| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೪. ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
೨೯೦. ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತತ್ಥ ಕುಲೂಪಕೋತಿ ಕುಲಪಯಿರುಪಾಸನಕೋ ಚತುನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಲೂಪಸಙ್ಕಮನೇ ನಿಚ್ಚಪ್ಪಯುತ್ತೋ।
290.Tena samayena buddho bhagavāti attakāmasikkhāpadaṃ. Tattha kulūpakoti kulapayirupāsanako catunnaṃ paccayānaṃ atthāya kulūpasaṅkamane niccappayutto.
ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಚೀವರಞ್ಚ ಪಿಣ್ಡಪಾತಞ್ಚ ಸೇನಾಸನಞ್ಚ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಞ್ಚ। ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಪತಿಕರಣತ್ಥೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಪ್ಪಾಯಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಭಿಸಕ್ಕಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ತೇನ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾತಿ ಭೇಸಜ್ಜಂ। ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯೋವ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಂ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಯಂ ಭಿಸಕ್ಕಕಮ್ಮಂ ತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪರಿಕ್ಖಾರೋತಿ ಪನ ‘‘ಸತ್ತಹಿ ನಗರಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ ಸುಪರಿಕ್ಖತಂ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೬೭) ಪರಿವಾರೋ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ರಥೋ ಸೀಸಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಝಾನಕ್ಖೋ ಚಕ್ಕವೀರಿಯೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೪) ಅಲಙ್ಕಾರೋ। ‘‘ಯೇ ಚಿಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಜೀವಿತಪರಿಕ್ಖಾರಾ ಸಮುದಾನೇತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದೀಸು (ರೋ॰ ನಿ॰ ೧.೧.೧೯೧) ಸಮ್ಭಾರೋ। ಇಧ ಪನ ಸಮ್ಭಾರೋಪಿ ಪರಿವಾರೋಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ತಞ್ಹಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಂ ಜೀವಿತಸ್ಸ ಪರಿವಾರೋಪಿ ಹೋತಿ ಜೀವಿತವಿನಾಸಕಾಬಾಧುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅನ್ತರಂ ಅದತ್ವಾ ರಕ್ಖಣತೋ, ಸಮ್ಭಾರೋಪಿ ಯಥಾ ಚಿರಂ ಪವತ್ತತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಕಾರಣಭಾವತೋ, ತಸ್ಮಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಞ್ಚ ತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಚಾತಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೋ, ತಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāranti cīvarañca piṇḍapātañca senāsanañca gilānapaccayabhesajjaparikkhārañca. Gilānapaccayabhesajjaparikkhāranti cettha patikaraṇatthena paccayo, yassa kassaci sappāyassetaṃ adhivacanaṃ. Bhisakkassa kammaṃ tena anuññātattāti bhesajjaṃ. Gilānapaccayova bhesajjaṃ gilānapaccayabhesajjaṃ, yaṃkiñci gilānassa sappāyaṃ bhisakkakammaṃ telamadhuphāṇitādīti vuttaṃ hoti. Parikkhāroti pana ‘‘sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hotī’’tiādīsu (a. ni. 7.67) parivāro vuccati. ‘‘Ratho sīsaparikkhāro jhānakkho cakkavīriyo’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.4) alaṅkāro. ‘‘Ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā’’tiādīsu (ro. ni. 1.1.191) sambhāro. Idha pana sambhāropi parivāropi vaṭṭati. Tañhi gilānapaccayabhesajjaṃ jīvitassa parivāropi hoti jīvitavināsakābādhuppattiyā antaraṃ adatvā rakkhaṇato, sambhāropi yathā ciraṃ pavattati evamassa kāraṇabhāvato, tasmā parikkhāroti vuccati. Evaṃ gilānapaccayabhesajjañca taṃ parikkhāro cāti gilānapaccayabhesajjaparikkhāro, taṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāranti evamattho daṭṭhabbo.
