| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
੨੯੦. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਰੇਹਿ ਪਤ੍ਤੇ ਪਾਤਿਯਮਾਨਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਾਪਿਣ੍ਡਾਨਂ ਪਾਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਹਾਰੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂਸਦਿਸਤਾਯ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ વਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਤਿ ਏਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ। ਰੋਗਦੁਕ੍ਖਾਨਂ વਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾવੇਨ ਅਯਤਿ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਸਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿਤਸ੍ਸ। ਨਗਰਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹੀਤਿ ਨਗਰਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਣਕੇਹਿ। ਰਾਜੂਨਂ ਗੇਹਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਰਿਖਾ ਉਦ੍ਦਾਪੋ ਪਾਕਾਰੋ ਏਸਿਕਾ ਪਲਿਘੋ ਅਟ੍ਟੋਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਨਗਰਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੇਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰੋ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਇਧ ‘‘ਰਥੋ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਦਯੋ ਅਲਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਚਕ੍ਕવੀਰਿਯੋਤਿ વੀਰਿਯਚਕ੍ਕੋ। ਜੀવਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਤਿ ਜੀવਿਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਨਿ। ਸਮੁਦਾਨੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਦ੍ਧਂ ਆਨੇਤਬ੍ਬਾ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ।
290. Catutthe parehi patte pātiyamānānaṃ bhikkhāpiṇḍānaṃ pāto sannipātoti piṇḍapātoti bhikkhāhāro vuccati, taṃsadisatāya aññopi yo koci bhikkhācariyaṃ vinā bhikkhūhi laddho piṇḍapātotveva vuccati. Pati eti etasmāti paccayoti āha ‘‘patikaraṇaṭṭhena paccayo’’ti. Rogadukkhānaṃ vā paṭipakkhabhāvena ayati pavattatīti paccayo. Sappāyassāti hitassa. Nagaraparikkhārehīti nagaraṃ parivāretvā rakkhaṇakehi. Rājūnaṃ gehaparikkhepo parikhā uddāpo pākāro esikā paligho aṭṭoti ime satta nagaraparikkhārāti vadanti. Setaparikkhāroti visuddhisīlālaṅkāro. Ariyamaggo hi idha ‘‘ratho’’ti adhippeto, tassa ca sammāvācādayo alaṅkāraṭṭhena ‘‘parikkhārā’’ti vuttā. Cakkavīriyoti vīriyacakko. Jīvitaparikkhārāti jīvitassa pavattikāraṇāni. Samudānetabbāti sammā uddhaṃ ānetabbā pariyesitabbā.
੨੯੧. ਉਪਚਾਰੇਤਿ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੋ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਠਾਨੇ। ਕਾਮੋ ਚੇવ ਹੇਤੁ ਚ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਚ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੁਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰਿਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੯੨) વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪਦੇਸੁ ਕਾਮੋ, ਹੇਤੁ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੇ ਪਠਮੇ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ વਿਗ੍ਗਹવਾਕ੍ਯਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸੂਚਨਤੋ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪਦਮੇਕਂ। ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤਂ, ਪਠਮવਿਕਪ੍ਪਾਨੁਪਯੋਗਿਤਾਯ વਚਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
291.Upacāreti yattha ṭhito viññāpetuṃ sakkoti, tādise ṭhāne. Kāmo ceva hetu ca pāricariyā ca atthoti pāḷiyaṃ ‘‘attano kāmaṃ, attano hetuṃ, attano adhippāyaṃ, attano pāricariya’’nti (pārā. 292) vuttesu imesu catūsu padesu kāmo, hetu, pāricariyā ca aṭṭhakathāyaṃ vutte paṭhame atthavikappe viggahavākyādhippāyasūcanato attho. Sesanti adhippāyapadamekaṃ. Byañjananti byañjanamattaṃ, paṭhamavikappānupayogitāya vacanamattanti attho. Dutiye atthavikappepi eseva nayo.
ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਪਦਭਾਜਨੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰਿਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰਿਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਕਾਮੇਨ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਾਮੇਨ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਇਮਂ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪਂ વਿਞ੍ਞੂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਮਿਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਭਾવਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਕਾਮਿਤਟ੍ਠੇਨ ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਕਪ੍ਪਂ વਿਞ੍ਞੂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
Yathāvuttameva atthaṃ padabhājanena saṃsanditvā dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariyanti hi vutte jānissanti paṇḍitā’’tiādi āraddhaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘attano hetu’’nti vutte attano atthāyāti ayamattho viññāyati, ‘‘attano kāmaṃ attano pāricariya’’nti vutte kāmena pāricariyāti ayamattho viññāyati. Tasmā imehi tīhi padehi attano atthāya kāmena pāricariyā attakāmapāricariyāti imaṃ atthavikappaṃ viññū jānissanti. ‘‘Attano adhippāya’’nti vutte pana adhippāya-saddassa kāmita-saddena samānatthabhāvato attanā adhippetakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyāti imamatthaṃ vikappaṃ viññū jānissanti.
ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸਾ ਅਗ੍ਗਾ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਪਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੮੫) ਕਾਮਂ ‘‘ਯਾਚਤਿਪਿ ਆਯਾਚਤਿਪੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਮੇਥੁਨਯਾਚਨਂ ਆਗਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਸ੍ਸਾਦਰਾਗવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੇਥੁਨਸ੍ਸਾਦਰਾਗવਸੇਨਾਤਿ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ।
Etadagganti esā aggā. Duṭṭhullavācāsikkhāpadepi (pārā. 285) kāmaṃ ‘‘yācatipi āyācatipī’’ti evaṃ methunayācanaṃ āgataṃ, taṃ pana duṭṭhullavācassādarāgavasena vuttaṃ, idha pana attano methunassādarāgavasenāti ayaṃ viseso.
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ ‘‘ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਨ ਪਰਤ੍ਥਾਯਪਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸੀਸਂ ਏਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੁਭਗਾਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਾਦੀਹਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ ਭਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ, ਤਥਾਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਰਾਗੋ, ਤੇਨ ਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਯਾਚਨਂ, ਤਙ੍ਖਣવਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
Vinītavatthūsu ‘‘aggadānaṃ dehī’’ti idaṃ attano atthāya vuttaṃ, duṭṭhullavācāsikkhāpade pana paratthāyapi vutte sīsaṃ etīti veditabbaṃ. Subhagāti issariyādīhi sundarehi bhagehi samannāgatā. Manussitthī, tathāsaññitā, attakāmapāricariyāya rāgo, tena kāmapāricariyayācanaṃ, taṅkhaṇavijānananti imānettha pañca aṅgāni.
ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੪. ਅਤ੍ਤਕਾਮਪਾਰਿਚਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 4. Attakāmapāricariyasikkhāpadavaṇṇanā
