| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๔. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา
4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
๒๙๐. จตุเตฺถ ปเรหิ ปเตฺต ปาติยมานานํ ภิกฺขาปิณฺฑานํ ปาโต สนฺนิปาโตติ ปิณฺฑปาโตติ ภิกฺขาหาโร วุจฺจติ, ตํสทิสตาย อโญฺญปิ โย โกจิ ภิกฺขาจริยํ วินา ภิกฺขูหิ ลโทฺธ ปิณฺฑปาโตเตฺวว วุจฺจติฯ ปติ เอติ เอตสฺมาติ ปจฺจโยติ อาห ‘‘ปติกรณเฎฺฐน ปจฺจโย’’ติฯ โรคทุกฺขานํ วา ปฎิปกฺขภาเวน อยติ ปวตฺตตีติ ปจฺจโยฯ สปฺปายสฺสาติ หิตสฺสฯ นครปริกฺขาเรหีติ นครํ ปริวาเรตฺวา รกฺขณเกหิฯ ราชูนํ เคหปริเกฺขโป ปริขา อุทฺทาโป ปากาโร เอสิกา ปลิโฆ อโฎฺฎติ อิเม สตฺต นครปริกฺขาราติ วทนฺติฯ เสตปริกฺขาโรติ วิสุทฺธิสีลาลงฺกาโรฯ อริยมโคฺค หิ อิธ ‘‘รโถ’’ติ อธิเปฺปโต, ตสฺส จ สมฺมาวาจาทโย อลงฺการเฎฺฐน ‘‘ปริกฺขารา’’ติ วุตฺตาฯ จกฺกวีริโยติ วีริยจโกฺกฯ ชีวิตปริกฺขาราติ ชีวิตสฺส ปวตฺติการณานิฯ สมุทาเนตพฺพาติ สมฺมา อุทฺธํ อาเนตพฺพา ปริเยสิตพฺพาฯ
290. Catutthe parehi patte pātiyamānānaṃ bhikkhāpiṇḍānaṃ pāto sannipātoti piṇḍapātoti bhikkhāhāro vuccati, taṃsadisatāya aññopi yo koci bhikkhācariyaṃ vinā bhikkhūhi laddho piṇḍapātotveva vuccati. Pati eti etasmāti paccayoti āha ‘‘patikaraṇaṭṭhena paccayo’’ti. Rogadukkhānaṃ vā paṭipakkhabhāvena ayati pavattatīti paccayo. Sappāyassāti hitassa. Nagaraparikkhārehīti nagaraṃ parivāretvā rakkhaṇakehi. Rājūnaṃ gehaparikkhepo parikhā uddāpo pākāro esikā paligho aṭṭoti ime satta nagaraparikkhārāti vadanti. Setaparikkhāroti visuddhisīlālaṅkāro. Ariyamaggo hi idha ‘‘ratho’’ti adhippeto, tassa ca sammāvācādayo alaṅkāraṭṭhena ‘‘parikkhārā’’ti vuttā. Cakkavīriyoti vīriyacakko. Jīvitaparikkhārāti jīvitassa pavattikāraṇāni. Samudānetabbāti sammā uddhaṃ ānetabbā pariyesitabbā.
๒๙๑. อุปจาเรติ ยตฺถ ฐิโต วิญฺญาเปตุํ สโกฺกติ, ตาทิเส ฐาเนฯ กาโม เจว เหตุ จ ปาริจริยา จ อโตฺถติ ปาฬิยํ ‘‘อตฺตโน กามํ, อตฺตโน เหตุํ, อตฺตโน อธิปฺปายํ, อตฺตโน ปาริจริย’’นฺติ (ปารา. ๒๙๒) วุเตฺตสุ อิเมสุ จตูสุ ปเทสุ กาโม, เหตุ, ปาริจริยา จ อฎฺฐกถายํ วุเตฺต ปฐเม อตฺถวิกเปฺป วิคฺคหวากฺยาธิปฺปายสูจนโต อโตฺถฯ เสสนฺติ อธิปฺปายปทเมกํฯ พฺยญฺชนนฺติ พฺยญฺชนมตฺตํ, ปฐมวิกปฺปานุปโยคิตาย วจนมตฺตนฺติ อโตฺถฯ ทุติเย อตฺถวิกเปฺปปิ เอเสว นโยฯ
291.Upacāreti yattha ṭhito viññāpetuṃ sakkoti, tādise ṭhāne. Kāmo ceva hetu ca pāricariyā ca atthoti pāḷiyaṃ ‘‘attano kāmaṃ, attano hetuṃ, attano adhippāyaṃ, attano pāricariya’’nti (pārā. 292) vuttesu imesu catūsu padesu kāmo, hetu, pāricariyā ca aṭṭhakathāyaṃ vutte paṭhame atthavikappe viggahavākyādhippāyasūcanato attho. Sesanti adhippāyapadamekaṃ. Byañjananti byañjanamattaṃ, paṭhamavikappānupayogitāya vacanamattanti attho. Dutiye atthavikappepi eseva nayo.
