Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മഹാനിദ്ദേസപാളി • Mahāniddesapāḷi

    ൧൫. അത്തദണ്ഡസുത്തനിദ്ദേസോ

    15. Attadaṇḍasuttaniddeso

    അഥ അത്തദണ്ഡസുത്തനിദ്ദേസം വക്ഖതി –

    Atha attadaṇḍasuttaniddesaṃ vakkhati –

    ൧൭൦.

    170.

    അത്തദണ്ഡാ ഭയം ജാതം, ജനം പസ്സഥ മേധഗം;

    Attadaṇḍābhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;

    സംവേഗം കിത്തയിസ്സാമി, യഥാ സംവിജിതം മയാ.

    Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā.

    അത്തദണ്ഡാ ഭയം ജാതന്തി. ദണ്ഡാതി തയോ ദണ്ഡാ – കായദണ്ഡോ, വചീദണ്ഡോ, മനോദണ്ഡോ. തിവിധം കായദുച്ചരിതം കായദണ്ഡോ, ചതുബ്ബിധം വചീദുച്ചരിതം വചീദണ്ഡോ, തിവിധം മനോദുച്ചരിതം മനോദണ്ഡോ. ഭയന്തി ദ്വേ ഭയാനി – ദിട്ഠധമ്മികഞ്ച ഭയം സമ്പരായികഞ്ച ഭയം. കതമം ദിട്ഠധമ്മികം ഭയം? ഇധേകച്ചോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരതി, വാചായ ദുച്ചരിതം ചരതി, മനസാ ദുച്ചരിതം ചരതി, പാണമ്പി ഹനതി, അദിന്നമ്പി ആദിയതി, സന്ധിമ്പി ഛിന്ദതി, നില്ലോപമ്പി ഹരതി, ഏകാഗാരികമ്പി കരോതി, പരിപന്ഥേപി തിട്ഠതി, പരദാരമ്പി ഗച്ഛതി, മുസാപി ഭണതി. തമേനം ഗഹേത്വാ രഞ്ഞോ ദസ്സേന്തി – ‘‘അയം, ദേവ, ചോരോ ആഗുചാരീ. ഇമസ്സ യം ഇച്ഛസി തം ദണ്ഡം പണേഹീ’’തി. തമേനം രാജാ പരിഭാസതി. സോ പരിഭാസപച്ചയാ ഭയമ്പി ഉപ്പാദേതി, ദുക്ഖം ദോമനസ്സം 1 പടിസംവേദേതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം.

    Attadaṇḍā bhayaṃ jātanti. Daṇḍāti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo, vacīdaṇḍo, manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Bhayanti dve bhayāni – diṭṭhadhammikañca bhayaṃ samparāyikañca bhayaṃ. Katamaṃ diṭṭhadhammikaṃ bhayaṃ? Idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti. Tamenaṃ rājā paribhāsati. So paribhāsapaccayā bhayampi uppādeti, dukkhaṃ domanassaṃ 2 paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.

    ഏത്തകേനപി രാജാ ന തുസ്സതി. തമേനം രാജാ ബന്ധാപേതി അന്ദുബന്ധനേന വാ രജ്ജുബന്ധനേന വാ സങ്ഖലികബന്ധനേന വാ വേത്തബന്ധനേന വാ ലതാബന്ധനേന വാ പക്ഖേപബന്ധനേന വാ 3 പരിക്ഖേപബന്ധനേന വാ ഗാമബന്ധനേന വാ നിഗമബന്ധനേന വാ നഗരബന്ധനേന വാ രട്ഠബന്ധനേന വാ ജനപദബന്ധനേന വാ അന്തമസോ സവചനീയമ്പി കരോതി – ‘‘ന തേ ലബ്ഭാ ഇതോ പക്കമിതു’’ന്തി. സോ ബന്ധനപച്ചയാപി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം.

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā bandhāpeti andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā 4 parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā nagarabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti. So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.

    ഏത്തകേനപി രാജാ ന തുസ്സതി. രാജാ തസ്സ ധനം ആഹരാപേതി – സതം വാ സഹസ്സം വാ സതസഹസ്സം വാ. സോ ധനജാനിപച്ചയാപി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം.

    Ettakenapi rājā na tussati. Rājā tassa dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.

    ഏത്തകേനപി രാജാ ന തുസ്സതി. തമേനം രാജാ വിവിധാ കമ്മകാരണാ കാരാപേതി – കസാഹിപി താളേതി, വേത്തേഹിപി താളേതി, അഡ്ഢദണ്ഡകേഹിപി താളേതി, ഹത്ഥമ്പി ഛിന്ദതി, പാദമ്പി ഛിന്ദതി, ഹത്ഥപാദമ്പി ഛിന്ദതി, കണ്ണമ്പി ഛിന്ദതി, നാസമ്പി ഛിന്ദതി, കണ്ണനാസമ്പി ഛിന്ദതി, ബിലങ്ഗഥാലികമ്പി കരോതി, സങ്ഖമുണ്ഡികമ്പി കരോതി, രാഹുമുഖമ്പി കരോതി, ജോതിമാലികമ്പി കരോതി, ഹത്ഥപജ്ജോതികമ്പി കരോതി, ഏരകപത്തികമ്പി കരോതി, ചീരകവാസികമ്പി കരോതി, ഏണേയ്യകമ്പി കരോതി, ബളിസമംസികമ്പി കരോതി, കഹാപണികമ്പി കരോതി, ഖാരാപതച്ഛികമ്പി കരോതി, പലിഘപരിവത്തകമ്പി കരോതി, പലാലപീഠകമ്പി കരോതി, തത്തേനപി തേലേന ഓസിഞ്ചതി, സുനഖേഹിപി ഖാദാപേതി, ജീവന്തമ്പി സൂലേ ഉത്താസേതി, അസിനാപി സീസം ഛിന്ദതി. സോ കമ്മകാരണപച്ചയാപി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം. രാജാ ഇമേസം ചതുന്നം ദണ്ഡാനം ഇസ്സരോ.

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti, rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakapattikampi karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi karoti, palighaparivattakampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.

    സോ സകേന കമ്മേന കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജതി. തമേനം നിരയപാലാ പഞ്ചവിധബന്ധനം നാമ കമ്മകാരണം കാരേന്തി – തത്തം അയോഖിലം ഹത്ഥേ ഗമേന്തി, തത്തം അയോഖിലം ദുതിയേ ഹത്ഥേ ഗമേന്തി, തത്തം അയോഖിലം പാദേ ഗമേന്തി, തത്തം അയോഖിലം ദുതിയേ പാദേ ഗമേന്തി, തത്തം അയോഖിലം മജ്ഝേ ഉരസ്മിം ഗമേന്തി. സോ തത്ഥ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ 5 കടുകാ വേദനാ വേദേതി; ന ച താവ കാലംകരോതി യാവ ന തം പാപകമ്മം ബ്യന്തീഹോതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം.

    So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ kārenti – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā 6 kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ.

    തമേനം നിരയപാലാ സംവേസേത്വാ 7 കുഠാരീഹി 8 തച്ഛേന്തി. സോ തത്ഥ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ കടുകാ വേദനാ വേദേതി; ന ച താവ കാലംകരോതി യാവ ന തം പാപകമ്മം ബ്യന്തീഹോതി. തമേനം നിരയപാലാ ഉദ്ധംപാദം 9 അധോസിരം ഗഹേത്വാ വാസീഹി തച്ഛേന്തി. തമേനം നിരയപാലാ രഥേ യോജേത്വാ ആദിത്തായ പഥവിയാ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ സാരേന്തിപി പച്ചാസാരേന്തിപി 10 …പേ॰… തമേനം നിരയപാലാ മഹന്തം അങ്ഗാരപബ്ബതം ആദിത്തം സമ്പജ്ജലിതം സജോതിഭൂതം ആരോപേന്തിപി ഓരോപേന്തിപി…പേ॰… തമേനം നിരയപാലാ ഉദ്ധംപാദം അധോസിരം ഗഹേത്വാ തത്തായ ലോഹകുമ്ഭിയാ പക്ഖിപന്തി ആദിത്തായ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ. സോ തത്ഥ ഫേണുദ്ദേഹകം പച്ചതി. സോ തത്ഥ ഫേണുദ്ദേഹകം പച്ചമാനോ സകിമ്പി ഉദ്ധം ഗച്ഛതി, സകിമ്പി അധോ ഗച്ഛതി, സകിമ്പി തിരിയം ഗച്ഛതി. സോ തത്ഥ ദുക്ഖാ തിബ്ബാ കടുകാ വേദനാ വേദേതി; ന ച താവ കാലംകരോതി യാവ ന തം പാപകമ്മം ബ്യന്തീഹോതി. ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം. തമേനം നിരയപാലാ മഹാനിരയേ പക്ഖിപന്തി. സോ ഖോ പന മഹാനിരയോ –

    Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā 11 kuṭhārīhi 12 tacchenti. So tattha dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ 13 adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchenti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya sārentipi paccāsārentipi 14 …pe… tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo –

    ‘‘ചതുക്കണ്ണോ ചതുദ്വാരോ, വിഭത്തോ ഭാഗസോ മിതോ;

    ‘‘Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;

    അയോപാകാരപരിയന്തോ 15, അയസാ പടികുജ്ജിതോ.

    Ayopākārapariyanto 16, ayasā paṭikujjito.

    ‘‘തസ്സ അയോമയാ ഭൂമി, ജലിതാ തേജസാ യുതാ;

    ‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;

    സമന്താ യോജനസതം, ഫരിത്വാ തിട്ഠതി സബ്ബദാ.

    Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.

    ‘‘കദരിയാതപനാ ഘോരാ, അച്ചിമന്തോ ദുരാസദാ;

    ‘‘Kadariyātapanā ghorā, accimanto durāsadā;

    ലോമഹംസനരൂപാ ച, ഭിസ്മാ പടിഭയാ ദുഖാ.

    Lomahaṃsanarūpā ca, bhismā paṭibhayā dukhā.

    ‘‘പുരത്ഥിമായ ഭിത്തിയാ, അച്ചിക്ഖന്ധോ സമുട്ഠിതോ;

    ‘‘Puratthimāya bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, പച്ഛിമായ പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, pacchimāya paṭihaññati.

    ‘‘പച്ഛിമായ ച ഭിത്തിയാ, അച്ചിക്ഖന്ധോ സമുട്ഠിതോ;

    ‘‘Pacchimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, പുരത്ഥിമായ പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, puratthimāya paṭihaññati.

    ‘‘ഉത്തരായ ച ഭിത്തിയാ, അച്ചിക്ഖന്ധോ സമുട്ഠിതോ;

    ‘‘Uttarāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, ദക്ഖിണായ പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, dakkhiṇāya paṭihaññati.

    ‘‘ദക്ഖിണായ ച ഭിത്തിയാ, അച്ചിക്ഖന്ധോ സമുട്ഠിതോ;

    ‘‘Dakkhiṇāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, ഉത്തരായ പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, uttarāya paṭihaññati.

    ‘‘ഹേട്ഠതോ ച സമുട്ഠായ, അച്ചിക്ഖന്ധോ ഭയാനകോ;

    ‘‘Heṭṭhato ca samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, ഛദനസ്മിം പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, chadanasmiṃ paṭihaññati.

    ‘‘ഛദനമ്ഹാ സമുട്ഠായ, അച്ചിക്ഖന്ധോ ഭയാനകോ;

    ‘‘Chadanamhā samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ദഹന്തോ പാപകമ്മന്തേ, ഭൂമിയം പടിഹഞ്ഞതി.

    Dahanto pāpakammante, bhūmiyaṃ paṭihaññati.

    ‘‘അയോകപാലമാദിത്തം, സന്തത്തം ജലിതം യഥാ;

    ‘‘Ayokapālamādittaṃ, santattaṃ jalitaṃ yathā;

    ഏവം അവീചിനിരയോ, ഹേട്ഠാ ഉപരി പസ്സതോ.

    Evaṃ avīcinirayo, heṭṭhā upari passato.

    ‘‘തത്ഥ സത്താ മഹാലുദ്ദാ, മഹാകിബ്ബിസകാരിനോ;

    ‘‘Tattha sattā mahāluddā, mahākibbisakārino;

    അച്ചന്തപാപകമ്മന്താ, പച്ചന്തി ന ച മിയ്യരേ 17.

    Accantapāpakammantā, paccanti na ca miyyare 18.

    ‘‘ജാതവേദസമോ കായോ, തേസം നിരയവാസിനം;

    ‘‘Jātavedasamo kāyo, tesaṃ nirayavāsinaṃ;

    പസ്സ കമ്മാനം ദള്ഹത്തം, ന ഭസ്മാ ഹോതി നപീ മസി.

    Passa kammānaṃ daḷhattaṃ, na bhasmā hoti napī masi.

    ‘‘പുരത്ഥിമേനപി ധാവന്തി, തതോ ധാവന്തി പച്ഛിമം;

    ‘‘Puratthimenapi dhāvanti, tato dhāvanti pacchimaṃ;

    ഉത്തരേനപി ധാവന്തി, തതോ ധാവന്തി ദക്ഖിണം.

    Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.

    ‘‘യം യം ദിസം പധാവന്തി 19, തം തം ദ്വാരം പിധീയതി 20;

    ‘‘Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti 21, taṃ taṃ dvāraṃ pidhīyati 22;

    അഭിനിക്ഖമിതാസാ തേ, സത്താ മോക്ഖഗവേസിനോ.

    Abhinikkhamitāsā te, sattā mokkhagavesino.

    ‘‘ന തേ തതോ നിക്ഖമിതും, ലഭന്തി കമ്മപച്ചയാ;

    ‘‘Na te tato nikkhamituṃ, labhanti kammapaccayā;

    തേസഞ്ച പാപകമ്മന്തം, അവിപക്കം കതം ബഹു’’ന്തി.

    Tesañca pāpakammantaṃ, avipakkaṃ kataṃ bahu’’nti.

    ഏതം ഭയം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം കുതോ തസ്സ? അത്തദണ്ഡതോ ജാതം സഞ്ജാതം നിബ്ബത്തം അഭിനിബ്ബത്തം പാതുഭൂതം. യാനി ച നേരയികാനി ദുക്ഖാനി യാനി ച തിരച്ഛാനയോനികാനി ദുക്ഖാനി യാനി ച പേത്തിവിസയികാനി ദുക്ഖാനി യാനി ച മാനുസികാനി ദുക്ഖാനി; താനി കുതോ ജാതാനി കുതോ സഞ്ജാതാനി കുതോ നിബ്ബത്താനി കുതോ അഭിനിബ്ബത്താനി കുതോ പാതുഭൂതാനി? അത്തദണ്ഡതോ ജാതാനി സഞ്ജാതാനി നിബ്ബത്താനി അഭിനിബ്ബത്താനി പാതുഭൂതാനീതി – അത്തദണ്ഡാ ഭയം ജാതം.

    Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto tassa? Attadaṇḍato jātaṃ sañjātaṃ nibbattaṃ abhinibbattaṃ pātubhūtaṃ. Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni; tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Attadaṇḍato jātāni sañjātāni nibbattāni abhinibbattāni pātubhūtānīti – attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ.

    ജനം പസ്സഥ മേധഗന്തി. ജനന്തി ഖത്തിയാ ച ബ്രാഹ്മണാ ച വേസ്സാ ച സുദ്ദാ ച ഗഹട്ഠാ ച പബ്ബജിതാ ച ദേവാ ച മനുസ്സാ ച മേധഗം ജനം കലഹം ജനം വിരുദ്ധം ജനം പടിവിരുദ്ധം ജനം ആഹതം ജനം പച്ചാഹതം ജനം ആഘാതിതം ജനം പച്ചാഘാതിതം ജനം പസ്സഥ ദക്ഖഥ ഓലോകേഥ നിജ്ഝായേഥ ഉപപരിക്ഖഥാതി – ജനം പസ്സഥ മേധഗം.

    Janaṃ passatha medhaganti. Jananti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca medhagaṃ janaṃ kalahaṃ janaṃ viruddhaṃ janaṃ paṭiviruddhaṃ janaṃ āhataṃ janaṃ paccāhataṃ janaṃ āghātitaṃ janaṃ paccāghātitaṃ janaṃ passatha dakkhatha oloketha nijjhāyetha upaparikkhathāti – janaṃ passatha medhagaṃ.

    സംവേഗം കിത്തയിസ്സാമീതി. സംവേഗം ഉബ്ബേഗം ഉത്രാസം ഭയം പീളനം ഘട്ടനം ഉപദ്ദവം ഉപസഗ്ഗം. കിത്തയിസ്സാമീതി പകിത്തയിസ്സാമി ആചിക്ഖിസ്സാമി ദേസേസ്സാമി പഞ്ഞപേസ്സാമി പട്ഠപേസ്സാമി വിവരിസ്സാമി വിഭജിസ്സാമി ഉത്താനീകരിസ്സാമി പകാസിസ്സാമീതി – സംവേഗം കിത്തയിസ്സാമി.

    Saṃvegaṃ kittayissāmīti. Saṃvegaṃ ubbegaṃ utrāsaṃ bhayaṃ pīḷanaṃ ghaṭṭanaṃ upaddavaṃ upasaggaṃ. Kittayissāmīti pakittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – saṃvegaṃ kittayissāmi.

    യഥാ സംവിജിതം മയാതി. യഥാ മയാ അത്തനായേവ അത്താനം സംവേജിതോ ഉബ്ബേജിതോ സംവേഗമാപാദിതോതി – യഥാ സംവിജിതം മയാ.

    Yathā saṃvijitaṃ mayāti. Yathā mayā attanāyeva attānaṃ saṃvejito ubbejito saṃvegamāpāditoti – yathā saṃvijitaṃ mayā.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അത്തദണ്ഡാ ഭയം ജാതം, ജനം പസ്സഥ മേധഗം;

    ‘‘Attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ, janaṃ passatha medhagaṃ;

    സംവേഗം കിത്തയിസ്സാമി, യഥാ സംവിജിതം മയാ’’തി.

    Saṃvegaṃ kittayissāmi, yathā saṃvijitaṃ mayā’’ti.

    ൧൭൧.

    171.

    ഫന്ദമാനം പജം ദിസ്വാ, മച്ഛേ അപ്പോദകേ യഥാ;

    Phandamānaṃpajaṃ disvā, macche appodake yathā;

    അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ബ്യാരുദ്ധേ, ദിസ്വാ മം ഭയമാവിസി.

    Aññamaññehi byāruddhe, disvā maṃ bhayamāvisi.

    ഫന്ദമാനം പജം ദിസ്വാതി. പജാതി സത്താധിവചനം. പജം തണ്ഹാഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം ദിട്ഠിഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം കിലേസഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം ദുച്ചരിതഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം പയോഗഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം വിപാകഫന്ദനായ ഫന്ദമാനം രത്തം രാഗേന ഫന്ദമാനം ദുട്ഠം ദോസേന ഫന്ദമാനം മൂള്ഹം മോഹേന ഫന്ദമാനം വിനിബദ്ധം മാനേന ഫന്ദമാനം പരാമട്ഠം ദിട്ഠിയാ ഫന്ദമാനം വിക്ഖേപഗതം ഉദ്ധച്ചേന ഫന്ദമാനം അനിട്ഠങ്ഗതം വിചികിച്ഛായ ഫന്ദമാനം ഥാമഗതം അനുസയേഹി ഫന്ദമാനം ലാഭേന ഫന്ദമാനം അലാഭേന ഫന്ദമാനം യസേന ഫന്ദമാനം അയസേന ഫന്ദമാനം പസംസായ ഫന്ദമാനം നിന്ദായ ഫന്ദമാനം സുഖേന ഫന്ദമാനം ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം ജാതിയാ ഫന്ദമാനം ജരായ ഫന്ദമാനം ബ്യാധിനാ ഫന്ദമാനം മരണേന ഫന്ദമാനം സോകപരിദേവദുക്ഖദോമനസ്സുപായാസേഹി ഫന്ദമാനം നേരയികേന ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം തിരച്ഛാനയോനികേന ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം പേത്തിവിസയികേന ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം മാനുസികേന ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം ഗബ്ഭോക്കന്തിമൂലകേന ദുക്ഖേന… ഗബ്ഭട്ഠിതിമൂലകേന 23 ദുക്ഖേന… ഗബ്ഭാവുട്ഠാനമൂലകേന ദുക്ഖേന… ജാതസ്സൂപനിബന്ധകേന ദുക്ഖേന… ജാതസ്സ പരാധേയ്യകേന ദുക്ഖേന… അത്തൂപക്കമേന ദുക്ഖേന… പരൂപക്കമേന ദുക്ഖേന… ദുക്ഖദുക്ഖേന… സങ്ഖാരദുക്ഖേന… വിപരിണാമദുക്ഖേന… ചക്ഖുരോഗേന ദുക്ഖേന… സോതരോഗേന … ഘാനരോഗേന… ജിവ്ഹാരോഗേന … കായരോഗേന… സീസരോഗേന … കണ്ണരോഗേന… മുഖരോഗേന… ദന്തരോഗേന… കാസേന… സാസേന… പിനാസേന… ഡാഹേന… ജരേന… കുച്ഛിരോഗേന… മുച്ഛായ… പക്ഖന്ദികായ… സൂലായ… വിസൂചികായ… കുട്ഠേന… ഗണ്ഡേന… കിലാസേന… സോസേന… അപമാരേന… ദദ്ദുയാ… കണ്ഡുയാ… കച്ഛുയാ… രഖസായ… വിതച്ഛികായ… ലോഹിതേന… പിത്തേന… മധുമേഹേന… അംസായ… പീളകായ… ഭഗന്ദലേന… പിത്തസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സേമ്ഹസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… വാതസമുട്ഠാനേന ആബാധേന… സന്നിപാതികേന ആബാധേന… ഉതുപരിണാമജേന ആബാധേന… വിസമപരിഹാരജേന ആബാധേന … ഓപക്കമികേന ആബാധേന… കമ്മവിപാകജേന ആബാധേന… സീതേന… ഉണ്ഹേന… ജിഘച്ഛായ… പിപാസായ… ഉച്ചാരേന… പസ്സാവേന… ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേന ദുക്ഖേന… മാതുമരണേന ദുക്ഖേന… പിതുമരണേന ദുക്ഖേന… ഭാതുമരണേന ദുക്ഖേന… ഭഗിനിമരണേന ദുക്ഖേന… പുത്തമരണേന ദുക്ഖേന… ധീതുമരണേന ദുക്ഖേന… ഞാതിമരണേന ദുക്ഖേന… ഭോഗബ്യസനേന ദുക്ഖേന… രോഗബ്യസനേന ദുക്ഖേന… സീലബ്യസനേന ദുക്ഖേന… ദിട്ഠിബ്യസനേന ദുക്ഖേന ഫന്ദമാനം സമ്ഫന്ദമാനം വിപ്ഫന്ദമാനം വേധമാനം പവേധമാനം സമ്പവേധമാനം. ദിസ്വാതി ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ഫന്ദമാനം പജം ദിസ്വാ.

    Phandamānaṃ pajaṃ disvāti. Pajāti sattādhivacanaṃ. Pajaṃ taṇhāphandanāya phandamānaṃ diṭṭhiphandanāya phandamānaṃ kilesaphandanāya phandamānaṃ duccaritaphandanāya phandamānaṃ payogaphandanāya phandamānaṃ vipākaphandanāya phandamānaṃ rattaṃ rāgena phandamānaṃ duṭṭhaṃ dosena phandamānaṃ mūḷhaṃ mohena phandamānaṃ vinibaddhaṃ mānena phandamānaṃ parāmaṭṭhaṃ diṭṭhiyā phandamānaṃ vikkhepagataṃ uddhaccena phandamānaṃ aniṭṭhaṅgataṃ vicikicchāya phandamānaṃ thāmagataṃ anusayehi phandamānaṃ lābhena phandamānaṃ alābhena phandamānaṃ yasena phandamānaṃ ayasena phandamānaṃ pasaṃsāya phandamānaṃ nindāya phandamānaṃ sukhena phandamānaṃ dukkhena phandamānaṃ jātiyā phandamānaṃ jarāya phandamānaṃ byādhinā phandamānaṃ maraṇena phandamānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi phandamānaṃ nerayikena dukkhena phandamānaṃ tiracchānayonikena dukkhena phandamānaṃ pettivisayikena dukkhena phandamānaṃ mānusikena dukkhena phandamānaṃ gabbhokkantimūlakena dukkhena… gabbhaṭṭhitimūlakena 24 dukkhena… gabbhāvuṭṭhānamūlakena dukkhena… jātassūpanibandhakena dukkhena… jātassa parādheyyakena dukkhena… attūpakkamena dukkhena… parūpakkamena dukkhena… dukkhadukkhena… saṅkhāradukkhena… vipariṇāmadukkhena… cakkhurogena dukkhena… sotarogena … ghānarogena… jivhārogena … kāyarogena… sīsarogena … kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlāya… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya… vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… pīḷakāya… bhagandalena… pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena … opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… uccārena… passāvena… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena dukkhena… mātumaraṇena dukkhena… pitumaraṇena dukkhena… bhātumaraṇena dukkhena… bhaginimaraṇena dukkhena… puttamaraṇena dukkhena… dhītumaraṇena dukkhena… ñātimaraṇena dukkhena… bhogabyasanena dukkhena… rogabyasanena dukkhena… sīlabyasanena dukkhena… diṭṭhibyasanena dukkhena phandamānaṃ samphandamānaṃ vipphandamānaṃ vedhamānaṃ pavedhamānaṃ sampavedhamānaṃ. Disvāti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – phandamānaṃ pajaṃ disvā.