ವಸಲನ್ತಿ ಹೀನಂ ಲಾಮಕಂ। ಅಥ ವಾ ವಸ್ಸತೀತಿ ವಸಲೋ, ಪಗ್ಘರತೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ತಂ ವಸಲಂ, ಅಸುಚಿಪಗ್ಘರಣಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿಟ್ಠುಹಿತ್ವಾತಿ ಖೇಳಂ ಪಾತೇತ್ವಾ।
Vasalanti hīnaṃ lāmakaṃ. Atha vā vassatīti vasalo, paggharatīti attho, taṃ vasalaṃ, asucipaggharaṇakanti vuttaṃ hoti. Niṭṭhuhitvāti kheḷaṃ pātetvā.
ಕಸ್ಸಾಹಂ ಕೇನ ಹಾಯಾಮೀತಿ ಅಹಂ ಕಸ್ಸಾ ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ಕೇನ ಭೋಗೇನ ವಾ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ವಾ ರೂಪೇನ ವಾ ಪರಿಹಾಯಾಮಿ, ಕಾ ನಾಮ ಮಯಾ ಉತ್ತರಿತರಾತಿ ದೀಪೇತಿ।
Kassāhaṃ kena hāyāmīti ahaṃ kassā aññissā itthiyā kena bhogena vā alaṅkārena vā rūpena vā parihāyāmi, kā nāma mayā uttaritarāti dīpeti.
೨೯೧. ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಉಪಚಾರೇ ಠತ್ವಾ ಸಾಮನ್ತಾ ಅವಿದೂರೇ, ಪದಭಾಜನೇಪಿ ಅಯಮೇವಅತ್ಥೋ ದೀಪಿತೋ । ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯಾತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾಮೇನ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ। ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ, ಅತ್ತನಾ ವಾ ಕಾಮಿತಾ ಇಚ್ಛಿತಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಾ, ಸಯಂ ಮೇಥುನರಾಗವಸೇನ ಪತ್ಥಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ತಕಾಮಾ ಚ ಸಾ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಚಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ, ತಸ್ಸಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ। ವಣ್ಣಂ ಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಗುಣಂ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಯ್ಯ।
291.Santiketi upacāre ṭhatvā sāmantā avidūre, padabhājanepi ayamevaattho dīpito . Attakāmapāricariyāyāti methunadhammasaṅkhātena kāmena pāricariyā kāmapāricariyā. Attano atthāya kāmapāricariyā attakāmapāricariyā, attanā vā kāmitā icchitāti attakāmā, sayaṃ methunarāgavasena patthitāti attho. Attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā, tassā attakāmapāricariyāya. Vaṇṇaṃ bhāseyyāti guṇaṃ ānisaṃsaṃ pakāseyya.
ತತ್ರ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥವಿಕಪ್ಪೇ ಕಾಮೋ ಚೇವ ಹೇತು ಚ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಚ ಅತ್ಥೋ, ಸೇಸಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ। ‘‘ಅತ್ತಕಾಮಾ ಚ ಸಾ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಚಾತಿ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥವಿಕಪ್ಪೇ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಚೇವ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸೇಸಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ। ತಸ್ಮಾ ಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಆದರಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಕಾಮಂ ಅತ್ತನೋ ಹೇತುಂ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಅತ್ತನೋ ಪಾರಿಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ಪದಭಾಜನಂ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ಕಾಮಂ ಅತ್ತನೋ ಹೇತುಂ ಅತ್ತನೋ ಪಾರಿಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಅತ್ತನೋ ಪಾರಿಚರಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ಅತ್ತನಾ ಇಚ್ಛಿತಕಾಮಿತಟ್ಠೇನ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾ ವುತ್ತಾ’’ತಿ।
Tatra yasmā ‘‘attano atthāya kāmapāricariyā’’ti imasmiṃ atthavikappe kāmo ceva hetu ca pāricariyā ca attho, sesaṃ byañjanaṃ. ‘‘Attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā’’ti imasmiṃ atthavikappe adhippāyo ceva pāricariyā cāti attho, sesaṃ byañjanaṃ. Tasmā byañjane ādaraṃ akatvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti padabhājanaṃ vuttaṃ. ‘‘Attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariya’’nti hi vutte jānissanti paṇḍitā ‘‘ettāvatā attano atthāya kāmapāricariyā vuttā’’ti. ‘‘Attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti vuttepi jānissanti ‘‘ettāvatā attanā icchitakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyā vuttā’’ti.
