| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
४. अत्तकामसिक्खापदवण्णना
4. Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā
अत्तकामपारिचरियावसेनाति अत्तकामपारिचरियाय रागवसेन। इधापि दुट्ठुल्लादुट्ठुल्लजाननसमत्थाव इत्थी अधिप्पेताति आह ‘‘दुट्ठुल्लोभासेन वुत्तप्पकाराय इत्थिया’’ति। समीपेति सवनूपचारे। ‘‘ठत्वा’’ति पाठसेसो। अत्तकामपारिचरियाति कामीयतीति कामो, मेथुनधम्मो, परिचरणं उपट्ठानं परिचरिया, साव पारिचरिया, कामेन पारिचरिया कामपारिचरिया, अत्तनो कामपारिचरिया अत्तकामपारिचरिया, अत्तनो अत्थाय मेथुनधम्मेन उपट्ठानन्ति अत्थो। अथ वा कामिताति कामा, पारिचरिया, अत्तनो कामा अत्तकामा, अत्तकामा च सा पारिचरिया चाति अत्तकामपारिचरिया, सयं मेथुनरागवसेन पत्थितउपट्ठानन्ति अत्थो। तेनाह ‘‘मेथुनधम्मसङ्खातेना’’तिआदि। एत्थ च पठमेन अत्थविकप्पेन कामहेतुपारिचरियासङ्खातं अत्थत्तयं दस्सेति, दुतियेन अधिप्पायपारिचरियासङ्खातं अत्थद्वयं। ब्यञ्जने (पारा॰ अट्ठ॰ २.२९१) पन आदरं अकत्वा अत्थमत्तमेव दस्सेतुं ‘‘अत्तनो कामं अत्तनो हेतुं अत्तनो अधिप्पायं अत्तनो पारिचरिय’’न्ति (पारा॰ २९२) पदभाजनं वुत्तं। ‘‘अत्तनो कामं अत्तनो हेतुं अत्तनो पारिचरिय’’न्ति हि वुत्ते जानिस्सन्ति पण्डिता ‘‘एत्तावता अत्तनो अत्थाय कामपारिचरिया वुत्ता’’ति, ‘‘अत्तनो अधिप्पायं अत्तनो पारिचरिय’’न्ति (पारा॰ २९२) वुत्तेपि जानिस्सन्ति ‘‘एत्तावता अत्तना इच्छितकामितट्ठेन अत्तकामपारिचरिया वुत्ता’’ति।
Attakāmapāricariyāvasenāti attakāmapāricariyāya rāgavasena. Idhāpi duṭṭhullāduṭṭhullajānanasamatthāva itthī adhippetāti āha ‘‘duṭṭhullobhāsena vuttappakārāya itthiyā’’ti. Samīpeti savanūpacāre. ‘‘Ṭhatvā’’ti pāṭhaseso. Attakāmapāricariyāti kāmīyatīti kāmo, methunadhammo, paricaraṇaṃ upaṭṭhānaṃ paricariyā, sāva pāricariyā, kāmena pāricariyā kāmapāricariyā, attano kāmapāricariyā attakāmapāricariyā, attano atthāya methunadhammena upaṭṭhānanti attho. Atha vā kāmitāti kāmā, pāricariyā, attano kāmā attakāmā, attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā, sayaṃ methunarāgavasena patthitaupaṭṭhānanti attho. Tenāha ‘‘methunadhammasaṅkhātenā’’tiādi. Ettha ca paṭhamena atthavikappena kāmahetupāricariyāsaṅkhātaṃ atthattayaṃ dasseti, dutiyena adhippāyapāricariyāsaṅkhātaṃ atthadvayaṃ. Byañjane (pārā. aṭṭha. 2.291) pana ādaraṃ akatvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti (pārā. 292) padabhājanaṃ vuttaṃ. ‘‘Attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariya’’nti hi vutte jānissanti paṇḍitā ‘‘ettāvatā attano atthāya kāmapāricariyā vuttā’’ti, ‘‘attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti (pārā. 292) vuttepi jānissanti ‘‘ettāvatā attanā icchitakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyā vuttā’’ti.
