| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. अत्तदीपवग्गो
5. Attadīpavaggo
१. अत्तदीपसुत्तवण्णना
1. Attadīpasuttavaṇṇanā
४३. अत्तदीपवग्गस्स पठमे अत्तदीपाति अत्तानं दीपं ताणं लेणं गतिं परायणं पतिट्ठं कत्वा विहरथाति अत्थो। अत्तसरणाति इदं तस्सेव वेवचनं। अनञ्ञसरणाति इदं अञ्ञस्स सरणपटिक्खेपवचनं। न हि अञ्ञो अञ्ञस्स सरणं होति अञ्ञस्स वायामेन अञ्ञस्स असिज्झनतो, वुत्तम्पि चेतं –
43. Attadīpavaggassa paṭhame attadīpāti attānaṃ dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gatiṃ parāyaṇaṃ patiṭṭhaṃ katvā viharathāti attho. Attasaraṇāti idaṃ tasseva vevacanaṃ. Anaññasaraṇāti idaṃ aññassa saraṇapaṭikkhepavacanaṃ. Na hi añño aññassa saraṇaṃ hoti aññassa vāyāmena aññassa asijjhanato, vuttampi cetaṃ –
‘‘अत्ता हि अत्तनो नाथो,
‘‘Attā hi attano nātho,
को हि नाथो परो सिया’’ति॥ (ध॰ प॰ १६०)।
Ko hi nātho paro siyā’’ti. (dha. pa. 160);
तेनाह ‘‘अनञ्ञसरणा’’ति। को पनेत्थ अत्ता नाम? लोकियलोकुत्तरो धम्मो। तेनेवाह – ‘‘धम्मदीपा धम्मसरणा अनञ्ञसरणा’’ति। योनीति कारणं – ‘‘योनि हेसा, भूमिज, फलस्स अधिगमाया’’तिआदीसु (म॰ नि॰ ३.२२७) विय। किंपहोतिकाति किंपभुतिका, कुतो पभवन्तीति अत्थो? रूपस्स त्वेवाति इदं तेसंयेव सोकादीनं पहानदस्सनत्थं आरद्धं। न परितस्सतीति न गण्हाति न गहति। तदङ्गनिब्बुतोति तेन विपस्सनङ्गेन किलेसानं निब्बुतत्ता तदङ्गनिब्बुतो। इमस्मिं सुत्ते विपस्सनाव कथिता। पठमं।
Tenāha ‘‘anaññasaraṇā’’ti. Ko panettha attā nāma? Lokiyalokuttaro dhammo. Tenevāha – ‘‘dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā’’ti. Yonīti kāraṇaṃ – ‘‘yoni hesā, bhūmija, phalassa adhigamāyā’’tiādīsu (ma. ni. 3.227) viya. Kiṃpahotikāti kiṃpabhutikā, kuto pabhavantīti attho? Rūpassa tvevāti idaṃ tesaṃyeva sokādīnaṃ pahānadassanatthaṃ āraddhaṃ. Na paritassatīti na gaṇhāti na gahati. Tadaṅganibbutoti tena vipassanaṅgena kilesānaṃ nibbutattā tadaṅganibbuto. Imasmiṃ sutte vipassanāva kathitā. Paṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. अत्तदीपसुत्तं • 1. Attadīpasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. अत्तदीपसुत्तवण्णना • 1. Attadīpasuttavaṇṇanā