ಇದಾನಿ ತಸ್ಸಾ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಭಾಸನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಏತದಗ್ಗ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಉದ್ದೇಸತೋಪಿ ನಿದ್ದೇಸತೋಪಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಚ ಆಪತ್ತಿವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ – ಏತದಗ್ಗಂ…ಪೇ॰… ಪರಿಚರೇಯ್ಯಾತಿ ಯಾ ಮಾದಿಸಂ ಸೀಲವನ್ತಂ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ಏತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಪರಿಚರೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸಾ ಏವಂ ಮಾದಿಸಂ ಪರಿಚರನ್ತಿಯಾ ಯಾ ಅಯಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾ ನಾಮ, ಏತದಗ್ಗಂ ಪಾರಿಚರಿಯಾನನ್ತಿ।
Idāni tassā attakāmapāricariyāya vaṇṇabhāsanākāraṃ dassento ‘‘etadagga’’ntiādimāha. Taṃ uddesatopi niddesatopi uttānatthameva. Ayaṃ panettha padasambandho ca āpattivinicchayo ca – etadaggaṃ…pe… paricareyyāti yā mādisaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ brahmacāriṃ etena dhammena paricareyya, tassā evaṃ mādisaṃ paricarantiyā yā ayaṃ pāricariyā nāma, etadaggaṃ pāricariyānanti.
ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಏವಂ ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತೋ ಚ ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತೇನ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇನೇವ ವಚನೇನ ಯೋ ಭಾಸೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ।
Methunupasaṃhitena saṅghādisesoti evaṃ attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsanto ca methunupasaṃhitena methunadhammapaṭisaṃyutteneva vacanena yo bhāseyya, tassa saṅghādisesoti.
ಇಧಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತೇನೇವ ಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯಾ, ಅರಹತಿ ಖತ್ತಿಯಾ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ದಾತುಂ ಸಮಜಾತಿಕತ್ತಾ’’ತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ ಪಾರಿಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ’’ತಿಆದಿಕೇ ಪನ ಬಹೂಪಿ ಪರಿಯಾಯೇ ವತ್ವಾ ‘‘ಅರಹಸಿ ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಂ ದಾತು’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಮೇಥುನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇನೇವ ಭಾಸಮಾನಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ।
Idhāni yasmā methunupasaṃhiteneva bhāsantassa saṅghādiseso vutto, tasmā ‘‘ahampi khattiyo, tvampi khattiyā, arahati khattiyā khattiyassa dātuṃ samajātikattā’’ti evamādīhi vacanehi pāricariyāya vaṇṇaṃ bhāsamānassāpi saṅghādiseso natthi. ‘‘Ahampi khattiyo’’tiādike pana bahūpi pariyāye vatvā ‘‘arahasi tvaṃ mayhaṃ methunadhammaṃ dātu’’nti evaṃ methunappaṭisaṃyutteneva bhāsamānassa saṅghādisesoti.
ಇತ್ಥೀ ಚ ಹೋತೀತಿಆದಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಇಧ ಉದಾಯಿತ್ಥೇರೋ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸಾತಿ।
Itthīca hotītiādi pubbe vuttanayameva. Idha udāyitthero ādikammiko, tassa anāpatti ādikammikassāti.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಸದಿಸಂ। ವಿನೀತವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವಾತಿ।
Samuṭṭhānādi sabbaṃ duṭṭhullavācāsadisaṃ. Vinītavatthūni uttānatthānevāti.
ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೪. ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೪. ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೪. ಅತ್ತಕಾಮಪಾರಿಚರಿಯಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