    മച്ഛേ അപ്പോദകേ യഥാതി യഥാ മച്ഛാ അപ്പോദകേ ഉദകപരിയാദാനേ കാകേഹി വാ കുലലേഹി വാ ബലാകാഹി വാ പരിപാതിയമാനാ ഉക്ഖിപിയമാനാ ഖജ്ജമാനാ ഫന്ദന്തി സമ്ഫന്ദന്തി വിപ്ഫന്ദന്തി വേധന്തി പവേധന്തി സമ്പവേധന്തി; ഏവമേവ പജാ തണ്ഹാഫന്ദനായ ഫന്ദന്തി…പേ॰… ദിട്ഠിബ്യസനേന ദുക്ഖേന ഫന്ദന്തി സമ്ഫന്ദന്തി വിപ്ഫന്ദന്തി വേധന്തി പവേധന്തി സമ്പവേധന്തീതി – മച്ഛേ അപ്പോദകേ യഥാ.

    Macche appodake yathāti yathā macchā appodake udakapariyādāne kākehi vā kulalehi vā balākāhi vā paripātiyamānā ukkhipiyamānā khajjamānā phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhanti; evameva pajā taṇhāphandanāya phandanti…pe… diṭṭhibyasanena dukkhena phandanti samphandanti vipphandanti vedhanti pavedhanti sampavedhantīti – macche appodake yathā.

    അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ബ്യാരുദ്ധേതി അഞ്ഞമഞ്ഞം സത്താ വിരുദ്ധാ പടിവിരുദ്ധാ ആഹതാ പച്ചാഹതാ ആഘാതിതാ പച്ചാഘാതിതാ. രാജാനോപി രാജൂഹി വിവദന്തി, ഖത്തിയാപി ഖത്തിയേഹി വിവദന്തി, ബ്രാഹ്മണാപി ബ്രാഹ്മണേഹി വിവദന്തി, ഗഹപതീപി ഗഹപതീഹി വിവദന്തി, മാതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി മാതരാ വിവദതി, പിതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി പിതരാ വിവദതി, ഭാതാപി ഭാതരാ വിവദതി, ഭഗിനീപി ഭഗിനിയാ വിവദതി, ഭാതാപി ഭഗിനിയാ വിവദതി, ഭഗിനിപി ഭാതരാ വിവദതി, സഹായോപി സഹായേന വിവദതി; തേ തത്ഥ കലഹവിഗ്ഗഹവിവാദാപന്നാ അഞ്ഞമഞ്ഞം പാണീഹിപി ഉപക്കമന്തി, ലേഡ്ഡൂഹിപി ഉപക്കമന്തി, ദണ്ഡേഹിപി ഉപക്കമന്തി, സത്ഥേഹിപി ഉപക്കമന്തി, തേ തത്ഥ മരണമ്പി നിഗച്ഛന്തി മരണമത്തമ്പി ദുക്ഖന്തി – അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ബ്യാരുദ്ധേ.

    Aññamaññehi byāruddheti aññamaññaṃ sattā viruddhā paṭiviruddhā āhatā paccāhatā āghātitā paccāghātitā. Rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhātarā vivadati, bhaginīpi bhaginiyā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginipi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati; te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti, te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhanti – aññamaññehi byāruddhe.

    ദിസ്വാ മം ഭയമാവിസീതി. ദിസ്വാതി ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ ഭയം പീളനം ഘട്ടനം ഉപദ്ദവോ ഉപസഗ്ഗോ ആവിസീതി 25 – ദിസ്വാ മം ഭയമാവിസി.

    Disvāmaṃ bhayamāvisīti. Disvāti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā bhayaṃ pīḷanaṃ ghaṭṭanaṃ upaddavo upasaggo āvisīti 26 – disvā maṃ bhayamāvisi.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഫന്ദമാനം പജം ദിസ്വാ, മച്ഛേ അപ്പോദകേ യഥാ;

    ‘‘Phandamānaṃ pajaṃ disvā, macche appodake yathā;

    അഞ്ഞമഞ്ഞേഹി ബ്യാരുദ്ധേ, ദിസ്വാ മം ഭയമാവിസീ’’തി.

    Aññamaññehi byāruddhe, disvā maṃ bhayamāvisī’’ti.

    ൧൭൨.

    172.

    സമന്തമസാരോ ലോകോ, ദിസാ സബ്ബാ സമേരിതാ;

    Samantamasāro loko, disā sabbā sameritā;

    ഇച്ഛം ഭവനമത്തനോ, നാദ്ദസാസിം അനോസിതം.

    Icchaṃ bhavanamattano, nāddasāsiṃ anositaṃ.

    സമന്തമസാരോ ലോകോതി. ലോകോതി നിരയലോകോ തിരച്ഛാനയോനിലോകോ പേത്തിവിസയലോകോ മനുസ്സലോകോ ദേവലോകോ, ഖന്ധലോകോ ധാതുലോകോ ആയതനലോകോ, അയം ലോകോ പരോ ലോകോ, ബ്രഹ്മലോകോ ദേവലോകോ – അയം വുച്ചതി ലോകോ. നിരയലോകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ നിച്ചസാരസാരേന വാ സുഖസാരസാരേന വാ അത്തസാരസാരേന വാ നിച്ചേന വാ ധുവേന വാ സസ്സതേന വാ അവിപരിണാമധമ്മേന വാ. തിരച്ഛാനയോനിലോകോ…പേ॰… പേത്തിവിസയലോകോ… മനുസ്സലോകോ… ദേവലോകോ… ഖന്ധലോകോ… ധാതുലോകോ… ആയതനലോകോ… അയം ലോകോ… പരോ ലോകോ… ബ്രഹ്മലോകോ… ദേവലോകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ നിച്ചസാരസാരേന വാ സുഖസാരസാരേന വാ അത്തസാരസാരേന വാ നിച്ചേന വാ ധുവേന വാ സസ്സതേന വാ അവിപരിണാമധമ്മേന വാ.

    Samantamasāro lokoti. Lokoti nirayaloko tiracchānayoniloko pettivisayaloko manussaloko devaloko, khandhaloko dhātuloko āyatanaloko, ayaṃ loko paro loko, brahmaloko devaloko – ayaṃ vuccati loko. Nirayaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Tiracchānayoniloko…pe… pettivisayaloko… manussaloko… devaloko… khandhaloko… dhātuloko… āyatanaloko… ayaṃ loko… paro loko… brahmaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.

    യഥാ പന നളോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ ഏരണ്ഡോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ ഉദുമ്ബരോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ സേതകച്ഛോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ പാരിഭദ്ദകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ ഫേണപിണ്ഡോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ ഉദകപുബ്ബുളം 27 അസാരം നിസ്സാരം സാരാപഗതം , യഥാ മരീചി അസാരാ നിസ്സാരാ സാരാപഗതാ, യഥാ കദലിക്ഖന്ധോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ, യഥാ മായാ അസാരാ നിസ്സാരാ സാരാപഗതാ; ഏവമേവ നിരയലോകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ നിച്ചസാരസാരേന വാ സുഖസാരസാരേന വാ അത്തസാരസാരേന വാ നിച്ചേന വാ ധുവേന വാ സസ്സതേന വാ അവിപരിണാമധമ്മേന വാ.

    Yathā pana naḷo asāro nissāro sārāpagato, yathā eraṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udumbaro asāro nissāro sārāpagato, yathā setakaccho asāro nissāro sārāpagato, yathā pāribhaddako asāro nissāro sārāpagato, yathā pheṇapiṇḍo asāro nissāro sārāpagato, yathā udakapubbuḷaṃ 28 asāraṃ nissāraṃ sārāpagataṃ , yathā marīci asārā nissārā sārāpagatā, yathā kadalikkhandho asāro nissāro sārāpagato, yathā māyā asārā nissārā sārāpagatā; evameva nirayaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.

    തിരച്ഛാനയോനിലോകോ… പേത്തിവിസയലോകോ… മനുസ്സലോകോ… ദേവലോകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ നിച്ചസാരസാരേന വാ സുഖസാരസാരേന വാ അത്തസാരസാരേന വാ നിച്ചേന വാ ധുവേന വാ സസ്സതേന വാ അവിപരിണാമധമ്മേന വാ. ഖന്ധലോകോ… ധാതുലോകോ… ആയതനലോകോ… അയം ലോകോ… പരോ ലോകോ… ബ്രഹ്മലോകോ… ദേവലോകോ അസാരോ നിസ്സാരോ സാരാപഗതോ നിച്ചസാരസാരേന വാ സുഖസാരസാരേന വാ അത്തസാരസാരേന വാ നിച്ചേന വാ ധുവേന വാ സസ്സതേന വാ അവിപരിണാമധമ്മേന വാതി – സമന്തമസാരോ ലോകോ.

    Tiracchānayoniloko… pettivisayaloko… manussaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā. Khandhaloko… dhātuloko… āyatanaloko… ayaṃ loko… paro loko… brahmaloko… devaloko asāro nissāro sārāpagato niccasārasārena vā sukhasārasārena vā attasārasārena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vāti – samantamasāro loko.

    ദിസാ സബ്ബാ സമേരിതാതി. യേ പുരത്ഥിമായ ദിസായ സങ്ഖാരാ, തേപി ഏരിതാ സമേരിതാ ചലിതാ ഘട്ടിതാ അനിച്ചതായ ജാതിയാ അനുഗതാ ജരായ അനുസടാ ബ്യാധിനാ അഭിഭൂതാ മരണേന അബ്ഭാഹതാ ദുക്ഖേ പതിട്ഠിതാ അതാണാ അലേണാ അസരണാ അസരണീഭൂതാ. യേ പച്ഛിമായ ദിസായ സങ്ഖാരാ…പേ॰… യേ ഉത്തരായ ദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ദക്ഖിണായ ദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ പുരത്ഥിമായ അനുദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ പച്ഛിമായ അനുദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ഉത്തരായ അനുദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ദക്ഖിണായ അനുദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ഹേട്ഠിമായ ദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ഉപരിമായ ദിസായ സങ്ഖാരാ… യേ ദസസു ദിസാസു സങ്ഖാരാ, തേപി ഏരിതാ സമേരിതാ ചലിതാ ഘട്ടിതാ അനിച്ചതായ ജാതിയാ അനുഗതാ ജരായ അനുസടാ ബ്യാധിനാ അഭിഭൂതാ മരണേന അബ്ഭാഹതാ ദുക്ഖേ പതിട്ഠിതാ അതാണാ അലേണാ അസരണാ അസരണീഭൂതാ. ഭാസിതമ്പി ചേതം –

    Disā sabbā sameritāti. Ye puratthimāya disāya saṅkhārā, tepi eritā sameritā calitā ghaṭṭitā aniccatāya jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā dukkhe patiṭṭhitā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtā. Ye pacchimāya disāya saṅkhārā…pe… ye uttarāya disāya saṅkhārā… ye dakkhiṇāya disāya saṅkhārā… ye puratthimāya anudisāya saṅkhārā… ye pacchimāya anudisāya saṅkhārā… ye uttarāya anudisāya saṅkhārā… ye dakkhiṇāya anudisāya saṅkhārā… ye heṭṭhimāya disāya saṅkhārā… ye uparimāya disāya saṅkhārā… ye dasasu disāsu saṅkhārā, tepi eritā sameritā calitā ghaṭṭitā aniccatāya jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā dukkhe patiṭṭhitā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtā. Bhāsitampi cetaṃ –

    ‘‘കിഞ്ചാപി ചേതം ജലതീ വിമാനം, ഓഭാസയം ഉത്തരിയം ദിസായ;

    ‘‘Kiñcāpi cetaṃ jalatī vimānaṃ, obhāsayaṃ uttariyaṃ disāya;

    രൂപേ രണം ദിസ്വാ സദാ പവേധിതം, തസ്മാ ന രൂപേ രമതീ സുമേധോ.

    Rūpe raṇaṃ disvā sadā pavedhitaṃ, tasmā na rūpe ramatī sumedho.

    ‘‘മച്ചുനാബ്ഭാഹതോ ലോകോ, ജരായ പരിവാരിതോ;

    ‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

    തണ്ഹാസല്ലേന ഓതിണ്ണോ, ഇച്ഛാധൂമായിതോ 29 സദാ.

    Taṇhāsallena otiṇṇo, icchādhūmāyito 30 sadā.

    ‘‘സബ്ബോ ആദീപിതോ ലോകോ, സബ്ബോ ലോകോ പധൂപിതോ;

    ‘‘Sabbo ādīpito loko, sabbo loko padhūpito;

    സബ്ബോ പജ്ജലിതോ ലോകോ, സബ്ബോ ലോകോ പകമ്പിതോ’’തി.

    Sabbo pajjalito loko, sabbo loko pakampito’’ti.

    ദിസാ സബ്ബാ സമേരിതാ.

    Disā sabbā sameritā.

    ഇച്ഛം ഭവനമത്തനോതി. അത്തനോ ഭവനം താണം ലേണം സരണം ഗതിം പരായനം ഇച്ഛന്തോ സാദിയന്തോ പത്ഥയന്തോ പിഹയന്തോ അഭിജപ്പന്തോതി – ഇച്ഛം ഭവനമത്തനോ. നാദ്ദസാസിം അനോസിതന്തി. അജ്ഝോസിതംയേവ അദ്ദസം, അനജ്ഝോസിതം നാദ്ദസം, സബ്ബം യോബ്ബഞ്ഞം ജരായ ഓസിതം, സബ്ബം ആരോഗ്യം ബ്യാധിനാ ഓസിതം, സബ്ബം ജീവിതം മരണേന ഓസിതം, സബ്ബം ലാഭം അലാഭേന ഓസിതം, സബ്ബം യസം അയസേന ഓസിതം, സബ്ബം പസംസം നിന്ദായ ഓസിതം, സബ്ബം സുഖം ദുക്ഖേന ഓസിതം.

    Icchaṃ bhavanamattanoti. Attano bhavanaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ icchanto sādiyanto patthayanto pihayanto abhijappantoti – icchaṃ bhavanamattano. Nāddasāsiṃ anositanti. Ajjhositaṃyeva addasaṃ, anajjhositaṃ nāddasaṃ, sabbaṃ yobbaññaṃ jarāya ositaṃ, sabbaṃ ārogyaṃ byādhinā ositaṃ, sabbaṃ jīvitaṃ maraṇena ositaṃ, sabbaṃ lābhaṃ alābhena ositaṃ, sabbaṃ yasaṃ ayasena ositaṃ, sabbaṃ pasaṃsaṃ nindāya ositaṃ, sabbaṃ sukhaṃ dukkhena ositaṃ.

    ‘‘ലാഭോ അലാഭോ യസോ അയസോ ച, നിന്ദാ പസംസാ ച സുഖം ദുഖഞ്ച;

    ‘‘Lābho alābho yaso ayaso ca, nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukhañca;

    ഏതേ അനിച്ചാ മനുജേസു ധമ്മാ, അസസ്സതാ വിപരിണാമധമ്മാ’’തി.

    Ete aniccā manujesu dhammā, asassatā vipariṇāmadhammā’’ti.

    നാദ്ദസാസിം അനോസിതം.

    Nāddasāsiṃ anositaṃ.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സമന്തമസാരോ ലോകോ, ദിസാ സബ്ബാ സമേരിതാ;

    ‘‘Samantamasāro loko, disā sabbā sameritā;

    ഇച്ഛം ഭവനമത്തനോ, നാദ്ദസാസിം അനോസിത’’ന്തി.

    Icchaṃ bhavanamattano, nāddasāsiṃ anosita’’nti.

    ൧൭൩.

    173.

    ഓസാനേ ത്വേവ ബ്യാരുദ്ധേ, ദിസ്വാ മേ അരതീ അഹു;

    Osānetveva byāruddhe, disvā me aratī ahu;

    അഥേത്ഥ സല്ലമദ്ദക്ഖിം, ദുദ്ദസം ഹദയസ്സിതം.

    Athettha sallamaddakkhiṃ, duddasaṃ hadayassitaṃ.

    ഓസാനേ ത്വേവ ബ്യാരുദ്ധേതി. ഓസാനേ ത്വേവാതി സബ്ബം യോബ്ബഞ്ഞം ജരാ ഓസാപേതി, സബ്ബം ആരോഗ്യം ബ്യാധി ഓസാപേതി, സബ്ബം ജീവിതം മരണം ഓസാപേതി, സബ്ബം ലാഭം അലാഭോ ഓസാപേതി, സബ്ബം യസം അയസോ ഓസാപേതി, സബ്ബം പസംസം നിന്ദാ ഓസാപേതി, സബ്ബം സുഖം ദുക്ഖം ഓസാപേതീതി – ഓസാനേ ത്വേവ. ബ്യാരുദ്ധേതി യോബ്ബഞ്ഞകാമാ സത്താ ജരായ പടിവിരുദ്ധാ, ആരോഗ്യകാമാ സത്താ ബ്യാധിനാ പടിവിരുദ്ധാ, ജീവിതുകാമാ സത്താ മരണേന പടിവിരുദ്ധാ, ലാഭകാമാ സത്താ അലാഭേന പടിവിരുദ്ധാ, യസകാമാ സത്താ അയസേന പടിവിരുദ്ധാ, പസംസകാമാ സത്താ നിന്ദായ പടിവിരുദ്ധാ, സുഖകാമാ സത്താ ദുക്ഖേന പടിവിരുദ്ധാ ആഹതാ പച്ചാഹതാ ആഘാതിതാ പച്ചാഘാതിതാതി – ഓസാനേ ത്വേവ ബ്യാരുദ്ധേ.

    Osāne tveva byāruddheti. Osāne tvevāti sabbaṃ yobbaññaṃ jarā osāpeti, sabbaṃ ārogyaṃ byādhi osāpeti, sabbaṃ jīvitaṃ maraṇaṃ osāpeti, sabbaṃ lābhaṃ alābho osāpeti, sabbaṃ yasaṃ ayaso osāpeti, sabbaṃ pasaṃsaṃ nindā osāpeti, sabbaṃ sukhaṃ dukkhaṃ osāpetīti – osāne tveva. Byāruddheti yobbaññakāmā sattā jarāya paṭiviruddhā, ārogyakāmā sattā byādhinā paṭiviruddhā, jīvitukāmā sattā maraṇena paṭiviruddhā, lābhakāmā sattā alābhena paṭiviruddhā, yasakāmā sattā ayasena paṭiviruddhā, pasaṃsakāmā sattā nindāya paṭiviruddhā, sukhakāmā sattā dukkhena paṭiviruddhā āhatā paccāhatā āghātitā paccāghātitāti – osāne tveva byāruddhe.

    ദിസ്വാ മേ അരതീ അഹൂതി. ദിസ്വാതി ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ദിസ്വാ. മേ അരതീതി യാ അരതി യാ അനഭിരതി യാ അനഭിരമനാ യാ ഉക്കണ്ഠിതാ യാ പരിതസിതാ അഹൂതി – ദിസ്വാ മേ അരതീ അഹു.

    Disvāme aratī ahūti. Disvāti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – disvā. Me aratīti yā arati yā anabhirati yā anabhiramanā yā ukkaṇṭhitā yā paritasitā ahūti – disvā me aratī ahu.

    അഥേത്ഥ സല്ലമദ്ദക്ഖിന്തി. അഥാതി പദസന്ധി…പേ॰… പദാനുപുബ്ബതാപേതം – അഥാതി. ഏത്ഥാതി സത്തേസു. സല്ലന്തി സത്ത സല്ലാനി – രാഗസല്ലം, ദോസസല്ലം, മോഹസല്ലം, മാനസല്ലം, ദിട്ഠിസല്ലം, സോകസല്ലം, കഥംകഥാസല്ലം. അദ്ദക്ഖിന്തി അദ്ദസം അദക്ഖിം അപസ്സിം പടിവിജ്ഝിന്തി – അഥേത്ഥ സല്ലമദ്ദക്ഖിം.

    Athettha sallamaddakkhinti. Athāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – athāti. Etthāti sattesu. Sallanti satta sallāni – rāgasallaṃ, dosasallaṃ, mohasallaṃ, mānasallaṃ, diṭṭhisallaṃ, sokasallaṃ, kathaṃkathāsallaṃ. Addakkhinti addasaṃ adakkhiṃ apassiṃ paṭivijjhinti – athettha sallamaddakkhiṃ.

    ദുദ്ദസം ഹദയസ്സിതന്തി. ദുദ്ദസന്തി ദുദ്ദസം ദുദ്ദക്ഖം ദുപ്പസ്സം ദുബ്ബുജ്ഝം ദുരനുബുജ്ഝം ദുപ്പടിവിജ്ഝന്തി – ദുദ്ദസം. ഹദയസ്സിതന്തി ഹദയം വുച്ചതി ചിത്തം. യം ചിത്തം മനോ മാനസം ഹദയം പണ്ഡരം മനോ മനായതനം മനിന്ദ്രിയം വിഞ്ഞാണം വിഞ്ഞാണക്ഖന്ധോ തജ്ജാ മനോവിഞ്ഞാണധാതു. ഹദയസ്സിതന്തി ഹദയനിസ്സിതം ചിത്തസിതം ചിത്തനിസ്സിതം ചിത്തേന സഹഗതം സഹജാതം സംസട്ഠം സമ്പയുത്തം ഏകുപ്പാദം ഏകനിരോധം ഏകവത്ഥുകം ഏകാരമ്മണന്തി – ദുദ്ദസം ഹദയസ്സിതം.

    Duddasaṃ hadayassitanti. Duddasanti duddasaṃ duddakkhaṃ duppassaṃ dubbujjhaṃ duranubujjhaṃ duppaṭivijjhanti – duddasaṃ. Hadayassitanti hadayaṃ vuccati cittaṃ. Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu. Hadayassitanti hadayanissitaṃ cittasitaṃ cittanissitaṃ cittena sahagataṃ sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ ekuppādaṃ ekanirodhaṃ ekavatthukaṃ ekārammaṇanti – duddasaṃ hadayassitaṃ.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഓസാനേ ത്വേവ ബ്യാരുദ്ധേ, ദിസ്വാ മേ അരതീ അഹു;

    ‘‘Osāne tveva byāruddhe, disvā me aratī ahu;

    അഥേത്ഥ സല്ലമദ്ദക്ഖിം, ദുദ്ദസം ഹദയസ്സിത’’ന്തി.

    Athettha sallamaddakkhiṃ, duddasaṃ hadayassita’’nti.

    ൧൭൪.

    174.

    യേന സല്ലേന ഓതിണ്ണോ, ദിസാ സബ്ബാ വിധാവതി;

    Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvati;

    തമേവ സല്ലമബ്ബുയ്ഹ, ന ധാവതി ന സീദതി.

    Tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdati.

    യേന സല്ലേന ഓതിണ്ണോ, ദിസാ സബ്ബാ വിധാവതീതി. സല്ലന്തി. സത്ത സല്ലാനി – രാഗസല്ലം, ദോസസല്ലം, മോഹസല്ലം, മാനസല്ലം, ദിട്ഠിസല്ലം, സോകസല്ലം, കഥംകഥാസല്ലം. കതമം രാഗസല്ലം? യോ രാഗോ സാരാഗോ അനുനയോ അനുരോധോ നന്ദിരാഗോ ചിത്തസ്സ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം – ഇദം രാഗസല്ലം.

    Yenasallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatīti. Sallanti. Satta sallāni – rāgasallaṃ, dosasallaṃ, mohasallaṃ, mānasallaṃ, diṭṭhisallaṃ, sokasallaṃ, kathaṃkathāsallaṃ. Katamaṃ rāgasallaṃ? Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandirāgo cittassa sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ – idaṃ rāgasallaṃ.

    കതമം ദോസസല്ലം? ‘‘അനത്ഥം മേ അചരീ’’തി ആഘാതോ ജായതി ‘‘അനത്ഥം മേ ചരതീ’’തി ആഘാതോ ജായതി, ‘‘അനത്ഥം മേ ചരിസ്സതീ’’തി ആഘാതോ ജായതി…പേ॰… ചണ്ഡിക്കം അസുരോപോ അനത്തമനതാ ചിത്തസ്സ – ഇദം ദോസസല്ലം.

