| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
4. අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
290. චතුත්‌ථෙ පරෙහි පත්‌තෙ පාතියමානානං භික්‌ඛාපිණ්‌ඩානං පාතො සන්‌නිපාතොති පිණ්‌ඩපාතොති භික්‌ඛාහාරො වුච්‌චති, තංසදිසතාය අඤ්‌ඤොපි යො කොචි භික්‌ඛාචරියං විනා භික්‌ඛූහි ලද්‌ධො පිණ්‌ඩපාතොත්‌වෙව වුච්‌චති. පති එති එතස්‌මාති පච්‌චයොති ආහ ‘‘පතිකරණට්‌ඨෙන පච්‌චයො’’ති. රොගදුක්‌ඛානං වා පටිපක්‌ඛභාවෙන අයති පවත්‌තතීති පච්‌චයො. සප්‌පායස්‌සාති හිතස්‌ස. නගරපරික්‌ඛාරෙහීති නගරං පරිවාරෙත්‌වා රක්‌ඛණකෙහි. රාජූනං ගෙහපරික්‌ඛෙපො පරිඛා උද්‌දාපො පාකාරො එසිකා පලිඝො අට්‌ටොති ඉමෙ සත්‌ත නගරපරික්‌ඛාරාති වදන්‌ති. සෙතපරික්‌ඛාරොති විසුද්‌ධිසීලාලඞ්‌කාරො. අරියමග්‌ගො හි ඉධ ‘‘රථො’’ති අධිප්‌පෙතො, තස්‌ස ච සම්‌මාවාචාදයො අලඞ්‌කාරට්‌ඨෙන ‘‘පරික්‌ඛාරා’’ති වුත්‌තා. චක්‌කවීරියොති වීරියචක්‌කො. ජීවිතපරික්‌ඛාරාති ජීවිතස්‌ස පවත්‌තිකාරණානි. සමුදානෙතබ්‌බාති සම්‌මා උද්‌ධං ආනෙතබ්‌බා පරියෙසිතබ්‌බා.
290. Catutthe parehi patte pātiyamānānaṃ bhikkhāpiṇḍānaṃ pāto sannipātoti piṇḍapātoti bhikkhāhāro vuccati, taṃsadisatāya aññopi yo koci bhikkhācariyaṃ vinā bhikkhūhi laddho piṇḍapātotveva vuccati. Pati eti etasmāti paccayoti āha ‘‘patikaraṇaṭṭhena paccayo’’ti. Rogadukkhānaṃ vā paṭipakkhabhāvena ayati pavattatīti paccayo. Sappāyassāti hitassa. Nagaraparikkhārehīti nagaraṃ parivāretvā rakkhaṇakehi. Rājūnaṃ gehaparikkhepo parikhā uddāpo pākāro esikā paligho aṭṭoti ime satta nagaraparikkhārāti vadanti. Setaparikkhāroti visuddhisīlālaṅkāro. Ariyamaggo hi idha ‘‘ratho’’ti adhippeto, tassa ca sammāvācādayo alaṅkāraṭṭhena ‘‘parikkhārā’’ti vuttā. Cakkavīriyoti vīriyacakko. Jīvitaparikkhārāti jīvitassa pavattikāraṇāni. Samudānetabbāti sammā uddhaṃ ānetabbā pariyesitabbā.
291. උපචාරෙති යත්‌ථ ඨිතො විඤ්‌ඤාපෙතුං සක්‌කොති, තාදිසෙ ඨානෙ. කාමො චෙව හෙතු ච පාරිචරියා ච අත්‌ථොති පාළියං ‘‘අත්‌තනො කාමං, අත්‌තනො හෙතුං, අත්‌තනො අධිප්‌පායං, අත්‌තනො පාරිචරිය’’න්‌ති (පාරා. 292) වුත්‌තෙසු ඉමෙසු චතූසු පදෙසු කාමො, හෙතු, පාරිචරියා ච අට්‌ඨකථායං වුත්‌තෙ පඨමෙ අත්‌ථවිකප්‌පෙ විග්‌ගහවාක්‍යාධිප්‌පායසූචනතො අත්‌ථො. සෙසන්‌ති අධිප්‌පායපදමෙකං. බ්‍යඤ්‌ජනන්‌ති බ්‍යඤ්‌ජනමත්‌තං, පඨමවිකප්‌පානුපයොගිතාය වචනමත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. දුතියෙ අත්‌ථවිකප්‌පෙපි එසෙව නයො.
291.Upacāreti yattha ṭhito viññāpetuṃ sakkoti, tādise ṭhāne. Kāmo ceva hetu ca pāricariyā ca atthoti pāḷiyaṃ ‘‘attano kāmaṃ, attano hetuṃ, attano adhippāyaṃ, attano pāricariya’’nti (pārā. 292) vuttesu imesu catūsu padesu kāmo, hetu, pāricariyā ca aṭṭhakathāyaṃ vutte paṭhame atthavikappe viggahavākyādhippāyasūcanato attho. Sesanti adhippāyapadamekaṃ. Byañjananti byañjanamattaṃ, paṭhamavikappānupayogitāya vacanamattanti attho. Dutiye atthavikappepi eseva nayo.
යථාවුත්‌තමෙව අත්‌ථං පදභාජනෙන සංසන්‌දිත්‌වා දස්‌සෙතුං ‘‘අත්‌තනො කාමං අත්‌තනො හෙතුං අත්‌තනො පාරිචරියන්‌ති හි වුත්‌තෙ ජානිස්‌සන්‌ති පණ්‌ඩිතා’’තිආදි ආරද්‌ධං. ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘අත්‌තනො හෙතු’’න්‌ති වුත්‌තෙ අත්‌තනො අත්‌ථායාති අයමත්‌ථො විඤ්‌ඤායති, ‘‘අත්‌තනො කාමං අත්‌තනො පාරිචරිය’’න්‌ති වුත්‌තෙ කාමෙන පාරිචරියාති අයමත්‌ථො විඤ්‌ඤායති. තස්‌මා ඉමෙහි තීහි පදෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය කාමෙන පාරිචරියා අත්‌තකාමපාරිචරියාති ඉමං අත්‌ථවිකප්‌පං විඤ්‌ඤූ ජානිස්‌සන්‌ති. ‘‘අත්‌තනො අධිප්‌පාය’’න්‌ති වුත්‌තෙ පන අධිප්‌පාය-සද්‌දස්‌ස කාමිත-සද්‌දෙන සමානත්‌ථභාවතො අත්‌තනා අධිප්‌පෙතකාමිතට්‌ඨෙන අත්‌තකාමපාරිචරියාති ඉමමත්‌ථං විකප්‌පං විඤ්‌ඤූ ජානිස්‌සන්‌ති.
Yathāvuttameva atthaṃ padabhājanena saṃsanditvā dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariyanti hi vutte jānissanti paṇḍitā’’tiādi āraddhaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘attano hetu’’nti vutte attano atthāyāti ayamattho viññāyati, ‘‘attano kāmaṃ attano pāricariya’’nti vutte kāmena pāricariyāti ayamattho viññāyati. Tasmā imehi tīhi padehi attano atthāya kāmena pāricariyā attakāmapāricariyāti imaṃ atthavikappaṃ viññū jānissanti. ‘‘Attano adhippāya’’nti vutte pana adhippāya-saddassa kāmita-saddena samānatthabhāvato attanā adhippetakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyāti imamatthaṃ vikappaṃ viññū jānissanti.
එතදග්‌ගන්‌ති එසා අග්‌ගා. දුට්‌ඨුල්‌ලවාචාසික්‌ඛාපදෙපි (පාරා. 285) කාමං ‘‘යාචතිපි ආයාචතිපී’’ති එවං මෙථුනයාචනං ආගතං, තං පන දුට්‌ඨුල්‌ලවාචස්‌සාදරාගවසෙන වුත්‌තං, ඉධ පන අත්‌තනො මෙථුනස්‌සාදරාගවසෙනාති අයං විසෙසො.
Etadagganti esā aggā. Duṭṭhullavācāsikkhāpadepi (pārā. 285) kāmaṃ ‘‘yācatipi āyācatipī’’ti evaṃ methunayācanaṃ āgataṃ, taṃ pana duṭṭhullavācassādarāgavasena vuttaṃ, idha pana attano methunassādarāgavasenāti ayaṃ viseso.
විනීතවත්‌ථූසු ‘‘අග්‌ගදානං දෙහී’’ති ඉදං අත්‌තනො අත්‌ථාය වුත්‌තං, දුට්‌ඨුල්‌ලවාචාසික්‌ඛාපදෙ පන පරත්‌ථායපි වුත්‌තෙ සීසං එතීති වෙදිතබ්‌බං. සුභගාති ඉස්‌සරියාදීහි සුන්‌දරෙහි භගෙහි සමන්‌නාගතා. මනුස්‌සිත්‌ථී, තථාසඤ්‌ඤිතා, අත්‌තකාමපාරිචරියාය රාගො, තෙන කාමපාරිචරියයාචනං, තඞ්‌ඛණවිජානනන්‌ති ඉමානෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි.
Vinītavatthūsu ‘‘aggadānaṃ dehī’’ti idaṃ attano atthāya vuttaṃ, duṭṭhullavācāsikkhāpade pana paratthāyapi vutte sīsaṃ etīti veditabbaṃ. Subhagāti issariyādīhi sundarehi bhagehi samannāgatā. Manussitthī, tathāsaññitā, attakāmapāricariyāya rāgo, tena kāmapāricariyayācanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni.
අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදං • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 4. අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 4. අත්‌තකාමපාරිචරියසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
