañca? Kāruññatā, hitesitā, anukampatā, āpattivuṭṭhānatā, vinayapurekkhāratā – codakenupāli, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ manasi karitvā paro codetabbo’’ti.

४३९. ‘‘कतिहि नु खो, भन्ते, अङ्गेहि समन्‍नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स नालं ओकासकम्मं कातु’’न्ति? ‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स नालं ओकासकम्मं कातुं। कतमेहि पञ्‍चहि? अपरिसुद्धकायसमाचारो होति , अपरिसुद्धवचीसमाचारो होति, अपरिसुद्धाजीवो होति, बालो होति अब्यत्तो, न पटिबलो अनुयुञ्‍जियमानो अनुयोगं दातुं – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स नालं ओकासकम्मं कातुं।

439. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātu’’nti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātuṃ. Katamehi pañcahi? Aparisuddhakāyasamācāro hoti , aparisuddhavacīsamācāro hoti, aparisuddhājīvo hoti, bālo hoti abyatto, na paṭibalo anuyuñjiyamāno anuyogaṃ dātuṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa nālaṃ okāsakammaṃ kātuṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि , अङ्गेहि समन्‍नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स अलं ओकासकम्मं कातुं। कतमेहि पञ्‍चहि? परिसुद्धकायसमाचारो होति, परिसुद्धवचीसमाचारो होति, परिसुद्धाजीवो होति, पण्डितो होति ब्यत्तो पटिबलो अनुयुञ्‍जियमानो अनुयोगं दातुं – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतस्स भिक्खुनो ओकासकम्मं कारापेन्तस्स अलं ओकासकम्मं कातु’’न्ति।

‘‘Pañcahupāli , aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa alaṃ okāsakammaṃ kātuṃ. Katamehi pañcahi? Parisuddhakāyasamācāro hoti, parisuddhavacīsamācāro hoti, parisuddhājīvo hoti, paṇḍito hoti byatto paṭibalo anuyuñjiyamāno anuyogaṃ dātuṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatassa bhikkhuno okāsakammaṃ kārāpentassa alaṃ okāsakammaṃ kātu’’nti.

४४०. ⁷ ‘‘अत्तादानं आदातुकामेन, भन्ते, भिक्खुना कतिहङ्गेहि समन्‍नागतं अत्तादानं आदातब्ब’’न्ति? ‘‘अत्तादानं आदातुकामेनुपालि, भिक्खुना पञ्‍चङ्गसमन्‍नागतं ⁸ अत्तादानं आदातब्बं। कतमे पञ्‍च ⁹? अत्तादानं आदातुकामेन, उपालि, भिक्खुना एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘यं खो अहं इमं अत्तादानं आदातुकामो, कालो नु खो इमं अत्तादानं आदातुं उदाहु नो’ति। सचे, उपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘अकालो इमं अत्तादानं आदातुं नो कालो’ति, न तं, उपालि, अत्तादानं आदातब्बं।

440.¹⁰ ‘‘Attādānaṃ ādātukāmena, bhante, bhikkhunā katihaṅgehi samannāgataṃ attādānaṃ ādātabba’’nti? ‘‘Attādānaṃ ādātukāmenupāli, bhikkhunā pañcaṅgasamannāgataṃ ¹¹ attādānaṃ ādātabbaṃ. Katame pañca ¹²? Attādānaṃ ādātukāmena, upāli, bhikkhunā evaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘yaṃ kho ahaṃ imaṃ attādānaṃ ādātukāmo, kālo nu kho imaṃ attādānaṃ ādātuṃ udāhu no’ti. Sace, upāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘akālo imaṃ attādānaṃ ādātuṃ no kālo’ti, na taṃ, upāli, attādānaṃ ādātabbaṃ.

‘‘सचे पनुपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘कालो इमं अत्तादानं आदातुं नो अकालो’ति, तेनुपालि भिक्खुना उत्तरि पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘यं खो अहं इमं अत्तादानं आदातुकामो भूतं नु खो इदं अत्तादानं उदाहु नो’ति। सचे, उपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘अभूतं इदं अत्तादानं नो भूत’न्ति, न तं, उपालि, अत्तादानं आदातब्बं।

‘‘Sace panupāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘kālo imaṃ attādānaṃ ādātuṃ no akālo’ti, tenupāli bhikkhunā uttari paccavekkhitabbaṃ – ‘yaṃ kho ahaṃ imaṃ attādānaṃ ādātukāmo bhūtaṃ nu kho idaṃ attādānaṃ udāhu no’ti. Sace, upāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhūtaṃ idaṃ attādānaṃ no bhūta’nti, na taṃ, upāli, attādānaṃ ādātabbaṃ.

‘‘सचे पनुपालि भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘भूतं इदं अत्तादानं नो अभूत’न्ति, तेनुपालि भिक्खुना उत्तरि पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘यं खो अहं इमं अत्तादानं आदातुकामो, अत्थसंहितं नु खो इदं अत्तादानं उदाहु नो’ति। सचे, उपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति –’ अनत्थसंहितं इदं अत्तादानं नो अत्थसंहित’न्ति, न तं, उपालि, अत्तादानं आदातब्बं।

‘‘Sace panupāli bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhūtaṃ idaṃ attādānaṃ no abhūta’nti, tenupāli bhikkhunā uttari paccavekkhitabbaṃ – ‘yaṃ kho ahaṃ imaṃ attādānaṃ ādātukāmo, atthasaṃhitaṃ nu kho idaṃ attādānaṃ udāhu no’ti. Sace, upāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti –’ anatthasaṃhitaṃ idaṃ attādānaṃ no atthasaṃhita’nti, na taṃ, upāli, attādānaṃ ādātabbaṃ.

‘‘सचे पनुपालि भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘अत्थसंहितं इदं अत्तादानं नो अनत्थसंहित’न्ति, तेनुपालि भिक्खुना उत्तरि पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘इमं खो अहं अत्तादानं आदियमानो लभिस्सामि सन्दिट्ठे सम्भत्ते भिक्खू धम्मतो विनयतो पक्खे उदाहु नो’ति। सचे, उपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘इमं खो अहं अत्तादानं आदियमानो न लभिस्सामि सन्दिट्ठे सम्भत्ते भिक्खू धम्मतो विनयतो पक्खे’ति, न तं, उपालि, अत्तादानं आदातब्बं।

‘‘Sace panupāli bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘atthasaṃhitaṃ idaṃ attādānaṃ no anatthasaṃhita’nti, tenupāli bhikkhunā uttari paccavekkhitabbaṃ – ‘imaṃ kho ahaṃ attādānaṃ ādiyamāno labhissāmi sandiṭṭhe sambhatte bhikkhū dhammato vinayato pakkhe udāhu no’ti. Sace, upāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘imaṃ kho ahaṃ attādānaṃ ādiyamāno na labhissāmi sandiṭṭhe sambhatte bhikkhū dhammato vinayato pakkhe’ti, na taṃ, upāli, attādānaṃ ādātabbaṃ.

‘‘सचे पनुपालि भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘इदं खो अहं अत्तादानं आदियमानो लभिस्सामि सन्दिट्ठे सम्भत्ते भिक्खू धम्मतो विनयतो पक्खे’ति, तेनुपालि भिक्खुना उत्तरि पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘इमं खो मे अत्तादानं आदियतो भविस्सति सङ्घस्स ततोनिदानं भण्डनं कलहो विग्गहो विवादो सङ्घभेदो सङ्घराजि सङ्घववत्थानं सङ्घनानाकरणं उदाहु नो’ति। सचे, उपालि, भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘इमं खो मे अत्तादानं आदियतो भविस्सति सङ्घस्स ततोनिदानं भण्डनं कलहो विग्गहो विवादो सङ्घभेदो सङ्घराजि सङ्घववत्थानं सङ्घनानाकरण’न्ति, न तं, उपालि, अत्तादानं आदातब्बं।

‘‘Sace panupāli bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘idaṃ kho ahaṃ attādānaṃ ādiyamāno labhissāmi sandiṭṭhe sambhatte bhikkhū dhammato vinayato pakkhe’ti, tenupāli bhikkhunā uttari paccavekkhitabbaṃ – ‘imaṃ kho me attādānaṃ ādiyato bhavissati saṅghassa tatonidānaṃ bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo saṅghabhedo saṅgharāji saṅghavavatthānaṃ saṅghanānākaraṇaṃ udāhu no’ti. Sace, upāli, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘imaṃ kho me attādānaṃ ādiyato bhavissati saṅghassa tatonidānaṃ bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo saṅghabhedo saṅgharāji saṅghavavatthānaṃ saṅghanānākaraṇa’nti, na taṃ, upāli, attādānaṃ ādātabbaṃ.