ยถาวุตฺตเมว อตฺถํ ปทภาชเนน สํสนฺทิตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘อตฺตโน กามํ อตฺตโน เหตุํ อตฺตโน ปาริจริยนฺติ หิ วุเตฺต ชานิสฺสนฺติ ปณฺฑิตา’’ติอาทิ อารทฺธํฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ‘‘อตฺตโน เหตุ’’นฺติ วุเตฺต อตฺตโน อตฺถายาติ อยมโตฺถ วิญฺญายติ, ‘‘อตฺตโน กามํ อตฺตโน ปาริจริย’’นฺติ วุเตฺต กาเมน ปาริจริยาติ อยมโตฺถ วิญฺญายติฯ ตสฺมา อิเมหิ ตีหิ ปเทหิ อตฺตโน อตฺถาย กาเมน ปาริจริยา อตฺตกามปาริจริยาติ อิมํ อตฺถวิกปฺปํ วิญฺญู ชานิสฺสนฺติฯ ‘‘อตฺตโน อธิปฺปาย’’นฺติ วุเตฺต ปน อธิปฺปาย-สทฺทสฺส กามิต-สเทฺทน สมานตฺถภาวโต อตฺตนา อธิเปฺปตกามิตเฎฺฐน อตฺตกามปาริจริยาติ อิมมตฺถํ วิกปฺปํ วิญฺญู ชานิสฺสนฺติฯ
Yathāvuttameva atthaṃ padabhājanena saṃsanditvā dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariyanti hi vutte jānissanti paṇḍitā’’tiādi āraddhaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘attano hetu’’nti vutte attano atthāyāti ayamattho viññāyati, ‘‘attano kāmaṃ attano pāricariya’’nti vutte kāmena pāricariyāti ayamattho viññāyati. Tasmā imehi tīhi padehi attano atthāya kāmena pāricariyā attakāmapāricariyāti imaṃ atthavikappaṃ viññū jānissanti. ‘‘Attano adhippāya’’nti vutte pana adhippāya-saddassa kāmita-saddena samānatthabhāvato attanā adhippetakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyāti imamatthaṃ vikappaṃ viññū jānissanti.
เอตทคฺคนฺติ เอสา อคฺคาฯ ทุฎฺฐุลฺลวาจาสิกฺขาปเทปิ (ปารา. ๒๘๕) กามํ ‘‘ยาจติปิ อายาจติปี’’ติ เอวํ เมถุนยาจนํ อาคตํ, ตํ ปน ทุฎฺฐุลฺลวาจสฺสาทราควเสน วุตฺตํ, อิธ ปน อตฺตโน เมถุนสฺสาทราควเสนาติ อยํ วิเสโสฯ
Etadagganti esā aggā. Duṭṭhullavācāsikkhāpadepi (pārā. 285) kāmaṃ ‘‘yācatipi āyācatipī’’ti evaṃ methunayācanaṃ āgataṃ, taṃ pana duṭṭhullavācassādarāgavasena vuttaṃ, idha pana attano methunassādarāgavasenāti ayaṃ viseso.
วินีตวตฺถูสุ ‘‘อคฺคทานํ เทหี’’ติ อิทํ อตฺตโน อตฺถาย วุตฺตํ, ทุฎฺฐุลฺลวาจาสิกฺขาปเท ปน ปรตฺถายปิ วุเตฺต สีสํ เอตีติ เวทิตพฺพํฯ สุภคาติ อิสฺสริยาทีหิ สุนฺทเรหิ ภเคหิ สมนฺนาคตาฯ มนุสฺสิตฺถี, ตถาสญฺญิตา, อตฺตกามปาริจริยาย ราโค, เตน กามปาริจริยยาจนํ, ตงฺขณวิชานนนฺติ อิมาเนตฺถ ปญฺจ องฺคานิฯ
Vinītavatthūsu ‘‘aggadānaṃ dehī’’ti idaṃ attano atthāya vuttaṃ, duṭṭhullavācāsikkhāpade pana paratthāyapi vutte sīsaṃ etīti veditabbaṃ. Subhagāti issariyādīhi sundarehi bhagehi samannāgatā. Manussitthī, tathāsaññitā, attakāmapāricariyāya rāgo, tena kāmapāricariyayācanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni.
อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทํ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๔. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๔. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๔. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