    Katamaṃ dosasallaṃ? ‘‘Anatthaṃ me acarī’’ti āghāto jāyati ‘‘anatthaṃ me caratī’’ti āghāto jāyati, ‘‘anatthaṃ me carissatī’’ti āghāto jāyati…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – idaṃ dosasallaṃ.

    കതമം മോഹസല്ലം? ദുക്ഖേ അഞ്ഞാണം…പേ॰… ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ അഞ്ഞാണം, പുബ്ബന്തേ അഞ്ഞാണം, അപരന്തേ അഞ്ഞാണം, പുബ്ബന്താപരന്തേ അഞ്ഞാണം , ഇദപ്പച്ചയതാപടിച്ചസമുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു അഞ്ഞാണം. യം ഏവരൂപം അദസ്സനം അനഭിസമയോ അനനുബോധോ അസമ്ബോധോ അപ്പടിവേധോ അസങ്ഗാഹണാ അപരിയോഗാഹണാ 31 അസമപേക്ഖനാ അപച്ചവേക്ഖനാ അപച്ചക്ഖകമ്മം ദുമ്മേജ്ഝം ബാല്യം മോഹോ പമോഹോ സമ്മോഹോ അവിജ്ജാ അവിജ്ജോഘോ അവിജ്ജായോഗോ അവിജ്ജാനുസയോ അവിജ്ജാപരിയുട്ഠാനം അവിജ്ജാലങ്ഗീ മോഹോ അകുസലമൂലം – ഇദം മോഹസല്ലം.

    Katamaṃ mohasallaṃ? Dukkhe aññāṇaṃ…pe… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ, pubbante aññāṇaṃ, aparante aññāṇaṃ, pubbantāparante aññāṇaṃ , idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu aññāṇaṃ. Yaṃ evarūpaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhaṇā apariyogāhaṇā 32 asamapekkhanā apaccavekkhanā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ mohasallaṃ.

    കതമം മാനസല്ലം? ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി മാനോ. യോ ഏവരൂപോ മാനോ മഞ്ഞനാ മഞ്ഞിതത്തം ഉന്നതി ഉന്നമോ ധജോ സമ്പഗ്ഗാഹോ കേതുകമ്യതാ ചിത്തസ്സ – ഇദം മാനസല്ലം.

    Katamaṃ mānasallaṃ? ‘‘Seyyohamasmī’’ti māno, ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, ‘‘hīnohamasmī’’ti māno. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – idaṃ mānasallaṃ.

    കതമം ദിട്ഠിസല്ലം? വീസതിവത്ഥുകാ സക്കായദിട്ഠി, ദസവത്ഥുകാ മിച്ഛാദിട്ഠി, ദസവത്ഥുകാ അന്തഗ്ഗാഹികാ ദിട്ഠി. യാ ഏവരൂപാ ദിട്ഠി ദിട്ഠിഗതം ദിട്ഠിഗഹനം ദിട്ഠികന്താരോ ദിട്ഠിവിസൂകായികം ദിട്ഠിവിപ്ഫന്ദിതം ദിട്ഠിസഞ്ഞോജനം ഗാഹോ പടിഗ്ഗാഹോ അഭിനിവേസോ പരാമാസോ കുമ്മഗ്ഗോ 33 മിച്ഛാപഥോ മിച്ഛത്തം തിത്ഥായതനം വിപരിയാസഗ്ഗാഹോ വിപരീതഗ്ഗാഹോ വിപല്ലാസഗ്ഗാഹോ മിച്ഛാഗാഹോ അയാഥാവകസ്മിം ‘‘യാഥാവക’’ന്തി ഗാഹോ യാവതാ ദ്വാസട്ഠി ദിട്ഠിഗതാനി – ഇദം ദിട്ഠിസല്ലം.

    Katamaṃ diṭṭhisallaṃ? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikā diṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaññojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo 34 micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ ‘‘yāthāvaka’’nti gāho yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – idaṃ diṭṭhisallaṃ.

    കതമം സോകസല്ലം? ഞാതിബ്യസനേന വാ ഫുട്ഠസ്സ രോഗബ്യസനേന വാ ഫുട്ഠസ്സ ഭോഗബ്യസനേന വാ ഫുട്ഠസ്സ സീലബ്യസനേന വാ ഫുട്ഠസ്സ ദിട്ഠിബ്യസനേന വാ ഫുട്ഠസ്സ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന ബ്യസനേന സമന്നാഗതസ്സ അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന ദുക്ഖധമ്മേന ഫുട്ഠസ്സ സോകോ സോചനാ സോചിതത്തം അന്തോസോകോ അന്തോപരിസോകോ അന്തോഡാഹോ അന്തോപരിഡാഹോ ചേതസോ പരിജ്ഝായനാ ദോമനസ്സം – ഇദം സോകസല്ലം.

    Katamaṃ sokasallaṃ? Ñātibyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko antoḍāho antopariḍāho cetaso parijjhāyanā domanassaṃ – idaṃ sokasallaṃ.

    കതമം കഥംകഥാസല്ലം? ദുക്ഖേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖസമുദയേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖനിരോധേ കങ്ഖാ, ദുക്ഖനിരോധഗാമിനിയാ പടിപദായ കങ്ഖാ, പുബ്ബന്തേ കങ്ഖാ, അപരന്തേ കങ്ഖാ, പുബ്ബന്താപരന്തേ കങ്ഖാ, ഇദപ്പച്ചയതാപടിച്ചസമുപ്പന്നേസു ധമ്മേസു കങ്ഖാ. യാ ഏവരൂപാ കങ്ഖാ കങ്ഖായനാ കങ്ഖായിതത്തം വിമതി വിചികിച്ഛാ ദ്വേള്ഹകം ദ്വേധാപഥോ സംസയോ അനേകംസഗ്ഗാഹോ ആസപ്പനാ പരിസപ്പനാ അപരിയോഗാഹണാ ഛമ്ഭിതത്തം ചിത്തസ്സ മനോവിലേഖോ – ഇദം കഥംകഥാസല്ലം.

    Katamaṃ kathaṃkathāsallaṃ? Dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā. Yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho – idaṃ kathaṃkathāsallaṃ.

    യേന സല്ലേന ഓതിണ്ണോ, ദിസാ സബ്ബാ വിധാവതീതി. രാഗസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരതി, വാചായ ദുച്ചരിതം ചരതി, മനസാ ദുച്ചരിതം ചരതി, പാണമ്പി ഹനതി, അദിന്നമ്പി ആദിയതി, സന്ധിമ്പി ഛിന്ദതി, നില്ലോപമ്പി ഹരതി, ഏകാഗാരികമ്പി കരോതി, പരിപന്ഥേപി തിട്ഠതി, പരദാരമ്പി ഗച്ഛതി, മുസാപി ഭണതി; ഏവമ്പി രാഗസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി. അഥ വാ രാഗസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ഭോഗേ പരിയേസന്തോ നാവായ മഹാസമുദ്ദം പക്ഖന്ദതി. സീതസ്സ പുരക്ഖതോ ഉണ്ഹസ്സ പുരക്ഖതോ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേഹി പീളിയമാനോ 35 ഖുപ്പിപാസായ മിയ്യമാനോ തിഗുമ്ബം ഗച്ഛതി, തക്കോലം ഗച്ഛതി, തക്കസീലം ഗച്ഛതി, കാളമുഖം ഗച്ഛതി, പുരപൂരം ഗച്ഛതി, വേസുങ്ഗം ഗച്ഛതി, വേരാപഥം ഗച്ഛതി, ജവം ഗച്ഛതി, താമലിം ഗച്ഛതി, വങ്കം ഗച്ഛതി, ഏളബന്ധനം ഗച്ഛതി, സുവണ്ണകൂടം ഗച്ഛതി, സുവണ്ണഭൂമിം ഗച്ഛതി, തമ്ബപണ്ണിം ഗച്ഛതി, സുപ്പാദകം 36 ഗച്ഛതി, ഭാരുകച്ഛം ഗച്ഛതി, സുരട്ഠം ഗച്ഛതി, ഭങ്ഗലോകം 37 ഗച്ഛതി, ഭങ്ഗണം 38 ഗച്ഛതി, പരമഭങ്ഗണം ഗച്ഛതി, യോനം ഗച്ഛതി, പരമയോനം ഗച്ഛതി, വിനകം ഗച്ഛതി, മൂലപദം ഗച്ഛതി, മരുകന്താരം ഗച്ഛതി, ജണ്ണുപഥം ഗച്ഛതി, അജപഥം ഗച്ഛതി , മേണ്ഡപഥം ഗച്ഛതി, സങ്കുപഥം ഗച്ഛതി, ഛത്തപഥം ഗച്ഛതി, വംസപഥം ഗച്ഛതി, സകുണപഥം ഗച്ഛതി, മൂസികപഥം ഗച്ഛതി, ദരിപഥം ഗച്ഛതി, വേത്താചാരം ഗച്ഛതി; പരിയേസന്തോ ന ലഭതി, അലാഭമൂലകമ്പി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി, പരിയേസന്തോ ലഭതി, ലദ്ധാ ആരക്ഖമൂലകമ്പി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി ‘‘കിന്തി മേ ഭോഗേ നേവ രാജാനോ ഹരേയ്യും ന ചോരാ ഹരേയ്യും ന അഗ്ഗി ദഹേയ്യ ന ഉദകം വഹേയ്യ ന അപ്പിയാ ദായാദാ ഹരേയ്യു’’ന്തി. തസ്സ ഏവം ആരക്ഖതോ ഗോപയതോ തേ ഭോഗാ വിപ്പലുജ്ജന്തി , സോ വിപ്പയോഗമൂലകമ്പി ദുക്ഖം ദോമനസ്സം പടിസംവേദേതി. ഏവമ്പി രാഗസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    Yenasallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvatīti. Rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati; evampi rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati. Atha vā rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato bhoge pariyesanto nāvāya mahāsamuddaṃ pakkhandati. Sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi pīḷiyamāno 39 khuppipāsāya miyyamāno tigumbaṃ gacchati, takkolaṃ gacchati, takkasīlaṃ gacchati, kāḷamukhaṃ gacchati, purapūraṃ gacchati, vesuṅgaṃ gacchati, verāpathaṃ gacchati, javaṃ gacchati, tāmaliṃ gacchati, vaṅkaṃ gacchati, eḷabandhanaṃ gacchati, suvaṇṇakūṭaṃ gacchati, suvaṇṇabhūmiṃ gacchati, tambapaṇṇiṃ gacchati, suppādakaṃ 40 gacchati, bhārukacchaṃ gacchati, suraṭṭhaṃ gacchati, bhaṅgalokaṃ 41 gacchati, bhaṅgaṇaṃ 42 gacchati, paramabhaṅgaṇaṃ gacchati, yonaṃ gacchati, paramayonaṃ gacchati, vinakaṃ gacchati, mūlapadaṃ gacchati, marukantāraṃ gacchati, jaṇṇupathaṃ gacchati, ajapathaṃ gacchati , meṇḍapathaṃ gacchati, saṅkupathaṃ gacchati, chattapathaṃ gacchati, vaṃsapathaṃ gacchati, sakuṇapathaṃ gacchati, mūsikapathaṃ gacchati, daripathaṃ gacchati, vettācāraṃ gacchati; pariyesanto na labhati, alābhamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti, pariyesanto labhati, laddhā ārakkhamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti ‘‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi daheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyu’’nti. Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhogā vippalujjanti , so vippayogamūlakampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Evampi rāgasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    ദോസസല്ലേന…പേ॰… മോഹസല്ലേന… മാനസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരതി, വാചായ ദുച്ചരിതം ചരതി, മനസാ ദുച്ചരിതം ചരതി, പാണമ്പി ഹനതി, അദിന്നമ്പി ആദിയതി, സന്ധിമ്പി ഛിന്ദതി, നില്ലോപമ്പി ഹരതി, ഏകാഗാരികമ്പി കരോതി, പരിപന്ഥേപി തിട്ഠതി, പരദാരമ്പി ഗച്ഛതി, മുസാപി ഭണതി. ഏവം മാനസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    Dosasallena…pe… mohasallena… mānasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Evaṃ mānasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    ദിട്ഠിസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ അചേലകോ ഹോതി മുത്താചാരോ ഹത്ഥാപലേഖനോ 43, ന ഏഹിഭദന്തികോ , ന തിട്ഠഭദന്തികോ; നാഭിഹടം, ന ഉദ്ദിസ്സകതം, ന നിമന്തനം സാദിയതി, സോ ന കുമ്ഭിമുഖാ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ന കളോപിമുഖാ 44 പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ന ഏളകമന്തരം, ന ദണ്ഡമന്തരം, ന മുസലമന്തരം, ന ദ്വിന്നം ഭുഞ്ജമാനാനം, ന ഗബ്ഭിനിയാ, ന പായമാനായ, ന പുരിസന്തരഗതായ, ന സംകിത്തീസു, ന യത്ഥ സാ ഉപട്ഠിതോ ഹോതി, ന യത്ഥ മക്ഖികാ സണ്ഡസണ്ഡചാരിനീ. ന മച്ഛം ന മംസം ന സുരം ന മേരയം ന ഥുസോദകം പിവതി. സോ ഏകാഗാരികോ വാ ഹോതി ഏകാലോപികോ, ദ്വാഗാരികോ വാ ഹോതി ദ്വാലോപികോ…പേ॰… സത്താഗാരികോ വാ ഹോതി സത്താലോപികോ. ഏകിസ്സാപി ഭത്തിയാ യാപേതി, ദ്വീഹിപി ഭത്തീഹി യാപേതി…പേ॰… സത്തഹിപി ഭത്തീഹി യാപേതി. ഏകാഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേതി, ദ്വീഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേതി…പേ॰… സത്താഹികമ്പി ആഹാരം ആഹാരേതി. ഇതി ഏവരൂപം അഡ്ഢമാസികമ്പി പരിയായഭത്തഭോജനാനുയോഗമനുയുത്തോ വിഹരതി. ഏവമ്പി ദിട്ഠിസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    Diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano 45, na ehibhadantiko , na tiṭṭhabhadantiko; nābhihaṭaṃ, na uddissakataṃ, na nimantanaṃ sādiyati, so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā 46 paṭiggaṇhāti, na eḷakamantaraṃ, na daṇḍamantaraṃ, na musalamantaraṃ, na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ, na gabbhiniyā, na pāyamānāya, na purisantaragatāya, na saṃkittīsu, na yattha sā upaṭṭhito hoti, na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī. Na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivati. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko…pe… sattāgāriko vā hoti sattālopiko. Ekissāpi bhattiyā yāpeti, dvīhipi bhattīhi yāpeti…pe… sattahipi bhattīhi yāpeti. Ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi āhāraṃ āhāreti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhāreti. Iti evarūpaṃ aḍḍhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati. Evampi diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    അഥ വാ ദിട്ഠിസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ സോ സാകഭക്ഖോ വാ ഹോതി, സാമാകഭക്ഖോ വാ ഹോതി, നീവാരഭക്ഖോ വാ ഹോതി, ദദ്ദുലഭക്ഖോ വാ ഹോതി, ഹടഭക്ഖോ വാ ഹോതി, കണഭക്ഖോ വാ ഹോതി, ആചാമഭക്ഖോ വാ ഹോതി, പിഞ്ഞാകഭക്ഖോ വാ ഹോതി, തിലഭക്ഖോ വാ ഹോതി, തിണഭക്ഖോ വാ ഹോതി, ഗോമയഭക്ഖോ വാ ഹോതി, വനമൂലഫലാഹാരോ യാപേതി പവത്തഫലഭോജനോ. സോ സാണാനിപി ധാരേതി, മസാണാനിപി ധാരേതി, ഛവദുസ്സാനിപി ധാരേതി, പംസുകൂലാനിപി ധാരേതി, തിരീടാനിപി ധാരേതി, അജിനാനിപി ധാരേതി, അജിനക്ഖിപമ്പി ധാരേതി, കുസചീരമ്പി ധാരേതി, വാകചീരമ്പി ധാരേതി, ഫലകചീരമ്പി ധാരേതി, കേസകമ്ബലമ്പി ധാരേതി, ഉലൂകപക്ഖമ്പി ധാരേതി, കേസമസ്സുലോചകോപി ഹോതി, കേസമസ്സുലോചനാനുയോഗമനുയുത്തോ വിഹരതി. ഉബ്ഭട്ഠകോപി ഹോതി ആസനപടിക്ഖിത്തോ, ഉക്കുടികോപി ഹോതി ഉക്കുടികപ്പധാനമനുയുത്തോ, കണ്ടകാപസ്സയികോ ഹോതി, കണ്ടകാപസ്സയേ സേയ്യം കപ്പേതി, ഫലകസേയ്യമ്പി കപ്പേതി, ഥണ്ഡിലസേയ്യമ്പി കപ്പേതി, ഏകാപസ്സയികോ ഹോതി രജോജല്ലധരോ, അബ്ഭോകാസികോപി ഹോതി യഥാസന്ഥതികോ, വേകടികോപി ഹോതി വികടഭോജനാനുയോഗമനുയുത്തോ, അപാനകോപി ഹോതി അപാനകത്തമനുയുത്തോ, സായതതിയകമ്പി ഉദകോരോഹനാനുയോഗമനുയുത്തോ വിഹരതി. ഇതി ഏവരൂപം അനേകവിഹിതം കായസ്സ ആതാപനപരിതാപനാനുയോഗമനുയുത്തോ വിഹരതി. ഏവമ്പി ദിട്ഠിസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    Atha vā diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato so sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho vā hoti, tilabhakkho vā hoti, tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti, vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojano. So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinānipi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti, kesamassulocanānuyogamanuyutto viharati. Ubbhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayiko hoti, kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaṇḍilaseyyampi kappeti, ekāpassayiko hoti rajojalladharo, abbhokāsikopi hoti yathāsanthatiko, vekaṭikopi hoti vikaṭabhojanānuyogamanuyutto, apānakopi hoti apānakattamanuyutto, sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati. Iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati. Evampi diṭṭhisallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    സോകസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ സോചതി കിലമതി പരിദേവതി ഉരത്താളിം കന്ദതി സമ്മോഹം ആപജ്ജതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ –

    Sokasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ബ്രാഹ്മണ, ഇമിസ്സായേവ സാവത്ഥിയാ അഞ്ഞതരിസ്സാ ഇത്ഥിയാ മാതാ കാലമകാസി. സാ തസ്സാ കാലം കിരിയായ ഉമ്മത്തികാ ഖിത്തചിത്താ രഥിയായ രഥിയം, സിങ്ഘാടകേന സിങ്ഘാടകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹ – ‘അപി മേ മാതരം അദ്ദസ്സഥ, അപി മേ മാതരം അദ്ദസ്സഥാ’തി .

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā mātā kālamakāsi. Sā tassā kālaṃ kiriyāya ummattikā khittacittā rathiyāya rathiyaṃ, siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha, api me mātaraṃ addassathā’ti .

    ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ബ്രാഹ്മണ, ഇമിസ്സായേവ സാവത്ഥിയാ അഞ്ഞതരിസ്സാ ഇത്ഥിയാ പിതാ കാലമകാസി… ഭാതാ കാലമകാസി… ഭഗിനീ കാലമകാസി… പുത്തോ കാലമകാസി… ധീതാ കാലമകാസി… സാമികോ കാലമകാസി. സാ തസ്സ കാലം കിരിയായ ഉമ്മത്തികാ ഖിത്തചിത്താ രഥിയായ രഥിയം, സിങ്ഘാടകേന സിങ്ഘാടകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹ – ‘അപി മേ സാമികം അദ്ദസ്സഥ, അപി മേ സാമികം അദ്ദസ്സഥാ’തി.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarissā itthiyā pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… sāmiko kālamakāsi. Sā tassa kālaṃ kiriyāya ummattikā khittacittā rathiyāya rathiyaṃ, siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me sāmikaṃ addassatha, api me sāmikaṃ addassathā’ti.

    ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ബ്രാഹ്മണ, ഇമിസ്സായേവ സാവത്ഥിയാ അഞ്ഞതരസ്സ പുരിസസ്സ മാതാ കാലമകാസി. സോ തസ്സാ കാലം കിരിയായ ഉമ്മത്തകോ ഖിത്തചിത്തോ രഥിയായ രഥിയം, സിങ്ഘാടകേന സിങ്ഘാടകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹ – ‘അപി മേ മാതരം അദ്ദസ്സഥ, അപി മേ മാതരം അദ്ദസ്സഥാ’തി.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa mātā kālamakāsi. So tassā kālaṃ kiriyāya ummattako khittacitto rathiyāya rathiyaṃ, siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me mātaraṃ addassatha, api me mātaraṃ addassathā’ti.

    ‘‘ഭൂതപുബ്ബം , ബ്രാഹ്മണ, ഇമിസ്സായേവ സാവത്ഥിയാ അഞ്ഞതരസ്സ പുരിസസ്സ പിതാ കാലമകാസി… ഭാതാ കാലമകാസി… ഭഗിനീ കാലമകാസി… പുത്തോ കാലമകാസി… ധീതാ കാലമകാസി… പജാപതി കാലമകാസി. സോ തസ്സാ കാലം കിരിയായ ഉമ്മത്തകോ ഖിത്തചിത്തോ രഥിയായ രഥിയം, സിങ്ഘാടകേന സിങ്ഘാടകം ഉപസങ്കമിത്വാ ഏവമാഹ – ‘അപി മേ പജാപതിം അദ്ദസ്സഥ, അപി മേ പജാപതിം അദ്ദസ്സഥാ’തി.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ , brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa purisassa pitā kālamakāsi… bhātā kālamakāsi… bhaginī kālamakāsi… putto kālamakāsi… dhītā kālamakāsi… pajāpati kālamakāsi. So tassā kālaṃ kiriyāya ummattako khittacitto rathiyāya rathiyaṃ, siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha – ‘api me pajāpatiṃ addassatha, api me pajāpatiṃ addassathā’ti.

    ‘‘ഭൂതപുബ്ബം, ബ്രാഹ്മണ, ഇമിസ്സായേവ സാവത്ഥിയാ അഞ്ഞതരാ ഇത്ഥീ ഞാതികുലം അഗമാസി. തസ്സാ തേ ഞാതകാ സാമികം അച്ഛിന്ദിത്വാ അഞ്ഞസ്സ ദാതുകാമാ, സാ ച നം ന ഇച്ഛതി. അഥ ഖോ സാ ഇത്ഥീ സാമികം ഏതദവോച – ‘ഇമേ, അയ്യപുത്ത, ഞാതകാ തവ അച്ഛിന്ദിത്വാ അഞ്ഞസ്സ ദാതുകാമാ, ഉഭോ മയം മരിസ്സാമാ’തി. അഥ ഖോ സോ പുരിസോ തം ഇത്ഥിം ദ്വിധാ ഛേത്വാ അത്താനം ഓപാതേതി – ‘ഉഭോ പേച്ച ഭവിസ്സാമാ’’’തി. ഏവം സോകസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    ‘‘Bhūtapubbaṃ, brāhmaṇa, imissāyeva sāvatthiyā aññatarā itthī ñātikulaṃ agamāsi. Tassā te ñātakā sāmikaṃ acchinditvā aññassa dātukāmā, sā ca naṃ na icchati. Atha kho sā itthī sāmikaṃ etadavoca – ‘ime, ayyaputta, ñātakā tava acchinditvā aññassa dātukāmā, ubho mayaṃ marissāmā’ti. Atha kho so puriso taṃ itthiṃ dvidhā chetvā attānaṃ opāteti – ‘ubho pecca bhavissāmā’’’ti. Evaṃ sokasallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    കഥംകഥാസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ സംസയപക്ഖന്ദോ ഹോതി വിമതിപക്ഖന്ദോ ദ്വേള്ഹകജാതോ – ‘‘അഹോസിം നു ഖോ അഹം അതീതമദ്ധാനം, നനു ഖോ അഹോസിം അതീതമദ്ധാനം, കിം നു ഖോ അഹോസിം അതീതമദ്ധാനം, കഥം നു ഖോ അഹോസിം അതീതമദ്ധാനം , കിം ഹുത്വാ കിം അഹോസിം നു ഖോ അതീതമദ്ധാനം, ഭവിസ്സാമി നു ഖോ അഹം അനാഗതമദ്ധാനം, നനു ഖോ ഭവിസ്സാമി അനാഗതമദ്ധാനം, കിം നു ഖോ ഭവിസ്സാമി അനാഗതമദ്ധാനം, കഥം നു ഖോ ഭവിസ്സാമി അനാഗതമദ്ധാനം, കിം ഹുത്വാ കിം ഭവിസ്സാമി നു ഖോ അനാഗതമദ്ധാനം, ഏതരഹി വാ പച്ചുപ്പന്നം അദ്ധാനം അജ്ഝത്തം കഥംകഥീ ഹോതി, അഹം നു ഖോസ്മി, നോ നു ഖോസ്മി, കിം നു ഖോസ്മി കഥം നു ഖോസ്മി, അയം നു ഖോ സത്തോ കുതോ ആഗതോ, സോ കുഹിം ഗാമീ ഭവിസ്സതീ’’തി. ഏവം കഥംകഥാസല്ലേന ഓതിണ്ണോ വിദ്ധോ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതി.

    Kathaṃkathāsallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, nanu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kiṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ , kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho atītamaddhānaṃ, bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, nanu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kathaṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ, kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho anāgatamaddhānaṃ, etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ajjhattaṃ kathaṃkathī hoti, ahaṃ nu khosmi, no nu khosmi, kiṃ nu khosmi kathaṃ nu khosmi, ayaṃ nu kho satto kuto āgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatī’’ti. Evaṃ kathaṃkathāsallena otiṇṇo viddho phuṭṭho pareto samohito samannāgato dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsarati.

    തേ സല്ലേ അഭിസങ്ഖരോതി; തേ സല്ലേ അഭിസങ്ഖരോന്തോ സല്ലാഭിസങ്ഖാരവസേന പുരത്ഥിമം ദിസം ധാവതി, പച്ഛിമം ദിസം ധാവതി, ഉത്തരം ദിസം ധാവതി, ദക്ഖിണം ദിസം ധാവതി. തേ സല്ലാഭിസങ്ഖാരാ അപ്പഹീനാ; സല്ലാഭിസങ്ഖാരാനം അപ്പഹീനത്താ ഗതിയാ ധാവതി, നിരയേ ധാവതി , തിരച്ഛാനയോനിയാ ധാവതി, പേത്തിവിസയേ ധാവതി, മനുസ്സലോകേ ധാവതി, ദേവലോകേ ധാവതി, ഗതിയാ ഗതിം, ഉപപത്തിയാ ഉപപത്തിം, പടിസന്ധിയാ പടിസന്ധിം, ഭവേന ഭവം, സംസാരേന സംസാരം, വട്ടേന വട്ടം ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതീതി – യേന സല്ലേന ഓതിണ്ണോ ദിസാ സബ്ബാ വിധാവതി.

    Te salle abhisaṅkharoti; te salle abhisaṅkharonto sallābhisaṅkhāravasena puratthimaṃ disaṃ dhāvati, pacchimaṃ disaṃ dhāvati, uttaraṃ disaṃ dhāvati, dakkhiṇaṃ disaṃ dhāvati. Te sallābhisaṅkhārā appahīnā; sallābhisaṅkhārānaṃ appahīnattā gatiyā dhāvati, niraye dhāvati , tiracchānayoniyā dhāvati, pettivisaye dhāvati, manussaloke dhāvati, devaloke dhāvati, gatiyā gatiṃ, upapattiyā upapattiṃ, paṭisandhiyā paṭisandhiṃ, bhavena bhavaṃ, saṃsārena saṃsāraṃ, vaṭṭena vaṭṭaṃ dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsaratīti – yena sallena otiṇṇo disā sabbā vidhāvati.

    തമേവ സല്ലമബ്ബുയ്ഹ, ന ധാവതി ന സീദതീതി. തമേവ രാഗസല്ലം ദോസസല്ലം മോഹസല്ലം മാനസല്ലം ദിട്ഠിസല്ലം സോകസല്ലം കഥംകഥാസല്ലം അബ്ബുയ്ഹ അബ്ബുഹിത്വാ ഉദ്ധരിത്വാ സമുദ്ധരിത്വാ ഉപ്പാടയിത്വാ സമുപ്പാടയിത്വാ 47 പജഹിത്വാ വിനോദേത്വാ ബ്യന്തിം കരിത്വാ അനഭാവം ഗമേത്വാ നേവ പുരത്ഥിമം ദിസം ധാവതി ന പച്ഛിമം ദിസം ധാവതി ന ഉത്തരം ദിസം ധാവതി ന ദക്ഖിണം ദിസം ധാവതി. തേ സല്ലാഭിസങ്ഖാരാ പഹീനാ; സല്ലാഭിസങ്ഖാരാനം പഹീനത്താ ഗതിയാ ന ധാവതി, നിരയേ ന ധാവതി, തിരച്ഛാനയോനിയാ ന ധാവതി, പേത്തിവിസയേ ന ധാവതി, മനുസ്സലോകേ ന ധാവതി, ദേവലോകേ ന ധാവതി, ന ഗതിയാ ഗതിം, ന ഉപപത്തിയാ ഉപപത്തിം, ന പടിസന്ധിയാ പടിസന്ധിം, ന ഭവേന ഭവം, ന സംസാരേന സംസാരം, ന വട്ടേന വട്ടം ധാവതി വിധാവതി സന്ധാവതി സംസരതീതി – തമേവ സല്ലമബ്ബുയ്ഹ ന ധാവതി. ന സീദതീതി കാമോഘേ ന സീദതി, ഭവോഘേ ന സീദതി, ദിട്ഠോഘേ ന സീദതി, അവിജ്ജോഘേ ന സീദതി, ന സംസീദതി ന ഓസീദതി ന അവസീദതി ന ഗച്ഛതി ന അവഗച്ഛതീതി – തമേവ സല്ലമബ്ബുയ്ഹ, ന ധാവതി ന സീദതി.

    Tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdatīti. Tameva rāgasallaṃ dosasallaṃ mohasallaṃ mānasallaṃ diṭṭhisallaṃ sokasallaṃ kathaṃkathāsallaṃ abbuyha abbuhitvā uddharitvā samuddharitvā uppāṭayitvā samuppāṭayitvā 48 pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā neva puratthimaṃ disaṃ dhāvati na pacchimaṃ disaṃ dhāvati na uttaraṃ disaṃ dhāvati na dakkhiṇaṃ disaṃ dhāvati. Te sallābhisaṅkhārā pahīnā; sallābhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā na dhāvati, niraye na dhāvati, tiracchānayoniyā na dhāvati, pettivisaye na dhāvati, manussaloke na dhāvati, devaloke na dhāvati, na gatiyā gatiṃ, na upapattiyā upapattiṃ, na paṭisandhiyā paṭisandhiṃ, na bhavena bhavaṃ, na saṃsārena saṃsāraṃ, na vaṭṭena vaṭṭaṃ dhāvati vidhāvati sandhāvati saṃsaratīti – tameva sallamabbuyha na dhāvati. Na sīdatīti kāmoghe na sīdati, bhavoghe na sīdati, diṭṭhoghe na sīdati, avijjoghe na sīdati, na saṃsīdati na osīdati na avasīdati na gacchati na avagacchatīti – tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdati.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘യേന സല്ലേന ഓതിണ്ണോ, ദിസാ സബ്ബാ വിധാവതി;

    ‘‘Yena sallena otiṇṇo, disā sabbā vidhāvati;

    തമേവ സല്ലമബ്ബുയ്ഹ, ന ധാവതി ന സീദതീ’’തി.

    Tameva sallamabbuyha, na dhāvati na sīdatī’’ti.

    ൧൭൫.

    175.

    തത്ഥ സിക്ഖാനുഗീയന്തി, യാനി ലോകേ ഗധിതാനി;

    Tatthasikkhānugīyanti, yāni loke gadhitāni;

    ന തേസു പസുതോ സിയാ, നിബ്ബിജ്ഝ സബ്ബസോ കാമേ;

    Na tesu pasuto siyā, nibbijjha sabbaso kāme;

    സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ.

    Sikkhe nibbānamattano.

    തത്ഥ സിക്ഖാനുഗീയന്തി, യാനി ലോകേ ഗധിതാനീതി. സിക്ഖാതി ഹത്ഥിസിക്ഖാ അസ്സസിക്ഖാ രഥസിക്ഖാ ധനുസിക്ഖാ സാലാകിയം സല്ലകത്തിയം കായതികിച്ഛം ഭൂതിയം കോമാരഭച്ചം 49. അനുഗീയന്തീതി ഗീയന്തി നിഗ്ഗീയന്തി കഥീയന്തി ഭണീയന്തി ദീപീയന്തി വോഹരീയന്തി. അഥ വാ ഗീയന്തി ഗണ്ഹീയന്തി ഉഗ്ഗണ്ഹീയന്തി ധാരീയന്തി ഉപധാരീയന്തി ഉപലക്ഖീയന്തി ഗധിതപടിലാഭായ. ഗധിതാ വുച്ചന്തി പഞ്ച കാമഗുണാ – ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസഞ്ഹിതാ രജനീയാ, സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞേയ്യാ രസാ… കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസഞ്ഹിതാ രജനീയാ. കിംകാരണാ ഗധിതാ വുച്ചന്തി പഞ്ച കാമഗുണാ? യേഭുയ്യേന ദേവമനുസ്സാ പഞ്ച കാമഗുണേ ഇച്ഛന്തി സാദിയന്തി പത്ഥയന്തി പിഹയന്തി അഭിജപ്പന്തി തംകാരണാ ഗധിതാ വുച്ചന്തി പഞ്ച കാമഗുണാ. ലോകേതി മനുസ്സലോകേതി – തത്ഥ സിക്ഖാനുഗീയന്തി, യാനി ലോകേ ഗധിതാനി.

    Tattha sikkhānugīyanti, yāni loke gadhitānīti. Sikkhāti hatthisikkhā assasikkhā rathasikkhā dhanusikkhā sālākiyaṃ sallakattiyaṃ kāyatikicchaṃ bhūtiyaṃ komārabhaccaṃ 50. Anugīyantīti gīyanti niggīyanti kathīyanti bhaṇīyanti dīpīyanti voharīyanti. Atha vā gīyanti gaṇhīyanti uggaṇhīyanti dhārīyanti upadhārīyanti upalakkhīyanti gadhitapaṭilābhāya. Gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā – cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā. Kiṃkāraṇā gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā? Yebhuyyena devamanussā pañca kāmaguṇe icchanti sādiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti taṃkāraṇā gadhitā vuccanti pañca kāmaguṇā. Loketi manussaloketi – tattha sikkhānugīyanti, yāni loke gadhitāni.

    ന തേസു പസുതോ സിയാതി. താസു വാ സിക്ഖാസു തേസു വാ പഞ്ചസു കാമഗുണേസു ന പസുതോ സിയാ, ന തന്നിന്നോ അസ്സ, ന തപ്പോണോ, ന തപ്പബ്ഭാരോ, ന തദധിമുത്തോ, ന തദധിപതേയ്യോതി – ന തേസു പസുതോ സിയാ.

    Na tesu pasuto siyāti. Tāsu vā sikkhāsu tesu vā pañcasu kāmaguṇesu na pasuto siyā, na tanninno assa, na tappoṇo, na tappabbhāro, na tadadhimutto, na tadadhipateyyoti – na tesu pasuto siyā.

    നിബ്ബിജ്ഝ സബ്ബസോ കാമേതി. നിബ്ബിജ്ഝാതി പടിവിജ്ഝിത്വാ. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി പടിവിജ്ഝിത്വാ, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി പടിവിജ്ഝിത്വാ…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്തി പടിവിജ്ഝിത്വാ. സബ്ബസോതി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം പരിയാദിയനവചനമേതം – സബ്ബസോതി. കാമാതി ഉദ്ദാനതോ ദ്വേ കാമാ – വത്ഥുകാമാ ച കിലേസകാമാ ച…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി വത്ഥുകാമാ…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി കിലേസകാമാതി – നിബ്ബിജ്ഝ സബ്ബസോ കാമേ.

    Nibbijjhasabbaso kāmeti. Nibbijjhāti paṭivijjhitvā. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti paṭivijjhitvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti paṭivijjhitvā…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti paṭivijjhitvā. Sabbasoti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbasoti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmāti – nibbijjha sabbaso kāme.

    സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോതി. സിക്ഖാതി തിസ്സോ സിക്ഖാ – അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ…പേ॰… അയം അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാ. നിബ്ബാനമത്തനോതി അത്തനോ രാഗസ്സ നിബ്ബാപനായ ദോസസ്സ നിബ്ബാപനായ മോഹസ്സ നിബ്ബാപനായ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സമായ ഉപസമായ വൂപസമായ നിബ്ബാപനായ പടിനിസ്സഗ്ഗായ പടിപസ്സദ്ധിയാ അധിസീലമ്പി സിക്ഖേയ്യ അധിചിത്തമ്പി സിക്ഖേയ്യ അധിപഞ്ഞമ്പി സിക്ഖേയ്യ, ഇമാ തിസ്സോ സിക്ഖായോ ആവജ്ജന്തോ സിക്ഖേയ്യ ജാനന്തോ സിക്ഖേയ്യ…പേ॰… സച്ഛികാതബ്ബം സച്ഛികരോന്തോ സിക്ഖേയ്യ ആചരേയ്യ സമാചരേയ്യ സമാദായ വത്തേയ്യാതി – സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ.

    Sikkhe nibbānamattanoti. Sikkhāti tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā…pe… ayaṃ adhipaññāsikkhā. Nibbānamattanoti attano rāgassa nibbāpanāya dosassa nibbāpanāya mohassa nibbāpanāya…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ samāya upasamāya vūpasamāya nibbāpanāya paṭinissaggāya paṭipassaddhiyā adhisīlampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipaññampi sikkheyya, imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkheyya jānanto sikkheyya…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkheyya ācareyya samācareyya samādāya vatteyyāti – sikkhe nibbānamattano.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘തത്ഥ സിക്ഖാനുഗീയന്തി, യാനി ലോകേ ഗധിതാനി;

    ‘‘Tattha sikkhānugīyanti, yāni loke gadhitāni;

    ന തേസു പസുതോ സിയാ, നിബ്ബിജ്ഝ സബ്ബസോ കാമേ;

    Na tesu pasuto siyā, nibbijjha sabbaso kāme;

    സിക്ഖേ നിബ്ബാനമത്തനോ’’തി.

    Sikkhe nibbānamattano’’ti.

    ൧൭൬.

    176.

    സച്ചോ സിയാ അപ്പഗബ്ഭോ, അമായോ രിത്തപേസുണോ;

    Saccosiyā appagabbho, amāyo rittapesuṇo;

    അക്കോധനോ ലോഭപാപം, വേവിച്ഛം വിതരേ മുനി.

    Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare muni.

    സച്ചോ സിയാ അപ്പഗബ്ഭോതി. സച്ചോ സിയാതി സച്ചവാചായ സമന്നാഗതോ സിയാ, സമ്മാദിട്ഠിയാ സമന്നാഗതോ സിയാ, അരിയേന അട്ഠങ്ഗികേന മഗ്ഗേന സമന്നാഗതോ സിയാതി – സച്ചോ സിയാ. അപ്പഗബ്ഭോതി തീണി പാഗബ്ഭിയാനി – കായികം പാഗബ്ഭിയം, വാചസികം പാഗബ്ഭിയം, ചേതസികം പാഗബ്ഭിയം…പേ॰… ഇദം ചേതസികം പാഗബ്ഭിയം. യസ്സിമാനി തീണി പാഗബ്ഭിയാനി പഹീനാനി സമുച്ഛിന്നാനി വൂപസന്താനി പടിപസ്സദ്ധാനി അഭബ്ബുപ്പത്തികാനി ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാനി, സോ വുച്ചതി അപ്പഗബ്ഭോതി – സച്ചോ സിയാ അപ്പഗബ്ഭോ.

    Sacco siyā appagabbhoti. Sacco siyāti saccavācāya samannāgato siyā, sammādiṭṭhiyā samannāgato siyā, ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato siyāti – sacco siyā. Appagabbhoti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ…pe… idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Yassimāni tīṇi pāgabbhiyāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati appagabbhoti – sacco siyā appagabbho.

    അമായോ രിത്തപേസുണോതി. മായാ വുച്ചതി വഞ്ചനികാ ചരിയാ. ഇധേകച്ചോ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ തസ്സ പടിച്ഛാദനഹേതു പാപികം ഇച്ഛം പണിദഹതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി ഇച്ഛതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി സങ്കപ്പേതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി വാചം ഭാസതി, മാ മം ജഞ്ഞാതി കായേന പരക്കമതി. യാ ഏവരൂപാ മായാ മായാവിതാ അച്ചസരാ വഞ്ചനാ നികതി നികിരണാ പരിഹരണാ ഗൂഹനാ പരിഗൂഹനാ ഛാദനാ പരിച്ഛാദനാ അനുത്താനീകമ്മം അനാവികമ്മം വോച്ഛാദനാ പാപകിരിയാ – അയം വുച്ചതി മായാ. യസ്സേസാ മായാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ വൂപസന്താ പടിപസ്സദ്ധാ അഭബ്ബുപ്പത്തികാ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി അമായോ. രിത്തപേസുണോതി പേസുഞ്ഞന്തി ഇധേകച്ചോ പിസുണവാചോ ഹോതി…പേ॰… ഏവം ഭേദാധിപ്പായേന പേസുഞ്ഞം ഉപസംഹരതി. യസ്സേതം പേസുഞ്ഞം പഹീനം സമുച്ഛിന്നം വൂപസന്തം പടിപസ്സദ്ധം അഭബ്ബുപ്പത്തികം ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢം, സോ വുച്ചതി രിത്തപേസുണോ വിവിത്തപേസുണോ പവിവിത്തപേസുണോതി – അമായോ രിത്തപേസുണോ.

    Amāyo rittapesuṇoti. Māyā vuccati vañcanikā cariyā. Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati, mā maṃ jaññāti icchati, mā maṃ jaññāti saṅkappeti, mā maṃ jaññāti vācaṃ bhāsati, mā maṃ jaññāti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyā māyāvitā accasarā vañcanā nikati nikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paricchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Yassesā māyā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati amāyo. Rittapesuṇoti pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti…pe… evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati. Yassetaṃ pesuññaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati rittapesuṇo vivittapesuṇo pavivittapesuṇoti – amāyo rittapesuṇo.

    അക്കോധനോ ലോഭപാപം, വേവിച്ഛം വിതരേ മുനീതി. അക്കോധനോതി ഹി ഖോ വുത്തം, അപി ച കോധോ താവ വത്തബ്ബോ. ദസഹാകാരേഹി കോധോ ജായതി. ‘‘അനത്ഥം മേ അചരീ’’തി കോധോ ജായതി…പേ॰… യസ്സേസോ കോധോ പഹീനോ സമുച്ഛിന്നോ വൂപസന്തോ പടിപസ്സദ്ധോ അഭബ്ബുപ്പത്തികോ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢോ, സോ വുച്ചതി അക്കോധനോ. കോധസ്സ പഹീനത്താ അക്കോധനോ, കോധവത്ഥുസ്സ പരിഞ്ഞാതത്താ അക്കോധനോ, കോധഹേതുസ്സ ഉപച്ഛിന്നത്താ അക്കോധനോ. ലോഭോതി യോ ലോഭോ ലുബ്ഭനാ ലുബ്ഭിതത്തം…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. വേവിച്ഛം വുച്ചതി പഞ്ച മച്ഛരിയാനി – ആവാസമച്ഛരിയം…പേ॰… ഗാഹോ വുച്ചതി മച്ഛരിയം. മുനീതി. മോനം വുച്ചതി ഞാണം…പേ॰… സങ്ഗജാലമതിച്ച സോ മുനി. അക്കോധനോ ലോഭപാപം, വേവിച്ഛം വിതരേ മുനീതി. മുനി ലോഭപാപഞ്ച വേവിച്ഛഞ്ച അതരി ഉത്തരി പതരി സമതിക്കമി വീതിവത്തയീതി 51 – അക്കോധനോ ലോഭപാപം, വേവിച്ഛം വിതരേ മുനി.

    Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare munīti. Akkodhanoti hi kho vuttaṃ, api ca kodho tāva vattabbo. Dasahākārehi kodho jāyati. ‘‘Anatthaṃ me acarī’’ti kodho jāyati…pe… yasseso kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati akkodhano. Kodhassa pahīnattā akkodhano, kodhavatthussa pariññātattā akkodhano, kodhahetussa upacchinnattā akkodhano. Lobhoti yo lobho lubbhanā lubbhitattaṃ…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Vevicchaṃ vuccati pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare munīti. Muni lobhapāpañca vevicchañca atari uttari patari samatikkami vītivattayīti 52 – akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare muni.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സച്ചോ സിയാ അപ്പഗബ്ഭോ, അമായോ രിത്തപേസുണോ;

    ‘‘Sacco siyā appagabbho, amāyo rittapesuṇo;

    അക്കോധനോ ലോഭപാപം, വേവിച്ഛം വിതരേ മുനീ’’തി.

    Akkodhano lobhapāpaṃ, vevicchaṃ vitare munī’’ti.

    ൧൭൭.

    177.

    നിദ്ദം തന്ദിം സഹേ ഥീനം, പമാദേന ന സംവസേ;

    Niddaṃtandiṃ sahe thīnaṃ, pamādena na saṃvase;

    അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യ, നിബ്ബാനമനസോ നരോ.

    Atimāne na tiṭṭheyya, nibbānamanaso naro.

    നിദ്ദം തന്ദിം സഹേ ഥീനന്തി. നിദ്ദാതി യാ കായസ്സ അകല്യതാ അകമ്മഞ്ഞതാ ഓനാഹോ പരിയോനാഹോ അന്തോസമോരോധോ മിദ്ധം സുപ്പം പചലായികാ സുപ്പം സുപ്പനാ സുപ്പിതത്തം. തന്ദിന്തി യാ തന്ദീ 53 തന്ദിയനാ തന്ദിയിതത്തം തന്ദിമനകതാ ആലസ്യം ആലസ്യായതാ ആലസ്യായിതത്തം. ഥീനന്തി യാ ചിത്തസ്സ അകല്യതാ അകമ്മഞ്ഞതാ ഓലീയനാ സല്ലീയനാ ലീനം ലീയനാ ലീയിതത്തം, ഥിനം ഥിയനാ ഥിയിതത്തം ചിത്തസ്സ. നിദ്ദം തന്ദിം സഹേ ഥീനന്തി. നിദ്ദഞ്ച തന്ദിഞ്ച ഥിനഞ്ച സഹേ സഹേയ്യ പരിസഹേയ്യ അഭിഭവേയ്യ അജ്ഝോത്ഥരേയ്യ പരിയാദിയേയ്യ മദ്ദേയ്യാതി – നിദ്ദം തന്ദിം സഹേ ഥീനം.

    Niddaṃ tandiṃ sahe thīnanti. Niddāti yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ. Tandinti yā tandī 54 tandiyanā tandiyitattaṃ tandimanakatā ālasyaṃ ālasyāyatā ālasyāyitattaṃ. Thīnanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ, thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa. Niddaṃ tandiṃ sahe thīnanti. Niddañca tandiñca thinañca sahe saheyya parisaheyya abhibhaveyya ajjhotthareyya pariyādiyeyya maddeyyāti – niddaṃ tandiṃ sahe thīnaṃ.

    പമാദേന ന സംവസേതി. പമാദോ വത്തബ്ബോ കായദുച്ചരിതേ വാ വചീദുച്ചരിതേ വാ മനോദുച്ചരിതേ വാ പഞ്ചസു വാ കാമഗുണേസു. ചിത്തസ്സ വോസഗ്ഗോ വോസഗ്ഗാനുപ്പാദനം 55 വാ കുസലാനം വാ ധമ്മാനം ഭാവനായ അസക്കച്ചകിരിയതാ അസാതച്ചകിരിയതാ അനട്ഠിതകിരിയതാ ഓലീനവുത്തിതാ നിക്ഖിത്തച്ഛന്ദതാ നിക്ഖിത്തധുരതാ അനാസേവനാ അഭാവനാ അബഹുലീകമ്മം അനധിട്ഠാനം അനനുയോഗോ പമാദോ. യോ ഏവരൂപോ പമാദോ പമജ്ജനാ പമജ്ജിതത്തം – അയം വുച്ചതി പമാദോ. പമാദേന ന സംവസേതി പമാദേന ന വസേയ്യ ന സംവസേയ്യ ന ആവസേയ്യ ന പരിവസേയ്യ, പമാദം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, പമാദാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – പമാദേന ന സംവസേ.

    Pamādena na saṃvaseti. Pamādo vattabbo kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu. Cittassa vosaggo vosaggānuppādanaṃ 56 vā kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittacchandatā nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo pamādo. Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ – ayaṃ vuccati pamādo. Pamādena na saṃvaseti pamādena na vaseyya na saṃvaseyya na āvaseyya na parivaseyya, pamādaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, pamādā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – pamādena na saṃvase.

    അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യാതി. അതിമാനോതി ഇധേകച്ചോ പരം അതിമഞ്ഞതി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ…പേ॰… അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ. യോ ഏവരൂപോ മാനോ മഞ്ഞനാ മഞ്ഞിതത്തം ഉന്നതി ഉന്നമോ ധജോ സമ്പഗ്ഗാഹോ കേതുകമ്യതാ ചിത്തസ്സ – അയം വുച്ചതി അതിമാനോ. അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യാതി. അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യ ന സംതിട്ഠേയ്യ, അതിമാനം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, അതിമാനാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യ.

    Atimānena tiṭṭheyyāti. Atimānoti idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati atimāno. Atimāne na tiṭṭheyyāti. Atimāne na tiṭṭheyya na saṃtiṭṭheyya, atimānaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, atimānā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – atimāne na tiṭṭheyya.

    നിബ്ബാനമനസോ നരോതി. ഇധേകച്ചോ ദാനം ദേന്തോ സീലം സമാദിയന്തോ ഉപോസഥകമ്മം കരോന്തോ പാനീയം പരിഭോജനീയം ഉപട്ഠപേന്തോ പരിവേണം സമ്മജ്ജന്തോ ചേതിയം വന്ദന്തോ ചേതിയേ ഗന്ധമാലം ആരോപേന്തോ ചേതിയം പദക്ഖിണം കരോന്തോ യം കിഞ്ചി തേധാതുകം കുസലാഭിസങ്ഖാരം അഭിസങ്ഖരോന്തോ ന ഗതിഹേതു ന ഉപപത്തിഹേതു ന പടിസന്ധിഹേതു ന ഭവഹേതു ന സംസാരഹേതു ന വട്ടഹേതു, സബ്ബം തം വിസംയോഗാധിപ്പായോ നിബ്ബാനനിന്നോ നിബ്ബാനപോണോ നിബ്ബാനപബ്ഭാരോ അഭിസങ്ഖരോതീതി. ഏവമ്പി നിബ്ബാനമനസോ നരോ. അഥ വാ സബ്ബസങ്ഖാരധാതുയാ ചിത്തം പടിവാപേത്വാ 57 അമതായ ധാതുയാ ചിത്തം ഉപസംഹരതി – ‘‘ഏതം സന്തം ഏതം പണീതം യദിദം സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാന’’ന്തി. ഏവമ്പി നിബ്ബാനമനസോ നരോ.

    Nibbānamanaso naroti. Idhekacco dānaṃ dento sīlaṃ samādiyanto uposathakammaṃ karonto pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhapento pariveṇaṃ sammajjanto cetiyaṃ vandanto cetiye gandhamālaṃ āropento cetiyaṃ padakkhiṇaṃ karonto yaṃ kiñci tedhātukaṃ kusalābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharonto na gatihetu na upapattihetu na paṭisandhihetu na bhavahetu na saṃsārahetu na vaṭṭahetu, sabbaṃ taṃ visaṃyogādhippāyo nibbānaninno nibbānapoṇo nibbānapabbhāro abhisaṅkharotīti. Evampi nibbānamanaso naro. Atha vā sabbasaṅkhāradhātuyā cittaṃ paṭivāpetvā 58 amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati – ‘‘etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti. Evampi nibbānamanaso naro.

    ‘‘ന പണ്ഡിതാ ഉപധിസുഖസ്സ ഹേതു, ദദന്തി ദാനാനി പുനബ്ഭവായ;

    ‘‘Na paṇḍitā upadhisukhassa hetu, dadanti dānāni punabbhavāya;

    കാമഞ്ച തേ ഉപധിപരിക്ഖയായ, ദദന്തി ദാനം അപുനബ്ഭവായ.

    Kāmañca te upadhiparikkhayāya, dadanti dānaṃ apunabbhavāya.

    ‘‘ന പണ്ഡിതാ ഉപധിസുഖസ്സ ഹേതു, ഭാവേന്തി ഝാനാനി പുനബ്ഭവായ;

    ‘‘Na paṇḍitā upadhisukhassa hetu, bhāventi jhānāni punabbhavāya;

    കാമഞ്ച തേ ഉപധിപരിക്ഖയായ, ഭാവേന്തി ഝാനം അപുനബ്ഭവായ.

    Kāmañca te upadhiparikkhayāya, bhāventi jhānaṃ apunabbhavāya.

    ‘‘തേ നിബ്ബുത്തിം ആസിസമാനസാ 59 ദദന്തി, തന്നിന്നചിത്താ 60 തദധിമുത്താ;

    ‘‘Te nibbuttiṃ āsisamānasā 61 dadanti, tanninnacittā 62 tadadhimuttā;

    നജ്ജോ യഥാ സാഗരമജ്ഝുപേതാ 63, ഭവന്തി നിബ്ബാനപരായനാ തേ’’തി.

    Najjo yathā sāgaramajjhupetā 64, bhavanti nibbānaparāyanā te’’ti.

    നിബ്ബാനമനസോ നരോ. തേനാഹ ഭഗവാ –

    Nibbānamanaso naro. Tenāha bhagavā –

    ‘‘നിദ്ദം തന്ദി സഹേ ഥീനം, പമാദേന ന സംവസേ;

    ‘‘Niddaṃ tandi sahe thīnaṃ, pamādena na saṃvase;

    അതിമാനേ ന തിട്ഠേയ്യ, നിബ്ബാനമനസോ നരോ’’തി.

    Atimāne na tiṭṭheyya, nibbānamanaso naro’’ti.

    ൧൭൮.

    178.

    മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ, 65 രൂപേ സ്നേഹം ന കുബ്ബയേ;

    Mosavajje na niyyetha,66rūpe snehaṃ na kubbaye;

    മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യ, സാഹസാ വിരതോ ചരേ.

    Mānañca parijāneyya, sāhasā virato care.

    മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥാതി. മോസവജ്ജം വുച്ചതി മുസാവാദോ. ഇധേകച്ചോ സഭഗ്ഗതോ വാ പരിസഗ്ഗതോ വാ ഞാതിമജ്ഝഗതോ വാ പൂഗമജ്ഝഗതോ വാ രാജകുലമജ്ഝഗതോ വാ അഭിനീതോ സക്ഖിപുട്ഠോ – ‘‘ഏഹമ്ഭോ പുരിസ, യം ജാനാസി തം വദേഹീ’’തി, സോ അജാനം വാ ആഹ – ‘‘ജാനാമീ’’തി, ജാനം വാ ആഹ – ‘‘ന ജാനാമീ’’തി, അപസ്സം വാ ആഹ – ‘‘പസ്സാമീ’’തി, പസ്സം വാ ആഹ – ‘‘ന പസ്സാമീ’’തി. ഇതി അത്തഹേതു വാ പരഹേതു വാ ആമിസകിഞ്ചിക്ഖഹേതു വാ സമ്പജാനമുസാ ഭാസിതാ ഹോതി – ഇദം വുച്ചതി മോസവജ്ജം. അപി ച തീഹാകാരേഹി…പേ॰… ചതൂഹാകാരേഹി… പഞ്ചഹാകാരേഹി… ഛഹാകാരേഹി… സത്തഹാകാരേഹി… അട്ഠഹാകാരേഹി…പേ॰… ഇമേഹി അട്ഠഹാകാരേഹി മുസാവാദോ ഹോതി. മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥാതി. മോസവജ്ജേ ന യായേയ്യ ന നിയ്യായേയ്യ ന വഹേയ്യ ന സംഹരേയ്യ, മോസവജ്ജം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, മോസവജ്ജാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ.

    Mosavajjena niyyethāti. Mosavajjaṃ vuccati musāvādo. Idhekacco sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’’ti, so ajānaṃ vā āha – ‘‘jānāmī’’ti, jānaṃ vā āha – ‘‘na jānāmī’’ti, apassaṃ vā āha – ‘‘passāmī’’ti, passaṃ vā āha – ‘‘na passāmī’’ti. Iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti – idaṃ vuccati mosavajjaṃ. Api ca tīhākārehi…pe… catūhākārehi… pañcahākārehi… chahākārehi… sattahākārehi… aṭṭhahākārehi…pe… imehi aṭṭhahākārehi musāvādo hoti. Mosavajje na niyyethāti. Mosavajje na yāyeyya na niyyāyeyya na vaheyya na saṃhareyya, mosavajjaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, mosavajjā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – mosavajje na niyyetha.

    രൂപേ സ്നേഹം ന കുബ്ബയേതി. രൂപന്തി ചത്താരോ ച മഹാഭൂതാ , ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായ രൂപം. രൂപേ സ്നേഹം ന കുബ്ബയേതി. രൂപേ സ്നേഹം ന കരേയ്യ ഛന്ദം ന കരേയ്യ പേമം ന കരേയ്യ രാഗം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യാതി – രൂപേ സ്നേഹം ന കുബ്ബയേ.

    Rūpesnehaṃ na kubbayeti. Rūpanti cattāro ca mahābhūtā , catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Rūpe snehaṃ na kubbayeti. Rūpe snehaṃ na kareyya chandaṃ na kareyya pemaṃ na kareyya rāgaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – rūpe snehaṃ na kubbaye.

    മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യാതി. മാനോതി ഏകവിധേന മാനോ – യാ ചിത്തസ്സ ഉന്നതി. ദുവിധേന മാനോ – അത്തുക്കംസനമാനോ, പരവമ്ഭനമാനോ. തിവിധേന മാനോ – ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി മാനോ. ചതുവിധേന മാനോ – ലാഭേന മാനം ജനേതി, യസേന മാനം ജനേതി, പസംസായ മാനം ജനേതി, സുഖേന മാനം ജനേതി. പഞ്ചവിധേന മാനോ – ‘‘ലാഭിമ്ഹി മനാപികാനം രൂപാന’’ന്തി മാനം ജനേതി, ‘‘ലാഭിമ്ഹി മനാപികാനം സദ്ദാനം…പേ॰… ഗന്ധാനം… രസാനം… ഫോട്ഠബ്ബാന’’ന്തി മാനം ജനേതി. ഛബ്ബിധേന മാനോ – ചക്ഖുസമ്പദായ മാനം ജനേതി, സോതസമ്പദായ…പേ॰… ഘാനസമ്പദായ… ജിവ്ഹാസമ്പദായ… കായസമ്പദായ… മനോസമ്പദായ മാനം ജനേതി. സത്തവിധേന മാനോ – അതിമാനോ, മാനാതിമാനോ, ഓമാനോ, സദിസമാനോ, അധിമാനോ, അസ്മിമാനോ, മിച്ഛാമാനോ. അട്ഠവിധേന മാനോ – ലാഭേന മാനം ജനേതി, അലാഭേന ഓമാനം ജനേതി, യസേന മാനം ജനേതി, അയസേന ഓമാനം ജനേതി, പസംസായ മാനം ജനേതി, നിന്ദായ ഓമാനം ജനേതി, സുഖേന മാനം ജനേതി, ദുക്ഖേന ഓമാനം ജനേതി. നവവിധേന മാനോ – സേയ്യസ്സ ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, സേയ്യസ്സ ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, സേയ്യസ്സ ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, സദിസസ്സ ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, സദിസസ്സ ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, സദിസസ്സ ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ഹീനസ്സ ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ഹീനസ്സ ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി മാനോ, ഹീനസ്സ ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി മാനോ. ദസവിധേന മാനോ – ഇധേകച്ചോ മാനം ജനേതി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ…പേ॰… അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാ. യോ ഏവരൂപോ മാനോ മഞ്ഞനാ മഞ്ഞിതത്തം ഉന്നതി ഉന്നമോ ധജോ സമ്പഗ്ഗാഹോ കേതുകമ്യതാ ചിത്തസ്സ – അയം വുച്ചതി മാനോ.

    Mānañcaparijāneyyāti. Mānoti ekavidhena māno – yā cittassa unnati. Duvidhena māno – attukkaṃsanamāno, paravambhanamāno. Tividhena māno – ‘‘seyyohamasmī’’ti māno, ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, ‘‘hīnohamasmī’’ti māno. Catuvidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti. Pañcavidhena māno – ‘‘lābhimhi manāpikānaṃ rūpāna’’nti mānaṃ janeti, ‘‘lābhimhi manāpikānaṃ saddānaṃ…pe… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbāna’’nti mānaṃ janeti. Chabbidhena māno – cakkhusampadāya mānaṃ janeti, sotasampadāya…pe… ghānasampadāya… jivhāsampadāya… kāyasampadāya… manosampadāya mānaṃ janeti. Sattavidhena māno – atimāno, mānātimāno, omāno, sadisamāno, adhimāno, asmimāno, micchāmāno. Aṭṭhavidhena māno – lābhena mānaṃ janeti, alābhena omānaṃ janeti, yasena mānaṃ janeti, ayasena omānaṃ janeti, pasaṃsāya mānaṃ janeti, nindāya omānaṃ janeti, sukhena mānaṃ janeti, dukkhena omānaṃ janeti. Navavidhena māno – seyyassa ‘‘seyyohamasmī’’ti māno, seyyassa ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, seyyassa ‘‘hīnohamasmī’’ti māno, sadisassa ‘‘seyyohamasmī’’ti māno, sadisassa ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, sadisassa ‘‘hīnohamasmī’’ti māno, hīnassa ‘‘seyyohamasmī’’ti māno, hīnassa ‘‘sadisohamasmī’’ti māno, hīnassa ‘‘hīnohamasmī’’ti māno. Dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati māno.

    മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യാതി. മാനം തീഹി പരിഞ്ഞാഹി പരിജാനേയ്യ – ഞാതപരിഞ്ഞായ, തീരണപരിഞ്ഞായ, പഹാനപരിഞ്ഞായ. കതമാ ഞാതപരിഞ്ഞാ? മാനം ജാനാതി അയം ഏകവിധേന മാനോ – യാ ചിത്തസ്സ ഉന്നതി. അയം ദുവിധേന മാനോ – അത്തുക്കംസനമാനോ പരവമ്ഭനമാനോ…പേ॰… അയം ദസവിധേന മാനോ – ഇധേകച്ചോ മാനം ജനേതി ജാതിയാ വാ ഗോത്തേന വാ…പേ॰… അഞ്ഞതരഞ്ഞതരേന വാ വത്ഥുനാതി ജാനാതി പസ്സതി – അയം ഞാതപരിഞ്ഞാ.

    Mānañca parijāneyyāti. Mānaṃ tīhi pariññāhi parijāneyya – ñātapariññāya, tīraṇapariññāya, pahānapariññāya. Katamā ñātapariññā? Mānaṃ jānāti ayaṃ ekavidhena māno – yā cittassa unnati. Ayaṃ duvidhena māno – attukkaṃsanamāno paravambhanamāno…pe… ayaṃ dasavidhena māno – idhekacco mānaṃ janeti jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunāti jānāti passati – ayaṃ ñātapariññā.

    കതമാ തീരണപരിഞ്ഞാ? ഏതം ഞാതം കത്വാ മാനം തീരേതി അനിച്ചതോ ദുക്ഖതോ…പേ॰… നിസ്സരണതോ തീരേതി – അയം തീരണപരിഞ്ഞാ.

    Katamā tīraṇapariññā? Etaṃ ñātaṃ katvā mānaṃ tīreti aniccato dukkhato…pe… nissaraṇato tīreti – ayaṃ tīraṇapariññā.

    കതമാ പഹാനപരിഞ്ഞാ? ഏവം തീരയിത്വാ മാനം പജഹതി വിനോദേതി ബ്യന്തിം കരോതി അനഭാവം ഗമേതി – അയം പഹാനപരിഞ്ഞാ. മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യാതി മാനം ഇമാഹി തീഹി പരിഞ്ഞാഹി പരിജാനേയ്യാതി – മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യ.

    Katamā pahānapariññā? Evaṃ tīrayitvā mānaṃ pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti – ayaṃ pahānapariññā. Mānañca parijāneyyāti mānaṃ imāhi tīhi pariññāhi parijāneyyāti – mānañca parijāneyya.

    സാഹസാ വിരതോ ചരേതി. കതമാ സാഹസാ ചരിയാ? രത്തസ്സ രാഗചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, ദുട്ഠസ്സ ദോസചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, മൂള്ഹസ്സ മോഹചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, വിനിബദ്ധസ്സ മാനചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, പരാമട്ഠസ്സ ദിട്ഠിചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, വിക്ഖേപഗതസ്സ ഉദ്ധച്ചചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, അനിട്ഠങ്ഗതസ്സ വിചികിച്ഛാചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ, ഥാമഗതസ്സ അനുസയചരിയാ സാഹസാ ചരിയാ – അയം സാഹസാ ചരിയാ. സാഹസാ വിരതോ ചരേതി സാഹസാ ചരിയായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യ ചരേയ്യ വിചരേയ്യ ഇരിയേയ്യ വത്തേയ്യ പാലേയ്യ യപേയ്യ യാപേയ്യാതി – സാഹസാ വിരതോ ചരേ.

    Sāhasā virato careti. Katamā sāhasā cariyā? Rattassa rāgacariyā sāhasā cariyā, duṭṭhassa dosacariyā sāhasā cariyā, mūḷhassa mohacariyā sāhasā cariyā, vinibaddhassa mānacariyā sāhasā cariyā, parāmaṭṭhassa diṭṭhicariyā sāhasā cariyā, vikkhepagatassa uddhaccacariyā sāhasā cariyā, aniṭṭhaṅgatassa vicikicchācariyā sāhasā cariyā, thāmagatassa anusayacariyā sāhasā cariyā – ayaṃ sāhasā cariyā. Sāhasā viratocareti sāhasā cariyāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyya careyya vicareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – sāhasā virato care.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘മോസവജ്ജേ ന നിയ്യേഥ, രൂപേ സ്നേഹം ന കുബ്ബയേ;

    ‘‘Mosavajje na niyyetha, rūpe snehaṃ na kubbaye;

    മാനഞ്ച പരിജാനേയ്യ, സാഹസാ വിരതോ ചരേ’’തി.

    Mānañca parijāneyya, sāhasā virato care’’ti.

    ൧൭൯.

    179.

    പുരാണം നാഭിനന്ദേയ്യ, നവേ ഖന്തിം ന കുബ്ബയേ 67 ;

    Purāṇaṃ nābhinandeyya, nave khantiṃ na kubbaye68;

    ഹീയമാനേ ന സോചേയ്യ, ആകാസം 69 ന സിതോ സിയാ.

    Hīyamāne na soceyya, ākāsaṃ70na sito siyā.

    പുരാണം നാഭിനന്ദേയ്യാതി. പുരാണം വുച്ചതി അതീതാ രൂപവേദനാസഞ്ഞാസങ്ഖാരവിഞ്ഞാണാ. അതീതേ സങ്ഖാരേ തണ്ഹാവസേന ദിട്ഠിവസേന നാഭിനന്ദേയ്യ നാഭിവദേയ്യ ന അജ്ഝോസേയ്യ, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യാതി – പുരാണം നാഭിനന്ദേയ്യ.

    Purāṇaṃnābhinandeyyāti. Purāṇaṃ vuccati atītā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā. Atīte saṅkhāre taṇhāvasena diṭṭhivasena nābhinandeyya nābhivadeyya na ajjhoseyya, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyyāti – purāṇaṃ nābhinandeyya.

    നവേ ഖന്തിം ന കുബ്ബയേതി. നവാ വുച്ചതി പച്ചുപ്പന്നാ രൂപവേദനാസഞ്ഞാസങ്ഖാരവിഞ്ഞാണാ. പച്ചുപ്പന്നേ സങ്ഖാരേ തണ്ഹാവസേന ദിട്ഠിവസേന ഖന്തിം ന കരേയ്യ ഛന്ദം ന കരേയ്യ പേമം ന കരേയ്യ രാഗം ന കരേയ്യ ന ജനേയ്യ ന സഞ്ജനേയ്യ ന നിബ്ബത്തേയ്യ നാഭിനിബ്ബത്തേയ്യാതി – നവേ ഖന്തിം ന കുബ്ബയേ.

    Nave khantiṃ na kubbayeti. Navā vuccati paccuppannā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā. Paccuppanne saṅkhāre taṇhāvasena diṭṭhivasena khantiṃ na kareyya chandaṃ na kareyya pemaṃ na kareyya rāgaṃ na kareyya na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – nave khantiṃ na kubbaye.

    ഹീയമാനേ ന സോചേയ്യാതി. ഹീയമാനേ ഹായമാനേ പരിഹായമാനേ വേമാനേ വിഗച്ഛമാനേ അന്തരധായമാനേ ന സോചേയ്യ ന കിലമേയ്യ ന പരാമസേയ്യ ന പരിദേവേയ്യ ന ഉരത്താളിം കന്ദേയ്യ ന സമ്മോഹം ആപജ്ജേയ്യ. ചക്ഖുസ്മിം ഹീയമാനേ ഹായമാനേ പരിഹായമാനേ വേമാനേ വിഗച്ഛമാനേ അന്തരധായമാനേ, സോതസ്മിം…പേ॰… ഘാനസ്മിം… ജിവ്ഹായ… കായസ്മിം… രൂപസ്മിം… സദ്ദസ്മിം… ഗന്ധസ്മിം… രസസ്മിം… ഫോട്ഠബ്ബസ്മിം… കുലസ്മിം… ഗണസ്മിം… ആവാസസ്മിം… ലാഭസ്മിം… യസസ്മിം… പസംസായ… സുഖസ്മിം… ചീവരസ്മിം… പിണ്ഡപാതസ്മിം… സേനാസനസ്മിം… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരസ്മിം ഹീയമാനേ ഹായമാനേ പരിഹായമാനേ വേമാനേ വിഗച്ഛമാനേ അന്തരധായമാനേ ന സോചേയ്യ ന കിലമേയ്യ ന പരാമസേയ്യ ന പരിദേവേയ്യ ന ഉരത്താളിം കന്ദേയ്യ ന സമ്മോഹം ആപജ്ജേയ്യാതി – ഹീയമാനേ ന സോചേയ്യ.

    Hīyamānena soceyyāti. Hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne na soceyya na kilameyya na parāmaseyya na parideveyya na urattāḷiṃ kandeyya na sammohaṃ āpajjeyya. Cakkhusmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne, sotasmiṃ…pe… ghānasmiṃ… jivhāya… kāyasmiṃ… rūpasmiṃ… saddasmiṃ… gandhasmiṃ… rasasmiṃ… phoṭṭhabbasmiṃ… kulasmiṃ… gaṇasmiṃ… āvāsasmiṃ… lābhasmiṃ… yasasmiṃ… pasaṃsāya… sukhasmiṃ… cīvarasmiṃ… piṇḍapātasmiṃ… senāsanasmiṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhārasmiṃ hīyamāne hāyamāne parihāyamāne vemāne vigacchamāne antaradhāyamāne na soceyya na kilameyya na parāmaseyya na parideveyya na urattāḷiṃ kandeyya na sammohaṃ āpajjeyyāti – hīyamāne na soceyya.

    ആകാസം ന സിതോ സിയാതി. ആകാസം വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. കിംകാരണാ ആകാസം വുച്ചതി തണ്ഹാ? യായ തണ്ഹായ രൂപം ആകസ്സതി സമാകസ്സതി ഗണ്ഹാതി പരാമസതി അഭിനിവിസതി, വേദനം…പേ॰… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… ഗതിം… ഉപപത്തിം… പടിസന്ധിം… ഭവം… സംസാരം… വട്ടം ആകസ്സതി സമാകസ്സതി ഗണ്ഹാതി പരാമസതി അഭിനിവിസതി; തംകാരണാ ആകാസം വുച്ചതി തണ്ഹാ. ആകാസം ന സിതോ സിയാതി. തണ്ഹാനിസ്സിതോ ന സിയാ. തണ്ഹം പജഹേയ്യ വിനോദേയ്യ ബ്യന്തിം കരേയ്യ അനഭാവം ഗമേയ്യ, തണ്ഹായ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരേയ്യാതി – ആകാസം ന സിതോ സിയാ.

    Ākāsaṃ na sito siyāti. Ākāsaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Kiṃkāraṇā ākāsaṃ vuccati taṇhā? Yāya taṇhāya rūpaṃ ākassati samākassati gaṇhāti parāmasati abhinivisati, vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ ākassati samākassati gaṇhāti parāmasati abhinivisati; taṃkāraṇā ākāsaṃ vuccati taṇhā. Ākāsaṃ na sito siyāti. Taṇhānissito na siyā. Taṇhaṃ pajaheyya vinodeyya byantiṃ kareyya anabhāvaṃ gameyya, taṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā vihareyyāti – ākāsaṃ na sito siyā.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘പുരാണം നാഭിനന്ദേയ്യ, നവേ ഖന്തിം ന കുബ്ബയേ;

    ‘‘Purāṇaṃ nābhinandeyya, nave khantiṃ na kubbaye;

    ഹീയമാനേ ന സോചേയ്യ, ആകാസം ന സിതോ സിയാ’’തി.

    Hīyamāne na soceyya, ākāsaṃ na sito siyā’’ti.

    ൧൮൦.

    180.