‘‘सचे पनुपालि भिक्खु पच्‍चवेक्खमानो एवं जानाति – ‘इमं खो मे अत्तादानं आदियतो न भविस्सति सङ्घस्स ततोनिदानं भण्डनं कलहो विग्गहो विवादो सङ्घभेदो सङ्घराजि सङ्घववत्थानं सङ्घनानाकरण’न्ति, तं आदातब्बं, उपालि, अत्तादानं। एवं पञ्‍चङ्गसमन्‍नागतं खो, उपालि, अत्तादानं आदिन्‍नं पच्छापि अविप्पटिसारकरं भविस्सती’’ति।

‘‘Sace panupāli bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘imaṃ kho me attādānaṃ ādiyato na bhavissati saṅghassa tatonidānaṃ bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo saṅghabhedo saṅgharāji saṅghavavatthānaṃ saṅghanānākaraṇa’nti, taṃ ādātabbaṃ, upāli, attādānaṃ. Evaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ kho, upāli, attādānaṃ ādinnaṃ pacchāpi avippaṭisārakaraṃ bhavissatī’’ti.

४४१. ‘‘कतिहि नु खो, भन्ते, अङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होती’’ति? ‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होति। कतमेहि पञ्‍चहि? सीलवा होति, पातिमोक्खसंवरसंवुतो विहरति आचारगोचरसम्पन्‍नो अणुमत्तेसु वज्‍जेसु भयदस्सावी, समादाय सिक्खति सिक्खापदेसु; बहुस्सुतो होति सुतधरो सुतसन्‍निचयो; ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति तथारूपस्स धम्मा बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा, उभयानि खो पनस्स पातिमोक्खानि वित्थारेन स्वागतानि होन्ति सुविभत्तानि सुप्पवत्तीनि सुविनिच्छितानि सुत्तसो अनुब्यञ्‍जनसो; विनये खो पन ठितो होति असंहीरो; पटिबलो होति उभो अत्थपच्‍चत्थिके अस्सासेतुं सञ्‍ञापेतुं निज्झापेतुं पेक्खेतुं पसादेतुं – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होति।

441. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hotī’’ti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hoti. Katamehi pañcahi? Sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu; bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo; ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpassa dhammā bahussutā honti dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso; vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhīro; paṭibalo hoti ubho atthapaccatthike assāsetuṃ saññāpetuṃ nijjhāpetuṃ pekkhetuṃ pasādetuṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hoti.

‘‘अपरेहिपि , उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होति। कतमेहि पञ्‍चहि? परिसुद्धकायसमाचारो होति, परिसुद्धवचीसमाचारो होति, परिसुद्धाजीवो होति, पण्डितो होति ब्यत्तो, पटिबलो अनुयुञ्‍जियमानो अनुयोगं दातुं – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होति।

‘‘Aparehipi , upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hoti. Katamehi pañcahi? Parisuddhakāyasamācāro hoti, parisuddhavacīsamācāro hoti, parisuddhājīvo hoti, paṇḍito hoti byatto, paṭibalo anuyuñjiyamāno anuyogaṃ dātuṃ – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hoti.

‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होति। कतमेहि पञ्‍चहि? वत्थुं जानाति, निदानं जानाति, पञ्‍ञत्तिं जानाति , पदपच्‍चाभट्ठं जानाति, अनुसन्धिवचनपथं जानाति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतो भिक्खु अधिकरणजातानं भिक्खूनं बहूपकारो होती’’ति।

‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hoti. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ jānāti, nidānaṃ jānāti, paññattiṃ jānāti , padapaccābhaṭṭhaṃ jānāti, anusandhivacanapathaṃ jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgato bhikkhu adhikaraṇajātānaṃ bhikkhūnaṃ bahūpakāro hotī’’ti.

४४२. ‘‘कतिहि नु खो, भन्ते, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्ब’’न्ति? ‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? सुत्तं न जानाति, सुत्तानुलोमं न जानाति, विनयं न जानाति, विनयानुलोमं न जानाति, न च ठानाठानकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं।

442. ‘‘Katihi nu kho, bhante, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabba’’nti? ‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Suttaṃ na jānāti, suttānulomaṃ na jānāti, vinayaṃ na jānāti, vinayānulomaṃ na jānāti, na ca ṭhānāṭhānakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? सुत्तं जानाति, सुत्तानुलोमं जानाति, विनयं जानाति, विनयानुलोमं जानाति, ठानाठानकुसलो च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Suttaṃ jānāti, suttānulomaṃ jānāti, vinayaṃ jānāti, vinayānulomaṃ jānāti, ṭhānāṭhānakusalo ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ.

‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? धम्मं न जानाति, धम्मानुलोमं न जानाति, विनयं न जानाति, विनयानुलोमं न जानाति, न च पुब्बापरकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Dhammaṃ na jānāti, dhammānulomaṃ na jānāti, vinayaṃ na jānāti, vinayānulomaṃ na jānāti, na ca pubbāparakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? धम्मं जानाति, धम्मानुलोमं जानाति, विनयं जानाति, विनयानुलोमं जानाति, पुब्बापरकुसलो च होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Dhammaṃ jānāti, dhammānulomaṃ jānāti, vinayaṃ jānāti, vinayānulomaṃ jānāti, pubbāparakusalo ca hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ.

‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? वत्थुं न जानाति, निदानं न जानाति, पञ्‍ञत्तिं न जानाति, पदपच्‍चाभट्ठं न जानाति, अनुसन्धिवचनपथं न जानाति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ na jānāti, nidānaṃ na jānāti, paññattiṃ na jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ na jānāti, anusandhivacanapathaṃ na jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? वत्थुं जानाति, निदानं जानाति, पञ्‍ञत्तिं जानाति, पदपच्‍चाभट्ठं जानाति, अनुसन्धिवचनपथं जानाति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Vatthuṃ jānāti, nidānaṃ jānāti, paññattiṃ jānāti, padapaccābhaṭṭhaṃ jānāti, anusandhivacanapathaṃ jānāti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ.

‘‘अपरेहिपि, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? आपत्तिं न जानाति, आपत्तिसमुट्ठानं न जानाति, आपत्तिया पयोगं न जानाति, आपत्तिया वूपसमं न जानाति, आपत्तिया न विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Aparehipi, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Āpattiṃ na jānāti, āpattisamuṭṭhānaṃ na jānāti, āpattiyā payogaṃ na jānāti, āpattiyā vūpasamaṃ na jānāti, āpattiyā na vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? आपत्तिं जानाति, आपत्तिसमुट्ठानं जानाति, आपत्तिया पयोगं जानाति, आपत्तिया वूपसमं जानाति, आपत्तिया विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Āpattiṃ jānāti, āpattisamuṭṭhānaṃ jānāti, āpattiyā payogaṃ jānāti, āpattiyā vūpasamaṃ jānāti, āpattiyā vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ.

‘‘अपरेहिपि , उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? अधिकरणं न जानाति, अधिकरणसमुट्ठानं न जानाति, अधिकरणस्स पयोगं न जानाति, अधिकरणस्स वूपसमं न जानाति, अधिकरणस्स न विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना नानुयुञ्‍जितब्बं।

‘‘Aparehipi , upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Adhikaraṇaṃ na jānāti, adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ na jānāti, adhikaraṇassa payogaṃ na jānāti, adhikaraṇassa vūpasamaṃ na jānāti, adhikaraṇassa na vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā nānuyuñjitabbaṃ.

‘‘पञ्‍चहुपालि, अङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्बं। कतमेहि पञ्‍चहि? अधिकरणं जानाति, अधिकरणसमुट्ठानं जानाति, अधिकरणस्स पयोगं जानाति, अधिकरणस्स वूपसमं जानाति, अधिकरणस्स विनिच्छयकुसलो होति – इमेहि खो, उपालि, पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतेन भिक्खुना अनुयुञ्‍जितब्ब’’न्ति।

‘‘Pañcahupāli, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabbaṃ. Katamehi pañcahi? Adhikaraṇaṃ jānāti, adhikaraṇasamuṭṭhānaṃ jānāti, adhikaraṇassa payogaṃ jānāti, adhikaraṇassa vūpasamaṃ jānāti, adhikaraṇassa vinicchayakusalo hoti – imehi kho, upāli, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā anuyuñjitabba’’nti.

अत्तादानवग्गो निट्ठितो पञ्‍चमो।

Attādānavaggo niṭṭhito pañcamo.

तस्सुद्दानं –

Tassuddānaṃ –

परिसुद्धञ्‍च कालेन, कारुञ्‍ञं ओकासेन च।

Parisuddhañca kālena, kāruññaṃ okāsena ca;

अत्तादानं अधिकरणं, अपरेहिपि वत्थुञ्‍च।

Attādānaṃ adhikaraṇaṃ, aparehipi vatthuñca;

सुत्तं धम्मं पुन वत्थुञ्‍च, आपत्ति अधिकरणेन चाति॥

Suttaṃ dhammaṃ puna vatthuñca, āpatti adhikaraṇena cāti.

Next: ६. धुतङ्गवग्गो • 6. Dhutaṅgavaggo

Footnotes:

1. चूळव॰ ३९९; अ॰ नि॰ १०.४४

2. cūḷava. 399; a. ni. 10.44

3. न सम्पादयति (क॰), न सम्पादेति (स्या॰)

4. na sampādayati (ka.), na sampādeti (syā.)

5. चूळव॰ ४००

6. cūḷava. 400

7. चूळव॰ ३९८

8. पञ्‍चहङ्गेहि समन्‍नागतं (सी॰ स्या॰)

9. कतमेहि पञ्‍चहि (स्या॰)

10. cūḷava. 398

11. pañcahaṅgehi samannāgataṃ (sī. syā.)

12. katamehi pañcahi (syā.)

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact