| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-อภินว-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
๔. อตฺตกามสิกฺขาปทวณฺณนา
4. Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā
อตฺตกามปาริจริยาวเสนาติ อตฺตกามปาริจริยาย ราควเสนฯ อิธาปิ ทุฎฺฐุลฺลาทุฎฺฐุลฺลชานนสมตฺถาว อิตฺถี อธิเปฺปตาติ อาห ‘‘ทุฎฺฐุโลฺลภาเสน วุตฺตปฺปการาย อิตฺถิยา’’ติฯ สมีเปติ สวนูปจาเรฯ ‘‘ฐตฺวา’’ติ ปาฐเสโสฯ อตฺตกามปาริจริยาติ กามียตีติ กาโม, เมถุนธโมฺม, ปริจรณํ อุปฎฺฐานํ ปริจริยา, สาว ปาริจริยา, กาเมน ปาริจริยา กามปาริจริยา, อตฺตโน กามปาริจริยา อตฺตกามปาริจริยา, อตฺตโน อตฺถาย เมถุนธเมฺมน อุปฎฺฐานนฺติ อโตฺถฯ อถ วา กามิตาติ กามา, ปาริจริยา, อตฺตโน กามา อตฺตกามา, อตฺตกามา จ สา ปาริจริยา จาติ อตฺตกามปาริจริยา, สยํ เมถุนราควเสน ปตฺถิตอุปฎฺฐานนฺติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘เมถุนธมฺมสงฺขาเตนา’’ติอาทิฯ เอตฺถ จ ปฐเมน อตฺถวิกเปฺปน กามเหตุปาริจริยาสงฺขาตํ อตฺถตฺตยํ ทเสฺสติ, ทุติเยน อธิปฺปายปาริจริยาสงฺขาตํ อตฺถทฺวยํฯ พฺยญฺชเน (ปารา. อฎฺฐ. ๒.๒๙๑) ปน อาทรํ อกตฺวา อตฺถมตฺตเมว ทเสฺสตุํ ‘‘อตฺตโน กามํ อตฺตโน เหตุํ อตฺตโน อธิปฺปายํ อตฺตโน ปาริจริย’’นฺติ (ปารา. ๒๙๒) ปทภาชนํ วุตฺตํฯ ‘‘อตฺตโน กามํ อตฺตโน เหตุํ อตฺตโน ปาริจริย’’นฺติ หิ วุเตฺต ชานิสฺสนฺติ ปณฺฑิตา ‘‘เอตฺตาวตา อตฺตโน อตฺถาย กามปาริจริยา วุตฺตา’’ติ, ‘‘อตฺตโน อธิปฺปายํ อตฺตโน ปาริจริย’’นฺติ (ปารา. ๒๙๒) วุเตฺตปิ ชานิสฺสนฺติ ‘‘เอตฺตาวตา อตฺตนา อิจฺฉิตกามิตเฎฺฐน อตฺตกามปาริจริยา วุตฺตา’’ติฯ
Attakāmapāricariyāvasenāti attakāmapāricariyāya rāgavasena. Idhāpi duṭṭhullāduṭṭhullajānanasamatthāva itthī adhippetāti āha ‘‘duṭṭhullobhāsena vuttappakārāya itthiyā’’ti. Samīpeti savanūpacāre. ‘‘Ṭhatvā’’ti pāṭhaseso. Attakāmapāricariyāti kāmīyatīti kāmo, methunadhammo, paricaraṇaṃ upaṭṭhānaṃ paricariyā, sāva pāricariyā, kāmena pāricariyā kāmapāricariyā, attano kāmapāricariyā attakāmapāricariyā, attano atthāya methunadhammena upaṭṭhānanti attho. Atha vā kāmitāti kāmā, pāricariyā, attano kāmā attakāmā, attakāmā ca sā pāricariyā cāti attakāmapāricariyā, sayaṃ methunarāgavasena patthitaupaṭṭhānanti attho. Tenāha ‘‘methunadhammasaṅkhātenā’’tiādi. Ettha ca paṭhamena atthavikappena kāmahetupāricariyāsaṅkhātaṃ atthattayaṃ dasseti, dutiyena adhippāyapāricariyāsaṅkhātaṃ atthadvayaṃ. Byañjane (pārā. aṭṭha. 2.291) pana ādaraṃ akatvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘attano kāmaṃ attano hetuṃ attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti (pārā. 292) padabhājanaṃ vuttaṃ. ‘‘Attano kāmaṃ attano hetuṃ attano pāricariya’’nti hi vutte jānissanti paṇḍitā ‘‘ettāvatā attano atthāya kāmapāricariyā vuttā’’ti, ‘‘attano adhippāyaṃ attano pāricariya’’nti (pārā. 292) vuttepi jānissanti ‘‘ettāvatā attanā icchitakāmitaṭṭhena attakāmapāricariyā vuttā’’ti.
กลฺยาเณน ภทฺทเกน คุเณน สมนฺนาคตตฺตา กลฺยาณธมฺมํฯ เตนาห ‘‘ตทุภเยนาปี’’ติอาทิฯ อภิรเมยฺยาติ โตเสยฺยฯ เอตทคฺคนฺติ เอสา อคฺคาฯ ปาริจริยานนฺติ ปาริจริยานํ มเชฺฌ, นิทฺธารเณ เจตํ สามิวจนํฯ นนุ ทุฎฺฐลฺลวาจาสิกฺขาปเท (ปารา. ๒๘๕) เมถุนยาจนํ อาคตํ, อถ กสฺมา อิทํ วุตฺตํ? นายํ โทโสฯ ตตฺถ (สารตฺถ. ฎี. ๒.๒๙๑) หิ ทุฎฺฐุลฺลวาจสฺสาทราควเสน วุตฺตํ, อิธ ปน อตฺตโน เมถุนสฺสาทราควเสนาติฯ
Kalyāṇena bhaddakena guṇena samannāgatattā kalyāṇadhammaṃ. Tenāha ‘‘tadubhayenāpī’’tiādi. Abhirameyyāti toseyya. Etadagganti esā aggā. Pāricariyānanti pāricariyānaṃ majjhe, niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ. Nanu duṭṭhallavācāsikkhāpade (pārā. 285) methunayācanaṃ āgataṃ, atha kasmā idaṃ vuttaṃ? Nāyaṃ doso. Tattha (sārattha. ṭī. 2.291) hi duṭṭhullavācassādarāgavasena vuttaṃ, idha pana attano methunassādarāgavasenāti.
ตสฺมิํเยว ขเณติ ภณิตกฺขเณฯ อุภโตพฺยญฺชนโก ปน ปณฺฑกคติกตฺตา วิสุํ น วุโตฺต ฯ ‘‘อิมสฺมิํ สิกฺขาปททฺวเย กายสํสเคฺค วิย ยกฺขิเปตีสุปิ ทุฎฺฐุลฺลตฺตกามวจเน ถุลฺลจฺจย’’นฺติ (วชิร. ฎี. ปาราชิก ๒๙๕) วทนฺติฯ ตสฺมิํเยวาติ ปณฺฑเกเยว อิตฺถิสญฺญิโน อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณภณเนปิ ทุกฺกฎํฯ ‘‘โย เต วิหาเร วสติ, ตสฺส อคฺคทานํ เมถุนํ ธมฺมํ เทหี’’ติ ปริยายวจเนปิ ทุกฺกฎํฯ ‘‘อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาเสยฺย ยา มาทิสํ ‘สีลวนฺต’นฺติ วุตฺตตฺตา’’ติ (วชิร. ฎี. ปาราชิก ๒๙๕) เอเกฯ ‘‘ปญฺจสุ อเงฺคสุ สพฺภาวา สงฺฆาทิเสโสวา’’ติ อปเรฯ ‘‘เมถุนุปสํหิเตนา’’ติ วุตฺตตฺตา ‘‘จีวราทีหิ…เป.… ภาสนฺตสฺส อนาปตฺตี’’ติ วุตฺตํฯ
Tasmiṃyeva khaṇeti bhaṇitakkhaṇe. Ubhatobyañjanako pana paṇḍakagatikattā visuṃ na vutto . ‘‘Imasmiṃ sikkhāpadadvaye kāyasaṃsagge viya yakkhipetīsupi duṭṭhullattakāmavacane thullaccaya’’nti (vajira. ṭī. pārājika 295) vadanti. Tasmiṃyevāti paṇḍakeyeva itthisaññino attakāmapāricariyāya vaṇṇabhaṇanepi dukkaṭaṃ. ‘‘Yo te vihāre vasati, tassa aggadānaṃ methunaṃ dhammaṃ dehī’’ti pariyāyavacanepi dukkaṭaṃ. ‘‘Attakāmapāricariyāya vaṇṇaṃ bhāseyya yā mādisaṃ ‘sīlavanta’nti vuttattā’’ti (vajira. ṭī. pārājika 295) eke. ‘‘Pañcasu aṅgesu sabbhāvā saṅghādisesovā’’ti apare. ‘‘Methunupasaṃhitenā’’ti vuttattā ‘‘cīvarādīhi…pe… bhāsantassa anāpattī’’ti vuttaṃ.
อตฺตกามสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Attakāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