    ഗേധം ബ്രൂമി മഹോഘോതി, ആജവം 71 ബ്രൂമി ജപ്പനം;

    Gedhaṃbrūmi mahoghoti, ājavaṃ72brūmi jappanaṃ;

    ആരമ്മണം പകമ്പനം, 73 കാമപങ്കോ ദുരച്ചയോ.

    Ārammaṇaṃ pakampanaṃ,74kāmapaṅko duraccayo.

    ഗേധം ബ്രൂമി മഹോഘോതീതി. ഗേധോ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. മഹോഘോ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. ഗേധം ബ്രൂമി മഹോഘോതീതി. ഗേധം ‘‘മഹോഘോ’’തി ബ്രൂമി ആചിക്ഖാമി ദേസേമി പഞ്ഞപേമി പട്ഠപേമി വിവരാമി വിഭജാമി ഉത്താനീകരോമി പകാസേമീതി – ഗേധം ബ്രൂമി മഹോഘോതി.

    Gedhaṃ brūmi mahoghotīti. Gedho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Mahogho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Gedhaṃ brūmi mahoghotīti. Gedhaṃ ‘‘mahogho’’ti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – gedhaṃ brūmi mahoghoti.

    ആജവം ബ്രൂമി ജപ്പനന്തി. ആജവാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. ജപ്പനാപി വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. ആജവം ബ്രൂമി ജപ്പനന്തി ആജവം ‘‘ജപ്പനാ’’തി ബ്രൂമി ആചിക്ഖാമി…പേ॰… ഉത്താനീകരോമി പകാസേമീതി – ആജവം ബ്രൂമി ജപ്പനം.

    Ājavaṃbrūmi jappananti. Ājavā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Jappanāpi vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Ājavaṃ brūmi jappananti ājavaṃ ‘‘jappanā’’ti brūmi ācikkhāmi…pe… uttānīkaromi pakāsemīti – ājavaṃ brūmi jappanaṃ.

    ആരമ്മണം പകമ്പനന്തി. ആരമ്മണമ്പി വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. പകമ്പനാപി വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലന്തി – ആരമ്മണം പകമ്പനം.

    Ārammaṇaṃ pakampananti. Ārammaṇampi vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Pakampanāpi vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – ārammaṇaṃ pakampanaṃ.

    കാമപങ്കോ ദുരച്ചയോതി. കാമപങ്കോ കാമകദ്ദമോ കാമകിലേസോ കാമപലിപോ കാമപലിബോധോ 75 ദുരച്ചയോ ദുരതിവത്തോ ദുത്തരോ ദുപ്പതരോ ദുസ്സമതിക്കമോ ദുബ്ബീതിവത്തോതി – കാമപങ്കോ ദുരച്ചയോ.

    Kāmapaṅko duraccayoti. Kāmapaṅko kāmakaddamo kāmakileso kāmapalipo kāmapalibodho 76 duraccayo durativatto duttaro duppataro dussamatikkamo dubbītivattoti – kāmapaṅko duraccayo.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ഗേധം ബ്രൂമി മഹോഘോതി, ആജവം ബ്രൂമി ജപ്പനം;

    ‘‘Gedhaṃ brūmi mahoghoti, ājavaṃ brūmi jappanaṃ;

    ആരമ്മണം പകമ്പനം, കാമപങ്കോ ദുരച്ചയോ’’തി.

    Ārammaṇaṃ pakampanaṃ, kāmapaṅko duraccayo’’ti.

    ൧൮൧.

    181.

    സച്ചാ അവോക്കമം മുനി, ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ;

    Saccā avokkamaṃ muni, thale tiṭṭhati brāhmaṇo;

    സബ്ബം സോ പടിനിസ്സജ്ജ, സ വേ സന്തോതി വുച്ചതി.

    Sabbaṃ so paṭinissajja, sa ve santoti vuccati.

    സച്ചാ അവോക്കമം മുനീതി. സച്ചവാചായ അവോക്കമന്തോ, സമ്മാദിട്ഠിയാ അവോക്കമന്തോ, അരിയാ അട്ഠങ്ഗികാ മഗ്ഗാ അവോക്കമന്തോ. മുനീതി. മോനം വുച്ചതി ഞാണം…പേ॰… സങ്ഗജാലമതിച്ച സോ മുനീതി – സച്ചാ അവോക്കമം മുനി.

    Saccā avokkamaṃ munīti. Saccavācāya avokkamanto, sammādiṭṭhiyā avokkamanto, ariyā aṭṭhaṅgikā maggā avokkamanto. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so munīti – saccā avokkamaṃ muni.

    ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോതി. ഥലം വുച്ചതി അമതം നിബ്ബാനം. യോ സോ സബ്ബസങ്ഖാരസമഥോ സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ തണ്ഹക്ഖയോ വിരാഗോ നിരോധോ നിബ്ബാനം. ബ്രാഹ്മണോതി സത്തന്നം ധമ്മാനം ബാഹിതത്താ ബ്രാഹ്മണോ…പേ॰… അസിതോ താദി പവുച്ചതേ സ ബ്രഹ്മാ. ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോതി. ഥലേ തിട്ഠതി ദീപേ തിട്ഠതി താണേ തിട്ഠതി ലേണേ തിട്ഠതി സരണേ തിട്ഠതി അഭയേ തിട്ഠതി അച്ചുതേ തിട്ഠതി അമതേ തിട്ഠതി നിബ്ബാനേ തിട്ഠതീതി – ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ.

    Thaletiṭṭhati brāhmaṇoti. Thalaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo…pe… asito tādi pavuccate sa brahmā. Thale tiṭṭhati brāhmaṇoti. Thale tiṭṭhati dīpe tiṭṭhati tāṇe tiṭṭhati leṇe tiṭṭhati saraṇe tiṭṭhati abhaye tiṭṭhati accute tiṭṭhati amate tiṭṭhati nibbāne tiṭṭhatīti – thale tiṭṭhati brāhmaṇo.

    സബ്ബം സോ പടിനിസ്സജ്ജാതി. സബ്ബം വുച്ചതി ദ്വാദസായതനാനി – ചക്ഖു ചേവ രൂപാ ച …പേ॰… മനോ ചേവ ധമ്മാ ച. യതോ അജ്ഝത്തികബാഹിരേസു ആയതനേസു ഛന്ദരാഗോ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ, ഏത്താവതാപി സബ്ബം ചത്തം ഹോതി വന്തം മുത്തം പഹീനം പടിനിസ്സട്ഠം. യതോ തണ്ഹാ ച ദിട്ഠി ച മാനോ ച പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ, ഏത്താവതാപി സബ്ബം ചത്തം ഹോതി വന്തം മുത്തം പഹീനം പടിനിസ്സട്ഠം. യതോ പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ ച പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ , ഏത്താവതാപി സബ്ബം ചത്തം ഹോതി വന്തം മുത്തം പഹീനം പടിനിസ്സട്ഠന്തി – സബ്ബം സോ പടിനിസ്സജ്ജ.

    Sabbaṃ so paṭinissajjāti. Sabbaṃ vuccati dvādasāyatanāni – cakkhu ceva rūpā ca …pe… mano ceva dhammā ca. Yato ajjhattikabāhiresu āyatanesu chandarāgo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo, ettāvatāpi sabbaṃ cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Yato taṇhā ca diṭṭhi ca māno ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, ettāvatāpi sabbaṃ cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ. Yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā , ettāvatāpi sabbaṃ cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhanti – sabbaṃ so paṭinissajja.

    സ വേ സന്തോതി വുച്ചതീതി. സോ സന്തോ ഉപസന്തോ വൂപസന്തോ നിബ്ബുതോ പടിപസ്സദ്ധോതി വുച്ചതി കഥീയതി ഭണീയതി ദീപീയതി വോഹരീയതീതി – സ വേ സന്തോതി വുച്ചതി.

    Sa ve santoti vuccatīti. So santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti vuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – sa ve santoti vuccati.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സച്ചാ അവോക്കമം മുനി, ഥലേ തിട്ഠതി ബ്രാഹ്മണോ;

    ‘‘Saccā avokkamaṃ muni, thale tiṭṭhati brāhmaṇo;

    സബ്ബം സോ പടിനിസ്സജ്ജ, സ വേ സന്തോതി വുച്ചതീ’’തി.

    Sabbaṃ so paṭinissajja, sa ve santoti vuccatī’’ti.

    ൧൮൨.

    182.

    വേ വിദ്വാ 77 സ വേദഗൂ, ഞത്വാ ധമ്മം അനിസ്സിതോ;

    Save vidvā78sa vedagū, ñatvā dhammaṃ anissito;

    സമ്മാ സോ ലോകേ ഇരിയാനോ, ന പിഹേതീധ കസ്സചി.

    Sammā so loke iriyāno, na pihetīdha kassaci.

    സ വേ വിദ്വാ സ വേദഗൂതി. വിദ്വാതി വിദ്വാ വിജ്ജാഗതോ ഞാണീ വിഭാവീ മേധാവീ. വേദഗൂതി. വേദാ വുച്ചന്തി ചതൂസു മഗ്ഗേസു ഞാണം…പേ॰… സബ്ബവേദനാസു വീതരാഗോ സബ്ബവേദമതിച്ച വേദഗൂ സോതി – സ വേ വിദ്വാ സ വേദഗൂ.

    Sa ve vidvā sa vedagūti. Vidvāti vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Vedagūti. Vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ…pe… sabbavedanāsu vītarāgo sabbavedamaticca vedagū soti – sa ve vidvā sa vedagū.

    ഞത്വാ ധമ്മം അനിസ്സിതോതി. ഞത്വാതി ഞത്വാ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി ഞത്വാ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്ത്ന്ത്തി ഞത്വാ ജാനിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ. അനിസ്സിതോതി ദ്വേ നിസ്സയാ – തണ്ഹാനിസ്സയോ ച ദിട്ഠിനിസ്സയോ ച…പേ॰… അയം തണ്ഹാനിസ്സയോ…പേ॰… അയം ദിട്ഠിനിസ്സയോ. തണ്ഹാനിസ്സയം പഹായ ദിട്ഠിനിസ്സയം പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ ചക്ഖും അനിസ്സിതോ… സോതം അനിസ്സിതോ… ഘാനം അനിസ്സിതോ…പേ॰… ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതബ്ബേ ധമ്മേ അനിസ്സിതോ അനല്ലീനോ അനുപഗതോ അനജ്ഝോസിതോ അനധിമുത്തോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരതീതി – ഞത്വാ ധമ്മം അനിസ്സിതോ.

    Ñatvādhammaṃ anissitoti. Ñatvāti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Anissitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ anissito… sotaṃ anissito… ghānaṃ anissito…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – ñatvā dhammaṃ anissito.

    സമ്മാ സോ ലോകേ ഇരിയാനോതി. യതോ അജ്ഝത്തികബാഹിരേസു ആയതനേസു ഛന്ദരാഗോ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ, ഏത്താവതാപി സമ്മാ സോ ലോകേ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതി…പേ॰… യതോ പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ ച പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ, ഏത്താവതാപി സമ്മാ സോ ലോകേ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തതി പാലേതി യപേതി യാപേതീതി – സമ്മാ സോ ലോകേ ഇരിയാനോ.

    Sammā so loke iriyānoti. Yato ajjhattikabāhiresu āyatanesu chandarāgo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo, ettāvatāpi sammā so loke carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti…pe… yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, ettāvatāpi sammā so loke carati viharati iriyati vattati pāleti yapeti yāpetīti – sammā so loke iriyāno.

    ന പിഹേതീധ കസ്സചീതി. പിഹാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസാ പിഹാ തണ്ഹാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ വൂപസന്താ പടിപസ്സദ്ധാ അഭബ്ബുപ്പത്തികാ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ കസ്സചി ന പിഹേതി ഖത്തിയസ്സ വാ ബ്രാഹ്മണസ്സ വാ വേസ്സസ്സ വാ സുദ്ദസ്സ വാ ഗഹട്ഠസ്സ വാ പബ്ബജിതസ്സ വാ ദേവസ്സ വാ മനുസ്സസ്സ വാതി – ന പിഹേതീധ കസ്സചി.

    Na pihetīdha kassacīti. Pihā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā pihā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so kassaci na piheti khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vāti – na pihetīdha kassaci.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘സ വേ വിദ്വാ സ വേദഗൂ, ഞത്വാ ധമ്മം അനിസ്സിതോ;

    ‘‘Sa ve vidvā sa vedagū, ñatvā dhammaṃ anissito;

    സമ്മാ സോ ലോകേ ഇരിയാനോ, ന പിഹേതീധ കസ്സചീ’’തി.

    Sammā so loke iriyāno, na pihetīdha kassacī’’ti.

    ൧൮൩.

    183.

    യോധ കാമേ അച്ചതരി, സങ്ഗം ലോകേ ദുരച്ചയം;

    Yodha kāme accatari, saṅgaṃ loke duraccayaṃ;

    ന സോ സോചതി നാജ്ഝേതി, ഛിന്നസോതോ അബന്ധനോ.

    Na so socati nājjheti, chinnasoto abandhano.

    യോധ കാമേ അച്ചതരി, സങ്ഗം ലോകേ ദുരച്ചയന്തി. യോതി യോ യാദിസോ യഥായുത്തോ യഥാവിഹിതോ യഥാപകാരോ യം ഠാനപ്പത്തോ യം ധമ്മസമന്നാഗതോ ഖത്തിയോ വാ ബ്രാഹ്മണോ വാ വേസ്സോ വാ സുദ്ദോ വാ ഗഹട്ഠോ വാ പബ്ബജിതോ വാ ദേവോ വാ മനുസ്സോ വാ. കാമാതി ഉദ്ദാനതോ ദ്വേ കാമാ – വത്ഥുകാമാ ച കിലേസകാമാ ച…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി വത്ഥുകാമാ…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി കിലേസകാമാ. സങ്ഗാതി സത്ത സങ്ഗാ – രാഗസങ്ഗോ, ദോസസങ്ഗോ, മോഹസങ്ഗോ, മാനസങ്ഗോ, ദിട്ഠിസങ്ഗോ, കിലേസസങ്ഗോ, ദുച്ചരിതസങ്ഗോ. ലോകേതി അപായലോകേ മനുസ്സലോകേ ദേവലോകേ ഖന്ധലോകേ ധാതുലോകേ ആയതനലോകേ. സങ്ഗം ലോകേ ദുരച്ചയന്തി. യോ കാമേ ച സങ്ഗേ ച ലോകേ ദുരച്ചയേ ദുരതിവത്തേ ദുത്തരേ ദുപ്പതരേ ദുസ്സമതിക്കമേ ദുബ്ബീതിവത്തേ അതരി ഉത്തരി പതരി സമതിക്കമി വീതിവത്തയീതി – യോധ കാമേ അച്ചതരി, സങ്ഗം ലോകേ ദുരച്ചയം.

    Yodhakāme accatari, saṅgaṃ loke duraccayanti. Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃ ṭhānappatto yaṃ dhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Saṅgāti satta saṅgā – rāgasaṅgo, dosasaṅgo, mohasaṅgo, mānasaṅgo, diṭṭhisaṅgo, kilesasaṅgo, duccaritasaṅgo. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Saṅgaṃ loke duraccayanti. Yo kāme ca saṅge ca loke duraccaye durativatte duttare duppatare dussamatikkame dubbītivatte atari uttari patari samatikkami vītivattayīti – yodha kāme accatari, saṅgaṃ loke duraccayaṃ.

    സോ സോചതി നാജ്ഝേതീതി. വിപരിണതം വാ വത്ഥും ന സോചതി, വിപരിണതസ്മിം വാ വത്ഥുസ്മിം ന സോചതി. ‘‘ചക്ഖു മേ വിപരിണത’’ന്തി ന സോചതി…പേ॰… സോതം മേ… ഘാനം മേ… ജിവ്ഹാ മേ… കായോ മേ… രൂപാ മേ… സദ്ദാ മേ… ഗന്ധാ മേ… രസാ മേ… ഫോട്ഠബ്ബാ മേ… കുലം മേ… ഗണോ മേ… ആവാസോ മേ… ലാഭോ മേ… യസോ മേ… പസംസാ മേ… സുഖം മേ… ചീവരം മേ… പിണ്ഡപാതോ മേ… സേനാസനം മേ… ഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ മേ… മാതാ മേ… പിതാ മേ… ഭാതാ മേ… ഭഗിനീ മേ… പുത്തോ മേ… ധീതാ മേ… മിത്താ മേ… അമച്ചാ മേ… ഞാതീ മേ… ‘‘സാലോഹിതാ മേ വിപരിണതാ’’തി ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി – ന സോചതി. നാജ്ഝേതീതി നജ്ഝേതി ന അജ്ഝേതി ന ഉപനിജ്ഝായതി ന നിജ്ഝായതി ന പജ്ഝായതി. അഥ വാ ന ജായതി ന ജിയ്യതി ന മിയ്യതി ന ചവതി ന ഉപപജ്ജതീതി – നാജ്ഝേതീതി – ന സോ സോചതി നാജ്ഝേതി.

    Naso socati nājjhetīti. Vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati. ‘‘Cakkhu me vipariṇata’’nti na socati…pe… sotaṃ me… ghānaṃ me… jivhā me… kāyo me… rūpā me… saddā me… gandhā me… rasā me… phoṭṭhabbā me… kulaṃ me… gaṇo me… āvāso me… lābho me… yaso me… pasaṃsā me… sukhaṃ me… cīvaraṃ me… piṇḍapāto me… senāsanaṃ me… gilānapaccayabhesajjaparikkhārā me… mātā me… pitā me… bhātā me… bhaginī me… putto me… dhītā me… mittā me… amaccā me… ñātī me… ‘‘sālohitā me vipariṇatā’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti – na socati. Nājjhetīti najjheti na ajjheti na upanijjhāyati na nijjhāyati na pajjhāyati. Atha vā na jāyati na jiyyati na miyyati na cavati na upapajjatīti – nājjhetīti – na so socati nājjheti.

    ഛിന്നസോതോ അബന്ധനോതി. സോതം വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസാ സോതാ തണ്ഹാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി ഛിന്നസോതോ. അബന്ധനോതി രാഗബന്ധനം ദോസബന്ധനം മോഹബന്ധനം മാനബന്ധനം ദിട്ഠിബന്ധനം കിലേസബന്ധനം ദുച്ചരിതബന്ധനം, യസ്സേതേ ബന്ധനാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി അബന്ധനോതി – ഛിന്നസോതോ അബന്ധനോ.

    Chinnasoto abandhanoti. Sotaṃ vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā sotā taṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati chinnasoto. Abandhanoti rāgabandhanaṃ dosabandhanaṃ mohabandhanaṃ mānabandhanaṃ diṭṭhibandhanaṃ kilesabandhanaṃ duccaritabandhanaṃ, yassete bandhanā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati abandhanoti – chinnasoto abandhano.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘യോധ കാമേ അച്ചതരി, സങ്ഗം ലോകേ ദുരച്ചയം;

    ‘‘Yodha kāme accatari, saṅgaṃ loke duraccayaṃ;

    ന സോ സോചതി നാജ്ഝേതി, ഛിന്നസോതോ അബന്ധനോ’’തി.

    Na so socati nājjheti, chinnasoto abandhano’’ti.

    ൧൮൪.

    184.

    യം പുബ്ബേ തം വിസോസേഹി, പച്ഛാ തേ മാഹു കിഞ്ചനം;

    Yaṃ pubbe taṃ visosehi, pacchā te māhu kiñcanaṃ;

    മജ്ഝേ ചേ നോ ഗഹേസ്സസി, ഉപസന്തോ ചരിസ്സസി.

    Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasi.

    യം പുബ്ബേ തം വിസോസേഹീതി. അതീതേ സങ്ഖാരേ ആരബ്ഭ യേ കിലേസാ ഉപ്പജ്ജേയ്യും തേ കിലേസേ സോസേഹി വിസോസേഹി സുക്ഖാപേഹി വിസുക്ഖാപേഹി അബീജം കരോഹി പജഹ വിനോദേഹി ബ്യന്തിം കരോഹി അനഭാവം ഗമേഹീതി. ഏവമ്പി യം പുബ്ബേ തം വിസോസേഹി. അഥ വാ യേ അതീതാ കമ്മാഭിസങ്ഖാരാ അവിപക്കവിപാകാ തേ കമ്മാഭിസങ്ഖാരേ സോസേഹി വിസോസേഹി സുക്ഖാപേഹി വിസുക്ഖാപേഹി അബീജം കരോഹി പജഹ വിനോദേഹി ബ്യന്തിം കരോഹി അനഭാവം ഗമേഹീതി. ഏവമ്പി യം പുബ്ബേ തം വിസോസേഹി.

    Yaṃpubbe taṃ visosehīti. Atīte saṅkhāre ārabbha ye kilesā uppajjeyyuṃ te kilese sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ karohi pajaha vinodehi byantiṃ karohi anabhāvaṃ gamehīti. Evampi yaṃ pubbe taṃ visosehi. Atha vā ye atītā kammābhisaṅkhārā avipakkavipākā te kammābhisaṅkhāre sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ karohi pajaha vinodehi byantiṃ karohi anabhāvaṃ gamehīti. Evampi yaṃ pubbe taṃ visosehi.

    പച്ഛാ തേ മാഹു കിഞ്ചനന്തി. പച്ഛാ വുച്ചതി അനാഗതം. അനാഗതേ സങ്ഖാരേ ആരബ്ഭ യാനി ഉപ്പജ്ജേയ്യും രാഗകിഞ്ചനം ദോസകിഞ്ചനം മോഹകിഞ്ചനം മാനകിഞ്ചനം ദിട്ഠികിഞ്ചനം കിലേസകിഞ്ചനം ദുച്ചരിതകിഞ്ചനം, ഇമാനി കിഞ്ചനാനി 79 തുയ്ഹം മാ അഹു മാ അകാസി മാ ജനേസി മാ സഞ്ജനേസി മാ നിബ്ബത്തേസി മാ അഭിനിബ്ബത്തേസി പജഹ വിനോദേഹി ബ്യന്തിം കരോഹി അനഭാവം ഗമേഹീതി – പച്ഛാ തേ മാഹു കിഞ്ചനം.

    Pacchā te māhu kiñcananti. Pacchā vuccati anāgataṃ. Anāgate saṅkhāre ārabbha yāni uppajjeyyuṃ rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, imāni kiñcanāni 80 tuyhaṃ mā ahu mā akāsi mā janesi mā sañjanesi mā nibbattesi mā abhinibbattesi pajaha vinodehi byantiṃ karohi anabhāvaṃ gamehīti – pacchā te māhu kiñcanaṃ.

    മജ്ഝേ ചേ നോ ഗഹേസ്സസീതി. മജ്ഝം വുച്ചതി പച്ചുപ്പന്നാ രൂപവേദനാസഞ്ഞാസങ്ഖാരവിഞ്ഞാണാ. പച്ചുപ്പന്നേ സങ്ഖാരേ തണ്ഹാവസേന ദിട്ഠിവസേന ന ഗഹേസ്സസി ന ഉഗ്ഗഹേസ്സസി ന ഗണ്ഹിസ്സസി ന പരാമസിസ്സസി നാഭിനന്ദിസ്സസി നാഭിചരിസ്സസി ന അജ്ഝോസിസ്സസി, അഭിനന്ദനം അഭിവദനം അജ്ഝോസാനം ഗാഹം പരാമാസം അഭിനിവേസം പജഹിസ്സസി വിനോദേസ്സസി ബ്യന്തിം കരിസ്സസി അനഭാവം ഗമേസ്സസീതി – മജ്ഝേ ചേ നോ ഗഹേസ്സസി.

    Majjhe ce no gahessasīti. Majjhaṃ vuccati paccuppannā rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇā. Paccuppanne saṅkhāre taṇhāvasena diṭṭhivasena na gahessasi na uggahessasi na gaṇhissasi na parāmasissasi nābhinandissasi nābhicarissasi na ajjhosissasi, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahissasi vinodessasi byantiṃ karissasi anabhāvaṃ gamessasīti – majjhe ce no gahessasi.

    ഉപസന്തോ ചരിസ്സസീതി. രാഗസ്സ സന്തത്താ സമിതത്താ ഉപസമിതത്താ, ദോസസ്സ സന്തത്താ സമിതത്താ ഉപസമിതത്താ…പേ॰… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സന്തത്താ സമിതത്താ ഉപസമിതത്താ വൂപസമിതത്താ വിജ്ഝാതത്താ നിബ്ബുതത്താ വിഗതത്താ പടിപസ്സദ്ധത്താ സന്തോ ഉപസന്തോ വൂപസന്തോ നിബ്ബുതോ പടിപസ്സദ്ധോ ചരിസ്സസി വിഹരിസ്സസി ഇരിയിസ്സസി വത്തിസ്സസി പാലിസ്സസി യപിസ്സസി യാപിസ്സസീതി – ഉപസന്തോ ചരിസ്സസി.