कल्याणेन भद्दकेन गुणेन समन्नागतत्ता कल्याणधम्मं। तेनाह ‘‘तदुभयेनापी’’तिआदि। अभिरमेय्याति तोसेय्य। एतदग्गन्ति एसा अग्गा। पारिचरियानन्ति पारिचरियानं मज्झे, निद्धारणे चेतं सामिवचनं। ननु दुट्ठल्लवाचासिक्खापदे (पारा॰ २८५) मेथुनयाचनं आगतं, अथ कस्मा इदं वुत्तं? नायं दोसो। तत्थ (सारत्थ॰ टी॰ २.२९१) हि दुट्ठुल्लवाचस्सादरागवसेन वुत्तं, इध पन अत्तनो मेथुनस्सादरागवसेनाति।
Kalyāṇena bhaddakena guṇena samannāgatattā kalyāṇadhammaṃ. Tenāha ‘‘tadubhayenāpī’’tiādi. Abhirameyyāti toseyya. Etadagganti esā aggā. Pāricariyānanti pāricariyānaṃ majjhe, niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ. Nanu duṭṭhallavācāsikkhāpade (pārā. 285) methunayācanaṃ āgataṃ, atha kasmā idaṃ vuttaṃ? Nāyaṃ doso. Tattha (sārattha. ṭī. 2.291) hi duṭṭhullavācassādarāgavasena vuttaṃ, idha pana attano methunassādarāgavasenāti.
तस्मिंयेव खणेति भणितक्खणे। उभतोब्यञ्जनको पन पण्डकगतिकत्ता विसुं न वुत्तो । ‘‘इमस्मिं सिक्खापदद्वये कायसंसग्गे विय यक्खिपेतीसुपि दुट्ठुल्लत्तकामवचने थुल्लच्चय’’न्ति (वजिर॰ टी॰ पाराजिक २९५) वदन्ति। तस्मिंयेवाति पण्डकेयेव इत्थिसञ्ञिनो अत्तकामपारिचरियाय वण्णभणनेपि दुक्कटं। ‘‘यो ते विहारे वसति, तस्स अग्गदानं मेथुनं धम्मं देही’’ति परियायवचनेपि दुक्कटं। ‘‘अत्तकामपारिचरियाय वण्णं भासेय्य या मादिसं ‘सीलवन्त’न्ति वुत्तत्ता’’ति (वजिर॰ टी॰ पाराजिक २९५) एके। ‘‘पञ्चसु अङ्गेसु सब्भावा सङ्घादिसेसोवा’’ति अपरे। ‘‘मेथुनुपसंहितेना’’ति वुत्तत्ता ‘‘चीवरादीहि…पे॰… भासन्तस्स अनापत्ती’’ति वुत्तं।
Tasmiṃyeva khaṇeti bhaṇitakkhaṇe. Ubhatobyañjanako pana paṇḍakagatikattā visuṃ na vutto . ‘‘Imasmiṃ sikkhāpadadvaye kāyasaṃsagge viya yakkhipetīsupi duṭṭhullattakāmavacane thullaccaya’’nti (vajira. ṭī. pārājika 295) vadanti. Tasmiṃyevāti paṇḍakeyeva itthisaññino attakāmapāricariyāya vaṇṇabhaṇanepi dukkaṭaṃ. ‘‘Yo te vihāre vasati, tassa aggadānaṃ methunaṃ dhammaṃ dehī’’ti pariyāyavacanepi dukkaṭaṃ. ‘‘Attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāseyya yā mādisaṃ ‘sīlavanta’nti vuttattā’’ti (vajira. ṭī. pārājika 295) eke. ‘‘Pañcasu aṅgesu sabbhāvā saṅghādisesovā’’ti apare. ‘‘Methunupasaṃhitenā’’ti vuttattā ‘‘cīvarādīhi…pe… bhāsantassa anāpattī’’ti vuttaṃ.
अत्तकामसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