    Upasanto carissasīti. Rāgassa santattā samitattā upasamitattā, dosassa santattā samitattā upasamitattā…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā upasamitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddho carissasi viharissasi iriyissasi vattissasi pālissasi yapissasi yāpissasīti – upasanto carissasi.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘യം പുബ്ബേ തം വിസോസേഹി, പച്ഛാ തേ മാഹു കിഞ്ചനം;

    ‘‘Yaṃ pubbe taṃ visosehi, pacchā te māhu kiñcanaṃ;

    മജ്ഝേ ചേ നോ ഗഹേസ്സസി, ഉപസന്തോ ചരിസ്സസീ’’തി.

    Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasī’’ti.

    ൧൮൫.

    185.

    സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം, യസ്സ നത്ഥി മമായിതം;

    Sabbasonāmarūpasmiṃ, yassa natthi mamāyitaṃ;

    അസതാ ച ന സോചതി, സ വേ ലോകേ ന ജീയതി.

    Asatā ca na socati, sa ve loke na jīyati.

    സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം, യസ്സ നത്ഥി മമായിതന്തി. സബ്ബസോതി സബ്ബേന സബ്ബം സബ്ബഥാ സബ്ബം അസേസം നിസ്സേസം പരിയാദിയനവചനമേതം – സബ്ബസോതി. നാമന്തി ചത്താരോ അരൂപിനോ ഖന്ധാ. രൂപന്തി ചത്താരോ ച മഹാഭൂതാ, ചതുന്നഞ്ച മഹാഭൂതാനം ഉപാദായ രൂപം. യസ്സാതി അരഹതോ ഖീണാസവസ്സ. മമായിതന്തി ദ്വേ മമത്താ – തണ്ഹാമമത്തഞ്ച ദിട്ഠിമമത്തഞ്ച…പേ॰… ഇദം തണ്ഹാമമത്തം…പേ॰… ഇദം ദിട്ഠിമമത്തം. സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം, യസ്സ നത്ഥി മമായിതന്തി സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം മമത്താ യസ്സ നത്ഥി ന സന്തി ന സംവിജ്ജന്തി നുപലബ്ഭന്തി, പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ വൂപസന്താ പടിപസ്സദ്ധാ അഭബ്ബുപ്പത്തികാ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാതി – സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം, യസ്സ നത്ഥി മമായിതം.

    Sabbaso nāmarūpasmiṃ, yassa natthi mamāyitanti. Sabbasoti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbasoti. Nāmanti cattāro arūpino khandhā. Rūpanti cattāro ca mahābhūtā, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Mamāyitanti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca…pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Sabbaso nāmarūpasmiṃ, yassa natthi mamāyitanti sabbaso nāmarūpasmiṃ mamattā yassa natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – sabbaso nāmarūpasmiṃ, yassa natthi mamāyitaṃ.

    അസതാ ച ന സോചതീതി. വിപരിണതം വാ വത്ഥും ന സോചതി, വിപരിണതസ്മിം വാ വത്ഥുസ്മിം ന സോചതി. ‘‘ചക്ഖു മേ വിപരിണത’’ന്തി ന സോചതി, സോതം മേ… ഘാനം മേ… ജിവ്ഹാ മേ… കായോ മേ… രൂപാ മേ… സദ്ദാ മേ… ഗന്ധാ മേ… രസാ മേ… ഫോട്ഠബ്ബാ മേ… കുലം മേ… ഗണോ മേ… ആവാസോ മേ… ലാഭോ മേ…പേ॰… ‘‘സാലോഹിതാ മേ വിപരിണതാ’’തി ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി. ഏവമ്പി അസതാ ച ന സോചതി.

    Asatā ca na socatīti. Vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati. ‘‘Cakkhu me vipariṇata’’nti na socati, sotaṃ me… ghānaṃ me… jivhā me… kāyo me… rūpā me… saddā me… gandhā me… rasā me… phoṭṭhabbā me… kulaṃ me… gaṇo me… āvāso me… lābho me…pe… ‘‘sālohitā me vipariṇatā’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi asatā ca na socati.

    അഥ വാ അസതായ ദുക്ഖായ വേദനായ ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി. ഏവമ്പി അസതാ ച ന സോചതി. അഥ വാ ചക്ഖുരോഗേന ഫുട്ഠോ പരേതോ…പേ॰… ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേന ഫുട്ഠോ പരേതോ സമോഹിതോ സമന്നാഗതോ ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി. ഏവമ്പി അസതാ ച ന സോചതി. അഥ വാ അസന്തേ അസംവിജ്ജമാനേ അനുപലബ്ഭമാനേ ‘‘അഹു വത മേ, തം വത മേ നത്ഥി , സിയാ വത മേ, തം വതാഹം ന ലഭാമീ’’തി ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി. ഏവമ്പി അസതാ ച ന സോചതി.

    Atha vā asatāya dukkhāya vedanāya phuṭṭho pareto samohito samannāgato na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi asatā ca na socati. Atha vā cakkhurogena phuṭṭho pareto…pe… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassena phuṭṭho pareto samohito samannāgato na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi asatā ca na socati. Atha vā asante asaṃvijjamāne anupalabbhamāne ‘‘ahu vata me, taṃ vata me natthi , siyā vata me, taṃ vatāhaṃ na labhāmī’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi asatā ca na socati.

    സ വേ ലോകേ ന ജീയതീതി. യസ്സ ‘‘മയ്ഹം വാ ഇദം പരേസം വാ ഇദ’’ന്തി കിഞ്ചി രൂപഗതം വേദനാഗതം സഞ്ഞാഗതം സങ്ഖാരഗതം വിഞ്ഞാണഗതം ഗഹിതം പരാമട്ഠം അഭിനിവിട്ഠം അജ്ഝോസിതം അധിമുത്തം അത്ഥി, തസ്സ ജാനി അത്ഥി.

    Sa ve loke na jīyatīti. Yassa ‘‘mayhaṃ vā idaṃ paresaṃ vā ida’’nti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ atthi, tassa jāni atthi.

    ഭാസിതമ്പി ഹേതം –

    Bhāsitampi hetaṃ –

    ‘‘ജീനോ 81 രഥസ്സം 82 മണികുണ്ഡലേ ച, പുത്തേ ച ദാരേ ച തഥേവ ജീനോ;

    ‘‘Jīno 83 rathassaṃ 84 maṇikuṇḍale ca, putte ca dāre ca tatheva jīno;

    സബ്ബേസു ഭോഗേസു അസേവിതേസു, കസ്മാ ന സന്തപ്പസി സോകകാലേ.

    Sabbesu bhogesu asevitesu, kasmā na santappasi sokakāle.

    ‘‘പുബ്ബേവ മച്ചം വിജഹന്തി ഭോഗാ, മച്ചോ ധനേ പുബ്ബതരം ജഹാസി;

    ‘‘Pubbeva maccaṃ vijahanti bhogā, macco dhane pubbataraṃ jahāsi;

    അസസ്സതാ 85 ഭാവിനോ കാമകാമീ, തസ്മാ ന സോചാമഹം സോകകാലേ.

    Asassatā 86 bhāvino kāmakāmī, tasmā na socāmahaṃ sokakāle.

    ‘‘ഉദേതി ആപൂരതി വേതി ചന്ദോ, അന്ധം തപേത്വാന 87 പലേതി സൂരിയോ;

    ‘‘Udeti āpūrati veti cando, andhaṃ tapetvāna 88 paleti sūriyo;

    വിദിതാ മയാ സത്തുക ലോകധമ്മാ, തസ്മാ ന സോചാമഹം സോകകാലേ’’തി.

    Viditā mayā sattuka lokadhammā, tasmā na socāmahaṃ sokakāle’’ti.

    യസ്സ ‘‘മയ്ഹം വാ ഇദം പരേസം വാ ഇദ’’ന്തി കിഞ്ചി രൂപഗതം വേദനാഗതം സഞ്ഞാഗതം സങ്ഖാരഗതം വിഞ്ഞാണഗതം ഗഹിതം പരാമട്ഠം അഭിനിവിട്ഠം അജ്ഝോസിതം അധിമുത്തം നത്ഥി, തസ്സ ജാനി നത്ഥി. ഭാസിതമ്പി ഹേതം – ‘‘‘നന്ദസി, സമണാ’തി. ‘കിം ലദ്ധാ, ആവുസോ’തി? ‘തേന ഹി, സമണ, സോചസീ’തി. ‘കിം ജീയിത്ഥ, ആവുസോ’തി? ‘തേന ഹി, സമണ, നേവ നന്ദസി ന സോചസീ’തി. ‘ഏവമാവുസോ’’’തി.

    Yassa ‘‘mayhaṃ vā idaṃ paresaṃ vā ida’’nti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi, tassa jāni natthi. Bhāsitampi hetaṃ – ‘‘‘nandasi, samaṇā’ti. ‘Kiṃ laddhā, āvuso’ti? ‘Tena hi, samaṇa, socasī’ti. ‘Kiṃ jīyittha, āvuso’ti? ‘Tena hi, samaṇa, neva nandasi na socasī’ti. ‘Evamāvuso’’’ti.

    ‘‘ചിരസ്സം വത പസ്സാമ, ബ്രാഹ്മണം പരിനിബ്ബുതം;

    ‘‘Cirassaṃ vata passāma, brāhmaṇaṃ parinibbutaṃ;

    അനന്ദിം അനീഘം ഭിക്ഖും, തിണ്ണം ലോകേ വിസത്തിക’’ന്തി.

    Anandiṃ anīghaṃ bhikkhuṃ, tiṇṇaṃ loke visattika’’nti.

    സ വേ ലോകേ ന ജീയതി. തേനാഹ ഭഗവാ –

    Sa ve loke na jīyati. Tenāha bhagavā –

    ‘‘സബ്ബസോ നാമരൂപസ്മിം, യസ്സ നത്ഥി മമായിതം;

    ‘‘Sabbaso nāmarūpasmiṃ, yassa natthi mamāyitaṃ;

    അസതാ ച ന സോചതി, സ വേ ലോകേ ന ജീയതീ’’തി.

    Asatā ca na socati, sa ve loke na jīyatī’’ti.

    ൧൮൬.

    186.

    യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം;

    Yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ;

    മമത്തം സോ അസംവിന്ദം, നത്ഥി മേതി ന സോചതി.

    Mamattaṃ so asaṃvindaṃ, natthi meti na socati.

    യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനന്തി. യസ്സാതി അരഹതോ ഖീണാസവസ്സ. യസ്സ ‘‘മയ്ഹം വാ ഇദം പരേസം വാ ഇദ’’ന്തി കിഞ്ചി രൂപഗതം വേദനാഗതം സഞ്ഞാഗതം സങ്ഖാരഗതം വിഞ്ഞാണഗതം ഗഹിതം പരാമട്ഠം അഭിനിവിട്ഠം അജ്ഝോസിതം അധിമുത്തം നത്ഥി ന സന്തി ന സംവിജ്ജതി നുപലബ്ഭതി, പഹീനം സമുച്ഛിന്നം വൂപസന്തം പടിപസ്സദ്ധം അഭബ്ബുപ്പത്തികം ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢന്തി. ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം.

    Yassanatthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcananti. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Yassa ‘‘mayhaṃ vā idaṃ paresaṃ vā ida’’nti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhanti. Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ.

    വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘നായം, ഭിക്ഖവേ, കായോ തുമ്ഹാകം, നപി അഞ്ഞേസം. പുരാണമിദം, ഭിക്ഖവേ, കമ്മം അഭിസങ്ഖതം അഭിസഞ്ചേതയിതം വേദനീയം ദട്ഠബ്ബം. തത്ര, ഭിക്ഖവേ, സുതവാ അരിയസാവകോ പടിച്ചസമുപ്പാദംയേവ സാധുകം യോനിസോ മനസികരോതി – ‘ഇതി ഇമസ്മിം സതി ഇദം ഹോതി ഇമസ്സുപ്പാദാ ഇദം ഉപ്പജ്ജതി, ഇമസ്മിം അസതി ഇദം ന ഹോതി ഇമസ്സ നിരോധാ ഇദം നിരുജ്ഝതി, യദിദം അവിജ്ജാപച്ചയാ സങ്ഖാരാ, സങ്ഖാരപച്ചയാ വിഞ്ഞാണം…പേ॰… ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ സമുദയോ ഹോതി. അവിജ്ജായത്വേവ അസേസവിരാഗനിരോധാ സങ്ഖാരനിരോധോ…പേ॰… ഏവമേതസ്സ കേവലസ്സ ദുക്ഖക്ഖന്ധസ്സ നിരോധോ ഹോതീ’’’തി. ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം.

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘nāyaṃ, bhikkhave, kāyo tumhākaṃ, napi aññesaṃ. Purāṇamidaṃ, bhikkhave, kammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedanīyaṃ daṭṭhabbaṃ. Tatra, bhikkhave, sutavā ariyasāvako paṭiccasamuppādaṃyeva sādhukaṃ yoniso manasikaroti – ‘iti imasmiṃ sati idaṃ hoti imassuppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’’ti. Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ.

    വുത്തമ്പി ഹേതം ഭഗവതാ –

    Vuttampi hetaṃ bhagavatā –

    ‘‘സുഞ്ഞതോ ലോകം അവേക്ഖസ്സു, മോഘരാജ സദാ സതോ;

    ‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu, mogharāja sadā sato;

    അത്താനുദിട്ഠിം ഊഹച്ച 89, ഏവം മച്ചുതരോ സിയാ;

    Attānudiṭṭhiṃ ūhacca 90, evaṃ maccutaro siyā;

    ഏവം ലോകം അവേക്ഖന്തം, മച്ചുരാജാ ന പസ്സതീ’’തി.

    Evaṃ lokaṃ avekkhantaṃ, maccurājā na passatī’’ti.

    ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം.

    Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ.

    വുത്തമ്പി ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘യം, ഭിക്ഖവേ, ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതി. കിഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ന തുമ്ഹാകം? രൂപം, ഭിക്ഖവേ, ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതി. വേദനാ… സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… വിഞ്ഞാണം ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതി. തം കിം മഞ്ഞഥ, ഭിക്ഖവേ, യം ഇമസ്മിം ജേതവനേ തിണകട്ഠസാഖാപലാസം, തം ജനോ ഹരേയ്യ വാ ഡഹേയ്യ 91 വാ യഥാപച്ചയം വാ കരേയ്യ, അപി നു തുമ്ഹാകം ഏവമസ്സ – ‘അമ്ഹേ ജനോ ഹരതി വാ ഡഹതി വാ യഥാപച്ചയം വാ കരോതീ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’. ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’? ‘‘ന ഹി നോ ഏതം, ഭന്തേ, അത്താ വാ അത്തനിയം വാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, യം ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതി. കിഞ്ച, ഭിക്ഖവേ, ന തുമ്ഹാകം? രൂപം, ഭിക്ഖവേ, ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതി. വേദനാ… സഞ്ഞാ… സങ്ഖാരാ… വിഞ്ഞാണം ന തുമ്ഹാകം, തം പജഹഥ. തം വോ പഹീനം ദീഘരത്തം ഹിതായ സുഖായ ഭവിസ്സതീ’’തി. ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം. ഭാസിതമ്പി ഹേതം –

    Vuttampi hetaṃ bhagavatā – ‘‘yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ? Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ, taṃ jano hareyya vā ḍaheyya 92 vā yathāpaccayaṃ vā kareyya, api nu tumhākaṃ evamassa – ‘amhe jano harati vā ḍahati vā yathāpaccayaṃ vā karotī’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Na hi no etaṃ, bhante, attā vā attaniyaṃ vā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ? Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahatha. Taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti. Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. Bhāsitampi hetaṃ –

    ‘‘സുദ്ധധമ്മസമുപ്പാദം, സുദ്ധസങ്ഖാരസന്തതിം;

    ‘‘Suddhadhammasamuppādaṃ, suddhasaṅkhārasantatiṃ;

    പസ്സന്തസ്സ യഥാഭൂതം, ന ഭയം ഹോതി ഗാമണി.

    Passantassa yathābhūtaṃ, na bhayaṃ hoti gāmaṇi.

    ‘‘തിണകട്ഠസമം ലോകം, യദാ പഞ്ഞായ പസ്സതി;

    ‘‘Tiṇakaṭṭhasamaṃ lokaṃ, yadā paññāya passati;

    നാഞ്ഞം പത്ഥയതേ കിഞ്ചി, അഞ്ഞത്ര അപ്പടിസന്ധിയാ’’തി 93.

    Nāññaṃ patthayate kiñci, aññatra appaṭisandhiyā’’ti 94.

    ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം. വജിരാ ഭിക്ഖുനീ മാരം പാപിമന്തം ഏതദവോച –

    Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. Vajirā bhikkhunī māraṃ pāpimantaṃ etadavoca –

    ‘‘കം നു സത്തോതി പച്ചേസി, മാര ദിട്ഠിഗതം നു തേ;

    ‘‘Kaṃ nu sattoti paccesi, māra diṭṭhigataṃ nu te;

    സുദ്ധസങ്ഖാരപുഞ്ജോയം, നയിധ സത്തുപലബ്ഭതി.

    Suddhasaṅkhārapuñjoyaṃ, nayidha sattupalabbhati.

    ‘‘യഥാ ഹി 95 അങ്ഗസമ്ഭാരാ, ഹോതി സദ്ദോ രഥോ ഇതി;

    ‘‘Yathā hi 96 aṅgasambhārā, hoti saddo ratho iti;

    ഏവം ഖന്ധേസു സന്തേസു, ഹോതി സത്തോതി സമ്മുതി 97.

    Evaṃ khandhesu santesu, hoti sattoti sammuti 98.

    ‘‘ദുക്ഖമേവ ഹി സമ്ഭോതി, ദുക്ഖം തിട്ഠതി വേതി ച;

    ‘‘Dukkhameva hi sambhoti, dukkhaṃ tiṭṭhati veti ca;

    നാഞ്ഞത്ര ദുക്ഖാ സമ്ഭോതി, നാഞ്ഞം ദുക്ഖാ നിരുജ്ഝതീ’’തി.

    Nāññatra dukkhā sambhoti, nāññaṃ dukkhā nirujjhatī’’ti.

    ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം. വുത്തംഞ്ഹേതം ഭഗവതാ

    Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ. Vuttaṃñhetaṃ bhagavatā

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു രൂപം സമന്നേസതി യാവതാ രൂപസ്സ ഗതി, വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം സമന്നേസതി യാവതാ വിഞ്ഞാണസ്സ ഗതി. തസ്സ രൂപം സമന്നേസതോ യാവതാ രൂപസ്സ ഗതി, വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം സമന്നേസതോ യാവതാ വിഞ്ഞാണസ്സ ഗതി , യമ്പിസ്സ തം ഹോതി ‘അഹ’ന്തി വാ ‘മമ’ന്തി വാ, ‘അസ്മീ’തി വാ, തമ്പി തസ്സ ന ഹോതീ’’തി. ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം.

    ‘‘Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samannesati yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samannesati yāvatā viññāṇassa gati. Tassa rūpaṃ samannesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samannesato yāvatā viññāṇassa gati , yampissa taṃ hoti ‘aha’nti vā ‘mama’nti vā, ‘asmī’ti vā, tampi tassa na hotī’’ti. Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ.

    ആയസ്മാ, ആനന്ദോ, ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘‘സുഞ്ഞോ ലോകോ, സുഞ്ഞോ ലോകോ’തി, ഭന്തേ, വുച്ചതി. കിത്താവതാ നു ഖോ, ഭന്തേ, സുഞ്ഞോ ലോകോതി വുച്ചതീ’’തി? ‘‘യസ്മാ ഖോ, ആനന്ദ, സുഞ്ഞം അത്തേന വാ അത്തനിയേന വാ, തസ്മാ സുഞ്ഞോ ലോകോതി വുച്ചതി. കിഞ്ചാനന്ദ, സുഞ്ഞം അത്തേന വാ അത്തനിയേന വാ? ചക്ഖു ഖോ, ആനന്ദ, സുഞ്ഞം അത്തേന വാ അത്തനിയേന വാ. രൂപാ സുഞ്ഞാ, ചക്ഖുവിഞ്ഞാണം സുഞ്ഞം, ചക്ഖുസമ്ഫസ്സോ സുഞ്ഞോ, യദിദം ചക്ഖുസമ്ഫസ്സപച്ചയാ ഉപ്പജ്ജതി വേദയിതം സുഖം വാ ദുക്ഖം വാ അദുക്ഖമസുഖം വാ തമ്പി സുഞ്ഞം… സോതം സുഞ്ഞം… സദ്ദാ സുഞ്ഞാ… ഘാനം സുഞ്ഞം… ഗന്ധാ സുഞ്ഞാ… ജിവ്ഹാ സുഞ്ഞാ… രസാ സുഞ്ഞാ… കായോ സുഞ്ഞോ… ഫോട്ഠബ്ബാ സുഞ്ഞാ… മനോ സുഞ്ഞോ… ധമ്മാ സുഞ്ഞാ… മനോവിഞ്ഞാണം സുഞ്ഞം… മനോസമ്ഫസ്സോ സുഞ്ഞോ, യദിദം മനോസമ്ഫസ്സപച്ചയാ ഉപ്പജ്ജതി വേദയിതം സുഖം വാ ദുക്ഖം വാ അദുക്ഖമസുഖം വാ തമ്പി സുഞ്ഞം അത്തേന വാ അത്തനിയേന വാ. യസ്മാ ഖോ, ആനന്ദ, സുഞ്ഞം അത്തേന വാ അത്തനിയേന വാ, തസ്മാ സുഞ്ഞോ ലോകോതി വുച്ചതീ’’തി. ഏവമ്പി യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം.

    Āyasmā, ānando, bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘suñño loko, suñño loko’ti, bhante, vuccati. Kittāvatā nu kho, bhante, suñño lokoti vuccatī’’ti? ‘‘Yasmā kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccati. Kiñcānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā? Cakkhu kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā. Rūpā suññā, cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ, cakkhusamphasso suñño, yadidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ… sotaṃ suññaṃ… saddā suññā… ghānaṃ suññaṃ… gandhā suññā… jivhā suññā… rasā suññā… kāyo suñño… phoṭṭhabbā suññā… mano suñño… dhammā suññā… manoviññāṇaṃ suññaṃ… manosamphasso suñño, yadidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā. Yasmā kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccatī’’ti. Evampi yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ.

    മമത്തം സോ അസംവിന്ദന്തി. മമത്താതി ദ്വേ മമത്താ – തണ്ഹാമമത്തഞ്ച ദിട്ഠിമമത്തഞ്ച…പേ॰… ഇദം തണ്ഹാമമത്തം…പേ॰… ഇദം ദിട്ഠിമമത്തം. തണ്ഹാമമത്തം പഹായ ദിട്ഠിമമത്തം പടിനിസ്സജ്ജിത്വാ മമത്തം അവിന്ദന്തോ അസംവിന്ദന്തോ അനധിഗച്ഛന്തോ അപ്പടിലഭന്തോതി – മമത്തം സോ അസംവിന്ദം.

    Mamattaṃ so asaṃvindanti. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca…pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ. Taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā mamattaṃ avindanto asaṃvindanto anadhigacchanto appaṭilabhantoti – mamattaṃ so asaṃvindaṃ.

    നത്ഥി മേതി ന സോചതീതി. വിപരിണതം വാ വത്ഥും ന സോചതി, വിപരിണതസ്മിം വാ വത്ഥുസ്മിം ന സോചതി. ‘‘ചക്ഖു മേ വിപരിണത’’ന്തി ന സോചതി, ‘‘സോതം മേ…പേ॰… സാലോഹിതാ മേ വിപരിണതാ’’തി ന സോചതി ന കിലമതി ന പരിദേവതി ന ഉരത്താളിം കന്ദതി ന സമ്മോഹം ആപജ്ജതീതി – നത്ഥി മേതി ന സോചതി.

    Natthi meti na socatīti. Vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati. ‘‘Cakkhu me vipariṇata’’nti na socati, ‘‘sotaṃ me…pe… sālohitā me vipariṇatā’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti – natthi meti na socati.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘യസ്സ നത്ഥി ഇദം മേതി, പരേസം വാപി കിഞ്ചനം;

    ‘‘Yassa natthi idaṃ meti, paresaṃ vāpi kiñcanaṃ;

    മമത്തം സോ അസംവിന്ദം, നത്ഥി മേതി ന സോചതീ’’തി.

    Mamattaṃ so asaṃvindaṃ, natthi meti na socatī’’ti.

    ൧൮൭.

    187.

    അനിട്ഠുരീ അനനുഗിദ്ധോ, അനേജോ സബ്ബധീ സമോ;

    Aniṭṭhurīananugiddho, anejo sabbadhī samo;

    തമാനിസംസം പബ്രൂമി, പുച്ഛിതോ അവികമ്പിനം.

    Tamānisaṃsaṃ pabrūmi, pucchito avikampinaṃ.

    അനിട്ഠുരീ അനനുഗിദ്ധോ അനേജോ സബ്ബധീ സമോതി. കതമം നിട്ഠുരിയം? ഇധേകച്ചോ നിട്ഠുരിയോ ഹോതി, പരലാഭസക്കാരഗരുകാരമാനനവന്ദനപൂജനാസു ഇസ്സതി ഉസൂയതി 99 ഇസ്സം ബന്ധതി. യം ഏവരൂപം നിട്ഠുരിയം നിട്ഠുരിയകമ്മം ഇസ്സാ ഇസ്സായനാ ഇസ്സായിതത്തം ഉസൂയാ ഉസൂയനാ ഉസൂയിതത്തം – ഇദം വുച്ചതി നിട്ഠുരിയം. യസ്സേതം നിട്ഠുരിയം പഹീനം സമുച്ഛിന്നം…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢം, സോ വുച്ചതി അനിട്ഠുരീതി. അനനുഗിദ്ധോതി. ഗേധോ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസോ ഗേധോ പഹീനോ സമുച്ഛിന്നോ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢോ, സോ വുച്ചതി അനനുഗിദ്ധോ. സോ രൂപേ അഗിദ്ധോ സദ്ദേ…പേ॰… ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതബ്ബേസു ധമ്മേസു അഗിദ്ധോ അഗധിതോ അമുച്ഛിതോ അനജ്ഝോസന്നോ, വീതഗേധോ വിഗതഗേധോ ചത്തഗേധോ വന്തഗേധോ മുത്തഗേധോ പഹീനഗേധോ പടിനിസ്സട്ഠഗേധോ, വീതരാഗോ വിഗതരാഗോ ചത്തരാഗോ വന്തരാഗോ മുത്തരാഗോ പഹീനരാഗോ പടിനിസ്സട്ഠരാഗോ, നിച്ഛാതോ നിബ്ബുതോ സീതിഭൂതോ സുഖപ്പടിസംവേദീ ബ്രഹ്മഭൂതേന അത്തനാ വിഹരതീതി – അനിട്ഠുരീ അനനുഗിദ്ധോ.

    Aniṭṭhurī ananugiddho anejo sabbadhī samoti. Katamaṃ niṭṭhuriyaṃ? Idhekacco niṭṭhuriyo hoti, paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati usūyati 100 issaṃ bandhati. Yaṃ evarūpaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā usūyitattaṃ – idaṃ vuccati niṭṭhuriyaṃ. Yassetaṃ niṭṭhuriyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ…pe… ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati aniṭṭhurīti. Ananugiddhoti. Gedho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yasseso gedho pahīno samucchinno…pe… ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati ananugiddho. So rūpe agiddho sadde…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhosanno, vītagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahīnagedho paṭinissaṭṭhagedho, vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo, nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – aniṭṭhurī ananugiddho.

    അനേജോ സബ്ബധീ സമോതി. ഏജാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസാ ഏജാ തണ്ഹാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി അനേജോ. ഏജായ പഹീനത്താ അനേജോ. സോ ലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, അലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, യസേപി ന ഇഞ്ജതി, അയസേപി ന ഇഞ്ജതി, പസംസായപി ന ഇഞ്ജതി, നിന്ദായപി ന ഇഞ്ജതി, സുഖേപി ന ഇഞ്ജതി, ദുക്ഖേപി ന ഇഞ്ജതി, ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതീതി – അനേജോ. സബ്ബധീ സമോതി സബ്ബം വുച്ചതി ദ്വാദസായതനാനി. ചക്ഖു ചേവ രൂപാ ച…പേ॰… മനോ ചേവ ധമ്മാ ച. യതോ അജ്ഝത്തികബാഹിരേസു ആയതനേസു ഛന്ദരാഗോ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ, സോ വുച്ചതി സബ്ബധി സമോ. സോ സബ്ബത്ഥ താദി സബ്ബത്ഥ മജ്ഝത്തോ സബ്ബത്ഥ ഉപേക്ഖകോതി – അനേജോ സബ്ബധീ സമോ.

    Anejo sabbadhī samoti. Ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā ejā taṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anejo. Ejāya pahīnattā anejo. So lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati, na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – anejo. Sabbadhī samoti sabbaṃ vuccati dvādasāyatanāni. Cakkhu ceva rūpā ca…pe… mano ceva dhammā ca. Yato ajjhattikabāhiresu āyatanesu chandarāgo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo, so vuccati sabbadhi samo. So sabbattha tādi sabbattha majjhatto sabbattha upekkhakoti – anejo sabbadhī samo.

    തമാനിസംസം പബ്രൂമി, പുച്ഛിതോ അവികമ്പിനന്തി. അവികമ്പിനം പുഗ്ഗലം പുട്ഠോ പുച്ഛിതോ യാചിതോ അജ്ഝേസിതോ പസാദിതോ ഇമേ ചത്താരോ ആനിസംസേ പബ്രൂമി. യോ സോ അനിട്ഠുരീ അനനുഗിദ്ധോ അനേജോ സബ്ബധി സമോതി ബ്രൂമി ആചിക്ഖാമി…പേ॰… പകാസേമീതി – തമാനിസംസം പബ്രൂമി പുച്ഛിതോ അവികമ്പിനം.

    Tamānisaṃsaṃpabrūmi, pucchito avikampinanti. Avikampinaṃ puggalaṃ puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito ime cattāro ānisaṃse pabrūmi. Yo so aniṭṭhurī ananugiddho anejo sabbadhi samoti brūmi ācikkhāmi…pe… pakāsemīti – tamānisaṃsaṃ pabrūmi pucchito avikampinaṃ.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അനിട്ഠുരീ അനനുഗിദ്ധോ, അനേജോ സബ്ബധീ സമോ;

    ‘‘Aniṭṭhurī ananugiddho, anejo sabbadhī samo;

    തമാനിസംസം പബ്രൂമി, പുച്ഛിതോ അവികമ്പിന’’ന്തി.

    Tamānisaṃsaṃ pabrūmi, pucchito avikampina’’nti.

    ൧൮൮.

    188.

    അനേജസ്സ വിജാനതോ, നത്ഥി കാചി നിസങ്ഖതി 101 ;

    Anejassavijānato, natthi kāci nisaṅkhati102;

    വിരതോ സോ വിയാരബ്ഭാ, 103 ഖേമം പസ്സതി സബ്ബധി.

    Virato so viyārabbhā,104khemaṃ passati sabbadhi.

    അനേജസ്സ വിജാനതോതി. ഏജാ വുച്ചതി തണ്ഹാ. യോ രാഗോ സാരാഗോ…പേ॰… അഭിജ്ഝാ ലോഭോ അകുസലമൂലം. യസ്സേസാ ഏജാ തണ്ഹാ പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാ, സോ വുച്ചതി അനേജോ. ഏജായ പഹീനത്താ അനേജോ. സോ ലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, അലാഭേപി ന ഇഞ്ജതി, യസേപി ന ഇഞ്ജതി, അയസേപി ന ഇഞ്ജതി, പസംസായപി ന ഇഞ്ജതി, നിന്ദായപി ന ഇഞ്ജതി, സുഖേപി ന ഇഞ്ജതി, ദുക്ഖേപി ന ഇഞ്ജതി ന ചലതി ന വേധതി നപ്പവേധതി ന സമ്പവേധതീതി – അനേജസ്സ. വിജാനതോതി ജാനതോ ആജാനതോ വിജാനതോ പടിവിജാനതോ പടിവിജ്ഝതോ. ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തി ജാനതോ ആജാനതോ വിജാനതോ പടിവിജാനതോ പടിവിജ്ഝതോ, ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ ദുക്ഖാ’’തി…പേ॰… ‘‘യം കിഞ്ചി സമുദയധമ്മം സബ്ബം തം നിരോധധമ്മ’’ന്ത്ന്ത്തി ജാനതോ ആജാനതോ വിജാനതോ പടിവിജാനതോ പടിവിജ്ഝതോതി – അനേജസ്സ വിജാനതോ.

    Anejassa vijānatoti. Ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā ejā taṇhā pahīnā samucchinnā…pe… ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anejo. Ejāya pahīnattā anejo. So lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – anejassa. Vijānatoti jānato ājānato vijānato paṭivijānato paṭivijjhato. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti jānato ājānato vijānato paṭivijānato paṭivijjhato, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti jānato ājānato vijānato paṭivijānato paṭivijjhatoti – anejassa vijānato.

    നത്ഥി കാചി നിസങ്ഖതീതി. നിസങ്ഖതിയാഏ വുച്ചന്തി പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ. യതോ പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ ച പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ, ഏത്താവതാ നിസങ്ഖതിയോ നത്ഥി ന സന്തി ന സംവിജ്ജന്തി നുപലബ്ഭന്തി, പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ വൂപസന്താ പടിപസ്സദ്ധാ അഭബ്ബുപ്പത്തികാ ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢാതി – നത്ഥി കാചി നിസങ്ഖതി.

    Natthi kāci nisaṅkhatīti. Nisaṅkhatiyāe vuccanti puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro. Yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, ettāvatā nisaṅkhatiyo natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – natthi kāci nisaṅkhati.

    വിരതോ സോ വിയാരബ്ഭാതി. വിയാരബ്ഭോ വുച്ചതി പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ. യതോ പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരോ ച ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരോ ച പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ, ഏത്താവതാ ആരബ്ഭാ വിയാരബ്ഭാ ആരതോ അസ്സ വിരതോ പടിവിരതോ നിക്ഖന്തോ നിസ്സടോ വിപ്പമുത്തോ വിസഞ്ഞുത്തോ വിമരിയാദികതേന ചേതസാ വിഹരതീതി – വിരതോ സോ വിയാരബ്ഭാ.

    Virato so viyārabbhāti. Viyārabbho vuccati puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro. Yato puññābhisaṅkhāro ca apuññābhisaṅkhāro ca āneñjābhisaṅkhāro ca pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā, ettāvatā ārabbhā viyārabbhā ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – virato so viyārabbhā.

    ഖേമം പസ്സതി സബ്ബധീതി. ഭയകരോ രാഗോ ഭയകരോ ദോസോ ഭയകരോ മോഹോ…പേ॰… ഭയകരാ കിലേസാ. ഭയകരസ്സ രാഗസ്സ പഹീനത്താ…പേ॰… ഭയകരാനം കിലേസാനം പഹീനത്താ സബ്ബത്ഥ ഖേമം പസ്സതി സബ്ബത്ഥ അഭയം പസ്സതി സബ്ബത്ഥ അനീതികം പസ്സതി സബ്ബത്ഥ അനുപദ്ദവം പസ്സതി സബ്ബത്ഥ അനുപസഗ്ഗം പസ്സതി സബ്ബത്ഥ അനുപസട്ഠത്തം 105 പസ്സതീതി – ഖേമം പസ്സതി സബ്ബധി.

    Khemaṃpassati sabbadhīti. Bhayakaro rāgo bhayakaro doso bhayakaro moho…pe… bhayakarā kilesā. Bhayakarassa rāgassa pahīnattā…pe… bhayakarānaṃ kilesānaṃ pahīnattā sabbattha khemaṃ passati sabbattha abhayaṃ passati sabbattha anītikaṃ passati sabbattha anupaddavaṃ passati sabbattha anupasaggaṃ passati sabbattha anupasaṭṭhattaṃ 106 passatīti – khemaṃ passati sabbadhi.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘അനേജസ്സ വിജാനതോ, നത്ഥി കാചി നിസങ്ഖതി;

    ‘‘Anejassa vijānato, natthi kāci nisaṅkhati;

    വിരതോ സോ വിയാരബ്ഭാ, ഖേമം പസ്സതി സബ്ബധീ’’തി.

    Virato so viyārabbhā, khemaṃ passati sabbadhī’’ti.

    ൧൮൯.

    189.

    ന സമേസു ന ഓമേസു, ന ഉസ്സേസു വദതേ മുനി;

    Na samesu na omesu, na ussesu vadate muni;

    സന്തോ സോ വീതമച്ഛരോ, 107 നാദേതി ന നിരസ്സതി. [ഇതി ഭഗവാ]

    Santo so vītamaccharo,108nādeti na nirassati. [iti bhagavā]

    ന സമേസു ന ഓമേസു, ന ഉസ്സേസു വദതേ മുനീതി. മുനീതി. മോനം വുച്ചതി ഞാണം…പേ॰… സങ്ഗജാലമതിച്ച സോ മുനി. ‘‘സേയ്യോഹമസ്മീ’’തി വാ ‘‘സദിസോഹമസ്മീ’’തി വാ ‘‘ഹീനോഹമസ്മീ’’തി വാ ന വദതി ന കഥേതി ന ഭണതി ന ദീപയതി ന വോഹരതീതി – ന സമേസു ന ഓമേസു, ന ഉസ്സേസു വദതേ മുനി.

    Na samesu na omesu, na ussesu vadate munīti. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. ‘‘Seyyohamasmī’’ti vā ‘‘sadisohamasmī’’ti vā ‘‘hīnohamasmī’’ti vā na vadati na katheti na bhaṇati na dīpayati na voharatīti – na samesu na omesu, na ussesu vadate muni.

    സന്തോ സോ വീതമച്ഛരോതി. സന്തോതി രാഗസ്സ സന്തത്താ സമിതത്താ സന്തോ, ദോസസ്സ…പേ॰… മോഹസ്സ… സബ്ബാകുസലാഭിസങ്ഖാരാനം സന്തത്താ സമിതത്താ വൂപസമിതത്താ വിജ്ഝാതത്താ നിബ്ബുതത്താ വിഗതത്താ പടിപസ്സദ്ധത്താ സന്തോ ഉപസന്തോ വൂപസന്തോ നിബ്ബുതോ പടിപസ്സദ്ധോതി – സന്തോ. സോ വീതമച്ഛരോതി. പഞ്ച മച്ഛരിയാനി ആവാസമച്ഛരിയം…പേ॰… ഗാഹോ വുച്ചതി മച്ഛരിയം. യസ്സേതം മച്ഛരിയം പഹീനം സമുച്ഛിന്നം…പേ॰… ഞാണഗ്ഗിനാ ദഡ്ഢം, സോ വുച്ചതി വീതമച്ഛരോ വിഗതമച്ഛരോ ചത്തമച്ഛരോ വന്തമച്ഛരോ മുത്തമച്ഛരോ പഹീനമച്ഛരോ പടിനിസ്സട്ഠമച്ഛരോതി – സന്തോ സോ വീതമച്ഛരോ.

    Santo so vītamaccharoti. Santoti rāgassa santattā samitattā santo, dosassa…pe… mohassa… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti – santo. So vītamaccharoti. Pañca macchariyāni āvāsamacchariyaṃ…pe… gāho vuccati macchariyaṃ. Yassetaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ…pe… ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati vītamaccharo vigatamaccharo cattamaccharo vantamaccharo muttamaccharo pahīnamaccharo paṭinissaṭṭhamaccharoti – santo so vītamaccharo.

    നാദേതി ന നിരസ്സതി, ഇതി ഭഗവാതി. നാദേതീതി രൂപം നാദിയതി ന ഉപാദിയതി ന ഗണ്ഹാതി ന പരാമസതി നാഭിനിവിസതി, വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… ഗതിം… ഉപപത്തിം… പടിസന്ധിം… ഭവം… സംസാരം… വട്ടം നാദിയതി ന ഉപാദിയതി ന ഗണ്ഹാതി ന പരാമസതി നാഭിനിവിസതീതി – നാദേതി. ന നിരസ്സതീതി രൂപം ന പജഹതി ന വിനോദേതി ന ബ്യന്തിം കരോതി ന അനഭാവം ഗമേതി, വേദനം… സഞ്ഞം… സങ്ഖാരേ… വിഞ്ഞാണം… ഗതിം… ഉപപത്തിം … പടിസന്ധിം… ഭവം… സംസാരം… വട്ടം ന പജഹതി ന വിനോദേതി ന ബ്യന്തിം കരോതി ന അനഭാവം ഗമേതി. ഭഗവാതി ഗാരവാധിവചനം…പേ॰… സച്ഛികാ പഞ്ഞത്തി യദിദം ഭഗവാതി.

    Nādetina nirassati, iti bhagavāti. Nādetīti rūpaṃ nādiyati na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisati, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ nādiyati na upādiyati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – nādeti. Na nirassatīti rūpaṃ na pajahati na vinodeti na byantiṃ karoti na anabhāvaṃ gameti, vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ … paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ na pajahati na vinodeti na byantiṃ karoti na anabhāvaṃ gameti. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti.

    തേനാഹ ഭഗവാ –

    Tenāha bhagavā –

    ‘‘ന സമേസു ന ഓമേസു, ന ഉസ്സേസു വദതേ മുനി;

    ‘‘Na samesu na omesu, na ussesu vadate muni;

    സന്തോ സോ വീതമച്ഛരോ, നാദേതി ന നിരസ്സതി’’. [ഇതി ഭഗവാ]

    Santo so vītamaccharo, nādeti na nirassati’’. [iti bhagavā]

    അത്തദണ്ഡസുത്തനിദ്ദേസോ പന്നരസമോ.

    Attadaṇḍasuttaniddeso pannarasamo.







    Footnotes:
    1. ദുക്ഖദോമനസ്സം (സ്യാ॰)
    2. dukkhadomanassaṃ (syā.)
    3. പേക്ഖബന്ധനേന വാ (സ്യാ॰)
    4. pekkhabandhanena vā (syā.)
    5. തിപ്പാ (സ്യാ॰)
    6. tippā (syā.)
    7. സംവേസിത്വാ (സ്യാ॰) മ॰ നി॰ ൩.൨൬൭
    8. കുധാരീഹി (സ്യാ॰ ക॰)
    9. ഉദ്ധപാദം (സീ॰)
    10. ഹാരേന്തിപി പച്ചാഹാരേന്തിപി (സീ॰ ക॰)
    11. saṃvesitvā (syā.) ma. ni. 3.267
    12. kudhārīhi (syā. ka.)
    13. uddhapādaṃ (sī.)
    14. hārentipi paccāhārentipi (sī. ka.)
    15. … പരിയത്തോ (സ്യാ॰ ക॰)
    16. … pariyatto (syā. ka.)
    17. മീയരേ (സീ॰)
    18. mīyare (sī.)
    19. ദിസമ്പി ധാവന്തി (സ്യാ॰)
    20. പിഥീയതി (സീ॰ സ്യാ॰)
    21. disampi dhāvanti (syā.)
    22. pithīyati (sī. syā.)
    23. ഗബ്ഭേഠിതീമൂലകേന (ക॰) മഹാനി॰ ൧൧
    24. gabbheṭhitīmūlakena (ka.) mahāni. 11
    25. ആവീസീതി (സീ॰), ആവിസതീതി (സ്യാ॰)
    26. āvīsīti (sī.), āvisatīti (syā.)
    27. ബുബ്ബുലകം (സീ॰), പുബ്ബുളകം (സ്യാ॰)
    28. bubbulakaṃ (sī.), pubbuḷakaṃ (syā.)
    29. ഇച്ഛാധുമായികോ (സ്യാ॰)
    30. icchādhumāyiko (syā.)
    31. അസങ്ഗാഹതാ അപരിയോഗാഹതാ (സ്യാ॰), അസങ്ഗാഹനാ അപരിയോഗാഹനാ (ക॰)
    32. asaṅgāhatā apariyogāhatā (syā.), asaṅgāhanā apariyogāhanā (ka.)
    33. കുമഗ്ഗോ (ക॰) മഹാനി॰ ൩൮
    34. kumaggo (ka.) mahāni. 38
    35. രിസ്സമാനോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    36. സുപ്പാരകം (സീ॰ ക॰), സുപ്പാരം (സ്യാ॰)
    37. അങ്ഗലോകം (സീ॰), അങ്ഗണേകം (സ്യാ॰)
    38. ഗങ്ഗണം (സീ॰ സ്യാ॰)
    39. rissamāno (sī. syā.)
    40. suppārakaṃ (sī. ka.), suppāraṃ (syā.)
    41. aṅgalokaṃ (sī.), aṅgaṇekaṃ (syā.)
    42. gaṅgaṇaṃ (sī. syā.)
    43. ഹത്ഥാവലേഖനോ (സ്യാ॰)
    44. ഖളോപിമുഖാ (സീ॰)
    45. hatthāvalekhano (syā.)
    46. khaḷopimukhā (sī.)
    47. ഉപ്പാദയിത്വാ സമുപ്പാദയിത്വാ (സ്യാ॰ ക॰)
    48. uppādayitvā samuppādayitvā (syā. ka.)
    49. കോമാരതികിച്ഛം (സ്യാ॰), കോമാരസച്ചം (ക॰)
    50. komāratikicchaṃ (syā.), komārasaccaṃ (ka.)
    51. വീതിവത്തീതി (ക॰)
    52. vītivattīti (ka.)
    53. തന്ദി (സീ॰ സ്യാ॰ ക॰)
    54. tandi (sī. syā. ka.)
    55. വോസ്സഗ്ഗോ വോസ്സഗ്ഗാനുപ്പാദനം (ബഹൂസു)
    56. vossaggo vossaggānuppādanaṃ (bahūsu)
    57. പടിവാസേത്വാ (ക॰)
    58. paṭivāsetvā (ka.)
    59. ആസിംസമാനാ (സീ॰), അഭിമാനാ (സ്യാ॰)
    60. തന്നിന്നാ തഞ്ചിത്താ (ക॰)
    61. āsiṃsamānā (sī.), abhimānā (syā.)
    62. tanninnā tañcittā (ka.)
    63. സാഗരമജ്ഝഗതാ (സ്യാ॰)
    64. sāgaramajjhagatā (syā.)
    65. നീയേഥ (ക॰)
    66. nīyetha (ka.)
    67. ഖന്തിമകുബ്ബയേ (ബഹൂസു)
    68. khantimakubbaye (bahūsu)
    69. ആകസ്സം (സ്യാ॰)
    70. ākassaṃ (syā.)
    71. ആചമം (സ്യാ॰ ക॰)
    72. ācamaṃ (syā. ka.)
    73. പകപ്പനം (സ്യാ॰ ക॰)
    74. pakappanaṃ (syā. ka.)
    75. കാമപലിരോധോ (സീ॰ ക॰)
    76. kāmapalirodho (sī. ka.)
    77. വിദ്ധാ (സ്യാ॰)
    78. viddhā (syā.)
    79. ഇമേ കിഞ്ചനാ (ക॰) പസ്സ ദീ॰ നി॰ ൩.൩൦൫
    80. ime kiñcanā (ka.) passa dī. ni. 3.305
    81. ജിണ്ണേ (സീ॰), ജിന്നോ (സ്യാ॰)
    82. രഥസ്സേ (സീ॰) പഞ്ചകനിപാതേ (ആദിമ്ഹി) മണികുണ്ഡലജാതകട്ഠകഥാ ഓലോകേതബ്ബാ
    83. jiṇṇe (sī.), jinno (syā.)
    84. rathasse (sī.) pañcakanipāte (ādimhi) maṇikuṇḍalajātakaṭṭhakathā oloketabbā
    85. അസസ്സകാ (സീ॰), അസ്സകാ (സ്യാ॰)
    86. asassakā (sī.), assakā (syā.)
    87. അത്ഥം ഗമിത്വാന (ബഹൂസു)
    88. atthaṃ gamitvāna (bahūsu)
    89. ഉഹച്ച (ക॰) സു॰ നി॰ ൧൧൨൫
    90. uhacca (ka.) su. ni. 1125
    91. ദഹേയ്യ (സീ॰ ക॰) സം॰ നി॰ ൩.൩൩
    92. daheyya (sī. ka.) saṃ. ni. 3.33
    93. പടിസന്ധിയാതി (സീ॰)
    94. paṭisandhiyāti (sī.)
    95. യഥാപി (ബഹൂസു) സം॰ നി॰ ൧.൧൭൧
    96. yathāpi (bahūsu) saṃ. ni. 1.171
    97. സമ്മതി (സ്യാ॰)
    98. sammati (syā.)
    99. ഉസ്സുയ്യതി (സ്യാ॰), ഉസ്സൂയതി (ക॰)
    100. ussuyyati (syā.), ussūyati (ka.)
    101. നിസങ്ഖിതി (ബഹൂസു)
    102. nisaṅkhiti (bahūsu)
    103. വിയാരമ്ഭാ (ബഹൂസു)
    104. viyārambhā (bahūsu)
    105. പസ്സദ്ധം (സ്യാ॰)
    106. passaddhaṃ (syā.)
    107. വീതമച്ഛേരോ (സീ॰)
    108. vītamacchero (sī.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / മഹാനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ൧൫. അത്തദണ്ഡസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 15. Attadaṇḍasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact